TYPOLOGIA USTROJÓW POLITYCZNYCH
KRYTERIA POWALAJĄCE OKREŚLIĆ TYP USTROJU POLITYCZNEGO:
Poziom rozwoju socjoekonomiczny
System polityczny otwarty/zamknięty
Pozycja armii
Zakres stosowania kontroli
Wolności obywatelskie
DEMOKRACJA LIBERALNA
USTRUJ AUTORYTARNY
KOMUNISTYCZNY SYSTEM P0LITYCZNY
POSTKOMUNISTYCZN SYSTEM POLITYCZNY
KRYTERIA POZWALAJACE OKRESLIC TYP USTROJU POLITYCZNEGO:
1949 r. powieść Orwella, opisał życie w systemach totalitarnych, gdzie ludzie nie maja praw tylko obowiązki, ludzie są szpiegowani, państwo kontroluje całą sfere życia społecznego kraju. Media informują o sprawach ważnych dla rządu. Wsechobecna cenzura państwa nad mediami, prasą brak opozycji. Przeciwieństwem jest demokracja ateńska, która była bardzo dobrym ustrojem, ale nie bozbawionym wad: uznaniem niewolnictwa, brak kobiet w podejmowaniu decyzji. W demokracji każdy człowiek ma równy głos be znaczenia ich ważności.
IDEALNA DEMOKRACJA: System nie kontrolowany przez partie. Pełny udiał w sprawowaniu władzy. Nieograniczone swobody jednostek. Absolutna równość społeczna i ekonomiczna. Swobody dostęp dla urzędów
IDEALNY TOTALITARYZM: System jednopartyjny. Brak prawa wyborczego. Brak swobód jednostek. Kontrola państwa nad gospodarką i rynkiem.
DEMOKRACJA: Systemy wielopartyjne, możliwość uczestnictwa w wyborach, konstytucjonalizm (konstytucja najważniejszym dokumentem w państwie). Wolność mediow, dostępność urzędów. (Francja, Wielka Brytania, USA)
OGRANICZONA DEMOKRACJA (fasadowa): Spoleczenstwo nie cieszy się pelnia swobod, stwarza złudzenienie że wolność nie jest naruszona i w panstwie dzieje się dobrze. Dyskusyjna wolnosc prasy, ograniczone prawa obywatelskie. Dozwolone jest tworzenie niektórych grup politycznych (Meksyk, Egipt, Birma)
AUTORYTARYZM: System jednopartyjny, przywództwo samo się mianuje, glosowanie bez możliwości wyboru, wolność jednostki tolerowane od czasu do czasu, konstytucja ograniczona. Rzad okresla system gospodarczy i strukture gospodarcza. (Syria, Irak , Birma)
TOTALITARYZM: System jednopartyjny, przywództwo mianuje się sam albo przez rzad. Ograniczone prawa wyborce, glosowac można na kandydatow z partii narodowej. Waski zakres swobod politycznych. Panstwo okresla strukture spoleczna. Znaczna kontrola rzadu nad gospodarka i mediami. (Chiny komunistyczne, Włochy faszystowskie, Niemcy hitlerowskie)
SYSTEM POLITYCZNY OTWARTY/ZAMKNIETY: Chodzi o konkurencje polityczna. W systemie otwartym partie maja prawo do dyskusji i wybierania, staraja się dojsc do kompromisu. Jednostki media partie mogą mowic o swoich pomyslach, krytykowac innych. Zmiennosc pozycji: rządzącej i opozycji. System dzieki któremu mamy pewność ze nasz glos na wpływ na to co dzieje się w panstwie.
POZYCJA ARMII: Armia i policja sluzy do utrzymywania spokoju i bezpieczeństwa. W demokracji wladze nad armia sprawuja cywile. Na odwrot jest w systemach niedemokratycznych.
ZAKRES STOSOWANIA KONTROLI: Kontrola w panstwie demokratycznym jest bardzo delikatna, gdy zaczyna się nasilac społeczeństwo sprzeciwia się temu. Terroryzm zmusza demokracje do wyzaczania kontroli w znacznym stopniu.
WOLNOSC OBYWATELI: Szerokie wolności po stronie demokratycznej oraz znacznie ograniczone po stronie panstw niedemokratycznych.
DEMOKRACJA LIBERALNA
POPARCIE SPOLECZNE: Głos narodu ma decydujące zdanie w wyborach władzy. Wazne sprawy sa przegłosowywane przez spolecenstwo. Legitymizacja władzy – sprawdzanie władzy przez społeczeństwo. Reelekcja może występować 2 razy w systemie demokratycznym. Jeżeli osoby pełniące funkcje w panstwie zawioda nas mogą zostac odlowani ze stanowiska. Jest poparcie dla rządzącego w wyborach ale jest on kontrolowany długofalowo.
WYMIAN WLADZY: Chodzi o wymiane ideologii politycznej w panstwie. PiS jest aktualnie w opozycji gdy pod tym był partia rzadzaca. Polityka kontroli gospodarczej i społecznej (polityka PiS). Pomysl rządzących musi być zakceptowany przez opozycje.
KONSULTACJA SPOLECZNA: Partia rzadzaca przeprowadza ankiety itp. Żeby sprawdzic zadowolenie obywateli lub co sadza o danym wydarzeniu lub waznej sytuacji w kraju. Konferencje prasowe wywiady saczesto dla politykow niewygodne ze względu na nie wygodne pytania im zadawane.
PRAWO DO ODMIENGO ZDANIA: Daje prawo do sprzeciwienia się partii rządzącej i jej polityce, która nie odpowiada społeczeństwu np. dzialania Solidarności w latach 80 były takim sprzeciwem
USTROJ AUTORYTARNY
Pojecie autorytarne i totalitarne maja wspolne cechy ale i roznice. Wladze sprawuje niewielka liczba osob bez udzialu ludu. W systemie autorytarym oligarchia- szlachta – partia którym zalezy na utrzymaniu wenetrznej solidarności które sa potrzebne państwu. Rzady autorytarne sa najczęściej wprowadzane za pomoca armii. Na ogol nie probuja kontrolowac wszystkich aspektow zycia panstwa. Rzadko w tych rzadach mamy doczynienia z nadawanie wszystkim jednej ideologii. Widoczna jest wyrazna hierarchia i dystans miedzy rzadzonymi a rządzącymi. Rozkazy posłuszeństwa zdaja być się ważniejsze od pokoju. Obywatel ma placic podatki i przestrzegac prawa . ( Hiszpania gen. Franko )
Roznice miedzy totalitaryzmem a autorytaryzmem mogą się zmienic zreformowac ( Chile Argentyna ), totalitaryzm nie jest w stanie zmienic się i podjac zmiany w systemie.
Typologia autorytaryzmu:
Rezimy konserwatywne
- monarchia tradycyjna (Maroko)
-dyktatura konserwatywna (Malawi)
-teokracja (Iran Afganistan)
Demokracje liberalne (Malezja Meksyk)
Rezimy wojskowe (Afryka)