Podstawy

przedsiębiorczości

Temat: Zachowania

przedsiębiorcze w strukturach

samorządu terytorialnego

Społeczność lokalna jest to zbiorowość zamieszkująca

wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, jak np. parafia,

wieś, czy osiedle, w której występują silne więzi wynikające ze

wspólnoty interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia

i przynależności do zamieszkiwanego miejsca.

Jako elementy konstytuujące społeczność lokalną wymienia

się w:
• przestrzeń (geograficznie wydzielony obszar) i terytorium,
• zbiorowość, która zamieszkuje to terytorium,
• społeczne interakcje,
• wspólne więzi ludzi i instytucji, co sprawia że zbiorowość

charakteryzuje się wewnętrznym zintegrowaniem,
• poczucie sentymentu do miejsca zamieszkania.

Społeczność lokalna

Rozwój „społeczności” pobudza:

 
• wspólne, społeczne miejsca i obszary,
• stałe współdziałanie,
• zaufanie społeczne do ludzi i instytucji,
• sieci kontaktów społecznych,
• zaufani przywódcy,
• wydarzenia i zajęcia, w których można brać udział,
• systemy komunikowania się,
• wsparcie dla zaangażowania wolontariatu,
• mechanizmy wspólnego (demokratycznego) podejmowania

decyzji,
• okazje do wspólnej nauki (edukacja formalna i nieformalna).

Społeczność lokalna

Artykuł 163 Konstytucji RP stanowi, że "Samorząd terytorialny

wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub

ustawy dla organów innych władz publicznych".

Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura

samorządu terytorialnego:
• samorząd gminny,
• samorząd powiatowy,
• samorząd województwa.

Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego w Polsce

(art. 164 ust.1. Konstytucji RP). Rolę gminy szczegółowo określa

ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Samorząd terytorialny

Wyróżniamy trzy rodzaje gmin:
• miejskie,
• miejsko – wiejskie i,
• wiejskie (zbiorowe, wielowioskowe).

Rada gminy może w obrębie gminy tworzyć mniejsze jednostki

administracyjne (tzw. jednostki pomocnicze gminy): sołectwa,

dzielnice, osiedla lub inne jednostki

(art. 5, ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym).

Gmina realizuje zadania poprzez swoje organy: radę gminy (organ

stanowiący i kontrolny) oraz wójta, burmistrza lub prezydenta

miasta (organ wykonawczy).

Rada gminy może także stworzyć młodzieżową radę gminy o

charakterze konsultacyjnym.

Samorząd terytorialny

Zadania i kompetencje gminy dotyczą przede wszystkim:
• ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami,
• ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
• gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu

drogowego,
• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i

oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku

oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów

komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
• lokalnego transportu zbiorowego,
• ochrony zdrowia,
• pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
• gminnego budownictwa mieszkaniowego,
• edukacji publicznej,

Zadania i kompetencje samorządu
gminnego

• kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek

upowszechniania kultury,
• kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń

sportowych,
• targowisk i hal targowych,
• zieleni gminnej i zadrzewień,
• cmentarzy gminnych,
• porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony

przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej,
• utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

oraz obiektów administracyjnych,
• polityki prorodzinnej,
• promocji gminy,
• współpracy z organizacjami pozarządowymi,
• współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych

państw.

Zadania i kompetencje samorządu
gminnego

Samorząd powiatowy to wyodrębniony w strukturze państwa

związek społeczności lokalnej funkcjonujący w randze powiatu, który z

mocy prawa powołany jest do samodzielnego wykonywania zadań

administracji publicznej, a także wyposażony w materialne środki

umożliwiające realizację nałożonych mu zadań.

Samorząd powiatowy stanowi drugi szczebel samorządu terytorialnego

w Polsce obok samorządu gminnego i samorządu województwa.

Samorząd powiatowy posiada możliwość kształtowania własnej

wewnętrznej organizacji, m. in. wyboru organów samorządu

powiatowego (rada powiatu, zarząd powiatu), a także stanowienia

poprzez te organy prawa miejscowego.

Samorząd powiatowy

Na czele powiatu stoi starosta wybierany przez radę powiatu, który wraz

z zarządem powiatu jest organem władzy wykonawczej w powiecie.

W Polsce mamy 379 powiatów.

Wśród nich wyodrębniamy dwa rodzaje powiatów:

1) powiaty grodzkie - jest ich 65. Są to z reguły miasta powyżej 100

tys. mieszkańców z kilkoma wyjątkami, jak Świnoujście, Grudziądz,

Zamość, Sopot, Biała Podlaska, czy miasta Śląska. Właściwie są to gminy,

które dodatkowo wykonują funkcje powiatu. Zamiast starosty urzęduje

prezydent miasta, który przejmuje jego uprawnienia. W miejsce rady

powiatu działa rada miasta. Nazwa formalna to "miasto na prawach

powiatu„.

2) powiaty ziemskie - tworzone przez kilka gmin (wiejskich, wiejsko-

miejskich, miejskich). Władza wykonawcza należy do starosty i zarządu

powiatu.

Samorząd powiatowy

Samorząd województwa jest to wyodrębniony w strukturze państwa

związek społeczności regionalnej funkcjonujący w randze

województwa, który z mocy prawa powołany jest do samodzielnego

wykonywania zadań administracji publicznej, a także wyposażony w

materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań.

Samorząd województwa posiada możliwość kształtowania własnej

wewnętrznej organizacji, m. in. wyboru organów samorządu

wojewódzkiego (sejmik województwa, zarząd województwa), a także

stanowienia poprzez te organy prawa miejscowego.

Przez termin województwo i samorząd województwa rozumie się

regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Samorząd województwa

Zadania powiatów

Zadania publiczne wykonywane w powiecie mają charakter

ponadgminny, dotyczą w szczególności:

- infrastruktury społecznej (promocja i ochrona zdrowia, edukacja

publiczna, polityka prorodzinna, pomoc społeczna, przeciwdziałanie

bezrobociu, aktywizacja lokalnego rynku pracy, pomoc osobom

niepełnosprawnym, kultura, ochrona dóbr kultury, kultura fizyczna i

turystyka, ochrona praw konsumenta, współpraca z organizacjami

pozarządowymi, promocja powiatu ),

- bezpieczeństwa i porządku

publicznego ( porządek publiczny,

bezpieczeństwo obywateli, obronność,

ochrona przeciwpożarowa,

przeciwpowodziowa, zapobieganie innym

nadzwyczajnym stanom zagrożenia życia i

zdrowia ludzi, wykonywanie zadań

powiatowych służb, inspekcji i straży ),

Zadania powiatów

- infrastruktury technicznej ( gospodarka nieruchomościami,

transport i drogi publiczne, utrzymanie powiatowych urządzeń i

obiektów użyteczności publiczne j ), ładu przestrzennego i

ekologicznego (zagospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany,

geodezja, kartografia i kataster, gospodarka wodna, ochrona

środowiska, rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe ).
Ustawa przewiduje także możliwość

wykonywania przez organy powiatu zadań

z zakresu administracji rządowej, na

których wykonanie dostaje odpowiednie

środki finansowe. Zadania własne na

podstawie ustawy powiat wykonuje w

imieniu własnym i na własną

odpowiedzialność.

Zadania województw

Z uwagi na regionalne usytuowanie województwa w strukturze podziału

terytorialnego kraju, jest on właściwy do określania strategii rozwoju

województwa jako wyszczególnionego regionu.

Strategia ta realizowana jest przez wojewódzkie programy, przy

uwzględnieniu wyznaczonych ustawą celów:

- kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego,

- podwyższanie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki

województwa,

- rozwijanie aktywności gospodarczej,

- pielęgnowania polskości oraz rozwoju i kształtowania świadomości

narodowej, obywatelskiej i

kulturowej mieszkańców,

- pielęgnacja wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego z

uwzględnieniem potrzeb

przyszłych pokoleń.

spodarkę finansową na podstawie uchwalonego budżetu województwa.

Do samorządu województwa należy także wykonywanie zadań o

charakterze wojewódzkim wskazanych właściwymi ustawami,

szczególnie w zakresie:
• ładu ekologicznego (ochrona środowiska),
• infrastruktury technicznej (drogi publiczne, transport),
• bezpieczeństwa publicznego,
• infrastruktury społecznej (pomoc społeczna, przeciwdziałanie

bezrobociu, aktywizacja lokalnego rynku pracy, polityka prorodzinna,

ochrona praw konsumentów, promocja i ochrona zdrowia, kultura i

ochrona dóbr kultury, edukacja publiczna, w tym również szkolnictwo

wyższe, kultura fizyczna i turystyka).

W ustawach mogą być także określone zadania, które samorząd

województwa może wykonywać jako zadania z zakresu administracji

rządowej. Wykonywane są one wówczas przez zarząd województwa.

Zadania województw

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem

dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki,

stanowi część uchwały budżetowej.

Budżet jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok

budżetowy. Uchwała budżetowa zawiera także plany przychodów i

wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych

jednostek budżetowych i funduszy celowych oraz dochodów własnych

jednostek budżetowych.

Budżet jednostki samorządu
terytorialnego

Konstrukcja treści budżetu jest wyznaczona przez zespół zasad

budżetowych, wśród których najważniejsze znaczenie należy

przypisać zasadom:

– zasada jedności – jednostka samorządu terytorialnego

samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie budżetu,

który jest podstawą realizacji zadań przez tę jednostkę w ciągu roku,

– zasada jawności – gospodarka środkami publicznymi jest jawna. Na

organ wykonawczy nałożony jest obowiązek informowania

mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu kierunkach

polityki społecznej oraz wykorzystaniu środków budżetowych,

– zasada uprzedniości – budżet jednostki samorządowej powinien

zostać uchwalony do końca roku budżetowego poprzedzającego rok

budżetowy - zasada ta nie ma charakteru bezwzględnie

obowiązującego,

– zasada równowagi budżetowej – na organach jednostki

samorządu terytorialnego spoczywa obowiązek podjęcia wszystkich

czynności, które doprowadziłyby do zachowania równowagi

budżetowej w każdym stadium prowadzenia gospodarki budżetowej,

– zasada szczegółowości – budżet musi być ustalony i wykonywany

ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków budżetowych.

Budżet jednostki samorządu
terytorialnego

Zakres budżetu – można o nim mówić biorąc pod uwagę zakres –

przedmiotowy, podmiotowy i czasowy:

– zakres przedmiotowy pojawia się w treści, rodzajach oraz formach

dochodów i wydatków budżetowych,

Zakres budżetu

-zakres podmiotowy to objęcie

budżetem jednostek samorządu

działalności finansowej - komunalnych

jednostek organizacyjnych,

- zakres czasowy dotyczy okresu, w jakim

mogą być uzyskiwane dochody i

dokonywane wydatki ujęte w budżecie w

okresie roku budżetowego.

Dochodami budżetu jednostki samorządowej są środki publiczne

pobierane bezzwrotnie przez jednostki samorządu terytorialnego od

podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych (np. podatki i opłaty),

jak również środki otrzymywane z budżetu państwa – subwencje i

dotacje, które mogą być przeznaczane na wydatki publiczne oraz

rozchody.

Budżet

Wydatkami budżetu jednostki

samorządowej nazywamy środki

publiczne przekazywane z tego budżetu

na realizację zadań. Do wydatków

jednostki samorządu terytorialnego nie

zalicza się środków wypłacanych z

budżetu na spłatę wcześniej

zaciągniętych zobowiązań z tytułu

kredytów i pożyczek.

Przedsiębiorczość w strukturach samorządowych

Czynnikiem istotnie wpływającym na rozwój przedsiębiorczości jest

polityka gminy w zakresie dostarczania i kontraktowania usług na

lokalny rynek. Gmina jest pracodawcą, zleceniodawcą, klientem i

inwestorem, dlatego wpływa na działalność firm prywatnych także

poprzez swoje zachowania w zakresie sprzedaży i zakupu towarów,

zlecania robót i kontraktowania usług.

Gmina ma dużo możliwości wspierania przedsiębiorczości na własnym

terenie. Władze lokalne powinny stworzyć i uchwalić przede wszystkim

miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i plan rozwoju

gospodarczego.

Zadaniem gminy jest inwestowanie w infrastrukturę techniczną oraz

przygotowanie terenu pod inwestycje.

Gmina może przy pomocy podmiotów gospodarczych stanowiących jej

własność

oddziaływać na lokalne zjawiska gospodarcze i przez to na rozwój

przedsiębiorczości.

Wypracowanie odpowiednio korzystnej polityki gminy w tym zakresie

powinno uwzględnić następujące zasady wynikające z zachowań

racjonalnych ekonomicznie w gospodarce rynkowej:

– pozbywanie się przez gminę nierentownych przedsiębiorstw

komunalnych (przez

prywatyzację, likwidację, upadłość),

– prywatyzowanie bądź likwidacja wszystkich jednostek organizacyjnych

gminy

prowadzących komercyjną działalność gospodarczą oraz tych

podmiotów prowadzących działalność o charakterze użyteczności

publicznej, którym po sprywatyzowaniu nie grozi stanie się monopolistą,

– ograniczanie działalności gospodarczej do dziedzin, którymi nie mogą

się zająć

inne podmioty gospodarcze.

Przedsiębiorczość w strukturach samorządowych

W każdej gminie, dbającej o rozwój gospodarczy, powinien działać

aktywnie punkt informacyjny dla przedsiębiorców lub dla

kandydatów na właścicieli firm. W takim miejscu przedsiębiorca

powinien mieć możliwość dowiedzenia się o możliwościach

otrzymania wsparcia finansowego lub innego na terenie gminy,

województwa i kraju.

Gmina poprzez tego typu instytucje powinna również organizować

szkolenia, np. jak zostać przedsiębiorcą, jak stworzyć biznesplan

określonego przedsięwzięcia itp.

Przedsiębiorczość w strukturach samorządowych

Najważniejszym instrumentem wspierania przedsiębiorczości jest

budżet gminy. To przy jego konstruowaniu zarząd gminy może

zaplanować wsparcie dla lokalnej przedsiębiorczości. To wspieranie nie

musi opierać się tylko na obniżaniu podatków i opłat lokalnych. Takie

rozwiązania nie są obecnie decydujące, choć mogą na początku

zachęcić przedsiębiorców np. do inwestycji na obszarze danej gminy.

Gminy mogą pomagać firmom i inwestorom poprzez:
• tworzenie funduszy poręczeniowo - pożyczkowych dla małych i

średnich firm,
• tworzenie aktywnych punktów informacyjnych dla przedsiębiorców lub

dla kandydatów na właścicieli firm,
• organizację kursów i szkoleń dla bezrobotnych, w porozumieniu z

miejscowym powiatowym urzędem pracy, tak aby jak najwięcej osób

posiadało kwalifikacje zgodne z zapotrzebowaniem przedsiębiorców

funkcjonujących na określonym obszarze,
• stworzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
• stworzenie strategii rozwoju gospodarczego lub rozwoju

przedsiębiorczości,
• przygotowanie budżetu gminy przewidującego wydatkowanie środków

na działania zmierzające do wspierania przedsiębiorczości,
• obniżanie podatków i opłat lokalnych,
• rozbudowę infrastruktury czy uzbrojenie i przygotowanie terenów pod

inwestycje,
• stworzenie witryny internetowej zawierającej elementy potrzebne

przedsiębiorcom.

Formy wspierania przedsiębiorczości

1. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości.

Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i
technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009,

2. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.:

Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania
podstaw przedsiębiorczości dla liceum
i technikum. WSiP 2009,

3.

http://pl.wikipedia.org

4. E. Kornberger-Sokołowska: Dochody jednostek samorządu

terytorialnego, Warszawa 2002,

5. A. Borodo: Samorząd terytorialny. System prawno - finansowy,

wyd. 3, Warszawa 2004.

Literatura: