Rak trzonu macicy

Rak trzonu macicy

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Epidemiologia

Epidemiologia



5-te miejsce pod względem zapadalności na

5-te miejsce pod względem zapadalności na

nowotwory złośliwe w Polsce

nowotwory złośliwe w Polsce



16/100 000 zachorowań rocznie w Polsce

16/100 000 zachorowań rocznie w Polsce



42/100 000 zachorowań rocznie w USA

42/100 000 zachorowań rocznie w USA



głównie 6 - 7 dekada życia

głównie 6 - 7 dekada życia



na całym świecie obserwuje się stały wzrost

na całym świecie obserwuje się stały wzrost

zachorowalności na ten typ nowotworu

zachorowalności na ten typ nowotworu

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza



I faza cyklu miesiączkowego

I faza cyklu miesiączkowego

wzrost i proliferacja komórek nabłonka gruczołów

wzrost i proliferacja komórek nabłonka gruczołów

i podścieliska pod wpływem

i podścieliska pod wpływem

estrogenów

estrogenów



II faza cyklu miesiączkowego

II faza cyklu miesiączkowego

rozrost tkanki łącznej zrębu, zmiany wydzielnicze

rozrost tkanki łącznej zrębu, zmiany wydzielnicze

w nabłonku gruczołów pod wpływem

w nabłonku gruczołów pod wpływem

progesteronu

progesteronu

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza

Hiperestrogenizm

Hiperestrogenizm



endogenny

endogenny



cykle bezowulacyjne

cykle bezowulacyjne



niedomoga lutealna

niedomoga lutealna



zespół policystycznych jajników

zespół policystycznych jajników



otyłość

otyłość



choroby wątroby

choroby wątroby



guzy hormonalnie czynne

guzy hormonalnie czynne



egzogenny

egzogenny



niezrównoważona terapia estrogenowa

niezrównoważona terapia estrogenowa

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka



Otyłość

Otyłość

-

-

najważniejszy pojedynczy czynnik

najważniejszy pojedynczy czynnik

ryzyka

ryzyka

Przyczyną hiperestrogenizmu są:

Przyczyną hiperestrogenizmu są:

•

konwersja anderostendionu do estronu w

konwersja anderostendionu do estronu w

tkance tłuszczowej

tkance tłuszczowej

•

niższy poziom SHBG

niższy poziom SHBG



Cukrzyca

Cukrzyca



Nadciśnienie

Nadciśnienie

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Czynniki ryzyka c.d.

Czynniki ryzyka c.d.



wysoki status socjoekonomiczny

wysoki status socjoekonomiczny



nieródki

nieródki



zaburzenia miesiączkowania

zaburzenia miesiączkowania

(cykle

(cykle

bezowulacyjne)

bezowulacyjne)



niezrównoważona terapia estrogenowa

niezrównoważona terapia estrogenowa



późna menopauza

późna menopauza



terapia tamoksyfenem

terapia tamoksyfenem



występowanie rodzinne

występowanie rodzinne

(

(

zespól Lynch II

zespól Lynch II

- rak trzonu macicy, rak jajnika,

- rak trzonu macicy, rak jajnika,

niepolipowaty typ rak jelita grubego)

niepolipowaty typ rak jelita grubego)

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Objawy

Objawy



Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych

Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych

Pierwszy objaw choroby u 90% kobiet

Pierwszy objaw choroby u 90% kobiet

•

krwawienie po menopauzie -

krwawienie po menopauzie -

30% ryzyko raka

30% ryzyko raka

•

nieregularne miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe

nieregularne miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe

przed menopauzą -

przed menopauzą -

5% ryzyko raka

5% ryzyko raka



Upławy (ropne, krwiste)

Upławy (ropne, krwiste)



Bóle w podbrzuszu

Bóle w podbrzuszu



Wyniszczenie

Wyniszczenie

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

diagnostyka

diagnostyka

Badanie ginekologiczne

Badanie ginekologiczne



Wczesne stopnie – bez odchyleń w badaniu

Wczesne stopnie – bez odchyleń w badaniu



Zmiany zaawansowane

Zmiany zaawansowane



Powiększenie macicy

Powiększenie macicy



Zmiany spoistości macicy

Zmiany spoistości macicy



Zmniejszona ruchomość macicy

Zmniejszona ruchomość macicy



Powiększenie wątroby

Powiększenie wątroby

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

diagnostyka

diagnostyka



USG (przezpochwowe)

USG (przezpochwowe)



Powiększenie trzonu macicy

Powiększenie trzonu macicy



Zróżnicowanie echogeniczności błony śluzowej macicy

Zróżnicowanie echogeniczności błony śluzowej macicy



Brak lub zniekształcenie echa środkowego

Brak lub zniekształcenie echa środkowego



Obecność płynu w jamie macicy (po menopauzie 5% ryzyko

Obecność płynu w jamie macicy (po menopauzie 5% ryzyko

raka)

raka)



Zróżnicowanie echogeniczności mięśniówki macicy

Zróżnicowanie echogeniczności mięśniówki macicy



Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa



Cystoskopia

Cystoskopia



Wlew doodbytniczy lub rekotskopia

Wlew doodbytniczy lub rekotskopia



RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Rozpoznanie ostateczne

Rozpoznanie ostateczne

Badanie histopatologiczne materiału

Badanie histopatologiczne materiału

z wyłyżeczkowania kanału szyjki i

z wyłyżeczkowania kanału szyjki i

jamy macicy

jamy macicy

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Stany przedrakowe

Stany przedrakowe

Zmiany patologiczne w tkankach, z których

Zmiany patologiczne w tkankach, z których

częściej rozwijają się raki niż w stanach

częściej rozwijają się raki niż w stanach

prawidłowych tego samego narządu

prawidłowych tego samego narządu



Patologiczne rozrosty endometrium

Patologiczne rozrosty endometrium



Polipy endometrialne

Polipy endometrialne

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

stany przedrakowe

stany przedrakowe



Rozrost prosty bez atypii

Rozrost prosty bez atypii

-

-

hyperplasia simplex

hyperplasia simplex

sine atypia

sine atypia

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

bez atypii jądrowej

bez atypii jądrowej

w

w

1%

1%

rozwój raka

rozwój raka



Rozrost złożony bez atypii

Rozrost złożony bez atypii

-

-

hyperplasia comlex

hyperplasia comlex

sine atypia

sine atypia

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

bez atypii jądrowej

bez atypii jądrowej

w

w

3%

3%

rozwój raka

rozwój raka

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

stany przedrakowe

stany przedrakowe



Rozrost prosty z atypią

Rozrost prosty z atypią

-

-

hyperplasia simplex cum

hyperplasia simplex cum

atypia

atypia

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

z atypią jądrową

z atypią jądrową

w

w

8%

8%

rozwój raka

rozwój raka



Rozrost złożony z atypią

Rozrost złożony z atypią

-

-

hyperplasia comlex cum

hyperplasia comlex cum

atypia

atypia

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

z atypią jądrową

z atypią jądrową

w

w

29%

29%

rozwój raka

rozwój raka

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje

Klasyfikacje



Klasyfikacja

Klasyfikacja

histopatologiczna

histopatologiczna



rak gruczołowy endometrioidalny -

rak gruczołowy endometrioidalny -

adenocarcinoma

adenocarcinoma

endometrioides

endometrioides



rak gruczołowo-płaskonabłonkowy -

rak gruczołowo-płaskonabłonkowy -

adenosquamous carcinoma

adenosquamous carcinoma



gruczolakorak śluzowy -

gruczolakorak śluzowy -

adenocarcinoma mucinosum

adenocarcinoma mucinosum



rak surowiczo-brodawkowaty -

rak surowiczo-brodawkowaty -

adenocarcinoma papillare-serosum

adenocarcinoma papillare-serosum

•

rozwój kliniczny bardzo zbliżony do raka jajnika

rozwój kliniczny bardzo zbliżony do raka jajnika



rak jasnokomórkowy -

rak jasnokomórkowy -

carcinoma clarocellulare

carcinoma clarocellulare



rak płaskonabłonkowy -

rak płaskonabłonkowy -

carconoma planoepitheliale

carconoma planoepitheliale

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje

Klasyfikacje



Stopień zaawansowania -

Stopień zaawansowania -

staging

staging

-

-

wg FIGO

wg FIGO

Od 1988 roku obowiązuje klasyfikacja

Od 1988 roku obowiązuje klasyfikacja

chirurgiczno-

chirurgiczno-

patologiczna

patologiczna

możliwa do ustalenia

możliwa do ustalenia

po leczeniu

po leczeniu

operacyjnym.

operacyjnym.

Klasyfikacja kliniczna

Klasyfikacja kliniczna

, ustalana na podstawie

, ustalana na podstawie

badania

badania

klinicznego i badań obrazowych, obowiązuje dla

klinicznego i badań obrazowych, obowiązuje dla

chorych

chorych

nie leczonych chirurgicznie.

nie leczonych chirurgicznie.

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

FIGO

STOPIEŃ I

STOPIEŃ I

rak ograniczony do trzonu macicy

rak ograniczony do trzonu macicy

IA:

IA:

guz ograniczony do endometrium

guz ograniczony do endometrium

IB:

IB:

naciekanie <1/2 grubości mięśniówki

naciekanie <1/2 grubości mięśniówki

IC:

IC:

naciekanie >1/2 grubości mięśniówki

naciekanie >1/2 grubości mięśniówki

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

FIGO

STOPIEŃ II

STOPIEŃ II

Przejście nacieku nowotworowego na szyjkę

Przejście nacieku nowotworowego na szyjkę

macicy

macicy

IIA:

IIA:

zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych

zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych

IIB:

IIB:

naciek podścieliska szyjki macicy

naciek podścieliska szyjki macicy

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

FIGO

STOPIEŃ III

STOPIEŃ III

rak przechodzi poza macicę, ale nie

rak przechodzi poza macicę, ale nie

przekracza granic miednicy mniejszej

przekracza granic miednicy mniejszej

IIIA:

IIIA:

rak nacieka surowicówkę macicy i/lub

rak nacieka surowicówkę macicy i/lub

przydatki,

przydatki,

komórki raka w wymazach z

komórki raka w wymazach z

otrzewnej

otrzewnej

IIIB:

IIIB:

przerzuty do pochwy

przerzuty do pochwy

IIIC:

IIIC:

przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub

przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub

węzłów

węzłów

przyaortalnych

przyaortalnych

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

FIGO

STOPIEŃ IV

STOPIEŃ IV

rak przechodzi poza miednice mniejszą

rak przechodzi poza miednice mniejszą

IVA:

IVA:

rak nacieka śluzówkę pęcherza i /lub odbytnicy

rak nacieka śluzówkę pęcherza i /lub odbytnicy

IVB:

IVB:

przerzuty odległe (płuca, wątroba, jelito grube,

przerzuty odległe (płuca, wątroba, jelito grube,

rzadziej kości, mózg), przerzuty do węzłów

rzadziej kości, mózg), przerzuty do węzłów

pachwinowych

pachwinowych

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje

Klasyfikacje

Stopień zróżnicowania histopatologicznego

Stopień zróżnicowania histopatologicznego

grading

grading

G1 - dobrze zróżnicowany (<5% utkania raka litego)

G1 - dobrze zróżnicowany (<5% utkania raka litego)

G2 - średnio zróżnicowany (6-50% utkania raka

G2 - średnio zróżnicowany (6-50% utkania raka

litego)

litego)

G3 - nisko zróżnicowany (>50% utkania raka litego)

G3 - nisko zróżnicowany (>50% utkania raka litego)

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

metody leczenia

metody leczenia



Pierwotne leczenie chirurgiczne

Pierwotne leczenie chirurgiczne



ustalenie rzeczywistego zaawansowania

ustalenie rzeczywistego zaawansowania

nowotworu

nowotworu



ustalenie wskazań do leczenia uzupełniającego

ustalenie wskazań do leczenia uzupełniającego



Radioterapia

Radioterapia



uzupełniająca po leczeniu chirurgicznym

uzupełniająca po leczeniu chirurgicznym



pierwotna o założeniu radykalnym

pierwotna o założeniu radykalnym



Hormonoterapia

Hormonoterapia



Chemioterapia

Chemioterapia

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

leczenie chirurgiczne

leczenie chirurgiczne



Podstawowy zabieg operacyjny

Podstawowy zabieg operacyjny

Proste wycięcie macicy z przydatkami drogą brzuszną

Proste wycięcie macicy z przydatkami drogą brzuszną

+ wycięcie węzłów chłonnych miednicznych/okołoaortalnych

+ wycięcie węzłów chłonnych miednicznych/okołoaortalnych

+ cytologia otrzewnowa

+ cytologia otrzewnowa



Udowodnione zajęcie szyjki macicy (stopień II)

Udowodnione zajęcie szyjki macicy (stopień II)

Rozszerzone radykalne wycięcie macicy z przydatkami i

Rozszerzone radykalne wycięcie macicy z przydatkami i

węzłami chłonnymi miednicy

węzłami chłonnymi miednicy



W wybranych przypadkach zaawansowanego procesu

W wybranych przypadkach zaawansowanego procesu

nowotworowego

nowotworowego

Egzeneteracja miednicy mniejszej

Egzeneteracja miednicy mniejszej

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

leczenie chirurgiczne c.d.

leczenie chirurgiczne c.d.



Alternatywna metoda leczenia - w trakcie badań

Alternatywna metoda leczenia - w trakcie badań

klinicznych

klinicznych

Przezpochowa histerektomia w asyście

Przezpochowa histerektomia w asyście

laparoskopii i laparoskopowa

laparoskopii i laparoskopowa

limfadenectomia

limfadenectomia

zalety:

zalety:

•

krótszy czas hospitalizacji

krótszy czas hospitalizacji

•

mniejszy odsetek powikłań

mniejszy odsetek powikłań

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

radioterapia

radioterapia

Radioterapia uzupełniająca

Radioterapia uzupełniająca

nie później niż 2 miesiące po operacji

nie później niż 2 miesiące po operacji



brachyterapia śródpochwowa

brachyterapia śródpochwowa



teleradioterapia

teleradioterapia

- wiązkami zewnętrznymi na

- wiązkami zewnętrznymi na

pola węzłowe

pola węzłowe

od stopnia III u pacjentek z pełnym protokołem

od stopnia III u pacjentek z pełnym protokołem

operacyjnym

operacyjnym

od stopnia IC G3 u pacjentek z niepełnym protokołem

od stopnia IC G3 u pacjentek z niepełnym protokołem

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

radioterapia c.d.

radioterapia c.d.



Radioterapia pierwotna o założeniu

Radioterapia pierwotna o założeniu

radykalnym

radykalnym



teleradioterapia

teleradioterapia



brachyterapia śródpochwowa i śródmaciczna

brachyterapia śródpochwowa i śródmaciczna



Radioterapia paliatywna

Radioterapia paliatywna

-

-

leczenie bólu, krwawień

leczenie bólu, krwawień



teleradioterapia małymi dawkami z małych pól

teleradioterapia małymi dawkami z małych pól

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

Hormonoterapia

Hormonoterapia

Najlepsze odpowiedzi - guzy wysoko zróżnicowane, duża liczba

Najlepsze odpowiedzi - guzy wysoko zróżnicowane, duża liczba

receptorów progesteronowych i estrogenowych

receptorów progesteronowych i estrogenowych



Progestageny

Progestageny



Carcinoma in situ

Carcinoma in situ

(stopień O)

(stopień O)

•

u młodych kobiet chcących zachować płodność

u młodych kobiet chcących zachować płodność

•

u starszych kobiet z przeciwwskazaniami do leczenia

u starszych kobiet z przeciwwskazaniami do leczenia

operacyjnego

operacyjnego



Rak w stopniu IV

Rak w stopniu IV



Leczenie wznowy

Leczenie wznowy



Tamoksyfen

Tamoksyfen

(antyestrogen - hamuje łączenie estrogenów z receptorami,

(antyestrogen - hamuje łączenie estrogenów z receptorami,

zwiększa ilość receptorów dla progesteronu)

zwiększa ilość receptorów dla progesteronu)

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

chemioterapia

chemioterapia



IV stopień zaawansowania nowotworu

IV stopień zaawansowania nowotworu



Przerzuty do otrzewnej i sieci

Przerzuty do otrzewnej i sieci



Rak surowiczo-brodawkowaty

Rak surowiczo-brodawkowaty



Wznowa

Wznowa

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

czynniki rokownicze

czynniki rokownicze



Stopień zaawansowania nowotworu

Stopień zaawansowania nowotworu



Głębokość inwazji endometrium

Głębokość inwazji endometrium



Zajęcie węzłów chłonnych

Zajęcie węzłów chłonnych



(+) cytologia otrzewnowa

(+) cytologia otrzewnowa



Stopień zróżnicowania histopatologicznego

Stopień zróżnicowania histopatologicznego



Typ histologiczny raka

Typ histologiczny raka



Wiek i stan ogólny pacjentki

Wiek i stan ogólny pacjentki

RAK TRZONU MACICY

RAK TRZONU MACICY

wyniki leczenia

wyniki leczenia

Odsetki przeżyć pięcioletnich

Odsetki przeżyć pięcioletnich



Stopień I -

Stopień I -

73-95%

73-95%



Stopień II - 50-65%

Stopień II - 50-65%



Stopień III - 20-40%

Stopień III - 20-40%



Stopień IV - 9%

Stopień IV - 9%