Rany – rodzaje – proces

Rany – rodzaje – proces

gojenia

gojenia

Gojenie się ran interesowało ludzkość od zarania

Gojenie się ran interesowało ludzkość od zarania

jej istnienia. Świadczą o tym wykopaliska

jej istnienia. Świadczą o tym wykopaliska

archeologiczne i badania najstarszych zapisków

archeologiczne i badania najstarszych zapisków

starożytnej cywilizacji.

starożytnej cywilizacji.

Chociaż cały rozwój chirurgii zależał w

Chociaż cały rozwój chirurgii zależał w

przeszłości od sposobu leczenia ran, właściwy

przeszłości od sposobu leczenia ran, właściwy

postęp w tej dziedzinie medycyny dokonał się

postęp w tej dziedzinie medycyny dokonał się

dopiero 100 lat temu dzięki odkryciom Pasteura i

dopiero 100 lat temu dzięki odkryciom Pasteura i

Listera oraz dzięki wnikliwym obserwacjom

Listera oraz dzięki wnikliwym obserwacjom

chirurgicznym uzasadniającym delikatne

chirurgicznym uzasadniającym delikatne

obchodzenie się z tkankami.

obchodzenie się z tkankami.

Rana

Rana

1.

1.

Przerwanie ciągłości tkanek

Przerwanie ciągłości tkanek

połączone często z ubytkiem tkanki.

połączone często z ubytkiem tkanki.



Często również uszkodzenie

Często również uszkodzenie

głębszych tkanek na skutek urazu.

głębszych tkanek na skutek urazu.

Podział ran - Rodzaje ran

Podział ran - Rodzaje ran



Rany mechaniczne - urazowe

Rany mechaniczne - urazowe



Rany termiczne - chemiczne

Rany termiczne - chemiczne



Rany owrzodzeniowe

Rany owrzodzeniowe

Rodzaje ran

Rodzaje ran



Rany zamknięte – uszkodzenie tkanki

Rany zamknięte – uszkodzenie tkanki

mięśniowej, kostnej, układu

mięśniowej, kostnej, układu

krwionośnego, nerwów przez

krwionośnego, nerwów przez

przerwania ciągłości skóry.

przerwania ciągłości skóry.



Rany otwarte – uszkodzenie tkanki

Rany otwarte – uszkodzenie tkanki

mięśniowej, kostnej, układu

mięśniowej, kostnej, układu

krwionośnego, nerwów z

krwionośnego, nerwów z

przerwaniem tkanki skórnej.

przerwaniem tkanki skórnej.

Czynniki sprawcze

Czynniki sprawcze



I. Istnieją różnego rodzaju działania -

I. Istnieją różnego rodzaju działania -

określonego rodzaju energii na

określonego rodzaju energii na

powierzchnię skóry które powodują

powierzchnię skóry które powodują

powstanie ran

powstanie ran



II. Rana powstała w wyniku procesu

II. Rana powstała w wyniku procesu

chorobowego toczącego się w

chorobowego toczącego się w

organizmie

organizmie



Np. owrzodzenia żylakowe, odleżyny,

Np. owrzodzenia żylakowe, odleżyny,

rany powstałe w wyniku niedokrwienia

rany powstałe w wyniku niedokrwienia

lub zakażenia tkanek.

lub zakażenia tkanek.

Rodzaje ran mechanicznych

Rodzaje ran mechanicznych



Zależnie od czynnika sprawczego

Zależnie od czynnika sprawczego

powstają rany:

powstają rany:



Otarcie

Otarcie



Rany cięte

Rany cięte



Rany kłute

Rany kłute



Rany postrzałowe

Rany postrzałowe



Rany miażdżone - tłuczone

Rany miażdżone - tłuczone



Rany szarpane

Rany szarpane



Rany kąsane

Rany kąsane

Otarcie

Otarcie



Siły uszkadzające działają stycznie do

Siły uszkadzające działają stycznie do

powierzchni.

powierzchni.



Uszkodzeniu ulega tylko naskórek.

Uszkodzeniu ulega tylko naskórek.



Miejsce otarcia pokrywa się drobnymi

Miejsce otarcia pokrywa się drobnymi

kroplami krwi

kroplami krwi

Rodzaje ran postrzałowych

Rodzaje ran postrzałowych



Styczne

Styczne



Ślepe

Ślepe



Przelotowe

Przelotowe

Rany postrzałowe

Rany postrzałowe



Od innych ran różnią się

Od innych ran różnią się

niejednokrotnie rozległością

niejednokrotnie rozległością

uszkodzonych tkanek.

uszkodzonych tkanek.



Nawet pozornie mała rana

Nawet pozornie mała rana

postrzałowa łączy się z rozległymi

postrzałowa łączy się z rozległymi

uszkodzeniami otaczających tkanek.

uszkodzeniami otaczających tkanek.

Rany cięte

Rany cięte



Zadawane ostrym narzędziem – nóż,

Zadawane ostrym narzędziem – nóż,

siekiera, szkło, blacha.

siekiera, szkło, blacha.



Brzegi rany są gładkie. Uraz nie niszczy

Brzegi rany są gładkie. Uraz nie niszczy

żywotności tkanek tworzących brzegi

żywotności tkanek tworzących brzegi

rany.

rany.



Silne krwawienie towarzyszące ranie

Silne krwawienie towarzyszące ranie

wypłukuje bakterie, zmniejszając ryzyko

wypłukuje bakterie, zmniejszając ryzyko

zakażenia.

zakażenia.



Łatwo się goją po zbliżeniu brzegów.

Łatwo się goją po zbliżeniu brzegów.

Rany kłute

Rany kłute



Ostro zakończony przedmiot – sztylet.

Ostro zakończony przedmiot – sztylet.

Widły, bagnet, drut, gwóźdź, igła, dłuto.

Widły, bagnet, drut, gwóźdź, igła, dłuto.



Rana jest głęboka na małej powierzchni

Rana jest głęboka na małej powierzchni

ciała.

ciała.



Lokalizacja - skutkuje krwotokiem

Lokalizacja - skutkuje krwotokiem

wewnętrznym – klatka piersiowa, jama

wewnętrznym – klatka piersiowa, jama

brzuszna. Wymaga obserwacji.

brzuszna. Wymaga obserwacji.



Śmierć – okolica serca

Śmierć – okolica serca

Rany szarpane

Rany szarpane



Narzędzia kanciaste będące w ruchu

Narzędzia kanciaste będące w ruchu

np.. Haki gwoździe

np.. Haki gwoździe



Brzegi rany są nierówne, podwinięte,

Brzegi rany są nierówne, podwinięte,

poszarpane, rozciągnięte, mało krwawią.

poszarpane, rozciągnięte, mało krwawią.



Widoczne ubytki tkanek

Widoczne ubytki tkanek



Kształt rany jest nieregularny.

Kształt rany jest nieregularny.



Są kombinacjami elementów rany ciętej

Są kombinacjami elementów rany ciętej

i tłuczonej.

i tłuczonej.

Rany miażdżone

Rany miażdżone



Silny uraz narzędziem tępym.

Silny uraz narzędziem tępym.



Cała rana wypełnia się skrzepła krwią

Cała rana wypełnia się skrzepła krwią

i chłonką, często zawiera ciała obce –

i chłonką, często zawiera ciała obce –

strzępy ubrania, włosy grudki ziemi.

strzępy ubrania, włosy grudki ziemi.



Brzegi rany są nieregularne.

Brzegi rany są nieregularne.



Mało krwawią

Mało krwawią



Tkanki otaczające są zmiażdżone,

Tkanki otaczające są zmiażdżone,

obrzmiałe, niedokrwione, obumarłe.

obrzmiałe, niedokrwione, obumarłe.

Rany kąsane

Rany kąsane



Zwierzęta domowe lub dzikie. Zwierzę

Zwierzęta domowe lub dzikie. Zwierzę

miażdży szczękami tkanki na znacznie

miażdży szczękami tkanki na znacznie

większym obszarze niż dziurawi skórę. Rany

większym obszarze niż dziurawi skórę. Rany

kąsane goją się źle i ulegają łatwo zakażeniu.

kąsane goją się źle i ulegają łatwo zakażeniu.



Każde pokąsanie należy rozpatrywać z punktu

Każde pokąsanie należy rozpatrywać z punktu

widzenia możliwości zakażenia wścieklizną.

widzenia możliwości zakażenia wścieklizną.



Rana zbliżona charakterem do rany kłutej i

Rana zbliżona charakterem do rany kłutej i

szarpanej.

szarpanej.

Rany postrzałowe

Rany postrzałowe



Pociski z broni palnej, odłamki min,

Pociski z broni palnej, odłamki min,

gnatów, bomb, broni myśliwskiej.

gnatów, bomb, broni myśliwskiej.



Rana postrzałowa styczna: uszkodzona jest

Rana postrzałowa styczna: uszkodzona jest

zewnętrzna powierzchnia ciała.

zewnętrzna powierzchnia ciała.



Rana postrzałowa ślepa: posiada wlot,

Rana postrzałowa ślepa: posiada wlot,

kanał, a pocisk, lub odłamek tkwi

kanał, a pocisk, lub odłamek tkwi

wewnątrz ciała.

wewnątrz ciała.



Rana postrzałowa przelotowa – wlot –

Rana postrzałowa przelotowa – wlot –

kanał – wylot. Ma wygląd rany poszarpanej

kanał – wylot. Ma wygląd rany poszarpanej

Rany – uszkodzenia tkanek

Rany – uszkodzenia tkanek

towarzyszących

towarzyszących



Często uszkodzeniu skóry i naskórka

Często uszkodzeniu skóry i naskórka

towarzyszą uszkodzenia głębszych

towarzyszą uszkodzenia głębszych

tkanek:

tkanek:



Powięzi, mięśni, naczyń, nerwów

Powięzi, mięśni, naczyń, nerwów

kości, stawów, paznokci

kości, stawów, paznokci



Lub narządów – wątroba, śledziona

Lub narządów – wątroba, śledziona

Czynnik sprawczy

Czynnik sprawczy

rany cięte

rany cięte



Działanie ostrego przedmiotu – nóż -

Działanie ostrego przedmiotu – nóż -

wtedy rana ma równe brzegi

wtedy rana ma równe brzegi



Czasami dochodzi da uszkodzenia

Czasami dochodzi da uszkodzenia

głębszych tkanek lub struktur

głębszych tkanek lub struktur

anatomicznych.

anatomicznych.



Jeżeli ranie ciętej nie towarzyszy infekcja

Jeżeli ranie ciętej nie towarzyszy infekcja

to proces gojenia się takiej rany

to proces gojenia się takiej rany

przebiega najlepiej.

przebiega najlepiej.

Inne rodzaje ran

Inne rodzaje ran

Rany powikłane

Rany powikłane



Proces gojenia się takich ran jest dłuższy

Proces gojenia się takich ran jest dłuższy



Zagrożony infekcją

Zagrożony infekcją



Martwicą zmiażdżonych tkanek

Martwicą zmiażdżonych tkanek



Gorszym efektem kosmetycznym blizny

Gorszym efektem kosmetycznym blizny



Rany powikłane powstają gdy dojdzie do

Rany powikłane powstają gdy dojdzie do

wprowadzenia trucizny: ukąszenia żmii,

wprowadzenia trucizny: ukąszenia żmii,

skorupiaków, pszczół, szerszeni.

skorupiaków, pszczół, szerszeni.

Gojenie się rany

Gojenie się rany



Można podzielić na dwa okresy:

Można podzielić na dwa okresy:



1. oczyszczanie ubytku

1. oczyszczanie ubytku



2. odbudowa rany.

2. odbudowa rany.



Gojenie doraźne lub przez rychłozrost –

Gojenie doraźne lub przez rychłozrost –

dotyczy ran ciętych – brzegi zostają

dotyczy ran ciętych – brzegi zostają

zbliżone i rana goi się w ciągu tygodnia

zbliżone i rana goi się w ciągu tygodnia

i po tym okresie można zdjąć szwy.

i po tym okresie można zdjąć szwy.



Istnieje pewne kryterium czasowe –

Istnieje pewne kryterium czasowe –

pierwotnego zamknięcia rany można

pierwotnego zamknięcia rany można

dokonać w ciągu 6 – 8 h od zranienia.

dokonać w ciągu 6 – 8 h od zranienia.

Gdy istnieje ubytek tkanek, w

Gdy istnieje ubytek tkanek, w

ranie znajdują się ciała obce,

ranie znajdują się ciała obce,

lub tkanki martwe – takie rany

lub tkanki martwe – takie rany

nie zszywa się lecz pozostawia

nie zszywa się lecz pozostawia

do samoistnego wygojenia.

do samoistnego wygojenia.



Wówczas gojenie się rany polega

Wówczas gojenie się rany polega

wpierw na oczyszczeniu się rany a

wpierw na oczyszczeniu się rany a

następnie na wypełnieniu tkanką

następnie na wypełnieniu tkanką

łączną.

łączną.



Gojenie takie nazywamy gajeniem

Gojenie takie nazywamy gajeniem

przez ziarninowanie.

przez ziarninowanie.

Okres oczyszczania rany

Okres oczyszczania rany



Rana jest w tym okresie obrzęknięta,

Rana jest w tym okresie obrzęknięta,

zaczerwieniona i cieplejsza.

zaczerwieniona i cieplejsza.



Pojawia się płynna wydzielina

Pojawia się płynna wydzielina



Która stopniowo zmienia się w żółtą ropę

Która stopniowo zmienia się w żółtą ropę



Zmiażdżone tkanki czernieją a później

Zmiażdżone tkanki czernieją a później

żółkną

żółkną



Ulegają stopniowo rozpadowi i upłynnieniu

Ulegają stopniowo rozpadowi i upłynnieniu



Zostaja wydzielone z rany.

Zostaja wydzielone z rany.

Gdy rana oczyści się

Gdy rana oczyści się

następuje drugi okres

następuje drugi okres

gojenia – okres odbudowy

gojenia – okres odbudowy



Zanika obrzęk i zaczerwienienie oraz

Zanika obrzęk i zaczerwienienie oraz

zmniejsza się bolesność rany.

zmniejsza się bolesność rany.



Jej ściany i dno zaczynają pokrywać się

Jej ściany i dno zaczynają pokrywać się

ziarniną, która stopniowo wypełnia całą

ziarniną, która stopniowo wypełnia całą

ranę.

ranę.



Ziarnina to młoda żywoczerwona ziarnista

Ziarnina to młoda żywoczerwona ziarnista

tkanka, łatwo krwawiąca przy dotyku.

tkanka, łatwo krwawiąca przy dotyku.



Z brzegów rany nasuwa się naskórek.

Z brzegów rany nasuwa się naskórek.

Czas gojenia się rany zależy od

Czas gojenia się rany zależy od

wielu czynników.

wielu czynników.



Rodzaju rany

Rodzaju rany



Rozmiarów rany

Rozmiarów rany



Ciał obcych

Ciał obcych



Warunków odpływu wydzieliny – dreny

Warunków odpływu wydzieliny – dreny



Lokalizacji ran

Lokalizacji ran



Stanu ogólnego pacjenta.

Stanu ogólnego pacjenta.



Czynnikiem bardzo opóźniającym gojenie

Czynnikiem bardzo opóźniającym gojenie

się rany jest zakażenie. Brzegi rany nie

się rany jest zakażenie. Brzegi rany nie

mogą się zrastać dopóki miejscowe

mogą się zrastać dopóki miejscowe

zakażenie nie zostanie opanowane.

zakażenie nie zostanie opanowane.

Obecność tkanki martwiczej

Obecność tkanki martwiczej

również uniemożliwia

również uniemożliwia

gojenie się rany

gojenie się rany



Niedostateczne ukrwienie obszaru

Niedostateczne ukrwienie obszaru

rany utrudnia gojenie się rany

rany utrudnia gojenie się rany

Fazy gojenia się rany

Fazy gojenia się rany



Gojenie się rany jest procesem

Gojenie się rany jest procesem

przywracania ciągłości tkanek przerwanej

przywracania ciągłości tkanek przerwanej

wskutek urazu lub działalności

wskutek urazu lub działalności

chirurgicznej.

chirurgicznej.



W większości tkanek jej ciągłość jest

W większości tkanek jej ciągłość jest

zawsze przywracana na drodze zrastania

zawsze przywracana na drodze zrastania

ubytku przez unaczynioną tkankę łączną.

ubytku przez unaczynioną tkankę łączną.



Powstaje w tym miejscu blizna.

Powstaje w tym miejscu blizna.



W niewielkich ranach blizna nie zaburza

W niewielkich ranach blizna nie zaburza

czynności tkanek i narządów.

czynności tkanek i narządów.

Blizny szkodliwe

Blizny szkodliwe



Zrosty opłucne i otrzewnowe,

Zrosty opłucne i otrzewnowe,



blizny w układzie nerwowym,

blizny w układzie nerwowym,



blizny w sercu,

blizny w sercu,



Blizny po oparzeniach

Blizny po oparzeniach



powodujące przykurcze stawów i

powodujące przykurcze stawów i

ścięgien

ścięgien



czy nawet utratę funkcji przez

czy nawet utratę funkcji przez

kończynę

kończynę

W procesie gojenia się rany

W procesie gojenia się rany

możemy wyróżnić następujące

możemy wyróżnić następujące

fazy

fazy



1. Fazę zapalną

1. Fazę zapalną



2. Fazę migracji

2. Fazę migracji



3. Fazę proliferacji

3. Fazę proliferacji



4. Fazę przebudowy

4. Fazę przebudowy

Ad 1. Faza zapalna -

Ad 1. Faza zapalna -

oczyszczania

oczyszczania



Jest to okres w którym dochodzi do

Jest to okres w którym dochodzi do

wysięku w ranie i zachodzą procesy

wysięku w ranie i zachodzą procesy

biologicznego oczyszczania się rany.

biologicznego oczyszczania się rany.



Organizm wysyła w kierunku rany

Organizm wysyła w kierunku rany

komórki których działanie jest

komórki których działanie jest

skierowane przeciwko bakteriom w ranie,

skierowane przeciwko bakteriom w ranie,

ciałom obcym, resztkom zniszczonych

ciałom obcym, resztkom zniszczonych

tkanek.

tkanek.



Jednak zdolność do oczyszczania rany

Jednak zdolność do oczyszczania rany

jest ograniczona i nie poradzą sobie z

jest ograniczona i nie poradzą sobie z

większymi ciałami obcymi.

większymi ciałami obcymi.

Ad 1. cd. Sterylne ciało obce

Ad 1. cd. Sterylne ciało obce

i nie powoduje dużego

i nie powoduje dużego

odczynu ze strony tkanek

odczynu ze strony tkanek

może pozostać w

może pozostać w

organizmie prze wiele lat

organizmie prze wiele lat



Przykłady:

Przykłady:



Szwy chirurgiczne,

Szwy chirurgiczne,



endoprotezy,

endoprotezy,



zastawki w sercu, by-passy,

zastawki w sercu, by-passy,



drutowanie kości.

drutowanie kości.

Procesowi gojenia się rany

Procesowi gojenia się rany

towarzyszy

towarzyszy



Uruchomienie kaskady krzepnięcia i

Uruchomienie kaskady krzepnięcia i

w ranie powstaje skrzep.

w ranie powstaje skrzep.



Typowe objawy stanu zapalnego:

Typowe objawy stanu zapalnego:



Zaczerwienienie

Zaczerwienienie



Obrzęk rany

Obrzęk rany



Wzmożenie ocieplenia rany

Wzmożenie ocieplenia rany



Ból

Ból



Ograniczenie funkcji narządu

Ograniczenie funkcji narządu

W czystej ranie chirurgicznej

W czystej ranie chirurgicznej

faza zapalna trwa zwykle

faza zapalna trwa zwykle

2-3 dni

2-3 dni



Wydłużenie gojenia się rany i przedłużenie

Wydłużenie gojenia się rany i przedłużenie

stanu zapalnego może być spowodowane:

stanu zapalnego może być spowodowane:



Podawaniem niektórych leków np..

Podawaniem niektórych leków np..

Glikokortykosteroidy,

Glikokortykosteroidy,



Niektóre choroby jak – cukrzyca, białaczka,

Niektóre choroby jak – cukrzyca, białaczka,



Choroby tkanki łącznej.

Choroby tkanki łącznej.

Ad 2. Faza migracji

Ad 2. Faza migracji



Eliminacja resztek zniszczonych

Eliminacja resztek zniszczonych

komórek i bakterii dobiega końca.

komórek i bakterii dobiega końca.



Do rany napływają komórki

Do rany napływają komórki

odpowiedzialne za tworzenie się

odpowiedzialne za tworzenie się

blizny – fibroblasty

blizny – fibroblasty



W tym samym czasie rozpoczyna się

W tym samym czasie rozpoczyna się

narastanie naskórka.

narastanie naskórka.

Ad 3. Faza proliferacji -

Ad 3. Faza proliferacji -

ziarninowania

ziarninowania



Fibroblasty zaczynają wytwarzać

Fibroblasty zaczynają wytwarzać

kolagen

kolagen



Wzrasta wytrzymałość rany

Wzrasta wytrzymałość rany



Okres ten trwa około 3 tygodni

Okres ten trwa około 3 tygodni

Ad 4. Faza przebudowy rany

Ad 4. Faza przebudowy rany



W czasi9e tej fazy pierwotnie powstałe

W czasi9e tej fazy pierwotnie powstałe

włókna – kolagen – zostają zastąpione

włókna – kolagen – zostają zastąpione

nowymi, ułożonymi już w pewnym

nowymi, ułożonymi już w pewnym

porządku.

porządku.



Wzrasta wytrzymałość rany

Wzrasta wytrzymałość rany

narozciąganie.

narozciąganie.



Faza przebudowy może trwać nawet

Faza przebudowy może trwać nawet

kilka lat.

kilka lat.



Średnio rana ma 100% wytrzymałości

Średnio rana ma 100% wytrzymałości

na rozciąganie po roku

na rozciąganie po roku

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

gojenie się rany

gojenie się rany



A. Ogólne

A. Ogólne



B/ Miejscowe

B/ Miejscowe

Ad A/ czynniki ogólne

Ad A/ czynniki ogólne



1. Wiek pacjenta

1. Wiek pacjenta



2. Stan odżywienia

2. Stan odżywienia



3. Niedobory pojedynczych składników

3. Niedobory pojedynczych składników

odżywienia – białko, witaminy, składniki

odżywienia – białko, witaminy, składniki

mineralne

mineralne



4. stan odporności człowieka – infekcje,

4. stan odporności człowieka – infekcje,

pasożyty, leczenie cytostatykami

pasożyty, leczenie cytostatykami



5. choroby podstawowe – nowotwory,

5. choroby podstawowe – nowotwory,

cukrzyca, niewydolność krążenia

cukrzyca, niewydolność krążenia

żylnego i tętniczego

żylnego i tętniczego

Ad. A/ cd

Ad. A/ cd



Komplikacje pooperacyjne – zatory,

Komplikacje pooperacyjne – zatory,

zakrzepy pooperacyjne, zapalenie

zakrzepy pooperacyjne, zapalenie

otrzewnej

otrzewnej



Konsekwencje urazów ostrych –

Konsekwencje urazów ostrych –

wstrząs, utrata krwi, płynów,

wstrząs, utrata krwi, płynów,

oparzenia

oparzenia



Leki – chemioterapia, radioterapia

Leki – chemioterapia, radioterapia



Psychofizyczna sytuacja

Psychofizyczna sytuacja

Ad B/ Czynniki miejscowe

Ad B/ Czynniki miejscowe



1. Stan rany – stan brzegów rany,

1. Stan rany – stan brzegów rany,

obecność tkanki martwiczej

obecność tkanki martwiczej



2. Sposób leczenia rany – dobór

2. Sposób leczenia rany – dobór

opatrunku, leczenie przyczynowe,

opatrunku, leczenie przyczynowe,



Dbałość o stan ogólny pacjenta

Dbałość o stan ogólny pacjenta



Mechaniczne oczyszczanie rany

Mechaniczne oczyszczanie rany

Postępowanie z ranami

Postępowanie z ranami

urazowymi

urazowymi



Zadanie główne niedopuszczenie do

Zadanie główne niedopuszczenie do

rozwoju zakażenia.

rozwoju zakażenia.



Oczyszczenie skóry rany płynem - od

Oczyszczenie skóry rany płynem - od

rany na zewnątrz.

rany na zewnątrz.



Oczyszczenie samej rany – usuwanie:

Oczyszczenie samej rany – usuwanie:

skrzypów i ciał obcych.

skrzypów i ciał obcych.



Przepłukanie kilkakrotne ranę płynem

Przepłukanie kilkakrotne ranę płynem

fizjologicznym lub wodą utlenioną.

fizjologicznym lub wodą utlenioną.

Sposób zaopatrzenia rany

Sposób zaopatrzenia rany



Rana czysta i nie minęło 6h najlepszym

Rana czysta i nie minęło 6h najlepszym

sposobem jest szczelne zszycie rany.

sposobem jest szczelne zszycie rany.



W ranie można zostawić drenik

W ranie można zostawić drenik



W ranach zabrudzonych lub trudnych

W ranach zabrudzonych lub trudnych

do oceny, wprowadza się szwy, lecz się

do oceny, wprowadza się szwy, lecz się

ich nie zawiązuje. Zawiązanie nitek

ich nie zawiązuje. Zawiązanie nitek

następuje dopiero po kilku dniach –

następuje dopiero po kilku dniach –

szew pierwotny odroczony.

szew pierwotny odroczony.

Chirurgiczne opracowanie

Chirurgiczne opracowanie

rany

rany



Dezynfekcja

Dezynfekcja



Usuniecie tkanek martwych

Usuniecie tkanek martwych



Zapewnienie prawidłowego ukrwienia

Zapewnienie prawidłowego ukrwienia

i unerwienia okolicy rany

i unerwienia okolicy rany



Szycie brzegów rany

Szycie brzegów rany



Stosowanie antybiotyków

Stosowanie antybiotyków

(miejscowe, ogólne)

(miejscowe, ogólne)



Stosowanie przeszczepów skórnych

Stosowanie przeszczepów skórnych



Stosowanie opatrunków.

Stosowanie opatrunków.

Odrębność postępowania

Odrębność postępowania



1. Rany penetrujące do klatki

1. Rany penetrujące do klatki

piersiowej

piersiowej



2. Rany z wbitym przedmiotem

2. Rany z wbitym przedmiotem



3. Wytrzewienie

3. Wytrzewienie



4. Amputacja

4. Amputacja

Ad 1. Rany penetrujące do

Ad 1. Rany penetrujące do

klatki piersiowej

klatki piersiowej



Zwykle dochodzi do powstania odmy.

Zwykle dochodzi do powstania odmy.

Powietrze przez ranę dostaje się do jamy

Powietrze przez ranę dostaje się do jamy

opłucnowej co u chorego objawia się

opłucnowej co u chorego objawia się

dusznością.

dusznością.



Prawidłowa praca płuc staje się

Prawidłowa praca płuc staje się

niemożliwa

niemożliwa



Należy wówczas zastosować opatrunek

Należy wówczas zastosować opatrunek

przypominający zastawkę – foliowy

przypominający zastawkę – foliowy

opatrunek uszczelniony na trzech

opatrunek uszczelniony na trzech

brzegach lub lateksową rękawiczkę z

brzegach lub lateksową rękawiczkę z

naciętym jednym palcem

naciętym jednym palcem

Ad 2. Rany z wbitym

Ad 2. Rany z wbitym

przedmiotem

przedmiotem



Są zwykle głębokie a postępowanie zależy od

Są zwykle głębokie a postępowanie zależy od

przedmiotu i rany.

przedmiotu i rany.



Zwykle zasadą jest pozostawienie przedmiotu

Zwykle zasadą jest pozostawienie przedmiotu

w ranie, gdyż usunięcie go grozi masywnym

w ranie, gdyż usunięcie go grozi masywnym

krwotokiem.

krwotokiem.



Koniecznym jest jednak usunięcie przedmiotów

Koniecznym jest jednak usunięcie przedmiotów

które utrudniają oddychanie, prowadzenie

które utrudniają oddychanie, prowadzenie

resuscytacji lub transport chorego.

resuscytacji lub transport chorego.



Przed transportem należy umocować i

Przed transportem należy umocować i

zabezpieczyć tkwiący przedmiot aby się nie

zabezpieczyć tkwiący przedmiot aby się nie

przemieszczał.

przemieszczał.

Ad 2. cd

Ad 2. cd



Nie wolno usuwać przedmiotów z:

Nie wolno usuwać przedmiotów z:



Oka

Oka



Ucha

Ucha



nosa

nosa



W przypadku ciał obcych tkwiących w

W przypadku ciał obcych tkwiących w

oku należy także zasłonić drugie oko

oku należy także zasłonić drugie oko

w celu zminimalizowania ruchów oka

w celu zminimalizowania ruchów oka

uszkodzonego.

uszkodzonego.

Ad 3. Wytrzewienie

Ad 3. Wytrzewienie



Wypadnięcie jelit, żołądka lub sieci

Wypadnięcie jelit, żołądka lub sieci

przez ranę pooperacyjną w powłoce

przez ranę pooperacyjną w powłoce

brzusznej.

brzusznej.



Nie wolne wypadniętych przedmiotów

Nie wolne wypadniętych przedmiotów

wpychać do jam ciała.

wpychać do jam ciała.



Postępowanie ogólne – wypadnięte

Postępowanie ogólne – wypadnięte

narządy okryć wilgotnym ciepłym

narządy okryć wilgotnym ciepłym

jałowym opatrunkiem bezgazowym,

jałowym opatrunkiem bezgazowym,

najlepiej przylepną folią a dopiero

najlepiej przylepną folią a dopiero

potem chustami gazowymi.

potem chustami gazowymi.

Ad 4. Amputacja

Ad 4. Amputacja



Często przebiega z masywnym

Często przebiega z masywnym

krwotokiem

krwotokiem



Należy brać pod uwagę możliwość

Należy brać pod uwagę możliwość

replantacji.

replantacji.



Postępowanie – opanować krwawienie

Postępowanie – opanować krwawienie

odpowiednią techniką, zastosować

odpowiednią techniką, zastosować

postępowanie przeciwstrząsowe.

postępowanie przeciwstrząsowe.



Odnaleźć amputowaną część ciała i

Odnaleźć amputowaną część ciała i

zabezpieczyć w foliowym worku

zabezpieczyć w foliowym worku

umieszczonym w naczyniu lub drugim

umieszczonym w naczyniu lub drugim

worku zawierającym wodę z lodem.

worku zawierającym wodę z lodem.

Obrażenie powstałe w

Obrażenie powstałe w

wyniku zmiażdżenia – zespół

wyniku zmiażdżenia – zespół

zmiażdżenia

zmiażdżenia



Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie

Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie

poprzez hamowanie dopływu krwi.

poprzez hamowanie dopływu krwi.



Niebezpieczny jest moment uwalniania

Niebezpieczny jest moment uwalniania

chorego gdyż zwiększa się obieg krwi, może

chorego gdyż zwiększa się obieg krwi, może

wystąpić wstrząs. Mogą do krwiobiegu

wystąpić wstrząs. Mogą do krwiobiegu

przeniknąć toksyny ze zmiażdżonych i

przeniknąć toksyny ze zmiażdżonych i

niedotlenionych tkanek – pogłębienie

niedotlenionych tkanek – pogłębienie

wstrząsu i niewydolność nerek – w

wstrząsu i niewydolność nerek – w

konsekwencji ew. zejście śmiertelne.

konsekwencji ew. zejście śmiertelne.

Postępowanie w przypadku

Postępowanie w przypadku

zgniecenia

zgniecenia



Uwaga – ważny jest czas jaki upłynął od

Uwaga – ważny jest czas jaki upłynął od

chwili zgniecenia do udzielania pomocy.

chwili zgniecenia do udzielania pomocy.



Po przekroczeniu granicy 10 minut

Po przekroczeniu granicy 10 minut

uwalnianie chorego może wymagać

uwalnianie chorego może wymagać

działań wspomagających.

działań wspomagających.



Przeciw wstrząsowe, tamowanie

Przeciw wstrząsowe, tamowanie

krwawienia, stała ocena podstawowych

krwawienia, stała ocena podstawowych

czynności życiowych.

czynności życiowych.

Antyseptyka ran

Antyseptyka ran



Pod tym terminem rozumie się

Pod tym terminem rozumie się

niszczenie drobnoustrojów na skórze, w

niszczenie drobnoustrojów na skórze, w

zakażonych ranach – przy użyciu

zakażonych ranach – przy użyciu

środków chemicznych.

środków chemicznych.



Opracowanie rany jest podstawą

Opracowanie rany jest podstawą

właściwego leczenia i polega na

właściwego leczenia i polega na

usunięciu martwiczych tkanek i

usunięciu martwiczych tkanek i

oczyszczeniu rany

oczyszczeniu rany

Zaopatrywanie ran

Zaopatrywanie ran



Obowiązują stałe zasady Helsteda –

Obowiązują stałe zasady Helsteda –

chirurga żyjącego na przełomie XIX i XX

chirurga żyjącego na przełomie XIX i XX

wieku:

wieku:



1. Hemostaza – zatamowanie

1. Hemostaza – zatamowanie

krwawienia w obrębie rany

krwawienia w obrębie rany



2. Aseptyka – zapobieganie zakażeniu

2. Aseptyka – zapobieganie zakażeniu

rany

rany



3. Delikatne preparowanie –

3. Delikatne preparowanie –

minimalizowanie uszkodzeń tkanek.

minimalizowanie uszkodzeń tkanek.

Klasyfikacja ran ze względu na

Klasyfikacja ran ze względu na

czystość

czystość



Rany czyste – ilość bakterii w ranie jest

Rany czyste – ilość bakterii w ranie jest

niewystarczająca by wywołać zakażenie.

niewystarczająca by wywołać zakażenie.

Zalicza się do nich rany chirurgiczne

Zalicza się do nich rany chirurgiczne

powstałe na skórze odkażonej – jednak

powstałe na skórze odkażonej – jednak

bez operacji z otwarciem jelit.

bez operacji z otwarciem jelit.



Rany czyste skażone – rany w

Rany czyste skażone – rany w

operacjach przeprowadzonych sterylnie,

operacjach przeprowadzonych sterylnie,

ale z otwarciem układu pokarmowego

ale z otwarciem układu pokarmowego

cd.

cd.



Rany skażone – są to rany w których

Rany skażone – są to rany w których

wystąpił masywny wyciek do rany

wystąpił masywny wyciek do rany

np.. Wyciek treści jelitowej do jamy

np.. Wyciek treści jelitowej do jamy

brzusznej.

brzusznej.



Rany zakażone – rany z klinicznymi

Rany zakażone – rany z klinicznymi

objawami zakażenia przed

objawami zakażenia przed

naruszeniem ciągłości skóry –

naruszeniem ciągłości skóry –

przykład ropień okołoodbytniczy.

przykład ropień okołoodbytniczy.

Rany -

Rany -

termiczne/chemiczne

termiczne/chemiczne



Postają w wyniku działania wysokich

Postają w wyniku działania wysokich

lub niskich temperatur,

lub niskich temperatur,



czynników chemicznych,

czynników chemicznych,



promieniowania,

promieniowania,



kwasów, ługów.

kwasów, ługów.



Rozmiar zależy od czasu działania

Rozmiar zależy od czasu działania

środka na tkanki.

środka na tkanki.

Rany owrzodzeniowe

Rany owrzodzeniowe



Powstają na skutek miejscowych zaburzeń

Powstają na skutek miejscowych zaburzeń

odżywiania skóry

odżywiania skóry



Na skutek zmian w naczyniach tętniczych

Na skutek zmian w naczyniach tętniczych

skóry

skóry



Na skutek długotrwałego ucisku – odleżyny.

Na skutek długotrwałego ucisku – odleżyny.



Zaburzenia w odżywianiu mogą dotyczyć

Zaburzenia w odżywianiu mogą dotyczyć

wszystkich warstw skóry i sięgać aż do

wszystkich warstw skóry i sięgać aż do

kości.

kości.



Rany gojące się do 8 tygodni to rany

Rany gojące się do 8 tygodni to rany

przewlekłe.

przewlekłe.

Rany przewlekłe

Rany przewlekłe



Owrzodzenia podudzi pochodzenia

Owrzodzenia podudzi pochodzenia

żylnego

żylnego



Owrzodzenia podudzi pochodzenia

Owrzodzenia podudzi pochodzenia

tętniczego

tętniczego



Owrzodzenia cukrzycowe

Owrzodzenia cukrzycowe



Owrzodzenia odleżynowe

Owrzodzenia odleżynowe



Przewlekłe rany pourazowe

Przewlekłe rany pourazowe



Przewlekłe owrzodzenia popromienne

Przewlekłe owrzodzenia popromienne



Owrzodzenia nowotworowe

Owrzodzenia nowotworowe

Możliwość wyleczenia tych

Możliwość wyleczenia tych

ran

ran



Tylko leczenie kompleksowe:

Tylko leczenie kompleksowe:



Leczenie miejscowe ran

Leczenie miejscowe ran



Odpowiednie leczenie choroby

Odpowiednie leczenie choroby

odpowiedzialnej za wystąpienie rany

odpowiedzialnej za wystąpienie rany

przewlekłej.

przewlekłej.



Usuwanie tkanek martwiczych –

Usuwanie tkanek martwiczych –

chirurgicznie lub stosując specjalne

chirurgicznie lub stosując specjalne

maści zawierające enzymy trawiące i

maści zawierające enzymy trawiące i

rozpuszczające martwicze tkanki.

rozpuszczające martwicze tkanki.

Techniki, zasady i metody

Techniki, zasady i metody

zaopatrywania ran za pomocą

zaopatrywania ran za pomocą

opatrunków

opatrunków



1. Ochrona przed czynnikami

1. Ochrona przed czynnikami

mechanicznymi

mechanicznymi



2. Ochrona przed zabrudzeniem

2. Ochrona przed zabrudzeniem



3. Ochrona przed zakażeniem wtórnym

3. Ochrona przed zakażeniem wtórnym



4. Ochrona przed wysychaniem i utratą

4. Ochrona przed wysychaniem i utratą

płynów fizjologicznych

płynów fizjologicznych



5. Ochrona przed utratą ciepła

5. Ochrona przed utratą ciepła

Suche opatrywanie ran

Suche opatrywanie ran



Rany pooperacyjne

Rany pooperacyjne



Małe rany powierzchniowe

Małe rany powierzchniowe



Powierzchowne rany ostrych o silnym

Powierzchowne rany ostrych o silnym

wysięku

wysięku



Ranach gojonych pierwotnie

Ranach gojonych pierwotnie



Tanach z cechami infekcji

Tanach z cechami infekcji

Bezwzględne wskazanie do

Bezwzględne wskazanie do

natychmiastowej zmiany

natychmiastowej zmiany

opatrunku

opatrunku



Uskarżanie się pacjenta na ból

Uskarżanie się pacjenta na ból



Wystąpienie gorączki

Wystąpienie gorączki



Przemoczenie i zabrudzenie opatrunku

Przemoczenie i zabrudzenie opatrunku



Wyczerpanie jego chłonności

Wyczerpanie jego chłonności



Poluzowanie się mocowania

Poluzowanie się mocowania

Wilgotne leczenie ran

Wilgotne leczenie ran



Jest metodą stosunkowo nową I

Jest metodą stosunkowo nową I



promowaną przez firmy produkujące

promowaną przez firmy produkujące



różnego rodzaju wilgotne opatrunki

różnego rodzaju wilgotne opatrunki



Wilgotne leczenie ran ma zastosowanie

Wilgotne leczenie ran ma zastosowanie

głównie we wtórnym gojeniu się ran –

głównie we wtórnym gojeniu się ran –

ziarninowanie – gdzie konieczna jest

ziarninowanie – gdzie konieczna jest

odbudowa ubytku tkanki.

odbudowa ubytku tkanki.