Budżet UE

Działalność Unii Europejskiej

jest finansowana z:

• środków budżetu ogólnego

Wspólnoty,

• środków pozabudżetowych,

obejmujących Europejski Fundusz

Rozwoju,

• wspólnotowe operacje pożyczkowe

oraz pożyczki udzielane przez

Europejski Bank Inwestycyjny.

Podstawy prawne systemu

finansowego UE tworzą

art. 310-

325 TFUE.

Kwestie finansowe regulują także

przepisy prawa wtórnego, wśród

których najważniejsze są

decyzje

Rady w sprawie środków własnych

.

Budżet ogólny UE

sporządzany jest w euro i uchwalany na okres

roku kalendarzowego.

Począwszy od 1988 r. budżety roczne ustalane

są z uwzględnieniem

średnioterminowych

ram finansowych

(perspektywy finansowe),

które określają roczne pułapy wydatków.

W maju 2006 r. ostatecznie zatwierdzono

"budżet" UE na lata 2007-2013

na poziomie

1,05 % PKB Wspólnoty

.

Zasady budżetowe UE

• zasada jedności

- wszystkie dochody i

wydatki Wspólnoty powinny być ujęte w

budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity

dokument,

• zasada uniwersalizmu

- dochody budżetowe

nie powinny być przypisywane do konkretnych

wydatków,

• zasada równowagi budżetowej

-

wykluczającej założenie z góry istnienia

deficytu budżetowego (jeśli takowy w ciągu

roku budżetowego się zdarzy, uchwalany jest

budżet uzupełniający lub korygujący),

• zasada roczności

- sporządzanie budżetu

na okres roku, realizując jednocześnie
potrzebę planowania wieloletniego,

• zasada specjalizacji wydatków

- każdy

wydatek musi mieć swoje określone
przeznaczenie.

Budżet ogólny powinien być finansowany z

zasobów własnych UE, co oznacza, że

niedopuszczalne jest zaciąganie pożyczek

na pokrycie ewentualnej różnicy pomiędzy

jej dochodami a wydatkami.

Środki własne UE

są to kwoty (składki)

przekazywane na rzecz Wspólnoty

przez państwa członkowskie.

3 elementy składki do budżetu

UE

• wpłata obliczana na podstawie produktu

narodowego brutto (PKB) -

tzw. wpłata

członkowska stanowiąca ponad 70% łącznej

składki do budżetu UE, a która określana jest

przez relację dochodu narodowego brutto

danego państwa członkowskiego do sumy

dochodów narodowych brutto wszystkich

państw UE (wpłata członkowska Polski

wynosi średnio

1,27% PKB

);

• wpłata obliczona zgodnie z metodologią

unijną na podstawie podatku VAT

-

udział

budżetu UE we wpływach w polskim podatku

VAT w okresie wynosi średnio

1,4%

• wpłata stanowiąca tzw. „Tradycyjne środki

własne” UE (TOR),

czyli wpłaty z tytułu udziału w:

- opłatach celnych - pobieranych przy imporcie do

Polski towarów z krajów trzecich,
- opłatach rolnych – ceł pobieranych w związku z

importem produktów rolnych z krajów trzecich,
- opłatach cukrowych - naliczanych i pobieranych

przez Agencję Rynku Rolnego od producentów

cukru i izoglukozy.

Państwa członkowskie odprowadzają do budżetu

ogólnego UE 75% pobranych opłat, zaś pozostałe

25% zatrzymują jako tzw. koszty poboru.

Struktura % składki

• wpłata z tytułu PKB – 71% ogółu

składki,

• wpłata z tytułu VAT – 17% ogółu

składki,

• wpłata z tytułu TOR – 12% ogółu

składki.

Pozycja netto

„płatnik netto”

państwo członkowskie, którego saldo

przepływów jest minusowe (tzn. wpłaca do

budżetu UE więcej niż z niego otrzymuje)

Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, Francja, Włochy

„beneficjent netto”

państwo z dodatnim saldem przepływów.

Polska

jest beneficjentem netto budżetu UE.

Saldo przepływów finansowych

pomiędzy Polską a UE w tys. euro

Uzyskanie

tzw. dodatniej pozycji netto

wobec

budżetu UE stanowiło jeden z głównych celów

Polski w negocjacjach akcesyjnych.

Dlatego jednym z podstawowych postulatów

Polski było „osiągnięcie

pozycji beneficjenta

netto

od pierwszego roku członkostwa”. Stać

się to miało dzięki 5-letniemu okresowi

przejściowemu w stopniowym dochodzeniu do

pełnej składki członkowskiej oraz

ograniczeniach w finansowaniu

tzw. rabatu

brytyjskiego.

Rabat brytyjski

Wielkiej Brytanii przysługuje w uproszczeniu

zwrot 66%

kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy przypadającą na

nią składką roczną a sumą uzyskanych z UE środków.

Koszt jego finansowania ponoszą wszystkie pozostałe

państwa członkowskie proporcjonalnie do ich DNB.

Od 2001 r. niektórym płatnikom netto (Niemcom,

Holandii, Austrii i Szwecji) przysługuje obniżenie

wysokości składki na pokrycie rabatu brytyjskiego do

25% pierwotnej kwoty przypadającej na te państwa.

W związku z tym powiększony ciężar finansowania

rabatu brytyjskiego został przeniesiony na pozostałe

22 państwa członkowskie (także proporcjonalnie do

ich DNB).

Polityka wydatkowa UE

Budżet UE jest wyrazem realizowanych przez nią

polityk wspólnotowych. Najwięcej środków

przeznaczane jest na:

•

realizację Wspólnej Polityki Rolnej

, w szczególności

na działania wynikające z interwencji na rynkach

rolnych w celu zagwarantowania stabilności cen

produktów rolnych

(rola tej grupy wydatków w budżecie

ogólnym w ostatnich latach znacząco się zmniejszyła)

;

• finansowanie przemian strukturalnych

, realizowane

z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności.

Na finansowanie tych dwóch wspólnotowych polityk

przeznaczane jest

ponad 80% środków.

Koszty funkcjonowania UE

Cześć budżetu przeznaczona na

administracyjne koszty

funkcjonowania UE stanowi

zaledwie

6% łącznych wydatków

i obejmuje koszty funkcjonowania

wszystkich instytucji (KE, PE, RUE,

RE) oraz tłumaczeń pisemnych i

ustnych na 23 języki urzędowe UE.

Udział procentowy

wydatków w budżecie UE

Budżet UE w 2010 r. wynosi 141,5 mld euro

= 1,20% dochodu narodowego brutto

Obywatele, wolność,

bezpieczeństwo i sprawiedliwość

2%

Inne, administracja

6%

Zrównoważony wzrost:

nowe miejsca pracy, konkurencyjność,

rozwój regionalny

45%

Działania na arenie międzynarodowej

(w tym pomoc na rzecz rozwoju)

6%

Zasoby naturalne:

rolnictwo,

środowisko

41%

Udział poszczególnych form napływu

środków z budżetu UE do Polski

2004-2008

Zestawienie przepływów finansowych

środków UE do Polski w tys. EUR

Spójność

1) Fundusz Spójności
2) fundusze stukturalne:

• Europejski Fundusz Społeczny
• Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego.

• Finansowy Instrument Wsparcia

Rybołówstwa

• Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji

Rolnej

Aby było możliwe wykorzystanie środków z EFRR,

EFS oraz FS, przygotowane zostały programy

operacyjne (PO), które opisują kto i na co może

otrzymać dotację. Są to m.in.:

• Program Infrastruktura i Środowisko – współfinansowany z

EFRR i FS

• Program Innowacyjna Gospodarka – współfinansowany z

EFRR

• Program Kapitał Ludzki – współfinansowany z EFS

• 16 Programów Regionalnych – finansowane z EFRR

• Program Rozwój Polski Wschodniej – finansowany z EFRR

• Program Pomoc Techniczna – finansowany z EFRR

• Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej –

finansowany z EFRR

Wspólna Polityka Rolna

• Płatności bezpośrednie
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

2007-2013

• Interwencje Rynkowe
• Program Operacyjny „Zrównoważony

rozwój sektora rybołówstwa i
nadbrzeżnych obszarów rybackich
2007-2013”

Transfery bezpośrednie

transfery środków trafiające

bezpośrednio do beneficjentów, z

pominięciem „kont Ministra

Finansów”. Są nimi np. ministerstwa,

jednostki badawczo-rozwojowe, szkoły

wyższe, fundacje.

Są one wynikiem realizacji takich

programów jak Młodzież w działaniu,

Erasmus-Mundus, VII Program

Ramowy i inne.

• z ceł pobieranych od towarów importowanych z

państw, które nie są członkami Unii Europejskiej (tzw.

tradycyjne zasoby własne Unii),

• z dochodów z VAT (czyli podatku od wartości dodanej)

– jest to określony procent, który dane państwo ma

zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku

VAT)

• ze środków uzależnionych od dochodu narodowego

każdego z państw członkowskich (każde państwo płaci

0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)

do budżetu Unii. Jest to obecnie największe źródło

środków finansowych Unii Europejskiej.

•  

• Źródło Komisja Europejska:

Dyrekcja Generalna ds.

Budżetu

 

Środki na finansowanie
programów i projektów

Środki pochodzące z programów

realizowanych ze środków UE

ujmowane są w ustawie budżetowej

na rok 2010 na podstawie art. 121

ust.1 i ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy z dnia

27 sierpnia 2009 r. o finansach

publicznych.

W ustawie budżetowej na rok 2010

załącznik Nr 15 obejmował m. in.:

1. Programy w ramach Narodowych Strategicznych Ram

Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO):

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,

• Program Operacyjny Kapitał Ludzki,

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna na lata 2007-2013,

• Program Operacyjny Europejska Współpraca Terytorialna,

• Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa,

• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej,

• Regionalne Programy Operacyjne.
2. Program Operacyjny Zrównoważony Rozwój Sektora

Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich.

3. Szwajcarsko – Polski Program Współpracy.
4. Wspólną Politykę Rolną.

Saldo przepływów finansowych

pomiędzy Polską a UE w tys. euro

Zestawienie przepływów finansowych

środków UE do Polski w tys. EUR

Budżet środków

europejskich

Jedną z głównych zmian dokonanych w ustawie

z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach

publicznych było wyodrębnienie, obok

budżetu państwa,

budżetu środków

europejskich

, który zawiera środki na

realizację programów finansowanych z

udziałem środków europejskich

w części

podlegającej refundacji.

U.f.p. zlikwidowała

instytucję dotacji rozwojowej (która

funkcjonowała od 2007 r.), wprowadzając

konstrukcję BSE oraz nowy system obiegu

środków na finansowanie programów.

BSE obejmuje

refundacje wydatków

przeznaczonych na realizację

programów

finansowanych z udziałem

środków europejskich (tj. w ramach funduszy

strukturalnych, Funduszu Spójności,

Europejskiego Funduszu Rybackiego,

Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy
oraz na realizację Wspólnej Polityki Rolnej),

z

wyłączeniem

środków przeznaczonych na

realizację projektów pomocy technicznej.

Od 2010 r. zmianie uległ system przepływu

środków w ramach finansowania projektów

unijnych. Zmiana systemu polegała na

wyznaczeniu centralnego podmiotu płatniczego

(Bank Gospodarstwa Krajowego)

do

realizacji płatności dla beneficjentów

programów.

BGK dokonuje wszystkich płatności w programach

na rzecz wszystkich beneficjentów, z rachunków

otwartych w tym banku przez Ministra Finansów

za wyjątkiem wydatków dokonywanych w

ramach projektów pomocy technicznej.

Na tych samych zasadach od początku

2010 r. realizowane są płatności w

ramach Wspólnej Polityki Rolnej

(WPR). Finansowanie płatności w

części UE odbywa się w ramach

wydatków BSE

, zaś refundacje z KE

poniesionych przez agencje płatnicze

wydatków – stanowią

dochód BSE.

Wykonanie BSE za 2010

r.

Dochody

ogółem na

wszystkie

programy

37.708.701 tys. zł

Wydatki

ogółem na

wszystkie

programy

48.124.677 tys. zł

Deficyt

budżetu środków

europejskich

za 2010 r.

ukształtował się na poziomie

10.415.976 tys. zł.

Różnicę pokryto w ramach potrzeb

pożyczkowych budżetu państwa.