Bankowość
wykład 1

Istota i funkcje banków

Lp.

Temat wykładu

Literatura

Pozycje 1) i 2)

z kolejnego slajdu

Godz

.

30 (20)

1

Istota, funkcje i rodzaje

banków

1) s.15-39

4 (2)

2

System bankowy w

Polsce

1) s. 46-64

6 (4)

3

Bank centralny i jego

zadania

1) 65- 89 oraz Ustawa o NBP

(z wyj. rozdz. 4)

2 (1)

4

Polityka pieniężna

banku centralnego

1) s. 65-89

2 (1)

5

Nadzór nad bankami

1) s. 39-42 oraz s. 97-112

2 (2)

6

Systemy

gwarantowania
depozytów

bankowych

1) Ustawa o Bankowym

Funduszu Gwarancyjnym

2 (2)

7

Ryzyko w działalności

banku

1) s. 223-282 oraz 289-315

4 (2)

8

Zarządzanie bankiem

komercyjnym

1) s. 183-207

6 (4)

9

Analiza i ocena

działalności banku

1) s. 209-219 oraz s. 284-287

2 (2)

Literatura



Literatura obowiązkowa

1.

Bankowość. Zagadnienia podstawowe, M. Iwanicz –

Drozdowska, W. L. Jaworski, Z. Zawadzka,

Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2006

2.

Usługi bankowe zagadnienia podstawowe, M.M. Golec,

Wydawnictwo WSB w Poznaniu, Poznań 2011 [w druku]



Literatura uzupełniająca



M. Capiga, Bankowość, Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2008



Bankowość. Podręcznik dla studentów, praca zbiorowa

pod red. J. Głuchowskiego i J. Szambelańczyka,

Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1999



Współczesna bankowość, red. M. Zaleska, Difin,

Warszawa 2007



Bankowość. Podręcznik akademicki, praca zbiorowa

pod red. W. L. Jaworskiego, Z. Zawadzkiej, Poltext, wyd.

2, Warszawa 2006

Plan wykładu



Istota banku



Rola banków w gospodarce



System bankowy



Modele systemu finansowego



Rodzaje banków

„

Cechą różniącą bankierów od

złotników jest to, że bankier
używa w swojej działalności
cudzych pieniędzy”.

David Ricardo

Cechy banku



specjalistyczna firma handlowa,
handlująca pieniędzmi



występują ograniczenia w tworzeniu
banków



wykonywanie określonych usług
finansowych



udział kapitałów własnych w
finansowaniu działalności jest niski



Domy bankowe istniały w Babilonii w IV w.

p.n.e. , w starożytnej Grecji i Rzymie.



Bankowość nowożytna rozwinęła się od XII w.

w miastach włoskich – pierwszy bank 1157 r. w

Wenecji



Włoskie słowo banca oznaczało stół (ławę), za

którym siadali pierwsi bankierzy w dzielnicach

handlowych i wymieniali pieniądze;

Definicja banku



Prawną definicję banku zawiera Ustawa z dnia 29 sierpnia
1997 roku Prawo bankowe

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z
przepisami ustaw,
działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do
wykonywania czynności bankowych
obciążających ryzykiem
środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Ochrona nazw „bank” i
„kasa”



Wyrazy „bank” i „kasa” mogą być używane w nazwie
oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie
banku.



Nie dotyczy to jednostek, z których działalności
jednoznacznie wynika że nie wykonują czynności
bankowych.



Kasa jest jednostką, która gromadzi oszczędności oraz
udziela pożyczek pieniężnych osobom fizycznym
zrzeszonym w tej jednostce.

Pojęcie instytucji kredytowej



Pojęcie instytucji kredytowej występuje regulacjach UE - jest

to pojęcie szersze od pojęcia bank.



Instytucja kredytowa oznacza podmiot, którego

przedmiotem działalności jest przyjmowanie od ludności

wkładów pieniężnych i innych środków podlegających

zwrotowi oraz udzielanie kredytów na własny rachunek lub
na wydawaniu pieniądza elektronicznego

.

Czynności bankowe

sensu stricto –

zastrzeżone wyłącznie
do banków

Czynności bankowe

sensu largo

– mogą je wykonywać
również

inne podmioty

Inne usługi banków;

Banki mogą:

- przyjmowanie wkładów
pieniężnych (depozytów)
płatnych na żądanie (a vista,
bieżących) lub z nadejściem
oznaczonego terminu
(terminowych)

-- prowadzenie rachunków
bankowych,

-- udzielanie kredytów,

-- udzielanie i potwierdzanie
gwarancji bankowych oraz
otwieranie i potwierdzanie
akredytyw,

-- emitowanie bankowych
papierów wartościowych,

- przeprowadzanie bankowych
rozliczeń pieniężnych,

- wydawanie instrumentu
pieniądza elektronicznego

- udzielanie pożyczek

pieniężnych,

- nabywanie i zbywanie

wierzytelności pieniężnych,

- operacje czekowe i

wekslowe oraz operacje,
których przedmiotem są
warranty,

- udzielanie i potwierdzanie

poręczeń,

- wydawanie kart

płatniczych oraz wykonywanie
operacji przy ich użyciu

- pośrednictwo w

dokonywaniu przekazów
pieniężnych oraz rozliczeń w
obrocie dewizowym

- przechowywanie

przedmiotów i papierów
wartościowych oraz
udostępnianie skrytek
sejfowych,

- prowadzenie skupu i

sprzedaży wartości
dewizowych,

- wykonywanie czynności

zleconych, związanych z
emisją papierów
wartościowych,

- terminowe operacje

finansowe,

- obejmować lub nabywać

akcje i prawa z akcji, udziały
innej osoby prawnej
i jednostki uczestnictwa w
funduszach inwestycyjnych,

- zaciągać zobowiązania

związane
z emisją papierów
wartościowych,

dokonywać obrotu

papierami wartościowymi,

- dokonywać, na warunkach

uzgodnionych z dłużnikiem,
zamiany wierzytelności na
składniki majątku dłużnika

- nabywać i zbywać

nieruchomości,

- świadczyć usługi

konsultacyjno-doradcze w
sprawach finansowych,

- świadczyć usługi

certyfikacyjne w rozumieniu
przepisów o podpisie
elektronicznym,

- świadczyć inne usługi

finansowe;



Przywilej egzekucyjny banków – na podstawie

ksiąg banków lub innych dokumentów związanych

z dokonywaniem czynności bankowych banki

mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne;



Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej-

przedmiotem ochrony są informacje dotyczące

czynności bankowej uzyskane w czasie negocjacji,

w trakcie zawierania i realizacji umowy; bank ma

obowiązek udostępnienia informacji stanowiących

tajemnicę m.in..innymi bankom i instytucjom

kredytowym, Komisji Nadzoru Bankowego, sądowi

lub prokuratorowi w związku z toczącym się

postępowaniem, sądowi w związku z

postępowaniem, prezesowi NIK

Rola banków w
gospodarce

1.

Kreacja pieniądza

2.

Udział w społecznym podziale pracy

3.

Dokonywanie alokacji i

transformacji środków

Udział w społecznym podziale
pracy



Banki przejmują część czynności finansowych od

przedsiębiorców i gospodarstw domowych:



banki pośredniczą między posiadającymi kapitał

(oszczędzającymi) a potrzebującymi środków finansowych

(rola pośrednika)



dokonywanie płatności w imieniu swoich klientów (rola

płatnika)



działanie w imieniu klientów w celu zarządzania aktywami

(np. papierami wartościowymi) (rola agenta)

Dokonywanie alokacji i
transformacji środków pieniężnych
w gospodarce



Bank jest instytucją transformacyjną pośredniczącą

w doprowadzaniu do uzgodnienia podaży i popytu.



Transformacja dotyczy:



kwot - banki przyjmują dużą ilość małych wkładów i

środki pozyskane w ten sposób udostępniają w postaci

dużych sum kredytobiorcom.



terminów - banki mogą, korzystając z faktu, że część

wkładów nie zostanie wycofana w terminie

wymagalności, udzielić kredytów na dłuższe terminy niż

to wynika ze zobowiązań wobec deponentów.



przestrzeni - lokata złożona w jednej miejscowości (np.

w Koninie) może być podstawą do udzielenia kredytu w

innym miejscu (np. w Poznaniu)



informacji - banki likwidują konieczność

indywidualnego sprawdzania wiarygodności uczestników

rynku finansowego

Elementy systemu
bankowego



System bankowy składa się przynajmniej z:



Banku centralnego (emisyjnego)



Banków operacyjnych



Jest to system dwuszczeblowy w odróżnieniu od

jednoszczeblowych.



Jednoszczeblowy - monobankowy - system

występował w gospodarce centralnie planowanej -

funkcje banku centralnego i banku komercyjnego

pełnił jeden bank, nie ma oddzielonego ryzyka

operacyjnego od funkcji centralnych, brak konkurencji,

Elementy współczesnego
systemu bankowego
(instytucje)



Instytucje stabilizujące system bankowy



Bank centralny



Instytucja gwarantująca depozyty w bankach



Nadzór nad bankami



Instytucje tworzące system bankowy



Różne rodzaje banków



Instytucje wspierające funkcjonowanie sektora



Biura kredytowe



Izby rozliczeniowe



Związki banków itp

Rodzaje banków
– podział klasyczny



Bank inwestycyjny



bank zajmujący się bezpośrednim
transferem oszczędności na rynek
pieniężny i kapitałowy. Są to głównie usługi
związane z operacjami papierami
wartościowymi.



Bank depozytowo-kredytowy



Bank gromadzący depozyty i z pozyskanych
środków udzielający kredytów.

Bank uniwersalny



Łączy operacje depozytowo - kredytowe z

transakcjami w zakresie papierów wartościowych

i czynnościami emisyjnymi



W UE wyróżnia się:



Instytucje kredytowe – banki uniwersalne- pełen

zakres usług finansowych



Firmy inwestycyjne – tylko usługi banku uniwersalnego

bez działalności depozytowo-kredytowej



Uniwersalizm jest cechą bankowości europejskiej.

Modele systemów
finansowych



system kontynentalny - (inaczej
zorientowany bankowo, niemiecko-
japoński, reński)



system anglosaski (inaczej
zorientowany rynkowo, amerykański

)

System anglosaski



Opiera się na rynkach finansowych



Podstawowy przepływ kapitału odbywa się poprzez

emisję papierów wartościowych i giełdę



Banki wykorzystywane są przede wszystkim do

funkcji płatniczych i rozliczeniowych oraz

zaspokajania zapotrzebowania na kredyt

krótkoterminowy



Wyraźne oddzielenie banków inwestycyjnych od

depozytowo-kredytowych

Model kontynentalny



Przepływ kapitału odbywa się przede
wszystkim poprzez banki



Główną funkcję w systemie finansowym
pełni system bankowy



Banki mają charakter banków
uniwersalnych

Zalety i wady modelu
kontynentalnego



Zalety:



wykorzystanie ekonomii skali



lepsze przygotowanie banków do monitorowania firm



efektywniejsza windykacja kredytów przez banki



możliwość długoterminowego finansowania



Wady:



Niedostateczne rozszerzenie wachlarza instrumentów
finansowych



Możliwość pojawienia się opóźnień informacyjnych

Zalety i wady systemu
anglosaskiego



Zalety:



Pobudzanie innowacji finansowych



Pełna informacja dot. podmiotów finansowanych

przekazywana ogółowi



Ułatwienia zarządzania ryzykiem finansowym



Wady:



Oparcie podmiotów gosp. na anonimowym rynku

papierów wartościowych



Krótkoterminowa perspektywa decyzji ekonomicznych



Mniejsza efektywność w dochodzeniu roszczeń

Polska dane za 2009 r. :

•kredyty/PKB 46,2%;

•kapitalizacja rynku akcji/ PKB 31,5%

Konwergencja systemów
finansowych



Ujednolicanie systemów finansowych na
świecie



Powstawanie holdingów bankowych i
konglomeratów finansowych zamazuje podział
na rodzaje banków



W USA odejście od ścisłego podziału
bankowości inwestycyjnej i depozytowo-
kredytowej w stronę bankowości uniwersalnej

Rodzaje banków

1.

Banki centralne

2.

Banki operacyjne

3.

Banki specjalne (inwestycyjne,
hipoteczne, towarzystwa kredytowe,
rolne, komunalne),

4.

Kasy oszczędnościowe

5.

Spółdzielczość kredytowa

Bank centralny



Bank emisyjny (pierwotna rola banku
centralnego) – tworzy pieniądz i reguluje
wielkość tworzonego pieniądza przez banki



Bank banków - jest bankiem rezerwowym dla
banków operacyjnych (kredytodawcą ostatniej
instancji)



Bank gospodarki narodowej – kasowa obsługa
budżetu, obsługa długu państwowego

Banki operacyjne



Spełniają istotne funkcje społeczne
(np. obsługa obrotu gotówkowego i
bezgotówkowego)



Są przedsiębiorstwami których celem
jest maksymalizowanie nadwyżki
finansowej dla właścicieli

Banki hipoteczne



Zajmują się udzielaniem
długoterminowych kredytów
zabezpieczonych na hipotece
nieruchomości



Pozyskują środki poprzez emisje
listów zastawnych

Spółdzielnie kredytowe



Instytucje drobnego kredytu
zorganizowane na zasadach
spółdzielczych



Powstały w XIX w . w Niemczech w
dwóch formach: Kasy Schulzego i kasy
Raiffeisena

Inne przedsiębiorstwa



Kasy oszczędnościowe- świadczące
usługi drobnym wytwórcom i
gospodarstwom domowym



Budowlane kasy oszczędnościowe –
udzielają kredytów na budownictwo
mieszkaniowe



Parabanki – świadczą usługi podobne do
bankowych

Dziękuję za
uwagę