Pielęgnowanie po

zabiegach na drogach

żółciowych

mgr Marzena Kowalska

Śląski Uniwersytet Medyczny

Katedra Chirurgii Ogólnej w Tychach

Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego

Schorzenia

CHOLECYSTITIS - zapalenie pęcherzyka

żółciowego

CHOLELITIASIS - kamica pęcherzyka

żółciowego

CIRRHOSIS HEPATIS - marskość wątroby
WZW - wirusowe zapalenie wątroby
VARICES OESOPHAGEI - żylaki przełyku
PANCREATITIS - zapalenie trzustki

Żółtaczka

Icterus - zabarwienie tkanek barwnikiem

żółciowym, bilirubiną, widoczne na skórze,
twardówkach i błonach śluzowych.
Żółtaczka wyraźna w dziennym świetle
staje się niewidoczna w świetle sztucznym.
Prawidłowe stężenie bilirubiny w surowicy
krwi człowieka wynosi 8 – 17 µmol/l
0.5 – 0.9mg%
W żółtaczce wzrasta czasem nawet 20x

Rodzaje żółtaczki

Żółtaczka mechaniczna zaporowa –

spowodowana przeszkodą w odpływie żółci
do dwunastnicy, najczęściej przeszkodą
jest kamień żółciowy lub guz nowotworowy.

Żółtaczka miąższowa – wynikająca

z uszkodzenia komórek wątrobowych
wywołanego zapaleniem wirusowym,
zatruciem lub zaburzeniami
metabolicznymi.

Rodzaje żółtaczki

Żółtaczka hemolityczna –

spowodowana nadmiernym
wytwarzaniem bilirubiny wskutek
zwiększonego rozpadu krwinek
czerwonych
w niedokrwistości hemolitycznej lub w
okresie wchłaniania rozległych krwiaków
śródtkankowych.

Różnicowanie żółtaczek

Każda żółtaczka oznacza zaburzenie

podstawowych procesów
metabolicznych. Leczenie żółtaczki
zależy od wywołującej jej przyczyny
czyli rodzaju żółtaczki.

Do rozpoznania rodzaju żółtaczki służą

dane
z wywiadu, objawy i badania
laboratoryjne.

Objawy

• Ciemne zabarwienie moczu
• Odbarwienie kału - jasnoszary
• Niskie stężenie lub brak urobilinogenu

w moczu

• Podwyższone stężenie miedzi w

surowicy

• Próby wątrobowe są nie zmienione

cd

Długotrwała żółtaczka mechaniczna

może

spowodować

uszkodzenia

komórek

wątroby

i

wtedy

próby

wątrobowe

są

podwyższone.

Żółtaczka mechaniczna

spowodowana kamieniem

• Występuje po napadzie kolki,
• Jest krótkotrwała – ustępuje po kilku

dniach,

• Stężenie bilirubiny nie przekracza 10

mg/%

Żółtaczka mechaniczna

spowodowana nowotworem

• Pojawia się bez bólowo,
• Stężenie bilirubiny wzrasta do 15-20mg/

%

• Jest stała, nie ustępuje bez operacji,
• Znaczy świąd skórny- widać zadrapania

na skórze.

Żółtaczka spowodowana

wirusowym zapaleniem wątroby

• Może być poprzedzona dolegliwościami

rzekomo grypowymi,

• Nasilenie żółtaczki, czyli stężenie

bilirubiny jest różne,

• Mocz jest ciemny, a kał jasny
• Antygen Hbs jest obecny,
• podwyższona próba tymolowa, AlAT i

AspAT, żelazo w surowicy, urobilinogen

w moczu, Gamma-globuliny

Kamica żółciowa

Cholelithiasis jest jednym z

najczęstszych schorzeń w obrębie jamy
brzusznej. Występuje 3-4 razy częściej u
kobiet
niż u mężczyzn.
Najczęstszym miejscem powstawania
kamieni jest pęcherzyk żółciowy, skąd
kamienie mogą przemieszczać się do
przewodów żółciowych.

Kamica żółciowa

Kamienie mają różną wielkość i kształt.

Najbardziej typowym objawem kamicy
żółciowej jest kolka żółciowa, zwana też
kolką wątrobową.
Wywołują ją skurcze pęcherzyka i dróg
żółciowych spowodowane
podrażnieniami przez przesuwający się
kamień żółciowy.

Objawy

 Nagły, silny ból w prawym podżebrzu,

który promieniuje do pleców i pod prawą
łopatkę
i często trwa wiele godzin.

• Obrona mięśniowa w prawym

nadbrzuszu

• W końcowej fazie napadu kolki żółciowej

mogą wystąpić wymioty podbarwione
żółcią, które nie przynoszą ulgi.

Kamień żółciowy

• Złóg (ciało stałe) powstały w drogach

żółciowych (pęcherzyku żółciowym lub
przewodach żółciowych) z wytrącenia
składników żółci.

• Kamień może być pojedynczy lub mogą

występować liczne kamienie, które są
zbudowane z cholesterolu, bilirubiny,
białka,węglanu wapnia i bilirubinianu
wapnia.

Kamień żółciowy

Największy kamień żółciowy ważył

6 kilogramów - Księga rekordów
Guinnessa 2005.

Kamica przewodowa

Choledocholithiasis jest następstwem

przedostania się drobnych złogów –
najczęściej podczas ataku kolki – przez
przewód pęcherzykowy do przewodu
żółciowego wspólnego. W niewielkiej
liczbie przypadków złogi powstają w
przewodzie również pierwotnie.

 Objawy

 Żółtaczka mechaniczna po napadzie kolki

spowodowana zablokowaniem przewodu
żółciowego wspólnego przez kamień.

• Pobolewania w prawym nadbrzuszu po

spożyciu niektórych potraw zwłaszcza
tłustych.

• Powtarzające się ataki kolki wątrobowej.

Ostre zapalenie pęcherzyka

żółciowego

Cholecystitis acuta jest następstwem

odczynu zapalnego ściany pęcherzyka
powstającego pod wpływem zmian
biochemicznych żółci, drażnienia
kamieniami, wzrostu ciśnienia i
rozciągania ściany pęcherzyka, a także
bakteryjnego zapalenia żółci, która nie
odpływa z powodu przeszkody.

 Objawy

• Bolesność uciskowa prawej strony

nadbrzusza poniżej prawego łuku
żebrowego przekraczająca obszar
pęcherzyka

• Obrona mięśniowa w prawej stronie
• Wzrost temp ciała 38 - 39˚C
• Leukocytoza
• Wzdęcie brzucha
• Nudności lub wymioty

Zapalenie trzustki

• Ostre zapalenie trzustki - nienowotworowa

choroba trzustki o gwałtownym przebiegu.

• Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia

trzustki jest nadużycie alkoholu (50%),

kamica żółciowa (30%)

inne - uraz, kamica żółciowa, etanol,

sterydy, wzw, świnka, zakażenie glistą

ludzką, jad skorpiona hiperkalcemia,

hipotermia, endoskopowa

cholepantkreatografia wsteczna, leki.

Zapalenie trzustki

Najczęstszymi objawami, będącymi

konsekwencją zarówno procesu zapalnego, jak

i działania dostających się do krwioobiegu

enzymów trzustkowych, są:

• bardzo silne bóle zlokalizowane w środkowej i

górnej części brzucha, mogące promieniować

do pleców, lub bóle opasujące, nie ustępujące

po środkach przeciwbólowych

• wymioty - skąpe, nie przynoszące ulgi
• wzdęcie brzucha, często zatrzymanie gazów i

stolca

Zapalenie trzustki

• silna gorączka, często przekraczająca

40°C, czasem dreszcze

• bóle mięśniowe
• choremu ulgę przynosi przyjęcie pozycji

siedzącej lub skulonej.

• w ciężkich postaciach – spadek ciśnienia

krwi, wstrząs, zatrzymanie moczu i ostra

niewydolność nerek.

• w skrajnych przypadkach ostre zapalenie

trzustki może nawet kończyć się śmiercią.

Zapalenie trzustki

Wskazaniami do leczenia operacyjnego

są powikłania miejscowe martwiczego
OZT takie, jak:

• torbiele rzekome trzustki,
• ropnie, martwaki,
• krwotoki z przewodu pokarmowego,
• rak

Rak trzustki

Rak trzustki występuje około 55 roku życia,

2 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Zachorowalność na ten nowotwór, jak i na

wiele innych, w ostatnich latach stale

wzrasta.

Jest on trudno wykrywalny we wczesnej

fazie, gdy nie przekracza torebki.

Przebieg choroby jest dramatycznie szybki

i średni czas przeżycia od rozpoznania

wynosi około 6 miesięcy.

Rak trzustki

Do najczęstszych objawów należy spadek

masy ciała i ból brzucha.

Ból brzucha jest zmienny, lecz najczęściej

rozpoczyna się w nadbrzuszu i stale się

nasila. Może promieniować, wtedy często

odczuwany jest w podżebrzu po lewej

stronie. Zdarza się, że promieniuje do

kręgosłupa, dając wrażenie piekącego

bólu między łopatkami.

Rak trzustki

Charakterystyczne jest, że ulgę przynosi

pochylenie ciała do przodu i przyjmowanie
tzw. pozycji embrionalnej.
Spadek masy ciała jest znaczny (powyżej
10%) i szybko postępujący.
Kolejnym, częstym objawem jest żółtaczka,
która występuje u 90% chorych, a u 10 –
30% jako pierwszy objaw. Cechuje ją stałe
nasilanie wraz z postępem choroby.

Rak trzustki

Żółtaczka jest też przyczyną, bardzo

uciążliwego dla chorych, świądu skóry.
Inne, najczęściej zgłaszane, dolegliwości
to: pełność w jamie brzusznej,
osłabienie, gorączka, biegunki, zaparcia,
nudności i wymioty.

Diagnostyka trzustki

• ERCP
• TK
• USG
• Echo endoskopia EUS
• Przez skórna biopsja aspiracyjna

cienkoigłowa trzustki

Leczenie operacyjne

• dystalna pankreatektomia
• operacja Whipple'a (częściowa

pankreatoduodenektomia)

• całkowita resekcja trzustki
• w nieoperacyjnych przypadkach wykonuje się

protezowanie lub drenaż dróg żółciowych

• stosuje się leczenie objawowe, polegające na

walce z bólem

• z powodu wysokiej inwazyjności raka trzustki

chemioterapia nie daje rezultatów.

Rak trzustki

Mnogie przerzuty

raka trzustki do
wątroby

Diagnostyka

Diagnostyka

1. USG – badanie, które z 90%

dokładnością umożliwia rozpoznanie
kamicy pęcherzyka żółciowego,
uwidacznia również złogi
w przewodzie żółciowym wspólnym.

Diagnostyka

2. Endoskopowa cholangiopankreatografia

wsteczna ECPW lub ERCP.

Polega na wprowadzeniu do dwunastnicy

duodenoskopu z boczną optyką

i przeprowadzenia cewnika polietylenowego

do kanału brodawki Vatera.

Przez cewnik podaje się środek cieniujący,

dzięki któremu uwidaczniają się zewnątrz

i wewnątrz wątrobowe drogi żółciowe.

Obraz można zarejestrować wykonując

zdjęcie RTG.

Diagnostyka

Wykonanie ERCP może być ściśle

powiązanie z jednoczesną terapią

rozpoznanych schorzeń, np. jest możliwe

wykonanie poszerzenia lub protezowania

zwężeń dróg żółciowych w celu zapewnienia

odpływu żółci. W przypadku zwężenia dróg

żółciowych wykonuje się papillotomię

nacięcie brodawki Vatera w celu ułatwienia

wykonania tych zabiegów.

Podczas wykonywania ECPW można również

usunąć kamienie z dróg żółciowych.

Diagnostyka

3. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa

wątroby pozwala na pobranie materiału
do badania histopatologicznego.

Diagnostyka

4. Tomografia komputerowa i rezonans

magnetyczny pozwalają na dokładne
uwidocznienie zmian chorobowych
i określenie zakresu i rodzaju operacji.

Diagnostyka

5. Cholangiografia przez skórna jest badaniem

wykonywanym w ramach radiologii

interwencyjnej, polega na wstrzyknięciu

środka cieniującego w celu uwidocznienia

przewodów żółciowych zewnątrz i wewnątrz

wątrobowych i wykonaniu zdjęcia RTG.

W przypadku gdy badania USG i ECPW nie

są możliwe do wykonania metoda ta jest

użyteczna dla stwierdzenia obecności

zewnątrz wątrobowej przeszkody

mechanicznej jako przyczyny żółtaczki.

Diagnostyka

W badaniu tym możliwe jest

jednoczesne wykonanie zewnętrznego
przez skórnego drenażu dróg żółciowych
w celu odbarczenia żółtaczki, jak
również zakładanie wewnątrz
przewodowych stentów sylikonowych
lub nawet metalowych
samorozprężalnych
z dostępu przez skórnego.

Diagnostyka

6. Badania laboratoryjne: morfologia,

poziom elektrolitów, glukozy, mocznika,
bilirubiny, cholesterolu, określenie
aktywności enzymów poziom amylazy,
fosfatazy zasadowej, aminotransferazy
asparaginowej, alaminowej,
gammaglutamylotranspeptydazy,
oznaczenia czynników krzepnięcia krwi.

Leczenie

Leczenie zachowawcze

W przypadku wystąpienia ostrego ataku,

zaleca się pozostanie w łóżku, ścisła dieta,

farmakoterapia: leki p/bólowe,

rozkurczające, wagolityczne (powodujących

rozkurcz mięśni gładkich przewodów i

zwieraczy),

często konieczne jest stosowanie leków we

wstrzyknięciach (dolargan), stosowanie

ciepła, przy wykluczeniu wysokiej

temperatury

Podawanie leków powodujących

rozpuszczenie złogów

• Wprowadzono je na początku lat 80 w USA
• Trwa od 6 miesięcy do 2 lat
• Polega na doustnym podawaniu kwasów

żółciowych które mają właściwości
rozpuszczania złogów cholesterolowych.

• Leczenie jest nieskuteczne w przypadku

złogów o średnicy przekraczającej 1,5 cm,
złogów zwapnianych i barwnikowych, oraz
u osób otyłych.

Rozpuszczanie kontaktowe

złogów

Polega na wprowadzeniu do pęcherzyka

żółciowego przez cewnik przezskórny i
przezwątrobowy eteru metylo-terrt-butylowego,
który ma właściwości rozpuszczania złogów
cholesterolowych.
Leczenie polega na stałej infuzji i aspiracji środka
z pęcherzyka. Czas rozpuszczania złogów wynosi
od 14 godzin do 3 dni a leczenie jest skuteczne u
95% chorych.

U części chorych pozostają w pęcherzyku resztki złogów

(35-70%), istnieje duże zagrożenie nawrotem choroby.

Litotrypsja

Polega na rozbiciu złogów na drobne

fragmenty przez generowaną
pozaustrojowo falę uderzeniową w
połączeniu z doustnym leczeniem
uzupełniającym solami kwasów
żółciowych.

Jako metoda leczenia znajduje się wciąż

w fazie badań i udoskonalania, a jej
skuteczność jest kontrowersyjna.

Leczenie operacyjne

• Cholecystektomia tradycyjna

otwarta

• Leczenie śródoperacyjne
• Cholecystektomia laparoskopowa

Wskazania do operacji

Nagłej operacji:

- żółciowe zapalenie otrzewnej
- ostre zapalenie dróg żółciowych z deszczami

Pilnej operacji:

- żółtaczka zaporowa
- ostre zapalenie pęcherzyka

W czasie wybranym przez pacjenta:

- powtarzające się napady kolki
- przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego

Cholecystektomia

Wycięcie pęcherzyka żółciowego

w kamicy ograniczonej do pęcherzyka
żółciowego techniką laparoskopową lub
sposobem tradycyjnym po otwarciu
jamy brzusznej. W obu przypadkach
stosuje się znieczulenie ogólne,
ponieważ chorzy przytomni źle tolerują
wdmuchiwanie powietrza do jamy
otrzewnowej.

Choledochotomia

Otwarcie przewodu żółciowego

wspólnego

Wymaga pozostawienia w nim drenu „T”
Dren Kehra odprowadza żółć w okresie

pooperacyjnym i służy również do
wykonania cholangiografii
śródoperacyjnej i pooperacyjnej.

W 7-9 dobie po kontrolnej cholangiografii

dren usuwa się.

Sfinkterotomia

  przecięcie zwieracza Oddiego

znajdującego się w brodawce Vatera,
celem leczenia kamicy dróg żółciowych.

• wykonywana najczęściej w trakcie

endoskopowej cholangiopankreatografii
wstecznej - zabieg nosi nazwę

endoskopowej sfinkterotomii

Pielęgnacja

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

1. Zmniejszenie niepokoju i zapewnienie

choremu bezpieczeństwa poprzez
nawiązanie kontaktu z chorym,
umożliwienie kontaktu z rodziną.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

2. Informowanie pacjenta o celu i rodzaju

wykonywania zabiegów pielęgniarskich.

3. Dostarczenie pacjentowi informacji na

temat zabiegu operacyjnego.

4.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

5. Zmniejszenia dolegliwości bólowych

poprzez podawanie środków
przeciwbólowych
i rozkurczowych zgodnie z kartą zleceń
lekarskich i obserwacja pacjenta w
kierunku działania podanych leków.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

6. Obserwacja bólu (charakter, natężenie,

czas trwania).

7. Obserwacja pacjenta w kierunku

objawów odwodniania organizmu.

8. Podanie choremu drogą dożylną płynów

infuzyjnych oraz uzupełnienie
elektrolitów
w zależności od wyników badań
laboratoryjnych zgodnie z kartą zleceń.

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

 

9.   Wprowadzenie sondy do żołądka na
zlecenie lekarza oraz poinformowanie
o celowości pozostawienia jej.
10. Odbarczenie przez sondę zalegającej treści
żołądkowej, obserwacja ilości i wyglądu.
11. Prowadzenie karty bilansu płynów.
12. Zapobieganie nadmiernemu wysychaniu
błony śluzowej nosa i jamy ustnej przez
natłuszczanie i nawilżanie.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

13 Poinformowanie chorego o

zaplanowanych badaniach: USG,
badaniach laboratoryjnych krwi
wyjaśnienie celu i sposobu ich
wykonywania.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

14. Przygotowanie chorego do
cholangiopankreatografii wstecznej

(ECPW)

poinformowanie chorego o celu,
przygotowaniu, przebiegu i

postępowaniu

po badaniu.

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

 

przeprowadzenie wywiadu z chorym na

temat schorzeń i objawów
współistniejących, utrudnionego
połykania, duszności spoczynkowej,
nasilonych dolegliwości choroby
niedokrwiennej serca, tętniaka aorty,
uczulenia na leki.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

-  poinformowanie chorego o pozostaniu na

czczo co najmniej 6 godz. przed badaniem

-  założenie welflonu, umożliwiającego

podawanie leków drogą dożylną podczas

badania

-  poinformowanie pacjenta o opróżnieniu

pęcherza moczowego przed badaniem

-  poinformowanie chorego o usunięciu

protez zębowych i ich zabezpieczeniu

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

-  pomoc w ułożenia pacjenta na lewym

boku

-  poinformowanie pacjenta o znieczuleniu

tylnej ściany gardła przed
wprowadzeniem duodenoskopu

-  przypomnienie pacjentowi o

konieczności głębokiego o spokojnego
oddychania podczas badania

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

15

. Współudział w wykonywaniu badań

przez podanie pacjentowi zleconych leków
(np. sedatywnych, analgetycznych,
spazmolitycznych), przygotowanie
cewników, środka kontrastowego,
asystowanie przy badaniu, zabezpieczenie
materiału biospyjnego i przekazanie do
badania histopatologicznego.

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

16. Obserwacja pod kątem możliwych

powikłań po wykonywanych badaniach

diagnostycznych np. krwawienie po

nacięciu brodawki Vatera, zapalenie

trzustki, dróg żółciowych w wyniku

podrażnienia mechanicznego -

obserwacja pacjenta po badaniu:

-

  pomiar i dokumentacja parametrów

życiowych (RR, tętna, temp, oddechów)

 

Opieka nad pacjentem przed

zabiegiem operacyjnym

-  obserwacja w kierunku występowania

wymiotów i dolegliwości bólowych

- kontrola parametrów laboratoryjnych

(morfologia, poziom amylazy i lipazy)

-  obserwacja pacjenta w kierunku

występowania objawów klinicznych –
zapalenie otrzewnej

Przygotowanie do zabiegu

operacyjnego

 

Uzyskanie od pacjenta pisemnej zgody na

wykonanie laparoskopii, a w razie
konieczności na usuniecie pęcherzyka
żółciowego metodą tradycyjną.

Poinformowanie pacjenta o ewentualnej

konieczności założenia drenu do loży po
usuniętym pęcherzyku żółciowym lub
pozostawieniu T-drenu (Kehra) w
przewodzie żółciowym wspólnym.

Przygotowanie do zabiegu

operacyjnego 

Pielęgniarka uczy pacjenta ćwiczeń

oddechowych i fizycznych wykonywanych
w łóżku.

Przygotowanie przewodu pokarmowego:

w przeddzień zabiegu podajemy śniadanie,
na obiad tylko zupę, bez kolacji, pić można do
godziny 22.00, następnie na czczo

Kąpiel chorego: szczególną uwagę zwrócić na

miejsce planowanego cięcia chirurgicznego,
dokładne umycie pępka.

Przygotowanie do zabiegu

operacyjnego 

Paznokcie krótko obcięte, lakier zmyty.
Zapewnienie prawidłowego wypoczynku i snu

w nocy przed zabiegiem.

Pole operacyjne goli się w dniu zabiegu

2 godziny przed przewiezieniem na blok
operacyjny.

Protezy zębowe i soczewki kontaktowe wyjęte

i zabezpieczone.

Włosy zabezpieczone czepkiem operacyjnym.

 

Przygotowanie do zabiegu

operacyjnego 

Założenie sondy żołądkowej, która

zapobiega występowaniu odruchów
wymiotnych i aspiracji treści do oskrzeli
w czasie operacji
(najczęściej sondę usuwa się w 1 dobie
po zabiegu).

Założenie cewnika Foleya do pęcherza

moczowego w celu kontroli diurezy

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

1. Ułożenie pacjenta w wygodnej półwysokiej

pozycji ułatwiającej efektywne oddychanie,
wałek pod kolana.

2. Obserwacja i dokumentacja RR, tętna,

oddechu, temperatury oraz zabarwienie skóry
- historia pielęgnowania z kartą obserwacyjną.

3. Ocena barwy skóry i błon śluzowych, tzw.

powrotu kapilarnego i temperatury obwodowej
ciała

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

4. Ukierunkowanie pielęgniarskiej opieki

na powikłania wczesne pooperacyjne:

• krwotok wewnętrzny i zewnętrzny,
• wstrząs
• ostra niewydolność krążenia
• zaburzenia rytmu serca,
• ostra niewydolność nerek
• niewydolność oddechowa.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

5. Udział w postępowaniu farmakologicznym

podanie leków przeciwbólowych zgodnie
z kartą pooperacyjną oraz obserwacja
skuteczności ich dziania.
Kontrola bólu odczuwanego przez chorego
w stałych odstępach czasu, obserwacja
niewerbalnych symptomów bólu:
przyśpieszenie i spłycenie oddechu, potliwość,
grymas twarzy, płacz, jęczenie, wzdychanie.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

6. Kontrola ilości, barwy wydalonego

moczu: kontrola godzinowa, kontrola
diurezy co 6-12 godz.

7. Obserwacja stanu opatrunku na ranie

pooperacyjnej (suchy lub przesączony
krwistą treścią).

8. Obserwacja ilości, koloru i charakteru

drenowanej treści, właściwe ułożenie
drenów, nie mogą być zagięte.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

9. Zaspokojenie łaknienia po zabiegu: częste

zwilżanie ust i jamy ustnej przegotowaną
wodą, płukanie jamy ustnej, toaleta jamy
ustnej.

10. Zapewnienie komfortu psychicznego,

poszanowanie godności, zapewnienie
intymności i spokoju.

11. Kontrola wyników badań laboratoryjnych

morfologia, hematokryt, czynniki krzepnięcia
krwi, zgodnie ze zleceniem lekarskim.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

12. Kontrola ilości żółci wydalanej na zewnątrz

przez dren Kehra (początkowo przez dren
może wypłynąć cała ilość produkowanej
żółci zwykle 200 – 1000 ml).
W kolejnych dobach ilość żółci wydzielanej
na zewnątrz zmniejsza się.

13. Zmiana pozycji ułożeniowej w łóżku

(pomoc), rozmowa z pacjentem, okresowa
tlenoterapia, nacieranie i oklepywanie
pleców, pomoc przy zmianie pozycji.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

14. Sprawdzanie przeciekania żółci do

opatrunku, podanie błękitu metylenu.

15. Prowadzenie bilansu wodno-elektrolitowego

z uwzględnieniem strat wraz z żółcią przez
dren i opatrunek.

16. Zapewnienie odpowiedniej diurezy przez

kontrolę ilości wydalanego moczu
i podawanie na zlecenie leków

diuretycznych.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

17. Pomoc w zaspokajaniu podstawowych

potrzeb fizjologicznych

18. Uruchamianie rozpoczynamy od 0 doby,

zaraz po zabiegu zachęcamy do zmiany
pozycji ułożeniowej ciała, zginania
i prostowania kończyn, gimnastyka czynna
w łóżku (napinanie i rozluźnianie mięśni,
zginanie nóg w stawach kolanowych,
poruszanie kończynami, zachęcanie do
wykonania głębokich oddechów.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

W I dobie wprowadzamy ćwiczenia

oddechowe wykonywane torem
żebrowym, wydechy przez rurkę do
butelki z wodą, lub worka Foleya,
polecenie wykonania wdechu nosem,
wydechu ustami - wydech dłuższy od
wdechu, ćwiczenia efektywnego kaszlu.
Pionizacja w I dobie to najskuteczniejsza
rehabilitacja.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

19. Obserwacja zabarwienie skóry, twardówek

gałek ocznych, moczu i stolca ( możliwość
wystąpienia żółtaczki pooperacyjnej).

20. Kontrola drożności drenu i wypływu żółci

zgodnie z procedurą. Przygotowanie
pacjenta do ewentualnej kontroli
diagnostycznej w celu ustalenia przyczyny
nadmiernego wycieku żółci przez dreny,
utrzymującego się przez dłuższy czas, oraz
ewentualnej interwencji chirurgicznej.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

21. Wyjaśnienie pacjentowi działania z

drenażu oraz poinformowanie pacjenta
o zachowaniu ostrożności w celu
niedopuszczenia do zgięcia, zaciśnięcia
lub wypadnięcia drenu.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

22. Zapewnienie pielęgnacji skóry wokół

drenu oraz zabezpieczenie jałowym
materiałem opatrunkowym.

22. Współudział w usunięciu drenu z rany

operacyjnej w około 1-2 dobie po
operacji
(w zależności od ilości wydzieliny).
Zabezpieczenie miejsca po usuniętym
drenie jałowym opatrunkiem.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

23. Obserwacja pacjenta w kierunku

wystąpienia objawów klinicznych zapalenie
otrzewnej zgodnie z przyjętą procedurą.

24. Prowadzeniu profilaktyki antybiotykowej

w okresie pooperacyjnym zgodnie z
indywidualną kartą zleceń lekarskich.

25. Prowadzenie profilaktyki

przeciwzakrzepowej i przeciwodleżynowej.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

26. Współudział w zastosowaniu diety płynnej

w pierwszej dobie po operacji oraz
stopniowe rozszerzanie w kolejnych dniach
zgodnie
z przyjętą procedurą żywienia po operacji
na przewodzie pokarmowym i w
znieczuleniu ogólnym.

27. Umiejętne rozpoznanie specyficznych

problemów, jakie mogą pojawić się po
zabiegu operacyjnym.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

28. Zastosowanie leków żółciotwórczych

w celu usprawnienia trawienia
pokarmów
(w przypadku niewystarczającej ilości
żółci),
zgodnie ze zleceniem lekarza.

Zadania pielęgniarki po zabiegu

operacyjnym

28 Zapewnienie pacjentowi konsultacji

z dietetykiem i dokładnie omówienie
zaleconej diety.

Pielęgnacja rany pooperacyjnej

w warunkach domowych

• ranę i jej okolice utrzymywać w czystości, do mycia

używać letniej wody i łagodnego mydła,

• bliznę hartować na przemian ciepłą i zimną wodą,

wpływa to na lepsze ukrwienie i gojenie,

• okolicę rany osuszać delikatnie miękkim

ręcznikiem,

• odzież należy nosić luźną bieliznę z naturalnych

włókien,

• nie wystawiać blizny na działanie promieni

słonecznych,

• stosować maści na blizny, natłuszczać bliznę.

Przykład diety po zabiegu

laparoskopowym

• Doba operacyjna - wlew kroplowy,

zwilżanie ust

• W godzinach wieczornych pacjent może

otrzymać gorzką herbatę (około 200 ml)

• I doba po operacyjna - klasyczna dieta

kleikowa (kleiki, herbata, suchary)

Przykład diety po zabiegu

laparoskopowym

• II doba pooperacyjna - bułka z masłem,

zupa mleczna, herbata, kawa zbożowa z
mlekiem, zupa z diety łatwo strawnej,
ziemniaki puree, warzywa gotowane,
rozdrobnione -łatwo strawne (dieta bez
mięsa)

• III doba pooperacyjna - dieta łatwo

strawna, niskotłuszczowa

Przykład diety po zabiegu

wykonanym wg metody

tradycyjnej

• Doba operacyjna - wlew kroplowy plus

zwilżanie ust

• I doba pooperacyjna - wlew kroplowy, gorzka

herbata po 15 ml na raz 500 ml/dobę

• II doba pooperacyjna - wlew kroplowy, słodka

herbata po 30 ml - 500-1000ml/dobę

• III doba pooperacyjna - klasyczna dieta

kleikowa (kleiki, herbata, suchary
rozmoczone)

Przykład diety po zabiegu

wykonanym wg metody

tradycyjnej

• IV doba pooperacyjna - herbata, kawa

z mlekiem, bułka z masłem, zupa
mleczna, twarożek,

• zupa z diety łatwo strawnej, ziemniaki,

puree, warzywa gotowane,

• rozdrobnione, łatwo strawne, kompot

przetarty (dieta bez mięsa)

• V doba pooperacyjna - dieta łatwo

strawna, niskotłuszczowa.

Przykład diety po zabiegu

wykonanym wg metody

tradycyjnej

• Do dwóch miesięcy po zabiegu należy

wyłączyć z diety pokarmy
ciężkostrawne, wzdymające, długo
zalegające w żołądku.

Zalecenia dietetyczne po

zakończeniu leczenia szpitalnego

• ograniczenie podaży tłuszczów pochodzenia

zwierzęcego w zakresie ilościowym i jakościowym

• we wczesnym okresie pooperacyjnym

przeciwwskazane jest spożywanie tłustego mięsa,
jaj, wędlin, serów, śmietany, jarzyn strączkowych,
cebuli, czosnku, kapusty, rzodkiewki, kalafiora,
ostrych przypraw, papryki, pieprzu, musztardy,
alkoholu, gazowanych napojów, mocnej kawy i
herbaty, czekolady, ciast z kremami, lodów,
orzechów, gruszek, migdałów, winogron

Zalecenia dietetyczne po

zakończeniu leczenia szpitalnego

• potrawy dozwolone: pieczywo pszenne

czerstwe lub dobrze wypieczone, chude mleko,
chudy biały ser, białko jaj, świeże masło, oliwa,
chude gatunki mięs, chude ryby, drób,
gotowana szynka, ziemniaki, marchew, buraki,
szpinak, cukier, miód, galaretki owocowe,
kisiel, przyprawy: koper, pietruszka, sól,
cynamon, wanilia, sok z cytryny

Zalecenia dietetyczne po

zakończeniu leczenia szpitalnego

• w miarę upływu czasu dietę można stopniowo

rozszerzać

• nie należy spożywać składników, które

powodują wzdęcia i bóle w jamie brzusznej

• aby zapobiec zastojowi żółci zaleca się

przyjmowanie posiłków często w małych
porcjach

• wskazane jest spożywanie wód mineralnych ,

które ułatwiają odpływ żółci i wyrównują
zaburzenia przemiany materii

Ostre zapalenie trzustki

Żywienie dojelitowe – poprzez specjalny

zgłębnik nosowo-jelitowy wprowadzony

głęboko, najlepiej poniżej „pola

trzustkowego” czyli poniżej miejsca, gdzie

trzustka wydziela enzymy do jelit.

Udowodniono  że takie żywienie,

w porównaniu do żylnego, może

zmniejszyć ciężkość przebiegu choroby i

zapobiec zakażeniom układu

pokarmowego.

Ostre zapalenie trzustki

Jeżeli nie ma możliwości założenia takiej

sondy, lub chory nie toleruje jej stałej
obecności, stosuje się żywienie
dożylne, poprzez wprowadzanie
podstawowych składników odżywczych
po przez kroplowy wlew.

Literatura

1. Tuszewski M., Chirurgia przewodu

pokarmowego
z elementami pielęgniarstwa.PZWL, W-wa
1995

2. Bruce E., Jarell R., Antony Carabasi, III

Chirurgia. Wydawnictwo Medyczne Wrocław
1997

3. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka

żywienie zdrowego i chorego człowieka PZWL
W-wa 2000

Dziękuję za uwagę