TRENING

ZDROWOTNY

SPECYFIKA

AKTYWNOŚCI OSÓB

NIEPEŁNOSPRAWNYC

H

 

Zostało już ponad wszelką wątpliwość
udowodnione, że bardzo skutecznym
czynnikiem zapobiegającym chorobom
cywilizacyjnym, wśród których na czoło
wysuwa się choroba niedokrwienna
serca, jest uprawianie sportu
rekreacyjnego oraz prowadzenie
racjonalnego trybu życia.
Musi iść z tym w parze także racjonalne
odżywianie i zachowanie odpowiedniej
masy ciała, unikanie palenia papierosów,
higiena psychiczna i oczywiście praca
nad własną osobowością.

Takie kompleksowe spojrzenie na

profilaktykę zdrowotną prowadzi do

zaprogramowania odpowiedniego treningu

zdrowotno – rekreacyjnego, który pozwoliłby

na osiągnięcie zasadniczych korzyści w

zakresie odnowy psychosomatycznej i

zwiększenia zdolności do pracy.

Wpływ ćwiczeń fizycznych na organizm

człowieka należy rozpatrywać z

uwzględnieniem kilku aspektów. Zależy on

bowiem od szeregu czynników, np.:



rodzaju ćwiczeń,



ich zasięgu i intensywności,



sposobu ich przeprowadzania,



wielkości zastosowanych obciążeń,



stanu zdrowia ćwiczącego.

Rozpatrując to zagadnienie możemy
mówić o wpływie jednorazowo
wykonanych ćwiczeń oraz o wpływie
całego cyklu treningowego. Należy tu
też rozgraniczyć zmiany lokalne od
zmian ogólnoustrojowych. Za kryterium
zmian ogólnoustrojowych umownie
przyjmuje się także wysiłki, podczas
których zaangażowane jest ok. 30% i
więcej masy mięśniowej. Inne kryterium,
to wyraźne zwiększenie częstości
skurczów serca i częstości oddechów.

TRENING ZDROWOTNY



Trening zdrowotny jest to rodzaj

aktywności fizycznej podjętej z motywów

zdrowotnych, mającej na celu podniesienie

poziomu wydolności i sprawności

psychofizycznej oraz usprawnianie procesów

życiowych własnego organizmu.



Jest świadomie kierowanym procesem,

polegającym na celowym wykorzystaniu

ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla

uzyskania efektów psychicznych i fizycznych,

przeciwdziałających obniżaniu się możliwości

przystosowawczych organizmu.



Uzyskane efekty biologiczne i psychiczne

mogą też być ważnymi czynnikami w

zapobieganiu lub zmniejszaniu tempa

rozwoju wielu chorób.

Zasadniczym celem treningu
zdrowotnego jest przede wszystkim
kreowanie zdrowia, co można
osiągnąć poprzez:

1.Kształtowanie prawidłowych

warunków osiągania i utrzymania
zdrowia:

 zachowanie lub poprawa

zadawalającego poziomu wydolności
fizycznej,

 utrzymanie optymalnego ciężaru

ciała,

 odczuwanie potrzeby

uprawiania ćwiczeń
fizycznych, utrzymujących
ciało w pełnej sprawności
ruchowej.

2. Zapobieganie powstawaniu lub
rozwojowi chorób cywilizacyjnych:

poprawa sprawności funkcji układu
krążenia i oddychania,

utrzymanie higienicznego trybu życia
(bez papierosów, alkoholu i innych
szkodliwych używek),

propagowanie zdrowego sposobu
odżywiania,

unikanie sytuacji stresowych i
propagowanie tzw. pozytywnego
myślenia.

3. Lecznicze postępowanie
rehabilitacyjne w zakresie:

schorzeń narządu krążenia,

schorzeń narządu ruchu,

schorzeń powodujących
zmniejszenie intensywności
przemian metabolicznych,

nerwic.

Ruch jest czynnikiem, natomiast
zastosowanie danego wzorca ruchowego
w formie ćwiczenia jest środkiem ,za
pomocą którego realizuje się określony
program usprawniania ruchowego. Dla
poszczególnych dziedzin kultury
fizycznej, wychowania fizycznego,
rehabilitacji i innych – opracowano
specjalne zestawy ćwiczeń fizycznych.

Każda aktywność fizyczna osób

niepełnosprawnych, powinna być
poprzedzona badaniem. Prowadzi się je
w celu sprecyzowania rozpoznania,
określenia wielkości i rodzaju zmian oraz
ustalenia planu leczenia.

Badanie to obejmuje:
1.Wywiad:

jak doszło do utraty sprawności,

 jakie podjęto próby dla jej poprawy,

jakie były tego rezultaty,

co hamuje postęp rehabilitacji,

do czego zmierza osoba
niepełnosprawna w swych
planach życiowych,

w wywiadzie również steramy
się aby pacjent
scharakteryzował i
usystematyzował wszystkie
informacje o bólu
(m.in.lokalizacja bólu, momenty
wyzwalające ból itp.)

2. Badanie przedmiotowe:

a). oglądanie:

ocena zmian morfologicznych,

ocena wartości statycznych i
dynamicznych narządu ruchu,

ocena sprawności kinetycznej,

b). badanie dotykiem,

c). badanie siły mięśniowej,

d). badanie narządu ruchu
pomiarami:
 pomiar wysokości ciała,

 pomiar obwodu klatki piersiowej

pomiary liniowe kończyn górnych,

pomiary liniowe kończyn
dolnych,

pomiary kątowe kk.g,

 pomiary kątowe kk.d,

 pomiary kręgosłupa i miednicy.

e). ocena wartości statycznych i
dynamicznych narządu ruchu z
uwzględnieniem jego funkcji i
sprawności:

 ocena kręgosłupa,

 ocena stawu biodrowego,

 ocena stawu kolanowego,

 ocena kończyn górnych.

3. Badania dodatkowe.

W postępowaniu - leczniczo

usprawniającym podstawę stanowi
poznanie problematyki klinicznej, aby
zrozumieć istotę choroby i zastosować
odpowiednie środki terapeutyczne.
Szczególnie ważne dla fizjoterapeuty jest
właściwe odczytanie rozpoznania i
ustalenie programu na podstawie zleceń
lekarza. Przy opracowywaniu programu
usprawniania ruchowego należy mieć na
uwadze:

 wprowadzenie zabiegów (o ile jest to
możliwe) ułatwiających i
przyspieszających regenerację,

zapobieganie powstawaniu
deformacji we wszystkich odcinkach
narządu ruchu,

zastosowanie właściwej metody
kompensacji w celu zmniejszenia
ujemnych skutków wywołanych
powstałą dysfunkcją narządu
ruchu.

W dalszej kolejności w programie

usprawniania należy uwzględnić cele
szczegółowe, odnoszące się do specyfiki i
rozległości danego schorzenia czy
dysfunkcji, dzieląc je nawet na kilka
etapów.

Wpływ treningu zdrowotnego

na organizm



Współczesna medycyna nie potrafi wprawdzie
zapobiegać śmierci, lecz zna zasady
postępowania zapobiegawczego, które mogą
odsunąć występowanie zmian chorobowych i
przedłużyć życie każdemu z nas nawet o 20
lat



W układach biologicznych, w miarę trwania
pracy, następuje doskonalenie się wszelkich
mechanizmów biorących udział w czynności
organizmu. Aparat ruchowy nie tylko nie
zużywa się pod wpływem długotrwałej pracy,
ale przeciwnie wzmacnia się.



Przerastają mięśnie, ulegają usprawnieniu

mechanizmy skurczu mięśnia, wzmacnianiu

ulegają przyczepy ścięgien, ruchy stają się

bardziej precyzyjne i rozległe. Torebki stawowe

i więzadła zwiększają swoją elastyczność i

sprężystość, chrząstka grubieje i lepiej

zabezpiecza powierzchnie stawowe. Poprawia

się uwapnienie kości.



Ćwiczenia mięśni pobudzają ośrodkowy układ

nerwowy, rozwijają pamięć ruchową oraz

szybkość i koordynację ruchów.



Pod wpływem ćwiczeń wzrasta pojemność

życiowa płuc, poprawia się utlenienie krwi

krążącej.



Silniejsze mięśnie oddechowe wpływają

kształtująco na klatkę piersiową i postawę

człowieka w tym chorego (np. po przebytym

udarze mózgu).



Ćwiczenia i ruch zwiększają również

sprawność mięśni gładkich i wydolność

narządów leżących w jamie brzusznej i

miednicy. Poprawie ulega czynność

żołądka i jelit oraz wydolność wątroby i

nerek



Systematyczna aktywność ruchowa

prowadzi do obniżenia poziomu lęku i

zmniejszenia głębokości stanów

depresyjnych, powodując wyraźną

poprawę snu i lepszego samopoczucia



Ruch i ćwiczenia, jako bodźce naturalne

potrafią oddziaływać na cały nasz

organizm, wpływając korzystnie na

czynności wszystkich jego narządów, a

tym samym mają możność zwiększyć lub

przywrócić choremu pełną sprawność

psychofizyczną

ŚRODKI I METODY TRENINGU

ZDROWOTNEGO

1. Ćwiczenia bierne – wykonuje terapeuta

bez czynnego udziału pacjenta. Spełniają
tylko wtedy swoje zadanie, kiedy każdy
ruch wykonany jest w pełnym zakresie i we
wszystkich płaszczyznach danego stawu.

2. Ćwiczenia czynno – bierne – istotą tych

ćwiczeń jest czynne zwalnianie napiętych
mięśni z jednoczesnym biernie wykonanym
ruchem w stawie.

3. Ćwiczenia czynne – wykonywane

samodzielnie przez pacjenta. Ich celem jest

przede wszystkim
zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni,

zachowanie właściwej ruchomości stawów,

podniesienie kondycji ogólnej. W grupie

ćwiczeń czynnych wyodrębnia się ćwiczenia:



czynne wolne (właściwe),



czynne w odciążeniu,



wspomagane – prowadzone,



czynne z oporem.

4.

Ćwiczenia specjalne:



rozluźniające – relaksacyjne,



synergistyczne – polegające na

wykorzystaniu zjawiska przerzutu

funkcji fizjologicznych wywołanych

praca mięśni do miejsc, w których w

aktualnej sytuacji ruch jest niemożliwy

do wykonania. Dzielimy je na:



kontralateralne- gdy chcemy

uzyskać rozprzestrzeniania się

odruchów po stronie przeciwnej

ciała,



ipsilateralne – polegają na

wykonywaniu ruchów w stawach

sąsiednich w stosunku do

unieruchomionego stawu.

5. Ćwiczenia korekcyjne – posiadają własną

systematykę ćwiczeń – obejmuje ona

następujące rodzaje ćwiczeń:



ogólnorozwojowe,



oddechowe,



specjalne,



elongacyjne – polegające na

wyciągnięciu kręgosłupa w jego osi

długiej. Zaletą właściwego zastosowania

tych ćwiczeń jest wzmożone pobudzenie

komórek ruchowych rogów przednich

rdzenia kręgowego przez bodźce

proprioceptywne. Ćwiczenia te

aktywizują mięśnie kręgosłupa i mają na

celu zmniejszenie krzywizn

patologicznych,



ćwiczenia antygrawitacyjne – wyznacznikiem

tych ćwiczeń jest zastosowanie dodatkowego

obciążenia w osi kręgosłupa – tak aby mięśnie

przykręgosłupowe zmusić do pracy z

pokonaniem oporu,



ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy,



ćwiczenia Klappa – pozycją wyjściową

tych ćwiczeń jest klęk podparty, czyli tzw.

pozycja ręczno - kolanowa z czterema

punktami podparcia. Celem jest leczenie

bocznych skrzywień kręgosłupa.

Innymi środkami treningowymi są:



pływanie,



ćwiczenia izometryczne – polegające na

czynnym napinaniu mięśni bez efektu

ruchowego,



streching,



gimnastyka,



biegowe formy treningowe oraz

ścieżki zdrowia.

W treningu zdrowotnym osób

niepełnosprawnych stosujemy również

zabiegi fizykalne: - leczenie zimnem i ciepłem-

zabiegi wodo-lecznicze

Nie należy również zapominać o

zabiegach związanych z odnową biologiczną.

Bardzo ważną rolę w przywracaniu zdolności

wysiłkowej odgrywa regeneracja fizyczna,

określana często jako czynny wypoczynek

albo tzw. trening regeneracyjny. Jest to

najczęściej aktywności fizyczna podejmowana

dla przyjemności i relaksu, która polega na

swobodnym wyborze formy i uczestnictwa w

tych zajęciach. Zasadniczym celem czynnego

wypoczynku jest poprawa czynnościowych

możliwości układów krążenia i oddychania.

W niektórych przypadkach

pożyteczna dla zmęczonego organizmu może

by również wypoczywanie bierne. Taka

bezczynność wpływa korzystnie jeżeli jest

zastosowana po wyczerpujących wysiłkach

fizycznych i psychicznych i nie trwa zbyt

długo. W odnowie biologicznej najczęściej

stosujemy takie zabiegi jak: natryski,

kąpiele, sauny, okłady oraz masaże.



Aby natura mogła obdarzyć osoby

niepełnosprawne radością życia oraz

lepszą sprawnością fizyczną i umysłową

oraz długowiecznością należy jej pomóc i

zmienić dotychczasowy tryb życia.



Według WHO: „ zdrowie jest pełnią

fizycznego, psychicznego i społecznego

dobrostanu człowieka, a nie tylko

brakiem choroby lub kalectwa”, czymś

najbliższym tak rozumianego zdrowia

jest taki stan fizyczny i umysłowy, który

przy braku dolegliwości, pozwala danej

osobie działać tak efektywnie i tak długo,

jak tylko to możliwe w środowisku w

którym żyje.



Jest rzeczą pewną, że każda osoba

niepełnosprawna, która podejmuje

wysiłki zmierzające do zwiększenia

posiadanego potencjału zdrowia, może

mieć osiągnięcia w tym zakresie.

Stwarzanie swemu organizmowi

przeszkód do pokonania, zwiększanie, a

nie zmniejszanie zadań, powoli i

stopniowo prowadzi do postępu. Nie

ważne czy postęp jest duży czy mały, w

każdym razie będzie on dodawał osobie

niepełnosprawnej odwagi, aby nie

ustawać w wysiłkach.

Piśmiennictwo



A. Bator, T. Kasperczyk,Trening
zdrowotny z elementami fizjoterapii
AWF Kraków 2000



http//:niepelnospraw.terramail.pl/czaso
p.htm Niepełnosprawność i zdrowie
1/200, Pąchalski A. „Jak żyć dłużej z
niepełnosprawnością”