Transport przez błony
komórki

W celu zrozumienia jakie znaczenie ma w życiu

roślin obecność błon komórkowych,należy
wiedzieć,że roślina pobiera z otoczenia wodę z
solami

mineralnymi,różne

związki

np.aminokwasy

i

jednocześnie

musi

zatrzymywać

wewnątrz

swojego

ciała

produkty

asymilacji.

Nie

byłoby

to

możliwe,gdyby nie transport przez błony
komórki.

Transport przez błony
komórki

Błony biologiczne są zbudowane z lipidów i

białek.Mają

charakter

półprzepuszczalny

i

odgrywają

istotną

rolę

w

metabolizmie,transporcie wewnątrzkomórkowym
oraz wydalaniu.

Transport

przez błony

komórki

Błony biologiczne są odpowiedzialne za:



Pobieranie przez komórkę np. aminokwasów, czy

cukrów,



Wydzielanie

zbędnych

lub

szkodliwych

substancji,



Bierny i czynny transport jonów i substancji

niejonowych,



Utrzymanie na określonym poziomie stężenia

ważnych dla życia jonów,



Reakcje komórki na różne bodźce pochodzące z

otoczenia.

Transport przez błony
komórki

PRZEZ BŁONĘ

PĘCHERZYKOW
Y

Bez udziału

nośników

Z udziałem

nośników

endocytoz

a

egzocytoz

a

•Pinocytoza
•Fagocytoza

•Filtracja
•Dyfuzja
prosta

•Osmoza
•Dyfuzja
złożona

•Dyfuzja ułatwiona
•Transport aktywny:
-pierwotny
-wtórny
-translokacja
grupowa

Transport przez błony
komórki

Filtracja – polega na przedostawaniu się

przez błonę wody i substancji w niej
rozpuszczonych, których średnica jest
mniejsza od średnicy porów w błonie.

Proces ten zachodzi dzięki różnicy ciśnień

hydrostatycznych występujących po obu
stronach błony.

(przykład: pierwszy etap tworzenia moczu w

nerkach)

Transport przez błony
komórki

Dyfuzja prosta – przebiega

zgodnie z zasadą dążności

do

wyrównania

stężeń.

Cząsteczki

przechodzą

przez błonę z obszaru o

większym

stężeniu

do

miejsca o

stężeniu mniejszym, tym

szybciej im wyższa różnica

stężeń.

(przykład: transport etanolu,

tlenu, dwutlenku węgla,

azotu itd.)

Transport przez błony
komórki



Osmoza, dyfuzja złożona

Osmoza- dyfuzja rozpuszczalnika przez błonę

półprzepuszczalną rozdzielającą dwa roztwory o

różnym stężeniu. Osmoza spontanicznie zachodzi od

roztworu

o

niższym

stężeniu

substancji

rozpuszczonej do roztworu o wyższym, czyli

prowadzi do wyrównania stężeń obu roztworów.

Dyfuzja złożona – przenikanie substancji zachodzi

nie tylko pod wpływem gradientu stężenia, ale i

innych bodźców, jak np. gradientu potencjału

elektrochemicznego czy gradientu ciśnienia.

Transport przez błony
komórki

Dyfuzja ułatwiona – biorą

w niej udział białka

zwane nośnikami.

Substancja przenikająca

łączy się z nośnikiem, czyli

odpowiednim

białkowym

składnikiem błony. Tworzą

kompleks

substancja

–

nośnik.

Po

przeniesieniu

substancji na drugą stronę

błony

nośnik

zostaje

uwolniony i może

przenieść kolejną cząsteczkę

substancji.

Transport przez błony
komórki

Dyfuzja ułatwiona

może zachodzić również

za

sprawą

białek

błonowych

(integralnych) tworzących kanały jonowe,
przez

które

przechodzą

jony

nieorganiczne.

Kanały

te

nie

są

ustawicznie

otwarte

i

wykazują

selektywność jonową.

Transport przez błony
komórki

Transport aktywny –

transport

cząsteczek

wbrew

gradientowi

stężeń, odbywający się kosztem

energii metabolicznej. Energia do

tego transportu pochodzi najczęściej

z ATP. Przykładem mechanizmu

transportującego jest pompa sodowo-

potasowa-zlokalizowana w błonach

plazmatycznych grupa specyficznych

białek, które wykorzystują energię

pochodzącą z rozkładu ATP do

wymiany jonów sodowych z wnętrza

komórki na jony potasowe wnikające

z zewnątrz.

(przykład: transport aminokwasów,

cukrów, jonów sodowo – potasowych)

Transport przez błony
komórki



Transport aktywny

:



- transport aktywny pierwotny – gdy energia do
transportu danej cząsteczki równa jest energii
potrzebnej

do

wytworzenia

nowych

wiązań

kowalencyjnych w nośniku

- transport aktywny wtórny – gdzie aktywnie
transportowana pierwsza substancja (np. Na

+

) tworzy

gradient

potencjału

elektrochemicznego,

który

warunkuje transport innej substancji, np. cukru,
aminokwasu, zgodnie z tym gradientem.

- translokacja grupowa – gdy energia do transportu
danej cząsteczki równa jest energii potrzebnej do
wytworzenia

nowych

wiązań

kowalencyjnych

w

transportowanej cząsteczce

Transport przez błony
komórki

Transport cząsteczek tzn. białek,

polinukleotydów, czy wielocukrów odbywa się na

drodze:

endocytozy

egzocytozy

Transport przez błony
komórki

Endocytoza

pinocytoza

fagocytoza

polega na pobieraniu przez komórkę
pojedynczych cząsteczek i substancji
płynnych np. białek w wyniku której
komórka pobiera materiał z zewnątrz.

podczas niej komórka pobiera większe
cząstki np. mikroorganizmy, cząstki
pożywienia.

Transport przez błony
komórki

W procesie egzocytozy komórka pozbywa się

produktów odpadowych lub też wytworzonych przez
siebie specyficznych wydzielin w wyniku zlania się
pęcherzyka z wydzieliną (lub wydaliną) z błoną
komórkową.

Egzocytoza

polega

zatem

na

wbudowaniu

błony

tworzącej

pęcherzyk

wydzielniczy w błonę komórkową. Jest to również
podstawowy mechanizm powiększania się błon.