Immunologia szczepień

ochronnych

Szczepionka

Produkt pochodzenia biologicznego

zawierający substancje zdolne do indukcji

określonych procesów immunologicznych

warunkujących powstanie trwałej

odporności bez wywoływania działań

toksycznych

Preparat ten zawiera antygen

drobnoustroju, który po podaniu warunkuje

powstanie swoistej odpowiedzi

immunologicznej i chroni nas przed

zakażeniem danym mikroorganizmem

Idealna szczepionka:



Powinna zawierać antygen, który po

jednorazowym podaniu indukuje trwałą

swoista odpowiedź immunologiczną u

100% szczepionych bez działań

niepożądanych



Powinna zawierać żywy mikroorganizm

o antygenach identycznych ze

szczepem powodującym chorobę, ale

pozbawiony zjadliwości

Rodzaje szczepionek



Szczepionki swoiste- zapobiegające
konkretnym jednostkom chorobowym
(bruceloza, ospa, wścieklizna)



Szczepionki nieswoiste- zwiększające
poziom ogólnej odporności (np..
Preparat Panodina lub Wetastymina)

Swoiste-

mają na celu indukowanie

trwałej i specyficznej odpowiedzi

immunologicznej przeciw określonemu

drobnoustrojowi

Monowalentne- jeden gatunek lub typ

drobnoustroju

Poliwalentne- zawierają kilka

serotypów tego samego gatunku
(np.:przeciw grypie)

Nieswoiste-

zwiększają poziom

ogólnej odporności przeciw

zakażeniom o różnej etiologii

 To mieszaniny zabitych drobnoustrojów lub

ich lizaty

 Stosowane jako niespecyficzne

stymulatory odporności w nawracających

lub przewlekłych zakażeniach

 Mogą stwarzać duże ryzyko działań

niepożądanych, ponieważ zawierają słabo

oczyszczone mieszaniny składników

komórkowych bakterii

 Autoszczepionki (nie jest to powszechnie

uznana metoda lecznicza)

ATENUACJA



Atenuacja to proces pozbawiania

drobnoustrojów właściwości

chorobotwórczych (wirulencji)



Wytworzenie szczepionki polega na

tym by zmienić właściwości

drobnoustroju tak by zachował

immunogenność czyli był w stanie

wytworzyć odpowiedź

immunologiczną ale żeby nie był

toksyczny dla organizmu pacjenta

Metody atenuacji



Mutacje w wyniku wielokrotnego

pasażowania drobnoustrojów pomiędzy

„nienaturalnymi” gospodarzami

(zmiana warunków pasażowania)



Wywołanie mutacji zmieniających

optymalną temperaturę dla replikacji

wirusa



Mutacje wywołujące wady

metaboliczne drobnoustroju

Bibliografia:

• Immunologia: J.Gołąb, M. Jakóbisiak,

W. Lasek Wydawnictwo naukowe
PWN 2005

• Wikipedia wolna encyklopedia

Szczepionki inaktywowane

To szczepionki zawierające

inaktywowane (martwe)

drobnoustroje lub ich

oczyszczone i niezjadliwe

produkty.

Szczepionkę inaktywowaną

przygotowuje się, pozbawiając

drobnoustrój zdolności do

namnażania się w organizmie biorcy,

przy jak najmniejszej modyfikacji

istotnych determinant

antygenowych.

Inaktywacja polega na denaturacji

białek:

Czynniki chemiczne:
• Formaldehyd;
• Alkohole;
• Fenole.

Czynniki fizyczne:
• Wysoka temperatura;
• Ciśnienie;
• Promieniowanie UV;
• Promieniowanie

jonizujące.

Cechy szczepionek

inaktywowanych

• Wykazują mniejszą immunogenność niż szczepionki

zawierające żywe drobnoustroje, ale większą niż
podjednostkowe;

• Mogą być podawane osobom o obniżonej odporności!
• Stymulują jedynie odpowiedź humoralną;
• Skrócony czas obecności antygenu w organizmie;
• Wymagają większej ilości dawek do uzyskania trwałej

odporności (wzrasta ryzyko powikłań);

• Zawierają antygeny, z pośród których większość nie

ma wpływu na rozwój odporności, a mogą być
odpowiedzialne za reakcje niepożądane;

• Wymagają obecności adiuwantów.

Szczepionka przeciwko grypie

Wskazania:

• Stany obniżonej

odporności;

• Przewlekłe choroby

(cukrzyca, astma, choroby
układu oddechowego);

• Podeszły wiek;
• Pracownicy służby zdrowia,

oświaty, handlu,
transportu, budownictwa.

Przeciwwskazania:

• Choroby zakaźne;
• Gorączka;
• Nadwrażliwość na składnik

szczepionki;

• Nadmierne odczyny

poszczepienne.

• Vaxigrip – 0,5 ml (dla osób powyżej 3.

roku życia); droga podania
domięśniowa lub głęboko podskórna

• Vaxigrip junior – 0,25 ml

Szczepionki

podjednostkowe

To szczepionki wytwarzane z

wyizolowanego antygenu lub

jego fragmentów:

-białek kapsydu;

-osłonek białkowo-lipidowych;

-wielocukrów otoczkowych;

-anatoksyn.

Szczepionki podjednostkowe

uzyskujeuje się:

a) Metodami syntetycznymi

Otrzymywanie peptydów o sekwencjach

odpowiadających białkom bakteryjnym lub
wirusowym.

b) Metodami inżynierii genetycznej

Rekombinacja DNA w organizmach bakterii,

drożdży lub na liniach komórkowych.

Zalety: zmiejszają ryzyko powikłań i

odczynów poszczepiennych.

Wady: Wymagają dawek

przypominających.

Szczepionka Di-Per-Te

Skojarzona szczepionka przeciwko:

1. Błonicy (Diphtheria) powodowanej przez

maczugowca błonicy (Corynebacterium diphteriae);

2. Tężcowi (Tetanus) wywoływanemu przez laseczkę

teżca (Clostridium tetani);

3. Krztuścowi (Pertussis) wywoływanemu przez

pałeczkę krztuśca (Bordatella pertussis).

Zawiera:

• Anatoksynę błoniczą;
• Anatoksynę tężcową;
• Inaktywowane, otoczkowe baterie

Bordatella pertussis.

Szczepionki

antyidiotypowe

Wykorzystują przeciwciała

monoklonalne, które

zastępują normalny antygen i

stymulują rozwój odpowiedzi

immunologicznej.

Przeciwciała monoklonalne

Zbiór przeciwciał, które

wykazują jednakową
swoistość względem
danego antygenu.

Nazwa wywodzi się stąd,

że wszystkie takie
przeciwciała wywodzą się z
jednego klonu limfocytów
B.

Szczepionki antyidiotypowe

Stosuje się, gdy:

• Antygen nie jest dostępny na

powierzchni komórek;

• Antygen nie jest dostatecznie

immunogenny.

Opracowanie szczepionki

antyidiotypowej

1. Pobranie przeciwciał przeciw

danemu antygenowi.

2. Wprowadzenie tych przeciwciał do

organizmu zwierzęcia.

3. Procedura wytworzenia przeciwciał

antyidiotypowych.

4. Szczepienia ludzi.
5. Odpowiedź poszczepienna.

Szczepionki antyidiotypowe

Cechy:

• Łatwość uzyskania dzięki dostępności

przeciwciał monoklonalnych (można je
otrzymywać w nieograniczonych
ilościach);

• Wolne od dodatkowych składników

odpowiedzialnych za objawy toksyczne.

• Odtwarzają strukturę przestrzenną

antygenów, niezależnie od ich budowy
chemicznej.

Bibliografia

• Immunologia: J.Gołąb, M. Jakóbisiak,

W. Lasek Wydawnictwo naukowe
PWN 2005

• http://www.accessexcellence.org/RC/

VL/GG/monoclonal.php