PODSTAWY POŁOŻNICTWA I
GINEKOLOGII

CIĄŻA PRAWIDŁOWA

Klinika Szybkiej Diagnostyki i Terapii

Ginekologicznej

Kierownik Kliniki: Prof.dr hab.n.med. Sławomir Jędrzejczyk

CIĄŻA O PRZEBIEGU
PRAWIDŁOWYM

1. Rozpoznanie ciąży i ustalenie terminu

porodu.

2. Zapłodnienie
3. Płód i łożysko
4. Zmiany ustrojowe w przebiegu ciąży

1.Rozpoznanie ciąży i ustalenie

terminu porodu

Wczesną ciążę rozpoznaje się

po stwierdzeniu tzw. objawów
ciąży. Kobiety zgłaszają się
najczęściej do specjalisty z
powodu wystąpienia
prawdopodobnych objawów
ciąży.

1.Rozpoznanie ciąży i ustalenie
terminu porodu

Kliniczne objawy ciąży:

A. Domyślne objawy ciąży

1. nudności, skłonność do wymiotów
2 .wymioty poranne
3. zmiany łaknienia
4. częste oddawanie moczu ( we wczesnej

ciąży )

5. zawroty głowy, omdlenia, zmęczenie,

senność

6. zaparcia
7. u kobiet palących niechęć do palenia

Nudności i wymioty

Są prawdopodobnie związane z pobudzeniem

układu autonomicznego. Występują z różnym

nasileniem u 50% kobiet we wczesnym okresie ciąży.

Często pojawiają się w godzinach porannych, ale

mogą trwać przez cały dzień. Poranne nudności i

wymioty występują od 6-8 tyg.ciąży i zwykle mijają

po 12-14 tygodniach.

Zmiana łaknienia

Bardzo często występuje brak łaknienia lub

nadmierne łaknienie, niechęć do pewnych potraw lub

zapachów

Częste oddawanie moczu

Częste oddawanie moczu jest spowodowane

przekrwieniem całego układu moczowego,

działaniem estrogenów i progesteronu na pęcherz

moczowy oraz stopniowym powiększaniem się trzonu

macicy i jego uciskiem na pęcherz moczowy.

Zawroty głowy , omdlenia, zmęczenie, senność

Zwykle ustępują w II trymestrze ciąży.

Zaparcia

Zaparcia pojawiają się we wczesnym okresie

ciąży i trwają zazwyczaj przez cały jej okres.

Przyczyną jest działanie progesteronu, który

powoduje zwiotczenie mięśni gładkich.

B. Prawdopodobne objawy ciąży

1. zatrzymanie miesiączki
2. powiększenie macicy
3. rozpulchnienie macicy
4. powiększenie sutków ( wyczuwalne napięcie

i elastyczność sutków )

5. zasinienie pochwy i przedsionka pochwy
6. rozstępy ciążowe
7. pigmentacja linii białej ( linia brązowa ) i

otoczek brodawki sutka.

Zatrzymanie miesiączki

Ciąża jest najczęstszą przyczyną wtórnego braku

miesiączki. Gonadotropina kosmówkowa
wytwarzana przez blastocystę podtrzymuje
czynność ciałka żółtego, zwiększa się wytwarzanie
estrogenów i progesteronu. Drogą ujemnego
sprzężenia zwrotnego zahamowana jest czynność
wydzielnicza podwzgórza i przysadki, co hamuje
krwawienie miesiączkowe.

Inne przyczyny wtórnego braku miesiączki:

- zaburzenia owulacji
- choroby przewlekle
- stosowanie doustnych środków

antykoncepcyjnych

- przedwczesne zahamowanie czynności jajników

Powiększenie i rozpulchnienie macicy

Zmiany w szyjce macicy:

-

zasinienie-jest spowodowane jej
przekrwieniem

-

rozpulchnienie-może pojawić się już około
4.tyg.ciąży

Zmiany w dolnym odcinku macicy:

-

pojawienie się silnie rozpulchnionego
miejsca w linii pośrodkowej około 6 tyg.ciąży

-

rozpulchnienie całej okolicy cieśni-około 6
tyg.ciąży

-

łatwość zgięcia całej macicy na granicy
trzonu i szyjki-około 6-8 tyg.ciąży

Powiększenie i rozpulchnienie macicy

Zmiany w trzonie macicy:

-

nieregularne rozpulchnienie dna macicy
ponad miejscem zagnieżdżenia zarodka –
około 4-5 tyg.ciąży

-

powiększenie i rozpulchnienie jednego z
rogów macicy-jest uzależnione
zagnieżdżeniem zarodka i rozwojem
trofoblastu

-

powiększenie i rozpulchnienie całego trzonu
macicy – około 10 tyg.ciąży macica jest
kulista o ciastowatej konsystencji.

-

Jest 2-krotnie większa od macicy
nieciężarnej.

Powiększenie sutków

Zmiany w gruczołach sutkowych pojawiają się

około 6-8 tyg.ciąży i są spowodowane

podwyższonym stężeniem hormonów

steroidowych i prolaktyny. Zmiany te obejmują:

- powiększenie, wzmożenie napięcia i obrzmienie

gruczołów

- poszerzenie siatki żylnych naczyń podskórnych
- przebarwienie brodawek i obwódek

piersiowych, pojawienie się gruczołów łojowych

- wydzielanie pod wpływem ucisku płynu –

wyraźnie od 12 tyg.ciąży

Zasinienie pochwy

Zasinienie pochwy i przedsionka pochwy jest

wyrazem przekrwienia i działania progesteronu.

Rozstępy ciążowe

Czerwone i czerwonosine rozstępy ciążowe są

najwyraźniejsze na brzuchu, na bocznych

powierzchniach pośladków i na zewnętrznych

powierzchniach ud. Są one jednym z objawów

postępującej rozciągliwości powłok, która jest

uwarunkowana hormonalnie.

C. Pewne objawy ciąży

1. Wysłuchiwanie tętna płodu
2. Wysłuchiwanie, wyczuwanie i

oglądanie

ruchów płodu
3. Wyczuwanie części płodu

Wysłuchanie tętna płodu

Wysłuchanie czynności serca płodu za pomocą

stetoskopu jest możliwe u szczupłej kobiety około

17. – 19. tyg.ciąży.

Ruchy płodu

Wyczucie ruchów płodu przez badającego jest

możliwe w

III trymestrze ciąży.
W badaniu USG zarodek zaczyna być widoczny 5

tygodni po pierwszym dniu ostatniej miesiączki.

Przed uwidocznieniem zarodka w obrazie USG

można dostrzec i zmierzyć pęcherzyk płodowy. Jest

on już widoczny kilka dni po implantacji.

Wyczuwanie części płodu

Wchodzi w zakres badania położniczego

zewnętrznego za pomocą chwytów Leopolda.

Ustalenie terminu porodu

Wiarygodna ocena wieku ciążowego ma

istotne znaczenie dla właściwego
przebiegu opieki nad kobietą w ciąży,
zwłaszcza w ciąży powikłanej i umożliwia
prawidłową ocenę zagrożenia porodem
przedwczesnym, zmniejsza ryzyko
nieuzasadnionej indukcji porodu i ryzyko
błędnego rozpoznania hipotrofii płodu.

Ustalenie terminu porodu

Prawidłowy

czas trwania ciąży wynosi:

280 dni

= 40 tygodni = 10 miesięcy

księżycowych ( miesiące po 28 dni ),

licząc od pierwszego dnia ostatniej

miesiączki

w 28-dniowym cyklu,
lub

266 dni

= 38 tygodni = 9,5 miesiąca

księżycowego licząc od ostatniej

owulacji.

Ustalając termin porodu dla celów

klinicznych można wyjść od:

1. Pierwszego dnia ostatniej miesiączki
2. Dnia poczęcia

3.

Dnia skoku podstawowej

temperatury

ciała
Mniejsze znaczenie mają:
4. Stwierdzenie dodatniego testu

ciążowego

5.

Data wystąpienia pierwszych ruchów

płodu
6. Wysokość dna macicy

Najczęściej używaną metodą wyznaczania

terminu porodu jest

reguła Naegelego,

obowiązująca w przypadku 28-dniowych
cykli.

REGUŁA NAEGELEGO

Prawidłowy termin porodu wylicza się

przez odjęcie 3 miesięcy od terminu
ostatniej miesiączki i dodanie 7 dni i
roku.

Schemat wyliczenia:
1.dzień ostatniej miesiączki – 3 miesiące + 7

dni + 1rok = termin porodu

Przykład:
12.10.2008 – 3 miesiące + 7 dni + rok =

19.07.2009

Jeśli cykl jest dłuższy lub krótszy

niż 28 dni, to różnicę tę uwzględnia
się w schemacie wyliczenia:

1.dzień ostatniej miesiączki – 3

miesiące + 7 dni +/- x dni + rok =
termin porodu

x dni - oznacza różnicę między

cyklami 28-dniowymi

Znając termin poczęcia i wiedząc że ciąża

trwa 266 dni post conceptionem należy od
podanej daty koncepcji odjąć 3 miesiące i 7
dni oraz dodać rok, a uzyska się termin
porodu.

Schemat:

Data poczęcia – 3 miesiące – 7 dni + rok =

termin porodu

Przykład:
12.10.2008 – 3 miesiące – 7 dni + rok =

05.07.2009

W przypadku pacjentek nieregularnie

miesiączkujących, które nie są w stanie określić
terminu ostatniej miesiączki lub terminu
poczęcia pomocne może okazać się badanie
ultrasonograficzne.

Badanie ultrasonograficzne

Najbardziej wiarygodnym pomiarem wieku

ciążowego jest pomiar

CRL

(odległość

ciemieniowo – siedzeniowa) przed 10. tygodniem
ciąży.

Inne parametry stosowane w ocenie wieku to

pomiar

BPD

(odległości dwuciemieniowej)

między 8. a 22. tygodniem ciąży lub w drugiej
połowie ciąży pomiar

FL

(długości kości udowej)

oraz

TCD

(poprzecznego wymiaru móżdżku).

Ustalanie terminu wg. podstawowej

temp. ciała

W przypadku cyklu 28-dniowego skok

temperatury o 0,5 st.C następuje 13.-14. dnia
cyklu, około 1 dnia po owulacji. Krótko przed
miesiączką podstawowa temperatura ciała
ponownie się zmniejsza. Jeśli rozpoczyna się
ciąża, to przedłuża się faza ciałka żółtego,
przy czym podstawowa temperatura ciała jest
co najmniej taka sama, najczęściej jednak
zwiększa się o dalsze 0,1 – 0,2 st. C.

Do wyliczenia terminu porodu przyjmuje się

zatem dzień skoku temperatury jako dzień
poczęcia.

Testy ciążowe

Immunologiczne testy ciążowe w

moczu są dodatnie 7.-14. dnia po
spodziewanej miesiączce, tzn. mniej
więcej w 6. tyg.ciąży. Podczas
zbierania wywiadu można upewnić
się za ich pomocą co do terminu
porodu wyliczonego innymi
sposobami.

Ruchy płodu

Pierwsze ruchy płodu odczuwane są przez:

-

pierwiastki pod koniec 20. tyg.ciąży = koniec

5.miesiąca

-

wieloródki pod koniec 18. tyg.ciąży = między
4. a 5. miesiącem

Ponieważ ciąża trwa około 40 tygodni (licząc

od pierwszego dnia ostatniej miesiączki)
wobec tego:

-pierwiastka ma do terminu porodu jeszcze 20

tygodni

-wieloródka ma jeszcze 22 tygodnie ciąży

Wysokość dna macicy

.

Praktycznie postępuje się w sposób

następujący podczas obliczania terminu

porodu:

-termin porodu wyliczany jest na

podstawie danych o ostatnim krwawieniu

miesiączkowym i przede wszystkim na

podstawie obiektywnego wyniku badania

USG wykonanego w pierwszej połowie

ciąży

- jeśli dane o pierwszych ruchach płodu są

zgodne z danymi z wywiadu i wynikiem

badania USG, to możemy być pewni

wyliczonego wcześniej terminu porodu.

W podawaniu czasu trwania ciąży zaleca się

podawanie ukończonych tygodni ciąży.

2. Zapłodnienie

Zapłodnienie (fertilisatio) jest to

proces łączenia i zespolenia jądra
gamety męskiej (plemnika) z
jądrem gamety żeńskiej (komórki
jajowej), prowadzący do powstania
zygoty.

2. Zapłodnienie

Gotowa do zapłodnienia komórka jajowa

uwalniana jest z pęcherzyka dominującego w

jajniku. Do momentu owulacji znajduje się w

późnej profazie pierwszego podziału

mejotycznego. Szczyt wydzielania LH (około 36

godzin przed owulacją) umożliwia jego

dokończenie.

W części bańkowej jajowodu dokonuje się proces

zapłodnienia komórki jajowej i pierwsze podziały

mitotyczne powstałej zygoty.

Komórka jajowa, która nie została zapłodniona

obumiera w ciągu 12-24 godzin po owulacji,

podczas gdy męskie komórki rozrodcze zachowują

żywotność przez ponad 24 godziny (nawet przez

ponad 70 godzin).

Nasienie męskie przed penetracją plemników do

oocytu

przechodzi zmiany.
Pełną dojrzałość (kapacytacja) plemniki uzyskują

dopiero

w jajowodzie.

W warunkach prawidłowych jedna komórka jajowa jest

zapłodniona jednym plemnikiem.

Zapłodnienie zwykle następuje w bańce jajowodu, po

czym zygota odbywa wędrówkę do jamy macicy, w

trakcie której ulega dalszym podziałom.Sukcesywne

podziały komórek pojawiają się co 12 godzin. Dalsze

podziały powodują formowanie się moruli i

blastocysty.

Zarodek osiąga macicę w stadium blastocysty.

Transport przez jajowód trwa 2-3 dni.

W procesie zagnieżdżenia

(implantatio) aktywną rolę odgrywa
zarówno macica, jak i zarodek.
Pierwszy kontakt blastocysty z
endometrium następuje około 5.-6.
dnia po owulacji. Miejscem
implantacji jest najczęściej tylna
ściana jamy macicy, choć proces
ten może również nastąpić na
ścianie przedniej.

3. Płód i popłód

PŁÓD
Wewnątrzmaciczny rozwój człowieka można podzielić na:

1.

Okres przedzarodkowy

, tj. wczesny okres rozwojowy:

od zapłodnienia do końca 1. tygodnia rozwoju.

2.

Okres zarodkowy

:

od początku 2. tygodnia (8.dnia) do końca 8. tygodnia (56.

dnia) rozwoju.

3.

Okres płodowy

:

od 9. tygodnia (57. dnia) do końca 38. tygodnia rozwoju.

Okres przedzarodkowy

We wczesnym okresie rozwojowym zachodzi bruzdkowanie,

które polega na serii podziałów mitotycznych a w
konsekwencji prowadzi do powstania organizmu
wielokomórkowego. Okres przedzarodkowy kończy się na
stadium blastocysty.

Okres zarodkowy

Okres zarodkowy rozpoczyna się procesem gastrulacji, w

czasie którego formują się 3 listki zarodkowe. Od tej chwili
dominują procesy różnicowania i specjalizacji prowadzące do
powstania narządów pierwotnych, z których tworzą się
narządy ostateczne.

Okres płodowy

Okres płodowy rozpoczyna się w 9. tygodniu rozwoju i

kończy się wraz z porodem. Jednym z kryteriów stanowiących
o przejściu z okresu zarodkowego do płodowego jest
pojawienie się punktów kostnienia w kościach długich i w
czaszce oraz rozpoczęcie hemopoezy w wątrobie.

3. miesiąc rozwoju.

W tym okresie większość narządów i układów jest już

ukształtowana. Głowa stanowi połowę wielkości płodu.Oczy
płodu są szeroko rozstawione, powieki zamknięte, a uszy nisko
osadzone.

W 10.tygodniu zanika przepuklina brzuszna, tj. następuje

cofniecie pętli jelitowych do jamy brzusznej.

W 12. tygodniu rozwoju możliwe jest rozróżnienie płci.
Rozpoczyna się wydalanie moczu i aktywność ruchowa, jednak

na tyle słaba, że matka jej nie wyczuwa.

Pojawia się odruch ssania i mrużenia powiek.
Masa ciała wynosi około 45 g.

4. miesiąc rozwoju

Następuje dośrodkowe przesunięcie oczu. Małżowiny uszne

przesuwają się ku górze. Zaznaczają się rysy twarzy. Pojawiają
się brwi i rzęsy.

Tułów i kończyny rosną znacznie szybciej niż głowa. Postępuje

proces kostnienia.

W 16. tygodniu rozwoju u płodów żeńskich różnicują się jajniki.
Masa ciała wynosi 200 g.

5. miesiąc rozwoju

W 18. tygodniu rozwoju ostatecznie wykształca się u

płodów żeńskich macica.

W 20. tygodniu rozwoju rozpoczyna się u płci męskiej

proces zstępowania jąder.

W 20. tygodniu skóra zostaje pokryta mazią płodową,

pojawia się owłosienie płodowe (lanugo).

Wyczuwane są ruchy płodu.
Masa płodu wynosi 460 g.

6. miesiąc rozwoju

W tym okresie znacznie wzrasta masa płodu. Proporcje

ciała zbliżają się do proporcji noworodka.

W naczyniach pojawia się krew.
Płód zaczyna słyszeć.
Masa ciała wynosi 821 – 1000 g.

7. miesiąc rozwoju

W 28. tygodniu rozwoju szpik kostny przejmuje hemopoezę i tym

samym kończy się okres hemopoezy wątrobowo – śledzionowej.

Następuje intensywny rozwój mózgu.
W 26. tygodniu rozpoczyna się wydzielanie surfaktantu.
Układ oddechowy oraz ośrodkowa kontrola oddychania są już

na tyle dobrze rozwinięte, że płody urodzone w tym czasie mogą
przeżyć.

Następuje otwarcie oczy, płód zaczyna odróżniać światło i

ciemność.

Masa ciała wynosi 1300 – 1700 g.

8. miesiąc rozwoju

Skóra w tym okresie jest gładka, różowa, a tkanka podskórna

stanowi 8% masy ciała.

Kończyny są dobrze rozwinięte.
W 30. tygodniu rozwoju pojawia się odruch źreniczny.
Masa płodu wynosi 2250 – 2500g.

9. miesiąc rozwoju.

Następuje spowolnienie wzrostu płodu.
Zanika owłosienie płodowe. Paznokcie pokrywają opuszki

palców.

Silnie zaznaczony jest odruch chwytania i odruch

źreniczny.

Obwód głowy jest zbliżony do obwodu brzucha.
Masa płodu wynosi 3350 – 3400 g.

POPŁÓD

Mianem popłodu określa się struktury

morfologiczne funkcjonujące podczas ciąży i
umożliwiające prawidłowy jej rozwój. Jego rola
kończy się w chwili porodu, wydalenie poza
jamę macicy następuje w III okresie porodu.

Do popłodu zalicza się: łożysko, pępowinę

oraz błony płodowe pozałożyskowe.

Łożysko

- dojrzałe łożysko ma barwę sinoczerwoną, owalny kształt,

jest płaskie (gr. ~ 3 cm),

- średnica łożyska wynosi około 15-20 cm,
- łożysko waży około 400-600g,
- z powierzchni płodowej łożyska wychodzi sznur

pępowinowy,a od brzegu biorą swój początek pozostałe
błony płodowe,

- łożysko jest zbudowane z tkanek matczynych (doczesna

podstawna) i tkanek płodowych (kosmówka
kosmata),

- spełnia dwie podstawowe funkcje: jest narządem wymiany

produktów metabolicznych oraz miejscem wytwarzania
hormonów i enzymów, niezbędnych dla rozwijającej się
ciąży,

- prawidłowo łożysko usadawia się wysoko w dnie macicy i

na przedniej lub tylnej ścianie macicy.

- narząd w pełni wykształcony, o sprawnej czynności

powstaje około 24 – 28 tygodnia ciąży.

Pępowina

- sznur pępowinowy to przewód łączący płód i łożysko,

- w ciąży donoszonej pępowina przypomina sprężysty sznur o

widocznym przebiegu naczyń krwionośnych,

- jej długość wynosi 30 – 70 cm, grubość 1 – 1,5 cm,

- w skład sznura pępowinowego wchodzą: tkanka łączna

galaretowata (Whartona), naczynia krwionośne, nabłonek
pokrywający,

- w pępowinie znajdują się 3 naczynia:

2 tętnice i 1 żyła.

W

tętnicach pępowinowych płynie krew żylna, a w żyle krew
tętnicza,

- naczynia pępowinowe otoczone są tkanką galaretowatą

Whartona, której funkcja polega na utrzymaniu pełnej drożności
naczyń krwionośnych, nawet podczas ucisku pępowiny przez
powiększający się płód,

Błony płodowe pozałożyskowe

-

składają się z 3 warstw, w kolejności od strony zbiornika płynu

owodniowego: owodnia, kosmówka, doczesna,

-

o występowaniu błon płodowych pozałożyskowych można

mówić dopiero w połowie trwania ciąży, po uformowaniu się

łożyska,

Doczesna

- jest to częściowo zmieniona błona śluzowa jamy

macicy, która powstaje z chwila zapłodnienia i zanika

bezpośrednio po zakończeniu ciąży. Cała doczesna w jamie

macicy podzielona jest na 3 obszary: doczesna ścienna,

doczesna torebkowa i doczesna podstawna

Owodnia

- stanowi wewnętrzną warstwę błon pęcherza

płodowego. Jest jednym z miejsc produkcji i resorpcji płynu

owodniowego.

Kosmówka

– we wczesnym okresie ciąży kosmki pokrywają całą

powierzchnię jaja płodowego. Wraz z rozwojem kosmki

rozmieszczone na części jaja płodowego zwróconej do jamy

macicy zanikają i tworzy się kosmówka gładka, pozostała

część to kosmówka kosmata, która przekształca się w łożysko.

Hormonalna czynność łożyska

Gonadotropina kosmówkowa (hCG) -

jest jednym z

najwcześniej wykrywanych hormonów występujących
podczas ciąży. Jej obecność można wykryć we krwi już na
początku 2. tygodnia po owulacji i zapłodnieniu ,
największe stężenie występuje między 60. a 80. dniem
ciąży. Zasadnicza rola tego hormonu polega na
stymulacji ciałka żółtego do syntezy steroidów do czasu,
w którym progesteron będzie produkowany w
dostatecznej ilości przez odpowiednio wykształcone
łożysko.

Laktogen łożyskowy (HPL)-

główna rola tego hormonu

polega na przygotowaniu gruczołów sutkowych do
laktacji ( działanie wraz z prolaktyną ). Pomiary HPL
mogą być przydatne do oceny wydolności łożyska.

Kortykotropina łożyskowa

-

ma działanie podobne do ACTH

Tyreotropina łożyskowa

Łożyskowe białka PAPP-A, PAPP-B, SP-1

– stężenie białka

PAPP-B ma związek z masą płodu i łożyska w czasie ciąży.

W czasie ciąży łożysko syntetyzuje duże ilości hormonów

steroidowych, wydzielając je zarówno do krążenia
matczynego (przede wszystkim) jak i płodowego.
Największe znaczenie kliniczne mają:

progesteron,

estron, 17 beta-estradiol, estriol i estetrol.

Transfer warunkujący rozwój płodu

Prawidłowa wymiana miedzy matką a płodem nie może

odbywać się bez efektywnego, sprawnego funkcjonowania
płodu. Na jej efekt ma wpływ powierzchnia wymiany zależna
od stanu matki, płodu oraz zdolności metabolicznych
popłodu.

Rodzaje transportu w łożysku:
1.Dyfuzja bierna
– na tej zasadzie odbywa się wymiana tlenu, dwutlenku węgla,

wody,

mocznika, jonów jednowartościowych,

2.Dyfuzja ułatwiona
– na tej zasadzie odbywa się transport glukozy

3.Aktywny transport
– na zasadzie transportu aktywnego przenoszone są aminokwasy,
witaminy rozpuszczalne w wodzie, sód, potas

Płyn owodniowy

Funkcje:

-

stanowi środowisko w którym porusza się i rozwija się płód

-

chroni płód przed potencjalnymi urazami

-

jest barierą chroniącą przed infekcja

-

pomaga zachować prawidłową temperaturę

-

dostarcza informacji o rozwoju i dojrzałości płodu

Objętość płynu owodniowego zwiększa się do 33. Tygodnia

ciąży, po czym zaczyna się zmniejszać o około 140 ml na

tydzień.

Miejsca produkujące i resorbujące płyn owodniowy:

-

owodnia

-

pępowina

-

skóra

-

nerki

-

płuca

-

przewód pokarmowy

4. Zmiany ustrojowe w przebiegu ciąży

Zmiany anatomiczne, fizjologiczne i

biochemiczne zachodzące podczas ciąży mają

charakter miejscowy i układowy. Zmiany

układowe są wyrazem adaptacji organizmu

matki do ciąży w celu zapewnienia

prawidłowego rozwoju płodu. Zmiany te

powracają do stanu sprzed ciąży w ciągu 6

tygodni po porodzie.

-

.

Zmiany w układzie krążenia

-

następuje wzrost objętości krwi krążącej.

Całkowita objętość krwi zwiększa się średnio o 30 –

50 %.

-

osocze krwi zwiększa swoja objętość w okresie ciąży

o 45 % (początek w 6.tyg.ciąży), natomiast masa

erytrocytarna tylko o 20% (wzrost objętości zaczyna

się w 20 tyg.ciąży).

Ten nierównomierny wzrost objętości osocza i

erytrocytów powoduje

fizjologiczna niedokrwistość

ciężarnych w 34.tygodniu ciąży.

- zwiększa się liczba krwinek białych oraz płytek

krwi.

-

.

Zmiany w układzie krążenia c.d.

- występuje zwiększenie aktywności

układu krzepnięcia: wzrasta aktywność i
zużycie płytek krwi, wzrasta stężenie
fibrynogenu (czynnik I) oraz czynnika
VII, VIII, IX, X, XII. Natomiast stężenie
czynnika stabilizującego fibrynę obniża
się aż o 50% w terminie porodu.

- wzrost objętości krwi oraz przerost

mięśnia sercowego zwiększa jego
pojemność o 70 – 80 ml.

Zmiany w układzie krążenia c.d.

- częstość pracy serca ulega zwiększeniu

o 10 – 15 uderzeń na minutę.

- pojemność minutowa serca zwiększa się

do 6 l/min. I jest największa około 32.

tyg.ciąży.

- następuje niewielki spadek ciśnienia

tętniczego skurczowego i nieco większy

spadek ciśnienia rozkurczowego.

Zmiany w układzie krążenia c.d.

- ciśnienie żylne w obrębie kończyn

dolnych zwiększa się 3-krotnie, zwłaszcza

w pozycji leżącej na plecach, stojącej i

siedzącej, ponieważ dochodzi do ucisku

ciężarnej macicy na żyłę główną dolną i

żyły biodrowe wspólne. Powoduje to

obrzęki kończyn dolnych.

- przepływ krwi w większości narządów

kobiety ciężarnej zwiększa się i stabilizuje

już we wczesnej ciąży.Przepływ krwi przez

nerki zwiększa się o 400 ml/min., a przez

skórę, zwłaszcza rąk i stóp o 600 ml/min.

- pod koniec ciąży przepływ krwi przez

macicę wynosi 700 ml/min.

Zmiany w układzie oddechowym

-

następuje znaczny wzrost częstości

oddechów , 50% wzrost wentylacji

minutowej płuc oraz stały wzrost zużycia

tlenu (o 15-20% ).

- dochodzi do obrzęku i przekrwienia dróg

oddechowych, następuje poszerzenie

tchawicy i oskrzeli, co wpływa na

zwiększenie wentylacji pęcherzykowej.

- ciężarna macica unosi przeponę ku górze o

4 cm, powodując zwiększenie wymiaru

poprzecznego klatki piersiowej ; następuje

zmiana toru oddechowego z żebrowego na

przeponowy.

Zmiany w układzie oddechowym

c.d.

- wzrasta objętość oddechowa o 35-50% i

zwiększa się pojemność wdechowa płuc o

5-10% (max.wzrost w 22.-24.tygodniu

ciąży)

- całkowita pojemność płuc zmniejsza się

o 4-5% z powodu uniesienia przepony

- zwiększa się wentylacja pęcherzykowa

płuc o 65% na skutek większej objętości

oddechowej i mniejszej objętości

zalegającej

Zmiany w układzie

pokarmowym

- na skutek relaksacyjnego działania

progesteronu na mięsnie gładkie

przewodu pokarmowego dochodzi do

zaparć i refluksu żołądkowego.

- w obrębie jamy ustnej obserwuje się

wzmożone wydzielanie śliny, zmianę

pH śliny z zasadowego na kwaśny,

przekrwienie i rozpulchnienie dziąseł.

Zmiany w układzie pokarmowym

c.d.

- następuje wzrost kwaśności soku

żołądkowego oraz zwiększenia objętości

żołądka (pod wpływem gastryny),

wydłużenie czasu opróżniania żołądka i

wzrost ciśnienia wewnątrzżołądkowego.

- zastój żółci i wzrost stężenia cholesterolu

sprzyjają tworzeniu się kamieni żółciowych u

ciężarnych. zmiany czynnościowe w

wątrobie w czasie ciąży są niewielkie:

wzrasta stężenie ALP, spada stężenie

albumin i globulin. Wyjątkowo stwierdza się

podwyższone stężenie bilirubiny

bezpośredniej i urobilinogenu.

Zmiany w układzie kostnym

-

chrząstkozrost krzyżowo – biodrowy

oraz spojenie łonowe ulegają poszerzeniu
i ograniczają ruchomość miednicy
( wynik działania relaksyny

).

Zmiany w układzie

moczowym

- objętość miedniczek nerkowych

zwiększa się w czasie ciąży z 10 do
60 ml.

- występuje znaczne poszerzenie

moczowodów. Sprzyja to zaleganiu
moczu w poszerzonych drogach
moczowych (aż do 200 ml moczu).

Zmiany w układzie moczowym

c.d.

- na skutek zalegania moczu następuje

poszerzenie pęcherza moczowego.
Objawia się to częstym parciem na mocz
i sprzyja zakażeniom dróg moczowych.

- od 2. miesiąca ciąży aż o 50% wzrasta

filtracja kłębuszkowa.

- przepływ krwi przez nerki zwiększa się

o 20-25%.

Zmiany w układzie moczowym

c.d.

- u ponad połowy kobiet w ciąży

występuje glukoza w moczu jako efekt
zmniejszonej tolerancji glukozy i
zwiększenia progu nerkowego.

- białkomocz rzędu 200 – 300 mg na

dobę uznawany jest za fizjologiczny.

- w moczu kobiet ciężarnych pojawiają

się także aminokwasy, witaminy
rozpuszczalne w wodzie, hormony
steroidowe i hCG.

Zmiany w gruczołach wydzielania

wewnętrznego

- metabolizm tarczycy zwiększa się

o 10% około 16.tyg.ciąży i aż o 30%

w III trymestrze.

- w czasie ciąży występuje przerost

kory nadnerczy i nieznaczny wzrost

rdzenia nadnerczy. Zwiększa się

stężenie kortykosteroidów, prawie o

100%, nieznacznie zwiększa się

stężenie mineralokortykoidów oraz

katecholamin.

Zmiany w metabolizmie

- podczas ciąży następuje przyrost masy

ciała, średnio o 20% związany ze zmianami

zachodzącymi w różnych narządach

- dobowe zużycie energii wzrasta średnio o

300kcal

- dobowe zużycie energii przeznaczonej na

potrzeby płodu zwiększa się:

w I trymestrze o 9 kcal
w II trymestrze o 84 kcal
w III trymestrze o 220 kcal

Zmiany w metabolizmie c.d.

- całkowita ilość krążących we krwi białek

jest wyższa w ciąży o około 20%

- w ciąży występuje dodatni bilans

azotowy,azot zużywany jest przede

wszystkim w procesach wzrostowych

tkanek płodu,łożyska, macicy i gruczołów

sutkowych

- w ciąży odnotowuje się oszczędzanie

glukozy przez organizm matki w celu

sprostaniu zapotrzebowania płodu na

glukozę

Zmiany w metabolizmie c.d.

-

podczas ciąży zwiększa się ilość wody, zarówno

w płynach ustrojowych jak i w całym
organizmie. Ilość wody gromadzonej w
ostatnich miesiącach ciąży przez ustrój kobiety
wynosi około 6 l.

- w organizmie kobiety ciężarnej następuje

retencja sodu

Piśmiennictwo

1.

„Położnictwo i ginekologia”-redaktor naukowy
Grzegorz Bręborowicz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2006

2.

„Położnictwo i ginekologia”-podręcznik dla studentów
pod redakcją Tadeusza Pisarskiego, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2002

3.

„Praktyczne położnictwo”- Willibald Pschyrembel,
Joachim W. Dudenhausen, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 1990

4.

„Ćwiczenia położnicze” –podręcznik dla studentów,
Michał Troszyński, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 1976