Finansowanie opieki zdrowotnej

Izabela Rydlewska – Liszkowska

Finansowanie opieki zdrowotnej

Obszary problemowe:
• Koncepcje i metody finansowania

opieki zdrowotnej (jakie źródła
finansowania, kto finansuje, w
jakim stopniu)

• Sposoby opłacania opieki

zdrowotnej a ustalanie priorytetów
w opiece zdrowotnej

• Racjonowanie opieki zdrowotnej

Finansowanie opieki zdrowotnej

Problemy związane z finansowaniem
opieki zdrowotne, w tym z wnoszeniem
opłat za opiekę:

•

W jaki sposób gromadzone są zasoby
finansowe?

•

W jaki sposób zasoby są zarządzane?

•

Zagadnienia planistyczne i polityczne
(ograniczanie wzrostu kosztów, alokacja)

•

Tworzenie trwałych podstaw
finansowania opieki zdrowotnej

Finansowanie opieki zdrowotnej

Transfery świadczeń i środków

finansowych

Pacjent Dostawca

Finansowanie

Alokacja

„Third-party”

(instytucja ubezp., nabywca)

Źródło: Funding health care:options for Europe. European
Observatory on Health Care Systems 2002

Finansowanie opieki zdrowotnej

Przykład I (klasyfikacja zgodna z NHA,
OECD,EUROSTAT)

• Organizacje rządowe i samorządowe (podatki)
• Instytucje ubezpieczeniowe (obowiązkowe,

dobrowolne; społeczne, prywatne)

• Przedsiębiorstwa
• Gospodarstwa domowe (out-of-pocket,

współpłacenie)

• Instytucje non-profit
• Reszta świata (międzynarodowe i narodowe

fundusze)

Finansowanie opieki zdrowotnej

Przykład II
• Podatki
• Składki obowiązkowego lub

społecznego ubezpieczenia

• Out-of-pocket , współpłacenie
• Składki na dobrowolne lub prywatne

ubezpieczenie zdrowotne

• Źródła zewnętrzne: dotacje od

instytucji pozarządowych, darowizny,
pożyczki bankowe

Finansowanie opieki zdrowotnej

Podatki:
• bezpośrednie (indywidualne,

gospodarstwa domowe, firmy)

• pośrednie (od transakcji, towarów; ogólne

- VAT lub specyficzne jako podatki
akcyzowe)

• Podatki mogą być gromadzone na

szczeblu narodowym,
regionalnym,lokalnym

• Podatki mogą być gromadzone przez

instytucje rządowe lub ubezpieczeniowe

Finansowanie opieki zdrowotnej

Składki ubezpieczeniowe mogą być

gromadzone od :

• Pracowników (składki ubezpieczenia

publicznego lub prywatnego)

• Pracodawców (składki ubezpieczenia

publicznego lub prywatnego)

• Samozatrudniających się
• Emerytów
• Bezrobotnych lub funduszy chorobowych
• Jako podatki

Finansowanie opieki zdrowotnej

Formy opłat pacjentów:

• współpłacenie
• Co-insurance (partycypacja w składce

ubezpieczeniowej)

• Ryczałtowe, procentowe

Source: Kubik K.C.: Amerykański system opieki
zdrowotnej. Chicago, 1999

Finansowanie opieki zdrowotnej

„Third party payers”(Trzecia strona)

• Publiczni, prywatni
• Podział ryzyka (sharing the risk)
• Gromadzenie dochodów bezpośrednio lub

pośrednio od podopiecznych (zwrot
kosztów pacjentom i dostawcom)

Finansowanie opieki zdrowotnej

Jakie mechanizmy oddziaływania na pacjentów:
• Zmiany zachowań i konsumpcji opieki

zdrowotnej – moral hazard

• Instytucje ubezpieczeniowe mogą wpływać na

innych aktorów

• Instytucje ubezpieczeniowe mogą wpływać na

dostęp do nowych technologii medycznych

• Instytucje ubezpieczeniowe mogą

oddziaływać na korzystanie z bardziej
efektywnych świadczeń (cost-effective )

Finansowanie opieki zdrowotnej

POLSKA – zmiany NFZ
• Ustawa o ubezpieczeniu w NFZ
• Fundusz zarządza środkami ZUS i KRUS,

zawiera umowy z dostawcami usług

• Centrala, oddziały wojewódzkie
• Fundusz nie prowadzi zoz
• Plany zdrowotne województwa
• Gospodarka finansowa:fundusz podstawowy

i fundusz zapasowy, może osiągać zysk

Finansowanie opieki zdrowotnej

Wydatki na opiekę zdrowotną, w tym
publiczne jako % PKB (dane aktualne w
Zielonej Księdze lub World Health Report
2003 )

Finansowanie opieki zdrowotnej

Wnioski
Czynniki wpływające na finansowanie:
• Wydarzenia polityczne
• Czynniki ekonomiczne (gospodarka

narodowa, rynek pracy)

• Struktura demograficzna ( wiek – struktura,

struktura gospodarstw domowych oddziałuje
na popyt i gromadzenie funduszy)

• Czynniki kulturowe (np. Wiara w nieformalne

płatności, w solidarność)

Finansowanie opieki zdrowotnej

Wnioski
• Podatki

- mogą być przyczyną nierówności jeśli podatki

bezpośrednie są zróżnicowane geograficznie,

jeśli niektóre przychody wyłączone są z

opodatkowania, jeśli niektóre wydatki są

odliczone od podstawy opodatkowania

- mogą powodować nierówność jeśli pośrednie

opodatkowanie nie obejmuje wszystkich

przychodów (zwolnienia) levied on lower

incomes (taxes on goods)

+ podatki indywidualne mogą promować

zdrowie poprzez ograniczanie konsumpcji

Finansowanie opieki zdrowotnej

Podatki
+ lokalne opodatkowanie pozostaje w

bliższej relacji do wydatków na

opiekę zdrowotną

+ władze lokalne wiedzą lepiej

(potrzeby społeczne)

+ łatwiej oddzielić wydatki na zdrowie

od innych

Finansowanie opieki zdrowotnej

Społeczne ubezpieczenie

zdrowotne

+ bardziej akceptowane przez

społeczeństwo

- może działać pod presją

polityczną

- wyższe koszty pracy
- zależy od liczby zatrudnionych

Finansowanie opieki zdrowotnej

Podział kosztów (cost sharing)
 Opłaty pacjentów ograniczają popyt
 Zwiększają zasoby powodujące

zwiększenie podaży

 Mogą kreować nierówność zwłaszcza

wśród ludzi biednych

 Mogą ograniczać solidarność zwłaszcza

wśród ludzi chorych

 Mogą być wykorzystane w procesie

ustalania priorytetów