Szwajcaria

ustroj polityczny

Szwajcaria

to państwo w Europie Zachodniej. Jest

jednym z niewielu, w których dużą rolę odgrywa

demokracja bezpośrednia. Szwajcaria jest od wielu

lat 

państwem neutralnym

. Do Narodów Zjednoczonych

przystąpiła dopiero w 2002 r. po przegłosowaniu

tej decyzji w referendum.

Obowiązuje konstytucja z 18 IV 1999 roku.

• Powierzchnia

kraju wynosi 41 285 km2

• Ludność

7,2 mln, 174osoby/km2

• Języki urzędowe

- niemiecki, francuski, włoski,

retoromański

• Stolica kraju

- Berno

• Ustrój polityczny

- parlamentarna republika związkowa

System polityczny

to ogół:

• organów państwowych,
• partii politycznych
• organizacji i grup społecznych

(formalnych i nieformalnych),

uczestniczących w działaniach

politycznych w ramach danego państwa
oraz ogół generalnych zasad i norm
regulujących wzajemne stosunki między
nimi.

System polityczny w Szwajcarii jest inny

od ustrojów państw Europy.

Zróżnicowane warunki geograficzne, a także

silne zróżnicowanie językowe- (istnieją

tu 

cztery

strefy językowe):

• niemiecka,
• francuska,
• włoska,
• retoromańska,
religijne i ekonomiczne oraz stosunkowo

niezbyt duża liczba obywateli oraz podział

polityczny federacji sprzyja

demokracji

bezpośredniej

.

Demokracja bezpośrednia

to system

polityczny, w którym decyzje podejmuje

się przez głosowanie ludowe (

plebiscyt,

referendum

), w którym wziąć udział

mogą wszyscy uprawnieni

do głosowania.

Szwajcaria jest państwem

federalnym, podzielonym na 

kantony

,

posiadające charakter organizmów

państwowych.

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

inicjatywa
ludowa

- na żądanie 100 tys. obywateli

- częściowa lub
całkowita
zmiana konstytucji

referendu
m

obligatoryjne

- na żądanie 100 tys. obywateli

fakultatywne

- na żądanie 50 tys. obywateli
lub 8 kantonów

głosowanie narodu
i kantonów

głosowanie narodu

Konstytucyjne podstawy ustroju

:

1) Zasada federalizmu.
2) Demokracja bezpośrednia.
3) Zasada demokratycznego państwa

prawnego.

4) Państwo socjalne.
5) Zasada subsydiarności.

Gmina

•

Najmniejszy element administracji państwowej- w Szwajcarii

Najmniejszy element administracji państwowej- w Szwajcarii

jest ich 2 890

jest ich 2 890

•

Istniały jeszcze przed powstaniem państwa i zachowały swoje

Istniały jeszcze przed powstaniem państwa i zachowały swoje

prawa do dzisiaj

prawa do dzisiaj

•

Pierwszymi członkami konfederacji szwajcarskiej były gminy

Pierwszymi członkami konfederacji szwajcarskiej były gminy

(zarówno wiejskie np. Schwyz jak i miejskie np. Lucerna)

(zarówno wiejskie np. Schwyz jak i miejskie np. Lucerna)

•

Samorządność gmin została zagwarantowana konstytucyjnie

Samorządność gmin została zagwarantowana konstytucyjnie

(a nie administracyjnie jak w innych państwach)

(a nie administracyjnie jak w innych państwach)

•

mogą decydować o większości spraw z nimi związanych,
takich jak budowanie ulic, szkół, pomoc charytatywna, sprawy
organizacji policji, czy też wyboru nauczycieli.

Strukturę gmin szwajcarskich tworzy

organ uchwałodawczy

(Zgromadzenie Gmin) oraz

władza

wykonawcza

(Rada Gminy)

Czym są kantony?

• W XVI wieku Konfederacja Szwajcarska składała

się z 13 niezależnych państewek, protoplastów
obecnych kantonów. Formalnie stanowiły one
część Rzeszy Niemieckiej i były nazywane przez
administrację Rzeszy kantonami.

• Uzyskały one praktyczną niezależność po

wspólnym pokonaniu cesarza Niemiec
Maksymiliana w 1499 r.

• Aż do połowy XIX wieku kantony były

samodzielnymi minipaństwami, które posiadały
własne armie, same strzegły granic i biły własną
monetę

• Obecnie w Szwajcarii jest

26 kantonów

• Każdy z kantonów ma

własną konstytucję,

parlament i rząd

• Kantony stanowią własne prawa odnośnie

do wszystkich spraw, które nie są
uregulowane na szczeblu federalnym

• Jeżeli prawo kantonalne stoi w sprzeczności

z federalnym to moc prawną ma to ostatnie

Co to jest
kanton?

Czym są kantony?

• W większości kantonów funkcjonują

jednoizbowe parlamenty, w których

zasiada

od 58 do 200 posłów

. Rządy kantonów liczą

od

5 do 7 ministrów

. Niemal wszystkie

elementy władzy są realizowane przez
kantony, gdyż konstytucja maksymalnie
ogranicza wpływy rządu i parlamentu
centralnego.

• Najmniejszy kanton ma 37 km² i 14 900

obywateli, podczas gdy największy liczy 1
244 400 obywateli i 7105 km².

Federacja

Państwo związkowe jest najnowszą

szwajcarską instytucją, gdyż liczy zaledwie

162

lata, niezbyt wiele w porównaniu z

700 letnią historią Szwajcarii. Federacja

opiera się jednak na mocnych korzeniach i

jej znaczenie rośnie.

NAJWYŻSZE WŁADZE FEDERALNE

Naród

szwajcarski

Kantony

Zgromadzenie

Federalne

najwyższa władza

Federacji

Rada Federalna

najwyższa władza

rządząca i

wykonawcza

Sąd Federalny

najwyższa władza

wymiaru

sprawiedliwości

Rada Narodowa

i Rada Kantonów

Siedmiu radców

federalnych spośród

których rotacyjnie na

roczną kadencję:

prezydent i

wiceprezydent

Sędziowie

Służby

parlamentarne

kierowane przez

sekretarza

generalnego

Zgromadzenia

Federalnego

Kancelaria Federalna

kierowana przez

Kanclerza

Federalnego

Własna administracja

Szczególna rola instytucji

demokracji bezpośredniej:



Instytucja referendum

Instytucja referendum



Inicjatywa ludowa

Inicjatywa ludowa

Referendum

• daje mieszkańcom gminy możliwość decydowania o

sprawach publicznych

• jest wiążącą dla władz gminy wypowiedzią członków

społeczności gminnej w najważniejszych sprawach
gminy( np. finansowo-podatkowych)

• wyróżniamy referendum

obligatoryjne i fakultatywne

(tzn. jego przedmiotem mogą być sprawy o
charakterze wykonawczym, jak np. decyzja o
pożyczce, zatwierdzenie preliminarza wydatków)

Referendum

• Prawo do udziału w głosowaniu ma każdy obywatel szwajcarski,

który

ukończył 18 lat

i jest zdrowy na umyśle.

• Referendum jest konieczne, gdy chodzi o

zmianę konstytucji

lub

przystąpienie do jakiejś organizacji międzynarodowej

.

• W takich przypadkach wymagane jest spełnienie warunku

podwójnej większości

. Oznacza to, że dany projekt może być

przyjęty tylko wówczas, gdy jest tzw. Volksmehr, czyli większość
ważnych głosów oddanych w całym państwie i tzw.
Ständemehr, czyli większość kantonów, w których przyjęto dany
projekt.

W pozostałych przypadkach wystarczy zwykła większość ważnych
głosów oddanych przez uprawnionych w całym państwie.

Prawo inicjatywy ludowej

• polega na możliwości występowania przez obywateli

z wnioskiem o podjęcie rozstrzygnięć dotyczących
spraw mieszczących się w ramach właściwości gminy

• podjęcie takiej inicjatywy następuje na żądanie

określonej liczby obywateli (liczba ta zależy od
wielkości kantonu)

Władza ustawodawcza w federacji

:

Zgromadzenie Federalne

to federacyjny parlament Szwajcarii.

Siedziba parlamentu mieści się w stolicy tego kraju, Bernie.

• Zgromadzenie składa się z 2 izb:

1. Rada Narodowa

(reprezentuje społeczeństwo, wybierana w

wyborach powszechnych, liczy

200 posłów, kadencja trwa 4

lata

, Mandaty są rozdzielane proporcjonalnie do liczby

ludności w kantonach i każdy kanton, musi być

reprezentowany.

1. Rada Kantonów

( powołana została dla ochrony i

reprezentacji interesów kantonów, każdy kanton ma do

dyspozycji dwa mandaty a „półkontony” jeden, zatem radę

tworzy 46 osób,

kadencji trwa od roku do 6 lat

, członkowie

rady mają obowiązek kierować się interesami swoich

kantonów)

Władza wykonawcza w federacji:

• Należy do Rady Związkowej wybieranej przez obie izby

Zgromadzenia Związkowego

• Składa się z

7

radców federalnych

, wybieranych na

4 letnią

kadencję

, a każdy z nich jest szefem jednego ministerstwa

(departamentu)

• Radcy federalni dzielą pomiędzy siebie różne departamenty,

a jednego z nich wybiera się na

prezydenta

federacji

• Podczas posiedzenia każdy radca federalny przedstawia

swoje propozycje, ale wszyscy ministrowie decydują
wspólnie (tzw. rządzenie kolektywne)

Władza sądownicza w federacji:

• najwyższa władza wymiaru sprawiedliwości Federacji;
• Sąd sam decyduje o swojej organizacji i postępowaniu,

powołuje własną administrację;

• jest ostatnią instancją odwoławczą dla spraw, które

wyczerpały drogę sądową w kantonach;

• jako jedyna instancja działa w sprawach procesów

pomiędzy kantonami a Federacją lub pomiędzy kantonami,
również w przypadku abstrakcyjnego zaskarżenia ustawy
kantonalnej o niezgodność z konstytucją;

• Sąd ma swoją siedzibę w

Lozannie

(Trybunał Ubezpieczeń

w Lucernie), składa się z

30 członków + 9 członków

Trybunału Ubezpieczeń

, wybieranych przez parlament

(propozycje składane przez partie), mimo polityczności
wyborów sędziowie są niezależni;

Cechy Zgromadzenia Federalnego

• ustawodawcza

(również dokonywanie zmian

konstytucyjnych),

• elekcyjna

(wybór rządu - Rady Federalnej, prezydenta i

wiceprezydenta, Kanclerza Federalnego,
przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Trybunału
Federalnego, generała (głównodowodzącego armią),

• kierownicza

(wobec rządu)

• kontrolna

- nadzór nad rządem, nad stosunkami z

zagranicą, zatwierdzanie sprawozdania finansowego
państwa, formowanie parlamentarnych komisji śledczych,

• sądowa

- rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, o

ważności inicjatywy ludowej, udzielanie łaski osobom
skazanym.

Główne partie polityczne:

• SPS

– Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii,

• FDP

– Szwajcarska Partia Radykalno

Demokratyczna,

• CVP

– Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia

Ludowa Szwajcarii,

• SVP

– Szwajcarska Partia Ludowa,

• GPS

– Zielona Partia Szwajcarii,

• EVP

– Ewangelicka Partia Ludowa Szwajcarii.

Rząd

• skład wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne.
• Członkami rządu muszą być osoby z różnych kantonów.
• Nie mogą one być spokrewnione ani spowinowacone.
• ’

’Formuła magiczna

’’- w rządzie muszą zasiadać

przedstawiciele głównych grup językowych oraz wyznaniowych
Szwajcarii, a także pochodzący z trzech największych
kantonów: Berna, Zurychu i Vaud.

• działanie na zasadzie

kolegialności

- każdy akt rządowy musi

dochodzić do skutku na posiedzeniach rządu, z udziałem
wszystkich członków, ale z powodu natłoku zdań, konstytucja
powołuje ministerstwa z kierownikami departamentów na czele

• Następujące departamenty: spraw zagranicznych, spraw

wewnętrznych, wymiaru sprawiedliwości i policji, finansów i ceł,
gospodarki, komunikacji i energetyki, spraw wojskowych.

Każdy

z ich kierowników jest jednocześnie członkiem Rady Federalnej.

Prezydent

• Nie jest głową państwa, ma znaczenie raczej marginalne.

• Jeden z członków Rady Federalnej, którego Zgromadzenie

Federalne wybrało na przewodniczącego tego ciała.

• Wybierany

tylko na jeden rok

.

• Prezydentem zostaje osoba, która w poprzednim roku

pełniła funkcję wiceprezydenta.

• Jako przewodniczący Rady Federalnej, prowadzi jej obrady,

podpisuje jej uchwały i przedstawia jej oświadczenia w
parlamencie.

• Prezydent posiada jedno "mocniejsze" uprawnienie - może

wydawać zarządzenia w sprawach pilnych,

takich, którymi

powinna zająć się Rada, jednak kiedy nie można czekać na
jej posiedzenie. Takie zarządzenie musi jednak zostać
zatwierdzone przez Radę na jej najbliższym posiedzeniu.