1

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Charakter i funkcje sankcji

administracyjnych

oraz

wybrane modele regulacji

na przykładach przepisów z
zakresu prawa społecznego

2

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Pojęcie „sankcji” w teorii prawa

Sankcja oznacza ujemne skutki prawne
(dolegliwość), jakie powinny nastąpić,
jeżeli adresat normy prawnej nie
zastosuje

się

do nakazu albo zakazu ustanowionego
w przepisie prawa

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

3

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Brak

definicji

legalnej

„sankcji

administracyjnej”
oraz

ogólnej

regulacji

normującej

zagadnienia

materialno-prawne

i

proceduralne

związane

z stosowaniem sankcji

4

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Pojęciem „sankcji administracyjnych” posługuje się
doktryna
i orzecznictwo sądowe.
W przepisach prawa administracyjnego używa się na
określenie sankcji:
•niejednolitej terminologii „opłata podwyższona”,
„administracyjna kara pieniężna”, „kara pieniężna”,
„opłata sankcyjna”, „kwota dodatkowa”, „dodatkowe
zobowiązaniowe podatkowe”
albo
•opisowego wskazania konsekwencji naruszenia
norm prawa administracyjnego – pozbawienie,
wstrzymanie,

nakazanie

nieczynienia

albo

ograniczenie użytku z przyznanego uprawnienia.

5

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Definicje sankcji

administracyjnej

w doktrynie prawa

6

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Według prof. dr hab. J. Filipka -

sankcje

administracyjne

rozumiane są jako całokształt

gwarancji

prawnych,

zabezpieczających

realizację prawa, i należy je odnosić
do wszystkich sytuacji, w których sprawca
zachował się niezgodnie z treścią normy prawa, a
nie

wyłącznie

do przypadków naruszenia obowiązku

J. Filipek „Sankcja w prawie administracyjnym”, PiP

1963 z. 12

7

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Według

dr

M.

Wincenciaka

sankcja

administracyjna

to nakładane w drodze aktu

stosowania prawa przez organ administracji
publicznej

wynikające

ze

stosunku

administracyjnoprawnego ujemne (niekorzystne)
skutki
dla podmiotów prawa które nie stosują się do
obowiązków wynikających z norm prawnych lub
aktów stosowania prawa

M. Wincenciak „Sankcje administracyjne i procedura ich

wymierzania”

Wolters Kluwer, 2008

8

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

W ujęciu dr M. Lewickiego

sankcje prawne w

prawie administracyjnym

to wynikające

bezpośrednio z przepisów prawa powszechnie
obowiązującego lub podjętej na ich podstawie
władczej wypowiedzi organu administracji
publicznej niekorzystne skutki naruszenia
obowiązków prawnych przez ich adresatów,
polegające na pogorszeniu ich sytuacji prawnej
w drodze nałożenia obowiązku lub pozbawienia
uprawnienia.

M. Lewicki „Pojęcie sankcji prawnej w prawie

administracyjnym” PiP 2002

9

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Rekomendacja Nr R(91) Komitetu Ministrów Rady Europy
z

dnia

13 lutego 1991 r. w sprawie sankcji administracyjnych, w
której mianem

sankcji administracyjnych

określono

kary

nakładane

w drodze aktów administracyjnych na podmioty
zachowujące się sprzecznie ze stosowanymi normami
prawnymi, przybierające postać grzywny lub innego
środka karnego, niezależnie od tego, czy mają charakter
pieniężny, czy też nie.
Z tej kategorii wyłączono:

• środki,

które

władze

administracyjne

są

obowiązane

podjąć

w rezultacie postępowania karnego

• sankcje dyscyplinarne

10

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Definicja

„sankcji

administracyjnej”

w

komisyjnym projekcie ustawy – Przepisy
ogólne prawa administracyjnego – druk nr
3942 w VI kadencji Sejmu (tekst projektu
ustawy dostępny na stronie

www.sejm.gov.pl

)

sankcja administracyjna – dolegliwość o
charakterze

pieniężnym

lub

innym,

stosowana

przez

organ

administracji

publicznej z powodu naruszenia prawa

11

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Typologia funkcji sankcji administracyjnych

•represyjna (sankcja ma stanowić dolegliwość dla podmiotu,
wobec którego jest stosowana; jest nakładana bez względu na
skutek wywołany popełnieniem deliktu administracyjnego) –
typowa

dla

większości

sankcji

o charakterze finansowym
•restytucyjna (sankcja ma wymusić przywrócenie stanu
zgodności rzeczywistości ze stanem wynikającym z normy
prawa)

–

typowa

dla większości sankcji o charakterze niepieniężnym
•prewencyjna (sankcja ma zapobiegać naruszeniu prawa)
•redystrybucyjna (sankcja ma stanowić „nawiązkę” za szkody
wywołane deliktem)
Ustalenie funkcji, jakie pełni sankcja, wynika z analizy normy
prawnej sankcję ustanawiającej, rodzaju aktu normatywnego,
ją zawierającego, a także zasad odpowiedzialności za
popełniony delikt oraz kryteriów dopuszczalności odstąpienia
od nałożenia sankcji albo jej zmniejszenia.

12

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Cechy sankcji administracyjnej

Kara

administracyjna

stanowi

środek

przymusu służący zapewnieniu realizacji
wykonawczo-zarządzających

zadań

administracji, nie stanowi odpłaty za
popełniony czyn

13

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

 odpowiedzialność nie opiera się na kryterium

winy sprawcy, ale na fakcie naruszenia
obowiązku

prawnego,

jest

odpowiedzialnością ex lege; nie obowiązuje
zasada domniemania niewinności

 podmiotami, na które nakłada się karę nie są

tylko

osoby

fizyczne,

podczas

gdy

odpowiedzialności
za przestępstwo lub wykroczenie mogą
podlegać

tylko

osoby

fizyczne

(odpowiedzialność za przestępstwo lub
wykroczenie

jest

odpowiedzialnością

osobistą)

14

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Cechą odróżniającą „karę” w rozumieniu
przepisów

karnych

od „kary” sankcji administracyjnej jest to, że ta
pierwsza

musi

mieć

charakter

zindywidualizowany – może być wymierzana
tylko, jeżeli osoba fizyczna swoim zawinionym
czynem

wypełni

znamiona

przestępstwa

(wykroczenia, przestępstwa karnoskarbowego),
natomiast ta druga może zostać nałożona
zarówno na osobę fizyczną, jak i na osobę
prawną, stosowana jest automatycznie, z
tytułu odpowiedzialności obiektywnej i ma
przede wszystkim znaczenie prewencyjne.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 22 września 2009 r., SK

3/08,

OTK-A 2009, nr 8, poz. 125

15

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

 wymierzanie kar następuje w trybie

postępowania administracyjnego w formie
decyzji administracyjnej

 kontrolę

sądową

sprawują

sądy

administracyjne
pod kątem zgodności z prawem – legalności
decyzji administracyjnej wymierzającej karę;
w

niektórych

ustawach

przewidziano

szczególny tryb postępowania kontrolnego w
przedmiocie nakładania administracyjnych
kar

pieniężnych

[odwołania

od decyzji o nałożeniu kary rozpatruje Sąd
Okręgowy w Warszawie w Warszawie – sąd
gospodarczy w trybie przepisów kpc –

np. art.

53-56 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U.
z 2011 r. Nr 43, poz. 226,z późn. zm.)]

16

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Konkludując, należy stwierdzić, że granica pomiędzy
deliktem administracyjnym i będącą jego konsekwencją
karą

administracyjną

a wykroczeniem jest płynna i określenie jej należy do
zakresu swobody władzy ustawodawczej. (…)
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że nie
jest

organem

powołanym

do kontrolowania celowości i trafności rozwiązań
przyjętych przez ustawodawcę. Punktem wyjścia
rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego jest zawsze
założenie

racjonalności

działań

ustawodawcy

i

domniemanie zgodności ustaw z Konstytucją. Zadaniem
Trybunału jest jedynie ocena, czy przyjęte przez
ustawodawcę rozwiązania nie naruszają norm i wartości
konstytucyjnych.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 15 stycznia

2007 r., P 19/06,

OTK-A 2007, nr 1, poz. 2

17

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Represyjność

sankcji

jako

kryterium

decydujące o uznaniu przez Trybunał
Konstytucyjny

niekonstytucyjności

uregulowania konkretnej dolegliwości jako
sankcji

nakładanej

w

trybie

administracyjnym

(w przypadkach uznania, że kara nie może być nakładana z
tytułu odpowiedzialności obiektywnej a także w razie uznania,
że celem sankcji jest odpłata za czyn)
Niejednolite orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zakresie
konsekwencji przewagi elementu represyjnego. W wielu
orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny nie uznał za sankcje karne
sankcji o charakterze prewencyjno-represyjnym np. wyrok TK z
dnia 18 kwietnia 2000 r., K 23/99, OTK 2000, nr 3, poz. 89;
wyrok TK z dnia 24 stycznia 2006 r., SK 52/04 , OTK-A 2006, nr
1,
poz. 6  

18

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Z punktu widzenia poglądów Trybunału
Konstytucyjnego

odpowiedzialność

karnoadministracyjna to odpowiedzialność
typu

represyjno-porządkowego,

będąca

przejawem interwencjonizmu państwowego
w sferach, jakie zostały uznane przez
ustawodawcę
za szczególnie istotne. Odpowiedzialność ta,
oparta
na

zasadzie

winy

obiektywnej,

może

posługiwać

się

sankcjami

bezwzględnie

oznaczonymi i wówczas przybiera charakter
odpowiedzialności ustawowej.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 24 stycznia 2006 r.,

SK 52/04,

OTK-A 2006, nr 1, poz. 6

19

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Niewątpliwie opłata przewidziana z tytułu
niespełnienia obowiązku zawarcia umowy
ubezpieczenia obowiązkowego ma nie tylko
charakter dyscyplinujący, ale także represyjny.
Wniesienie

opłaty

nie

zwalnia

z obowiązku zawarcia umowy. Nie należy jej
jednak

utożsamiać

z

instytucją

prawa

karnego.

Trzeba

mieć

na względzie, że kary pieniężne przewidziane
są także prawem cywilnym (właśnie kary
umowne)
i administracyjnym.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 18 kwietnia 2000 r.,

K 23/99,

OKT ZU 2000, nr 3, poz. 89

20

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Dopuszczalność stosowania art. 42 Konstytucji RP

jako wzorca kontroli

Art. 42.
1.Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił
się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę
obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi
na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego
popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa
międzynarodowego.
2.Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie
karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach
postępowania.

Może

on

w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach
określonych
w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
3.Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie
zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

21

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Należy podkreślić, że rozdział II Konstytucji ma
zastosowanie nie tylko w postępowaniach karnych w
sensie

stricte

(por.

orzeczenia

z:

7 grudnia 1993 r., sygn. K 7/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz.
42 i 26 kwietnia 1995 r., sygn. K. 11/94, OTK w 1995 r.,
cz. I, poz. 12; teza podtrzymana po wejściu w życie
Konstytucji z 1997 r. m.in. przez wyroki z: 8 grudnia 1998
r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117; 27 lutego
2001 r., sygn. K 22/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 48; 19
marca 2007 r., sygn. K 47/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz.
27). Zawarte w tym rozdziale gwarancje odnoszą się „do
wszelkich postępowań represyjnych, tzn. postępowań,
których celem jest poddanie obywatela jakiejś formie
ukarania lub jakiejś sankcji”.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 12 maja 2009

r., P 66/07,

OTK-A

2009, nr 5, poz. 65

22

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Zasada ne bis in idem (nie można orzekać dwa razy w tej
samej sprawie przeciw temu samemu oskarżonemu) w
przypadku zbiegu odpowiedzialności administracyjnej i
karnej

Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że
zasada ne bis in idem zawiera zakaz podwójnego karania tej
samej osoby za ten sam czyn nie tylko w odniesieniu do
wymierzania sankcji karnej, lecz także przy stosowaniu
innych

środków

represyjnych,

w

tym

sankcji

administracyjnych (np. wyrok TK z dnia 4 września 2007 r.,
sygn. P 43/06, OTK-A 2007, nr 8, poz. 95 i wyrok TK z dnia

18

listopada 2010 r., P 29/09, OTK-A 2010, nr 9, poz. 104)

23

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Nasila się w nim tendencja do gwarantowania przestrzegania różnych
obowiązków
o charakterze publicznym, w tym głównie – daninowym, za pomocą sankcji
ekonomicznych, nazywanych w różny sposób (np. dodatkowa opłata,
dodatkowe zobowiązanie podatkowe, opłata z tytułu niedopełnienia
obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia), ale z reguły bez
użycia słowa „kara”. Sankcje te są wymierzane w trybie pozasądowym,
chociaż
z reguły ich przez sprawcę, opartego na kodeksach karnych, rozwija się
poboczny nurt represjonowania przy pomocy sankcji ekonomicznych, często
bardziej dolegliwych niż grzywny przewidziane przez prawo karne lub prawo
wykroczeń,

stosowanych

bez zachowywania standardów ochronnych obowiązujących w postępowaniu
karnym,
w szczególności winy jako przesłanki odpowiedzialności, prawa do obrony
i zasady ne bis in idem. Trybunał Konstytucyjny uznaje za zasadne
skrupulatne ocenianie tych sui generis karnych mechanizmów prawnych ze
względu

na

wzorce

konstytucyjne

dotyczące

szeroko

pojętej

odpowiedzialności o charakterze represyjnym.

Z uzasadnienia do wyroku TK z dnia 18

listopada 2010 r., P 29/09,

OTK-A 2010, nr 9, poz. 104

24

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Brak ogólnej regulacji normującej zagadnienia
materialno-prawne
i proceduralne związane z stosowaniem sankcji,
normującej takie zagadnienia, jak:

•pojęcie sankcji administracyjnej,

•zasady odpowiedzialności za naruszenie,

•ustanie karalności naruszenia z uwagi na upływ czasu,

•wyłączenie odpowiedzialności administracyjnej za działanie
wyczerpujące znamiona deliktu administracyjnego,

•sposób formułowania sankcji administracyjnej, w tym jej
miarkowanie (wymiar i zakres dolegliwości)
Brak

jednolitych

zasad

nakładania

sankcji

administracyjnych
przez organy administracji publicznej, w tym
przesłanek wymiaru kary
Przy dokonywaniu oceny wysokości wymierzonej kary
pieniężnej sądy muszą się odwoływać do zasad ogólnych
prawa i postępowania administracyjnego oraz celu ustawy,
w której normę zawierającą sankcję ustanowiono

25

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Minimalne

standardy

zalecane

do

realizacji

państwom

członkowskim

w Rekomendacji Nr R(91) Komitetu Ministrów Rady
Europy
z dnia 13 lutego 1991 r. w sprawie sankcji
administracyjnych:
•sankcje i warunki, w jakich mogą one być nakładane,
winna definiować ustawa,
•nie wolno nałożyć sankcji, jeżeli w czasie popełnienia
czynu nie stanowił on postępowania sprzecznego z
odnośnymi

normami;

w sytuacji, gdy obowiązywały wówczas łagodniejsze
reguły

odpowiedzialności

nie

można

stosować

wprowadzonej później surowszej sankcji, a w przypadku
wejścia w życie mniej represyjnych postanowień należy je
zastosować wobec osoby objętej administracyjnym
reżimem odpowiedzialności

26

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• nikt nie może być dwukrotnie karany administracyjnie za

ten sam czyn, na postawie tej samej normy prawnej albo
norm chroniących ten sam interes społeczny (…)

• każde postępowanie wszczęte w sprawie nałożenia sankcji

musi

–

ze względu na potrzebę ochrony praw danej osoby –
zakończyć się rozstrzygnięciem (aktem zamykającym
postępowanie)

• do sankcji administracyjnych powinny stosować się

następujące specyficzne zasady:

 każda osoba powinna być poinformowana o zarzutach
 należy jej udzielić wystarczającego czasu do przygotowania się do

sprawy

 każda osoba powinna być poinformowana o charakterze

świadczących przeciwko niej dowodów

 należy jej zapewnić możliwość wypowiedzenia się przed

podjęciem decyzji

 akt administracyjny nakładający sankcję powinien wskazywać

motywy,
na których się opiera

27

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Prawa społeczne

Podstawowe źródła: Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych,
Społecznych i Kulturalnych z 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz.
169),
Europejska Karta Społeczna z 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz.
67)

•prawo do pracy
•prawo do odpowiednich, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
•prawo do organizowania się i do rokowań zbiorowych
•prawo do ochrony rodziny, kobiet, dzieci i młodzieży
•prawo do zabezpieczenia społecznego
•prawo do ochrony zdrowia
•prawo do nauki
•prawo do odpowiedniego poziomu życia

Podstawowym źródłem praw społecznych w Polsce jest
Konstytucja RP

28

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Sankcje w prawie pracy i

sankcje dyscyplinarne

29

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Sankcje w prawie pracy

Odpowiedzialność pracownicza – przewidziane w przepisach
prawa pracy negatywne skutki o charakterze prawnym, które
mają być stosowane wobec pracownika za jego naganne
zachowanie

(definicja

zaproponowana

przez W. Sanetrę w W. Sanetra „Odpowiedzialność według prawa
pracy. Pojęcie, zakres, dyferencjacja”, Wydawn. Uniwersytetu
Wrocławskiego, 1991)
podstawą odpowiedzialności materialnej pracownika są:
wykazanie szkody, wykazanie bezprawności zachowania się
pracownika,

wina

subiektywna

oraz istnienie związku przyczynowego między zachowaniem się
pracownika
a powstałą szkodą - charakter sankcji kompensacyjny (np.
naprawienie szkody wyrządzonej pracodawcy), represyjny
(stanowi określoną dolegliwość finansową) oraz prewencyjny
podstawą odpowiedzialności porządkowej pracownika są:
naruszenie określonych obowiązków przez pracownika oraz
subiektywna naganność czynu (wina) – charakter sankcji
represyjny oraz prewencyjny (ma na celu zdyscyplinowanie
pracownika)

30

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

 rodzaje sankcji:
o charakterze dyscyplinującym upomnienie,

nagana, kara pieniężna

albo o charakterze majątkowym np. obniżenie

wynagrodzenia, potrącenie premii

 odpowiedzialność

pracodawcy

ma

najczęściej

charakter majątkowy

 podmioty

uprawnione

do

stosowania

odpowiedzialności

z

zakresu

prawa

pracy:

pracodawcy, sądy pracy, organy Państwowej
Inspekcji Pracy, społeczni inspektorzy pracy, komisje
pojednawcze

31

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Sankcje dyscyplinarne

•niejednolitość poglądów doktryny co do charakteru
odpowiedzialności dyscyplinarnej (przypisanie sankcji
dyscyplinarnych do konkretnej gałęzi prawa pociąga za
sobą stosowanie procedury charakterystycznej dla tej
gałęzi)
•sankcje dyscyplinarne powodują rozwiązanie albo
negatywną zmianę treści stosunku prawnego łączącego
członka organizacji publicznej z tą organizacją (np.
wydalenie, pozbawienie funkcji, zawieszenie w prawach
członka, obniżenie stopnia)
•odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników, których
status jest uregulowany w tzw. pracowniczych
pragmatykach służbowych

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

32

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Odpowiedzialność dyscyplinarna

kary orzekają specjalnie do
tego powołane organy
zróżnicowany

dla

poszczególnych

grup

zawodowych katalog sankcji
dotkliwość

kary

(nawet

eliminacja z danej grupy
zawodowej)

Kara porządkowa

 kary

nakłada

pracodawca

 trzy rodzaje kar:
upomnienie
nagana
kara pieniężna

Różnice między odpowiedzialnością dyscyplinarną a
kodeksową odpowiedzialnością porządkową

33

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariuszy

służb mundurowych i żołnierzy zawodowych

• odpowiedzialność dyscyplinarna w korporacjach

zawodowych

• odpowiedzialność

dyscyplinarna

w

stowarzyszeniach

• odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie

34

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Zasady wymierzania sankcji

dyscyplinarnych

•regulacje w zakresie trybu postępowania o wymierzenie kary
dyscyplinarnej nie są kompleksowe i z reguły odsyłają w
sprawach

nieuregulowanych

w

tych

przepisach

do

odpowiedniego stosowania kodeksu postępowania karnego
•orzeka organ kolegialny składający się z osób należących do
danej

grupy

zawodowej,

zajmujących

co

najmniej

równorzędną funkcję w strukturze korporacji w porównaniu z
funkcją

osoby

podlegającej

ukaraniu,

a w przypadku osób zatrudnionych na podstawie stosunku
pracy albo pełniących służbę członkami organu kolegialnego
mogą być osoby posiadające taki sam status; w służbach
mundurowych najczęściej władzę dyscyplinarną sprawują
przełożeni,
•postępowanie dyscyplinarne jest dwuinstancyjne (stronami
są podmiot inicjujący postępowanie dyscyplinarne – quasi
oskarżyciel

oraz

obwiniony

o naruszenie prawa lub zasad deontologii)

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

35

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Postępowanie dyscyplinarne ma, według Trybunału, podobnie jak
postępowanie karne, charakter represyjny (zob. wyroki TK z: 8
grudnia

1998

r.,

sygn.

K

41/97;

11 września 2001 r., sygn. SK 17/00; 19 marca 2007 r., sygn. K
47/05). Różni się ono od postępowania karnego w szczególności
naturą

czynów

nagannych

kwalifikowanych

jako

delikty

dyscyplinarne oraz tym, że postępowanie dyscyplinarne nie jest
wymiarem sprawiedliwości w rozumieniu art. 175 ust. 1 ustawy
zasadniczej. Niemniej jednak właśnie ze względu na swój represyjny
charakter gwarancją konstytucyjnej ochrony osób podlegających
odpowiedzialności dyscyplinarnej jest - jak utrzymuje Trybunał -
przyznanie im możliwości wniesienia odwołania do sądu, który
kontroluje poprawność postępowania dyscyplinarnego i jest
upoważniony, by uchylić orzeczenie wydane przez organy
dyscyplinarne (zob. wyroki TK z: 2 czerwca 1999 r., sygn. K 34/98,
OTK ZU nr 5/1999, poz. 94; 4 marca 2008 r., sygn. SK 3/07;
2 września 2008 r., sygn. K 35/06). (…) Formułując standardy
dotyczące postępowania dyscyplinarnego Trybunał stwierdził nadto,
że rodzaj orzeczonej kary dyscyplinarnej nie może być
kryterium różnicującym dostęp ukaranego do sądu.

Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 6

listopada 2012 r., K 21/11,

OTK-A 2012, nr 10, poz. 119

36

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

•

Typologia sankcji

administracyjnych

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

37

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

kara pieniężna – dolegliwość za działanie
bez wymaganego prawem zezwolenia władzy
publicznej, naruszenie zakazu albo nakazu
określonego

normami

prawa

lub

za

spowodowanie

stanu

bezprawia

administracyjnego,

posiadającego

cechę

ciągłości
w określonym przedziale czasu
Zagrożenie karą pieniężną może być określane:

w sposób sztywny (określenie konkretnej stawki za określony
rodzaj naruszenia)
widełkowo poprzez sprecyzowanie górnego i dolnego progu
zagrożenia
w zależności od dochodu osiąganego przez odpowiedzialnego
administracyjnie w określonym przedziale czasu

38

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Wybór administracyjnej kary pieniężnej jako metody
karania określonego zachowania powoduje odciążenie
wymiaru sprawiedliwości oraz zmniejszenie kosztów
postępowania ponoszonych przez Skarb Państwa

Kryteria różnicujące grzywnę i administracyjną karę

pieniężną

grzywna

podmiot stosujący karę

sąd powszechny, Sąd Najwyższy

podstawowe zasady i tryb postępowania
normują

Kodeks postępowania karnego
Kodeks postępowania w sprawach o
wykroczenia

odpowiedzialności podlegają

co do zasady osoby fizyczne i
podmioty zbiorowe (wyjątkowo)

podstawa odpowiedzialności

wyczerpanie znamion czynu
zabronionego, wina oraz społeczna
szkodliwość czynu w stopniu
większym niż znikomy

wysokość kary

ustala się w granicach ustawowych w
odniesieniu do konkretnego sprawcy

administracyjna kara

pieniężna

podmiot stosujący karę

organ administracji publicznej

podstawowe zasady i tryb postępowania
normują

Kodeks postępowania
administracyjnego
Ordynacja podatkowa

odpowiedzialności podlegają

osoby fizyczne, osoby prawne i
jednostki organizacyjne

podstawa odpowiedzialności

wypełnienie przesłanek deliktu
administracyjnego bez potrzeby
ustalania winy

wysokość kary

w większości regulacji w sposób
sztywny

39

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

40

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Art. 130. 1. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych - podlega karze pieniężnej w
wysokości od 200 do 6.000 zł.

2. Kto bez zezwolenia prowadzi placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w której
przebywa:

1)

nie więcej niż 10 osób - podlega karze pieniężnej w wysokości 10.000 zł;

2)

więcej niż 10 osób - podlega karze pieniężnej w wysokości 20.000 zł.

3. W przypadku prowadzenia bez zezwolenia przez jeden podmiot więcej niż jednej
placówki, o której mowa w ust. 2, karę wymierza się osobno za każdą z placówek.

4. Kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez
zezwolenia

wojewody

placówki

zapewniającej

całodobową

opiekę

osobom

niepełnosprawnym,

przewlekle

chorym

lub

osobom

w podeszłym wieku nie zaprzestał jej prowadzenia, podlega karze pieniężnej w wysokości
40.000 zł.

5. W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w
placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle
chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzonej bez zezwolenia wojewoda może,
poza nałożeniem kary pieniężnej, wydać decyzję nakazującą wstrzymanie prowadzenia tej
placówki, z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności, do czasu uzyskania
zezwolenia.

41

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Art. 131. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 130, wymierza, w drodze decyzji
administracyjnej, wojewoda.

2. Wysokość kary, o której mowa w art. 130 ust. 1, ustala wojewoda, biorąc pod
uwagę rozmiar prowadzonej działalności, stopień, liczbę i społeczną szkodliwość
stwierdzonych uchybień.

3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego
do spraw zabezpieczenia społecznego.

4. Od nieuiszczonych w terminie kar pobiera się odsetki ustawowe.

5. Egzekucja kar wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 131a. (pominięty)

Art. 132. 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 131 ust.
1 stanowią dochód budżetu państwa.

2. Kary pieniężne nakładane na podstawie art. 131 ust. 1 wpłacane są na rachunek
bieżący dochodów urzędu wojewódzkiego.

42

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie

pieczy zastępczej

Art. 198. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 125 ust. 1,
podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 10.000 zł.

Art. 199. 1. Karę pieniężną, o której mowa w art. 198, wymierza, w drodze decyzji,
wojewoda.

2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do
spraw rodziny.

3. Od nieuiszczonej w terminie kary pieniężnej pobiera się odsetki ustawowe.

4. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

5. Kara pieniężna jest wpłacana na rachunek bieżący dochodów wojewody.

Art. 200. Wpływy z tytułu kary pieniężnej, o której mowa w art. 198, stanowią dochód
budżetu państwa.

43

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków

spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz

wyrobów medycznych

Art. 50. 1. Karze pieniężnej podlega, kto wbrew przepisom:

1) art. 6 stosuje inne odpłatności i dopłaty za leki, środki spożywcze specjalnego
przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;

2) art. 7 stosuje inne niż urzędowe marże hurtowe lub marże detaliczne na leki,
środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby
medyczne;

3) art. 8 stosuje inne niż ustalone w decyzji administracyjnej o objęciu refundacją
ceny zbytu na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego
lub wyroby medyczne;

4) art. 49 ust. 3 udziela którejkolwiek z korzyści majątkowych lub osobistych, o
których mowa w tym przepisie.

2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 1-3, wymierza się w wysokości
wartości

sprzedanych

z naruszeniem przepisów ustawy leków, środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych powiększonej o wartość do
5% obrotu produktami, w stosunku do których wydana została decyzja
administracyjna o objęciu refundacją, osiągniętego w poprzednim roku
kalendarzowym.

44

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

3. Przy ustalaniu wysokości tej wartości bierze się pod uwagę:

1)

cenę zbytu netto w przypadku wnioskodawcy,

2)

cenę hurtową netto w przypadku podmiotu uprawnionego do obrotu

hurtowego,

3)

cenę detaliczną netto w przypadku podmiotu uprawnionego do obrotu

detalicznego

- otrzymanej w poprzednim roku kalendarzowym kwoty z tytułu refundacji.

4. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 4 wymierza się w wysokości do 5%
wartości netto obrotu produktami, w stosunku do których wydana została decyzja
administracyjna o objęciu refundacją osiągniętego w poprzednim roku
kalendarzowym.

5. W przypadku, gdy podmiot ukarany nie wykazuje obrotu produktami, w
stosunku do których wydana została decyzja administracyjna o objęciu
refundacją, karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 4, wymierza się w
wysokości stokrotnej wartości udzielonej korzyści majątkowej lub osobistej, o
której mowa w art. 49 ust. 3.

45

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Art. 51. Karze pieniężnej podlega wnioskodawca, który nie dotrzymał określonych w
decyzji administracyjnej o objęciu refundacją postanowień w zakresie instrumentów
dzielenia ryzyka. Kara ta wymierzana jest w kwocie stanowiącej dwukrotność wartości
poniesionych przez Fundusz kosztów refundacji związanych z niedotrzymaniem
postanowień decyzji.

Art. 52. 1. Karze pieniężnej podlega ten, kto wbrew przepisowi art. 49 ust. 1:

1)

uzależnia zawarcie umowy dotyczącej leków, środków spożywczych

specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych podlegających
refundacji lub uzależnia treść tej umowy, od przyjęcia lub spełnienia przez:

a)

innego przedsiębiorcę zajmującego się wytwarzaniem lub obrotem lekami,

środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobami
medycznymi podlegającymi refundacji,
b)

podmiot prowadzący aptekę,

c)

kierownika apteki,

d)

osobę wydającą leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia

żywieniowego, wyroby medyczne objęte refundacją

-

świadczenia niezwiązanego z przedmiotem tej umowy, w tym którejkolwiek

korzyści majątkowej lub osobistej, o której mowa w art. 49 ust. 3;

2) stosuje wobec podmiotów wymienionych w pkt 1 niejednolite warunki umów.

46

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

2. Kara pieniężna, o której mowa w ust. 1, wymierzana jest w kwocie stanowiącej
równowartość 3% wartości netto obrotu produktami, w stosunku do których
wydana

została

decyzja

administracyjna

o objęciu refundacją, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym.

Art. 53. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 50 ust. 1 pkt 1-3, art. 51 i art.
52, nakłada minister właściwy do spraw zdrowia w drodze decyzji
administracyjnej.

2. Karę pieniężną, o której mowa w art. 50 ust. 1 pkt 4, nakłada w drodze decyzji
administracyjnej wojewódzki inspektor farmaceutyczny, na którego obszarze
działania doszło do naruszenia przepisów art. 49 ust. 3.

3. Przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1 i 2, należy
uwzględnić
w szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a
także uprzednie naruszenie przepisów ustawy.

4. Kary pieniężne stanowią przychód Funduszu. Prezes Funduszu jest
wierzycielem w rozumieniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.

5. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja stała się
ostateczna
na rachunek bankowy wskazany przez Prezesa Funduszu. Od kary pieniężnej
nieuiszczonej w terminie nalicza się odsetki ustawowe.

6. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie
przepisów
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

47

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej

Art. 35. 1. W przypadku czasowego zaprzestania działalności leczniczej
całkowicie lub częściowo, w zakresie jednej lub kilku jednostek lub komórek
organizacyjnych

przedsiębiorstwa

podmiotu

leczniczego

wykonującego

działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,
bez zachowania trybu określonego w art. 34, wojewoda nakłada, w drodze
decyzji administracyjnej, na kierownika tego podmiotu karę pieniężną w
wysokości do trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia tej osoby, wyliczonego
na

podstawie

wynagrodzenia

za

ostatnie

3 miesiące poprzedzające miesiąc, w którym nałożono karę. Decyzji nadaje się
rygor natychmiastowej wykonalności.

2. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji
administracyjnej.

3. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej wojewoda jest obowiązany
uwzględniać rodzaj i wagę stwierdzonych naruszeń.

4. Kara pieniężna podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym
w administracji.

5. Do kary pieniężnej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) dotyczące
terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych oraz odsetek od tych
zobowiązań.

6. Na decyzję w sprawie kary pieniężnej przysługuje skarga do sądu
administracyjnego.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

48

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Przesłanki

dopuszczalności

zastępowania

odpowiedzialności wykroczeniowej odpowiedzialnością
opartą na administracyjnych karach pieniężnych ujęte
w opinii Rady Legislacyjnej z dnia 24 maja 2013 r. o projekcie
założeń projektu ustawy o zmianie zasad ponoszenia
odpowiedzialności

za

niektóre

zachowania

stanowiące

wykroczenia oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
w sprawach o wykroczenia:
•w przypadkach czynów polegających na spowodowaniu stanu
niezgodnego
z nakazami albo zakazami adresowanymi do podmiotów prawa
będących nie tylko osobami fizycznymi, ale także (a tym
bardziej wyłącznie) osobami prawnymi lub jednostkami
organizacyjnymi bez osobowości prawnej,
•formalny charakter naruszanego nakazu albo zakazu (dotyczy
np. obowiązku składania informacji organom administracji
publicznej, zgłaszania zamierzonego zachowania do ewidencji
albo rejestru, umieszczania na towarach lub dołączania do nich
informacji adresowanych do nabywców),

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

49

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• odpowiedzialność

ponoszona

przez

naruszającego nakaz albo zakaz nie na
zasadzie winy pojmowanej według reguł
prawa karnego i prawa wykroczeń, lecz na
zasadzie ryzyka lub braku w nadzorze,

• ukierunkowanie sankcji na wyrządzenie

uszczerbku

wyłącznie

majątkowego

(ekonomicznego), w celu spowodowania
zapewnienia

realizacji

obowiązków

wynikających z przepisów materialnego
prawa administracyjnego; bez znaczenia
pozostaje ocena moralna sankcjonowanego
działania,

50

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• konieczność

szybkiej,

skutecznej

i

proporcjonalnej reakcji właściwego organu
administracji w celu zapobieżenia uczynieniu
nakazów

albo

zakazów,

których

niedotrzymanie

ma

podlegać

sankcjonowaniu, pozbawionymi rzeczywistej
mocy obowiązującej, uniemożliwiając temu
organowi wykonanie nałożonych na niego
zadań

lub

spowoduje

konieczność

poniesienia stosownej odpowiedzialności
przez państwo,

• nieznaczny ładunek albo całkowity brak

społecznej

dezaprobaty

dla

danego

naruszenia

51

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• pozbawienie

lub

ograniczenie

uprawnień (pozwolenia, zezwolenia,
koncesji, licencji)

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo

farmaceutyczne

Art. 81. 1. Główny Inspektor Farmaceutyczny, a w odniesieniu

do

hurtowni

farmaceutycznych

produktów

leczniczych

weterynaryjnych Główny Lekarz Weterynarii, cofa zezwolenie na
prowadzenie hurtowni farmaceutycznej, jeżeli:

1)

przedsiębiorca

prowadzi

obrót

produktami

leczniczymi

niedopuszczonymi do obrotu;

2) przedsiębiorca naruszył przepis art. 24 ust. 3c w odniesieniu

do produktów leczniczych objętych refundacją.

52

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

2. Główny Inspektor Farmaceutyczny, a w odniesieniu do hurtowni
farmaceutycznych produktów leczniczych weterynaryjnych Główny
Lekarz Weterynarii, może cofnąć zezwolenie, w szczególności jeżeli:
1) pomimo uprzedzenia, przedsiębiorca uniemożliwia lub utrudnia
wykonywanie czynności urzędowych przez Inspekcję Farmaceutyczną;
2) przedsiębiorca przechowuje produkty lecznicze niezgodnie z
warunkami dopuszczenia do obrotu;
3) przedsiębiorca nie uruchomił hurtowni w ciągu 4 miesięcy od dnia
uzyskania zezwolenia lub nie prowadzi działalności objętej
zezwoleniem przez okres co najmniej sześciu miesięcy.
3. Zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej wygasa:
1) w przypadku śmierci osoby, na rzecz której zostało wydane
zezwolenie;
2) wykreślenia spółki z rejestru prowadzonego zgodnie z odrębnymi
przepisami.
4. Cofnięcie lub stwierdzenie wygaśnięcia następuje w drodze decyzji
organu, który wydał zezwolenie na prowadzenie hurtowni.

53

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

nakaz (zakaz) określonego działania

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne

Art. 62. 1. Główny Inspektor Farmaceutyczny, a w odniesieniu do produktów
weterynaryjnych Główny Lekarz Weterynarii, sprawuje nadzór nad
przestrzeganiem przepisów ustawy w zakresie reklamy.
2. Organy, o których mowa w ust. 1, mogą w drodze decyzji nakazać:
1) zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy produktów
leczniczych sprzecznej z obowiązującymi przepisami;
2) publikację wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama
sprzeczna
z obowiązującymi przepisami, oraz publikację sprostowania błędnej reklamy;
3) usunięcie stwierdzonych naruszeń.
3. Decyzje, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 3, mają rygor natychmiastowej
wykonalności.

54

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Powody zamiany reżimu sankcji karnych

na sankcje administracyjne

•szybsze stosowanie sankcji administracyjnych
•uproszczony tryb nakładania
•odciążenie sędziów, wpływające na sprawniejsze i
terminowe prowadzenie spraw o przestępstwa
•brak skuteczności procedur karnych w ściganiu
niektórych rodzajów czynów
•uwolnienie się spod rygorów właściwych dla prawa
karnego
•wpływ prawa wspólnotowego

55

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich
z dnia 29 stycznia 2013 r. do Ministra
Administracji

i

Cyfryzacji

w

związku

z

coraz

powszechniejszym

stosowaniem

przez

organy

administracji

publicznej

instytucji

administracyjnych

kar

pieniężnych (pełny tekst wystąpienia na stronie

www.rpo.gov.pl

)

RPO zwrócił się z wnioskiem o podjęcie działań
zmierzających do:

•

znowelizowania

Kodeksu

postępowania

administracyjnego
i wprowadzenia do systemu polskiego prawa jednolitych
zasad

ogólnych

odnoszących

się

o

wymierzania

administracyjnych

kar

pieniężnych

przez

organy

administracji publicznej,

56

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• wprowadzenia do porządku prawnego znajdującej

zastosowanie
do

wszelkich

kar

administracyjnych

regulacji

zawierającej:

 legalną (ustawową definicję) sankcji administracyjnej

oraz administracyjnej kary pieniężnej,

 zunifikowane zasady wymiaru administracyjnej kary

pieniężnej,
tzn. okoliczności, które powinny być brane pod uwagę
przez organ administracji przy dokonywaniu wymiaru
kary (na przykład: wielkość wyrządzonej szkody, fakt
uprzedniego ukarania za taki sam delikt, sytuacja
materialna

i

rodzinna

osoby

podlegającej

odpowiedzialności administracyjnej, czy działanie miało
charakter

zamierzony,

jednorazowy,

czy

stały

(powtarzalny)),

57

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

 instytucję ekskulpacji w przypadku zaistnienia deliktu

z przyczyn spowodowanych siłami wyższymi,

 bezwzględne prawo dla każdego ukaranego

podmiotu
do zaskarżenia ostatecznej decyzji wymierzającej
karę pieniężną do sądu administracyjnego

 instytucję przedawnienia odpowiedzialności z tytułu

deliktu administracyjnego oraz możliwości egzekucji
nałożonej kary pieniężnej

58

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Podsumowanie

•szeroki

charakter

zadań

realizowanych

przez

administrację publiczną determinuje zróżnicowanie
sankcji przez nią stosowanych
•brak

jednolitej

koncepcji

sankcji

prawnych

przewidzianych prawem administracyjnym – konieczność
ustawowego ustanowienia ogólnych zasad odnoszących
się do stosowania i wymiaru sankcji administracyjnych
oraz uregulowania zbiegu sankcji administracyjnych z
sankcjami

karnymi

i sankcjami wymierzanymi za wykroczenia

59

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• przy

wyborze

rodzaju

odpowiedzialności

przez

ustawodawcę powinny zostać uwzględnione funkcje
realizowane za pomocą sankcji administracyjnych
(represja powinna stanowić domenę kar w rozumieniu
kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń) oraz stopień
społecznej dezaprobaty dla naruszenia – przy
dokonywaniu wyboru należy uwzględniać także
orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w Strasburgu (ETPC)

ETPC

nie

klasyfikuje

poszczególnych

form

odpowiedzialności do określonych dziedzin prawa, ale
dokonuje

oceny,

czy

konkretna

dolegliwość

przewidziana w prawie krajowym jest w istocie
sankcją karną

Zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o

Ochronie Praw Człowieka (EKPC) – przekazanie funkcji
orzeczniczych w sprawie wymierzenia sankcji karnej
organowi niesądowemu - w razie uznania przez ETPC
jako „criminal charge” odpowiedzialności określonej w
prawie krajowym

60

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

• przy

konstruowaniu

przepisów

ustanawiających

odpowiedzialność administracyjną w odniesieniu do
osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie
posiadających osobowości prawnej należy uwzględniać
jako odpowiedzialnych za delikt administracyjny także
ich przedstawicieli, odpowiedzialnych za nienależyte
wykonanie przepisów prawa, które stanowi podstawę
wymierzenia sankcji administracyjnej