System
bankowy
w Polsce (1)

Instytucje, struktura,
problemy

Plan wykładu



Historia i przebudowa sektora bankowego w latach 90 XX w.



Instytucje sektora bankowego



Banki państwowe



Banki w formie spółek akcyjnych



Banki hipoteczne



Oddziały instytucji kredytowych w Polsce



Związek Banków Polskich



BIK



Banki spółdzielcze



SKOK

Dla zobrazowania informacji korzystano z publikacji NBP i KNF (wykresy,

tabele)

Banki w Polsce - historia



XVIII - XIX w. prywatne domy bankowe (do 1830 r.)



1828 r. pierwszy polski bank centralny Bank Polski

(przetrwał do 1870 r.)



Rozwój instytucji spółdzielczych (banków spółdzielczych i

kas Stefczyka) w okresie zaborów



Reformy Grabskiego i rozwój bankowości w Okresie

Międzywojennym



Okres po II 1945 r. powołano Narodowy Bank Polski -od

1946 r. bank centralny kredytuje przemysł; w latach

1949-53 zmieniono strukturę bankowości - idea

monobanku



Ograniczenie liczby banków



Bank Inwestycyjny - działalność inwestycyjna



Obsługa obrotów zagranicznych - Bank Handlowy



Bank Polska Kasa Opieki - operacje zagraniczne ludności



Bank Rolny (później Bank Gospodarki Żywnościowej udzielał

kredytów dla rolnictwa) jemu podporządkowano instytucje

spółdzielcze

Przebudowa systemu
bankowego w 1989 r.



Nowe regulacje prawne ustawy Prawo bankowe i ustawa o

Narodowym Banku Polskim



wprowadzenie zasad konkurencyjności między bankami

przez odejście od podziału terytorialnego i branżowego



oparcie działalności banków na podstawach ekonomicznych

przez wprowadzenie rachunku ekonomicznego w bankach



powołanie z dniem 1 lutego 1989 r. banków komercyjnych z

centralami w głównych regionach Polski na bazie oddziałów

NBP



Bank Śląski w Katowicach



Bank Przemysłowo -Handlowy w Krakowie,



Bank Depozytowo-Kredytowy w Lublinie,



Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi,



Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu,



Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie,



Państwowy Bank Kredytowy w Warszawie



Bank Zachodni we Wrocławiu



Bank Gdański w Gdańsku



W 1988 r. wydzielono z NBP Powszechną Kasę Oszczędności BP

Przebudowa systemu
bankowego w latach 90. XX w



Tworzenie infrastruktury bankowej, wprowadzanie regulacji w

działalności banków



Przekształcanie banków państwowych w banki prywatne

– prywatyzacja



Konsolidacja banków, przykłady:



Bank Zachodni WBK S.A. powstał w wyniku połączenia Banku Zachodniego

S.A. i Wielkopolskiego Banku Kredytowego S.A. w 2001 roku - Irlandzki

bank AIB był od 1995 r. głównym udziałowcem WBK. W 1999 r. przejął od

Skarbu Państwa 80% Banku Zachodniego



w 1996 r. powołano do życia Grupę Bankową Pekao S.A. W skład której

wchodziły: Bank Pekao S.A., Bank Depozytowo-Kredytowy SA w Lublinie,

Pomorski Bank Kredytowy SA w Szczecinie, Powszechny Bank Gospodarczy

SA w Łodzi - 1 stycznia 1999 roku cztery banki połączyły się w jeden bank
pod wspólną nazwą Bank Pekao SA

Rodzaje banków w Polsce

Formy prawne banków w Polsce:



banki państwowe



banki w formie spółek akcyjnych (tym również banki

hipoteczne); w tym banki giełdowe



banki spółdzielcze

Według struktury właścicielskiej:



państwowe, z większościowym udziałem kapitału państwowego



prywatne

Według prowadzonej polityki:



uniwersalne (np. Pekao SA, BZ WBK)



specjalistyczne



detaliczne (np. Lukas Bank, Getin Bank SA)



samochodowe (np. VOLKSWAGEN BANK POLSKA SA, Toyota Bank Polska SA,

Fiat Bank Polska SA itp.)

Banki państwowe



tworzone przez Radę Ministrów na wniosek

Ministra Skarbu w drodze rozporządzenia

(nie podlegają wpisowi do rejestru

przedsiębiorstw państwowych)



Są to banki „z misją” realizujące

szczególne zadania „zlecone” przez rząd

(inne banki mogą otrzymywać

dofinansowanie kredytów preferencyjnych)

Banki w formie spółek
akcyjnych



dominują w Polsce (m. in rozbudowana sieć

oddziałów)



Regulacje w Kodeksie spółek handlowych



Organy: Rada nadzorcza i zarząd



Rada nadzorcza (co najmniej 5 osób) powoływana jest

przez walne zgromadzenie – obowiązek informowania

KNF o składzie i zmianach



Zarząd (co najmniej 3 osoby) powoływany przez Radę

nadzorczą (również obowiązek informacyjny), z tym że

powołanie 2 osób w tym prezesa następuje za zgodą KNF

Bank hipoteczny



Podstawową czynnością banku jest udzielanie
kredytów hipotecznych, refinansowanych przede
wszystkim ze środków pozyskiwanych z
emisji hipotecznych listów zastawnych



Specjalistyczny bank tworzony wyłącznie w
formie spółki akcyjnej specjalizujący się w
finansowaniu średnio- oraz długo terminowych
inwestycji budownictwa mieszkaniowego i
komercyjnego.

Bank hipoteczny jako
szczególny bank w formie
spółki akcyjnej



jako bank specjalistyczny, realizuje

wyłącznie czynności dozwolone na mocy

Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o

listach zastawnych i bankach hipotecznych.



Statut banku hipotecznego określa jego

nazwę, która zawiera dodatkowo wyrazy

„bank hipoteczny”.



długa perspektywa finansowania



ochrona posiadaczy listów zastawnych



ograniczony zakres usług



współpraca z bankami uniwersalnymi –

powiązania kapitałowe

Zasada pierwszeństwa zaspokojenia
właścicieli listów zastawnych w banku
hipotecznym - tzw. przywilej upadłościowy



W przypadku upadłości banku emitenta, rejestr
zabezpieczenia jest prawnie oddzielony od
pozostałych aktywów banku i jest
wykorzystywany do spłacenia wierzycieli listów.



Wierzyciele listów zastawnych mają
pierwszeństwo zaspokojenia swoich roszczeń z
masy pokrycia (tzw. rejestru zabezpieczenia).

Banki hipoteczne w Polsce



BRE Bank Hipoteczny SA



ING Bank Hipoteczny SA



Pekao Bank Hipoteczny SA



Nykredit Bank Hipoteczny S.A. (od 2005 r. funkcjonuje jako

oddział instytucji kredytowej Nykredit RealKredit A/S O. w

Polsce)



Kredyty hipoteczne w Polsce są jednak przede wszystkim

udzielane przez banki uniwersalne



Udział banków hipotecznych – 3% kredytów hipotecznych

udzielonych w sektorze bankowym

Oddziały instytucji
kredytowych
w Polsce



Instytucje kredytowe z państw UE w ramach tzw. jednolitej

licencji bankowej mogą w Polsce prowadzić działalność:



jako oddział instytucji kredytowej



w ramach działalności transgranicznej



Oddział instytucji kredytowej może rozpocząć swoją

działalność po upływie dwóch miesięcy od otrzymania przez

Komisję Nadzoru Finansowego odpowiednich informacji,

które przesyła organ nadzorczy z państwa macierzystego



Działalność transgraniczna polega na wykonywaniu

czynności przez instytucję kredytową na terenie Polski

(rozpoczęcie takiej działalności po złożeniu zawiadomienia

przez nadzór bankowy państwa macierzystego informacji do

KNF)

Cechy oddziału instytucji
kredytowej



jest jednostką organizacyjną instytucji kredytowej,



zlokalizowaną poza państwem siedziby,



nie ma odrębnej osobowości prawnej,



jest zlokalizowany na terytorium Polski, co oznacza,

że w Polsce znajdują się istotne zasoby materialne

konieczne do prowadzenia działalności przez oddział,



wykonuje w ramach instytucji kredytowej działalność

w zakresie czynności wynikających z posiadanego

przez instytucję kredytową zezwolenia.



nadzór nad oddziałami sprawuje organ nadzorczy

państwa macierzystego; depozyty w oddziale

instytucji kredytowej gwarantowane są również

przez system gwarantowania depozytów państwa

macierzystego

Instytucje kredytowe w Polsce
- przykłady



do 15 lipca 2011 r. 341 notyfikacji o zamiarze podjęcia działalności

transgranicznej, np:



Coventry Building Society, Sparkasse Oberlausitz-Niederschlesien, Banco Popular Español

S.A.,



Google Payment Limited (instytucja pieniądza elektronicznego)



Goldman Sachs International Bank



G-T-P Financial Services Ltd (instytucja pieniądza elektronicznego



35 notyfikacje o zamiarze podjęcia działalności poprzez oddział:



Societe Generale (Francja),



Svenska Handelsbanken AB (Szwecja),



Sygma Banque (Francja),



Commerzbank AG (d. Dresdner Bank AG) (Niemcy),



ABN AMRO Bank N.V. (Holandia),



Danske Bank A/S (Dania),



BNP Paribas (Francja),



EFG Eurobank Ergasias S.A. (Grecja),,



CAJA DE AHORROS Y PENSIONES DE BARCELONA (“la Caixa”) (Hiszpania),



Elavon Financial Services Limited (Irlandia),



BNP Paribas Securities Services (Francja),



Nordnet Bank AB (Szwecja),



HSBC Bank Plc (Wielka Brytania),



BANCO ESPÍRITO SANTO DE INVESTIMENTO SA (Portugalia),



Skandinaviska Enskilda Banken SA (Luksemburg),



Crédit Suisse (Luxembourg) S.A.



KBL European Private Bankers S.A.



19 oddziałów instytucji kredytowych prowadzi działalność

Charakterystyka instytucji sektora
bankowego w Polsce

Struktura własnościowa sektora
bankowego w Polsce

Największe banki w Polsce
w 2009 r. według aktywów

System finansowy i bankowy w
Polsce

Związek Banków Polskich
(ZBP)



Samorządowa organizacja banków, powołana w 1991 jako

izba gospodarcza zrzeszająca banki



Członkostwo w ZBP ma charakter dobrowolny i obejmuje

banki dzia

łające na obszarze RP

utworzone i działające na

podstawie prawa polskiego.



Zadaniem jest reprezentowanie i ochrona interesów

członków



Przykładowe działania ZBP



Inicjatywa, opinie w sprawie nowych regulacji w bankach



Baza dokumentów zastrzeżonych



Arbiter bankowy jako sąd polubowny



Standardy kwalifikacyjne w bankowości



Standaryzacja dokumentów bankowych

Biuro Informacji Kredytowej



Biuro Informacji Kredytowej (BIK) jest to instytucja powołana

w 1997 r. przez 21 banków i Związek Banków Polskich.



BIK gromadzi, przechowuje oraz przetwarza informacje o

aktualnych zobowiązaniach oraz historii kredytowej klientów

banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.



Dane gromadzone w BIK dotyczą zarówno klientów

indywidualnych jak i przedsiębiorców, są to pozytywne i

negatywne historie kredytowe;



Dane są przekazywane do BIK w momencie składania przez

klienta w banku (np. kredytowego) oraz po zaciągnięciu

przez niego zobowiązania są to dane identyfikacyjne oraz

informacje o zobowiązaniach kredytowych powiązanych z

danym klientem, wskazujące m. in. stan początkowy

zobowiązania, aktualny stan zadłużenia oraz historię
kredytową w ujęciu miesięcznym.

Informacje w BIK



W BIK przetwarzane są informacje obejmujące:



bieżące zobowiązania kredytowe,



za zgodą klienta, informacje o prawidłowo obsługiwanych spłaconych
zobowiązaniach kredytowych,



bez zgody klienta przez 5 lat zobowiązania, w odniesieniu do których
zostały spełnione łącznie następujące warunki: klient nie uregulował
zobowiązania lub dopuścił do zwłoki w spłacaniu powyżej 60 dni oraz
upłynęło kolejnych 30 dni od momentu poinformowania klienta przez
bank o zamiarze przetwarzania jego danych bez zgody, a mimo to
zobowiązanie nie zostało uregulowane,



dla celów statystycznych, informacje o zobowiązaniach po ich
wygaśnięciu bez zgody klienta przez 12 lat.