Szczepienia

ochronne u

dzieci z alergią

Danuta Chmielewska-

Szewczyk

Układ odpornościowy

człowieka charakteryzuje się

• zdolnością rozpoznawania czynnika

wywołującego infekcję i
uruchomienia odpowiedzi organizmu
na tę inwazję

• pamięcią immunologiczną po

przebytym zakażeniu

• współdziałaniem komórek, które

biorą udział w procesie obronnym

Odporność

Naturalna, wrodzona,

nieswoista

Skuteczna przeciw

różnym drobnoustrojom
Fagocyty (granulocyty,

makrofagi, monocyty)
Komórki NK
Białka dopełniacza
Lizozym, transferyna,

interferony, defensyny,
TNF, lactoferryna

nie pozostawia pamięci

immunologicznej, rozwija

się niezależnie od

odpowiedzi swoistej

Nabyta, adaptacyjna,

swoista

Swoista tylko dla

stymulującego

drobnoustroju
Limfocyty T i B
Przeciwciała
Cytokiny
rozpoznawanie

struktur

drobnoustrojów

pamięć

immunologiczna

Mechanizmy pierwotnej i wtórnej

odpowiedzi immunologicznej (1)

wg P. Grzesiowski; Wakcynologia 2005

Mechanizmy pierwotnej i wtórnej

odpowiedzi immunologicznej (2)

Swoiste szczepienia ochronne przeciw

chorobom zakaźnym stosowane są u ludzi

ponad 200 lat!

Edward Jenner lekarz,
który wprowadził metodę
zapobiegania ospie
prawdziwej w 1796 r,
dzięki której choroba ta
nie nęka już ludzkości,
jest ojcem nowoczesnej
wakcynologii.

W Polsce nie szczepi się przeciw ospie prawdziwej
od ponad 25 lat.

W latach 1949-1990 odsetek zgonów z powodu

chorób zakaźnych w Polsce zmniejszył się z 20%

do wartości poniżej 1%

Jest to wynikiem dobrze prowadzonych

szczepień ochronnych, poprawy
higieny i warunków bytowych
ludności po II wojnie światowej,
wprowadzenia antybiotyków i innych
czynników.

Dobrodziejstwa szczepień

ochronnych

• eradykacja ospy prawdziwej na świecie bliska

eradykacji poliomyelitis;

• w wielu krajach, w tym w Polsce uzyskano

eliminację odry, błonicy bardzo rzadkie

występowanie tężca noworodków, rzadsze niż

poprzedni zakażenia krztuścem;

• uzyskano poprawę sytuacji epidemiologicznej w

zakresie gruźlicy, WZW typ B i A;

• zmniejszyła się liczba chorób zakaźnych o

wysokiej śmiertelności;

• wśród przyczyn zgonów choroby zakaźne zajmują

obecnie 8 lub 9 miejsce;

W latach 60 – 70 – tych ubiegłego wieku

wobec licznych NOP po szczepionkach

pełnokomórkowych przeciw krztuścowi

doszło do zaprzestania tych szczepień w

wielu krajach (GB, Japonii, Rosji, RFN i

in.). Zaobserwowano tam jednakże

wzrost częstości występowania krztuśca

wielokrotnie

. Była ona 10 – 100 razy

większa niż na Węgrzech, w Polsce i w

NRD, gdzie szczepienia te były nadal

obowiązkowe.

Program szczepień

ochronnych PSO

Szczepienia obowiązkowe

BCG
WZW-B
DTP (aP)
IPV, OPV
MMR

Szczepienia zalecane

HiB
TIV
PCV lub PPV
WZW-A
Vir
MCV-C lub MPCV-A+C
TBE

Kalendarz szczepień (1)

<24
g.ż

2 m.ż

3-4
m.ż

5 m.ż

6-7 m.ż

13-14
m.ż

16-18
m.ż

2-5 lat

Gruźlica

BCG

WZW typ B

WZW
B

WZW B

Błonica, tężec,
krztusiec

DTP

Polio

IPV

Odra, świnka,
różyczka

MMR

H. influenzae
typ B

Hib

S.
pneumoniae

PCV

N. menigitidis

MCV-C

Kalendarz szczepień (2)

6 r.ż

10
r.ż

11-12
lat

14 r.ż

19
r.ż

20-54
lat

55-64
lat

>65
lat

WZW typ B

WZW B

Błonica, tężec,
krztusiec

DTaP

Polio

OPV

Odra, świnka,
różyczka

MMR MMR

MMR

grypa

TIV

S. pneumoniae

PPV

WZW typ A

WZW
A

Ospa wietrzna

ospa

N.meningitidis

MCV-C
MPSV-A+C

Odkleszczowe
zap. mózgu

TBE

Szczepionki skojarzone

zawierają antygeny czyli

drobnoustroje lub ich fragmenty pobudzające
wytwarzanie przeciwciał przeciw różnym
chorobom np.szczepionka zawierająca 6
składników (sześciowalentna)

DTaP-IPV-HIB-HBV czyli Infanrix Hexa, Hexavac

Uodparnia dziecko przeciw błonicy, tężcowi,
krztuścowi, wirusom polio, zakażeniom
wywołanym przez H. Influenzae i wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B.

Są akceptowane przez rodziców, wymagają mniej

iniekcji, oszczędzają czas matki, zawierają mnie
konserwantów niż zsumowane szczepionki
monowalentne.

Zjawisko odporności

środowiskowej lub gromadnej

opiera się na udowodnionych faktach,
że o częstości zachorowań na chorobę
zakaźną decyduje odsetek
zaszczepionych.
Im więcej zaszczepionych tym mniej
chorujących nawet wśród tych, którzy
nie zostali zaszczepieni.

Skuteczność szczepionki

zależy od wielu czynników:

• wieku dziecka;
• od tego czy szczepiony jest

zdrowy,czy pochodzi z grupy ryzyka;

• u dzieci, które są szczepione po raz

pierwszy (<9 lat) ma znaczenie czy

podano im 1 czy 2 dawki szczepionki

(podstawową i przypominającą);

• czy szczepy zawarte w szczepionce

zostały optymalnie dobrane do

szczepów krążących w populacji;

Badanie skuteczności

szczepień przeciw grypie

• u dzieci w wieku 3 – 9 lat skuteczność

szczepienia wynosi 56% (rozpoznanie

choroby postawione w oparciu o

obraz kliniczny);

• skuteczność szczepienia przeciw

zakażeniu wirusem grypy A i B u

dzieci chorych na astmę wynosi w

wieku 2 – 6 lat – 22-54%, a w wieku 7

– 14 lat – 60 – 78%

Dzieci z chorobami alergicznymi, zwłaszcza

układu oddechowego należą do grupy
ryzyka zachorowania na grypę i powinny
być objęte szczepieniem powtarzanym
każdego roku.

Wykazano jednak, że inaktywowane (zabite)

szczepionki przeciw grypie są
nieskuteczne u dzieci do 2 r. życia.

Aby chronić maluchy przed grypą trzeba

szczepić więcej dzieci starszych i
dorosłych.

Choroby alergiczne u dzieci lub dodatni

wywiad rodzinny u niemowląt nie stanowią

przeciwwskazania do szczepień ochronnych

Nie należy ich wykonywać w czasie

zaostrzenia choroby i podczas wzmożonej

ekspozycji na alergeny np. pyłki

uczulających drzew lub traw.

U dzieci odczulanych w ciągu całego roku

szczepienia ochronne można

przeprowadzać po ustabilizowaniu

najwyższej dawki, czyli wówczas kiedy

przerwy pomiędzy kolejnymi iniekcjami ITA

wynoszą 6 tyg.

Dobrze prowadzone odczulanie nie koliduje

ze szczepieniami ochronnymi.

Niepożądane odczyny

poszczepienne NOP

Objawy ogólne

: gorączka, świąd skóry,

pokrzywka lub inna wysypka, wymioty,

niepokój, drgawki i inne objawy

neurologiczne, głośny płacz a nawet

wstrząs.

Objawy miejscowe

: rumień, wzmożone

ucieplenie w miejscu wkłucia, obrzęk

obejmujący znaczną część kończyny,

Zakażenie miejsca wkłucia może u

noworodków lub małych dzieci doprowadzić

do ropowicy albo nawet do zakażenia

uogólnionego.

U dzieci z alergią mogą wystąpić reakcje z
nadwrażliwości nie na antygeny drobnoustroju,
ale na różne składniki szczepionki, takie jak:

• czynniki konserwujące:antybiotyki, lateks,

tiomersal, fenol;

• stabilizatory: żelatyna, albuminy;
• adjuwanty: wodorotlenek glinu, siarczan i
fosforan glinu;

• składniki podłoża: komórki zarodków
kurzych, fibroblasty kurze w hodowli
tkankowej;

Sugerowany jest związek ze szczepionkami
takich schorzeń, jak: autyzm, choroba
Crohna, alergie, cukrzyca, zesp. Guillain-
Barre, toczeń, reumatoidalne zapalenie
stawów.

Jednak udoskonalenie szczepionek z jednej
strony, a z drugiej prowadzone
wieloośrodkowe badania nad możliwością
odległych powikłań poszczepiennych nie
potwierdziły takiej zależności.