Regulacje Prawne Gospodarki

Regulacje Prawne Gospodarki

Odpadami w Polsce

Odpadami w Polsce

Rafał Kulbacki

Rafał Kulbacki

• Odpady - to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe,

również te nie będące ściekami substancje ciekłe, powstałe
w wyniku działalności przemysłowej, gospodarczej lub
bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w
którym powstały.

Zasady gospodarowania odpadami

Zasady gospodarowania odpadami

Jednym z istotniejszych celów ustawy o odpadach jest uregulowanie

Jednym z istotniejszych celów ustawy o odpadach jest uregulowanie

racjonalnego zagospodarowywania odpadów i powtórnego ich

racjonalnego zagospodarowywania odpadów i powtórnego ich

wykorzystania. Przez gospodarkę odpadami należy rozumieć:

wykorzystania. Przez gospodarkę odpadami należy rozumieć:

„zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym

„zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym

również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami

również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami

unieszkodliwiania odpadów”. Z powyższej definicji wynika, że

unieszkodliwiania odpadów”. Z powyższej definicji wynika, że

gospodarowanie odpadami należy rozumieć szeroko. Dlatego też

gospodarowanie odpadami należy rozumieć szeroko. Dlatego też

zasady gospodarowania dotyczą szerokiego zakresu i można je już

zasady gospodarowania dotyczą szerokiego zakresu i można je już

dostrzec na poziomie prewencji. Gospodarowanie odpadami

dostrzec na poziomie prewencji. Gospodarowanie odpadami

podlega jednak określonym zasadom.

podlega jednak określonym zasadom.

Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować

Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować

powstawanie odpadów, powinien takie działania planować,

powstawanie odpadów, powinien takie działania planować,

projektować i prowadzić, tak aby:

projektować i prowadzić, tak aby:

Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i

Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i

ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu

ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu

produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie

Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie

udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska

Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska

unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się

unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się

zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

REGULACJE PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ W

REGULACJE PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ W

OBSZARZE GOSPODARKI ODPADAMI

OBSZARZE GOSPODARKI ODPADAMI

•

Regulacją o charakterze ramowym w gospodarce odpadami jest

Regulacją o charakterze ramowym w gospodarce odpadami jest

dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG zmieniona w roku 1991

dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG zmieniona w roku 1991

(91/156/EWG). Zobowiązuje ona kraje członkowskie do

(91/156/EWG). Zobowiązuje ona kraje członkowskie do

zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości i

zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości i

zmniejszania szkodliwości. Przenosi ona ze szczebla lokalnego na

zmniejszania szkodliwości. Przenosi ona ze szczebla lokalnego na

krajowy nadzór nad gospodarką odpadami. Zgodnie z dyrektywą

krajowy nadzór nad gospodarką odpadami. Zgodnie z dyrektywą

gospodarowanie odpadami musi odbywać się  w sposób bezpieczny

gospodarowanie odpadami musi odbywać się  w sposób bezpieczny

dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Jednym z kluczowych elementów

dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Jednym z kluczowych elementów

strategii gospodarowania odpadami jest hierarchia postępowania  z

strategii gospodarowania odpadami jest hierarchia postępowania  z

odpadami i zasada zanieczyszczający płaci. Z dyrektywy wynikają

odpadami i zasada zanieczyszczający płaci. Z dyrektywy wynikają

obowiązki w zakresie przygotowania przez samorządy planów

obowiązki w zakresie przygotowania przez samorządy planów

gospodarki odpadami.

gospodarki odpadami.

•

Dyrektywa Rady 91/689/EWG dotyczy odpadów niebezpiecznych.

Dyrektywa Rady 91/689/EWG dotyczy odpadów niebezpiecznych.

Definiuje ona rodzaje tych odpadów - głównie ze względu na wpływ

Definiuje ona rodzaje tych odpadów - głównie ze względu na wpływ

na zdrowie. Określa zasady postępowania z odpadami

na zdrowie. Określa zasady postępowania z odpadami

niebezpiecznymi. Rozporządzenie Rady 1993/259 określa zasady

niebezpiecznymi. Rozporządzenie Rady 1993/259 określa zasady

transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych; Nr

transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych; Nr

1420/99/WE z 29 kwietnia 1999 r. ustanawiającego wspólne zasady i

1420/99/WE z 29 kwietnia 1999 r. ustanawiającego wspólne zasady i

procedury stosowane do wysyłek niektórych rodzajów odpadów do

procedury stosowane do wysyłek niektórych rodzajów odpadów do

niektórych krajów nienależących do OECD; Nr 1547/99/WE z 12

niektórych krajów nienależących do OECD; Nr 1547/99/WE z 12

lipca 1999 r. ustanawiającego procedury kontrolne zgodnie z

lipca 1999 r. ustanawiającego procedury kontrolne zgodnie z

rozporządzeniem Rady Europy nr 259/93 stosowane do wysyłek

rozporządzeniem Rady Europy nr 259/93 stosowane do wysyłek

niektórych rodzajów odpadów do niektórych krajów, do których nie

niektórych rodzajów odpadów do niektórych krajów, do których nie

stosuje się decyzji OECD.

stosuje się decyzji OECD.

•

Dyrektywa 2000/76/WE dotyczy spalania odpadów. Jej

Dyrektywa 2000/76/WE dotyczy spalania odpadów. Jej

celem jest zapobieganie lub minimalizowanie

celem jest zapobieganie lub minimalizowanie

potencjalnych negatywnych wpływów na środowisko

potencjalnych negatywnych wpływów na środowisko

emisji do powietrza, wód, gleby itd. Od 2005 r. dyrektywa

emisji do powietrza, wód, gleby itd. Od 2005 r. dyrektywa

zaostrza wartości graniczne przy emisjach podczas

zaostrza wartości graniczne przy emisjach podczas

spalania odpadów. Spalarnie są identyfikowane jako

spalania odpadów. Spalarnie są identyfikowane jako

główne źródło emisji do atmosfery dioksyn i furanów.

główne źródło emisji do atmosfery dioksyn i furanów.

•

Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów

Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów

służyć ma zmniejszeniu wpływu na środowisko

służyć ma zmniejszeniu wpływu na środowisko

składowisk. W tym celu dyrektywa zobowiązuje kraje

składowisk. W tym celu dyrektywa zobowiązuje kraje

członkowskie do podejmowania działań ograniczających

członkowskie do podejmowania działań ograniczających

ilość składowanych odpadów szczególnie odpadów

ilość składowanych odpadów szczególnie odpadów

biodegradowalnych.

biodegradowalnych.

•

Dyrektywa Rady 91/157/EWG reguluje kwestie odzysku i

Dyrektywa Rady 91/157/EWG reguluje kwestie odzysku i

unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów.

unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów.

Zgodnie z wymogami dyrektywy istnieje obowiązek

Zgodnie z wymogami dyrektywy istnieje obowiązek

selektywnej zbiórki i unieszkodliwiania zużytych baterii i

selektywnej zbiórki i unieszkodliwiania zużytych baterii i

akumulatorów zawierających rtęć, kadm, lub ołów.

akumulatorów zawierających rtęć, kadm, lub ołów.

•

Dyrektywa 94/62/We określa strategię UE w zakresie

Dyrektywa 94/62/We określa strategię UE w zakresie

odpadów opakowaniowych. Jest to, dyrektywa w pełni

odpadów opakowaniowych. Jest to, dyrektywa w pełni

oparta o hierarchię postępowania z odpadami: od

oparta o hierarchię postępowania z odpadami: od

zapobiegania do unieszkodliwiania.

zapobiegania do unieszkodliwiania.

•

Celem dyrektywy 2000/53/WE jest ochrona przed wrakami

Celem dyrektywy 2000/53/WE jest ochrona przed wrakami

pojazdów i promowanie zbiórki i recyklingu odpadów.

pojazdów i promowanie zbiórki i recyklingu odpadów.

Dyrektywa ustala wprowadzenie systemu zbiórki pojazdów

Dyrektywa ustala wprowadzenie systemu zbiórki pojazdów

na koszt producenta, zgodnie z zasadą "zanieczyszczający

na koszt producenta, zgodnie z zasadą "zanieczyszczający

płaci". Kraje członkowskie są zobligowane do tworzenia

płaci". Kraje członkowskie są zobligowane do tworzenia

systemów bezpłatnej zbiórki wraków i używanych części

systemów bezpłatnej zbiórki wraków i używanych części

pojazdów.

pojazdów.

•

Dyrektywa PE i RU nr 2002/96/WE z 27.01.2003 r. nakłada

Dyrektywa PE i RU nr 2002/96/WE z 27.01.2003 r. nakłada

na państwa członkowskie obowiązek sprawowania ścisłego

na państwa członkowskie obowiązek sprawowania ścisłego

nadzoru nad postępowaniem z odpadami zużytego sprzętu

nadzoru nad postępowaniem z odpadami zużytego sprzętu

elektrycznego i elektronicznego, w szczególności nad jego

elektrycznego i elektronicznego, w szczególności nad jego

odzyskiem. Dyrektywa określa m.in. zakres oraz terminy

odzyskiem. Dyrektywa określa m.in. zakres oraz terminy

wykonania obowiązków ciążących na producentach oraz

wykonania obowiązków ciążących na producentach oraz

obowiązki odpowiedniego informowania użytkowników

obowiązki odpowiedniego informowania użytkowników

sprzętu. Dyrektywa obejmuje cały sprzęt elektryczny i

sprzętu. Dyrektywa obejmuje cały sprzęt elektryczny i

elektroniczny wykorzystywany przez konsumentów.

elektroniczny wykorzystywany przez konsumentów.

KRAJOWY I SAMORZĄDOWE

KRAJOWY I SAMORZĄDOWE

PLANY GOSPODARKI

PLANY GOSPODARKI

ODPADAMI

ODPADAMI

Obowiązujący stan prawny w dziedzinie gospodarki

Obowiązujący stan prawny w dziedzinie gospodarki

odpadami, opiera się na następujących, kardynalnych

odpadami, opiera się na następujących, kardynalnych

zasadach wynikających z ustawy Prawo ochrony

zasadach wynikających z ustawy Prawo ochrony

środowiska i ustawy o odpadach:

środowiska i ustawy o odpadach:

•

zasadzie zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska,

zasadzie zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska,

•

zasadzie zapobiegania - ten kto podejmuje negatywne dla środowiska

zasadzie zapobiegania - ten kto podejmuje negatywne dla środowiska

działania, odpowiada za usunięcie ich skutków,

działania, odpowiada za usunięcie ich skutków,

•

zasadzie przezorności - ten kto podejmuje działania które w przyszłości

zasadzie przezorności - ten kto podejmuje działania które w przyszłości

mogą negatywnie oddziaływać na środowisko, odpowiada za podjęcie

mogą negatywnie oddziaływać na środowisko, odpowiada za podjęcie

wszelkich możliwych środków zapobiegawczych,

wszelkich możliwych środków zapobiegawczych,

•

zasadzie "zanieczyszczający płaci" - odpowiedzialność ekonomiczna

zasadzie "zanieczyszczający płaci" - odpowiedzialność ekonomiczna

sprawcy za szkody bieżące lub przyszłe w środowisku,

sprawcy za szkody bieżące lub przyszłe w środowisku,

•

zasadzie dostępu obywateli do informacji o środowisku,

zasadzie dostępu obywateli do informacji o środowisku,

•

zasadzie uwzględniania wymogów ochrony środowiska we wszelkich

zasadzie uwzględniania wymogów ochrony środowiska we wszelkich

sporządzanych planach i programach,

sporządzanych planach i programach,

•

prawie obywateli do udziału w postępowaniu w sprawie wydania decyzji

prawie obywateli do udziału w postępowaniu w sprawie wydania decyzji

z zakresu ochrony środowiska,

z zakresu ochrony środowiska,

•

unieważniania z mocy prawa wszelkich decyzji naruszających przepisy

unieważniania z mocy prawa wszelkich decyzji naruszających przepisy

dotyczące ochrony środowiska,

dotyczące ochrony środowiska,

•

zasadzie stosowania metodyk referencyjnych,

zasadzie stosowania metodyk referencyjnych,

•

zasadzie przestrzegania właściwej hierarchii postępowania z odpadami

zasadzie przestrzegania właściwej hierarchii postępowania z odpadami

(od zapobiegania ich powstawaniu do ich składowania, jako działania

(od zapobiegania ich powstawaniu do ich składowania, jako działania

najmniej pożądanego),

najmniej pożądanego),

•

zasadzie bliskości - unieszkodliwianie w miejscu ich postępowania,

zasadzie bliskości - unieszkodliwianie w miejscu ich postępowania,

•

zasadzie rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

zasadzie rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

•

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO) - przyjęty w

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO) - przyjęty w

postaci rozporządzenia - uwzględnia wszystkie powyższe

postaci rozporządzenia - uwzględnia wszystkie powyższe

zasady i wymagania. Generalnie, wytyczne KPGO służą

zasady i wymagania. Generalnie, wytyczne KPGO służą

realizacji - zintegrowanego z planami samorządowymi -

realizacji - zintegrowanego z planami samorządowymi -

programu postępowania z odpadami prowadzącego do

programu postępowania z odpadami prowadzącego do

zapobiegania i minimalizacji ich ilości, zapewnienia ich

zapobiegania i minimalizacji ich ilości, zapewnienia ich

odzysku i recyklingu, unieszkodliwiania i bezpiecznego

odzysku i recyklingu, unieszkodliwiania i bezpiecznego

ich składowania. Program realizowany jest z

ich składowania. Program realizowany jest z

uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości

uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości

technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań

technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań

ekonomicznych, a także z uwzględnieniem poziomu

ekonomicznych, a także z uwzględnieniem poziomu

technicznego istniejącej infrastruktury.

technicznego istniejącej infrastruktury.

•

KPGO dokonuje podziału odpadów na 2 zasadnicze

KPGO dokonuje podziału odpadów na 2 zasadnicze

grupy: odpady komunalne i przemysłowe. Oddzielną

grupy: odpady komunalne i przemysłowe. Oddzielną

grupę stanowią odpady niebezpieczne. Podział ten

grupę stanowią odpady niebezpieczne. Podział ten

stanowi podstawę do: prezentacji diagnozy aktualnego

stanowi podstawę do: prezentacji diagnozy aktualnego

stanu gospodarki odpadami; przyjęcia założeń

stanu gospodarki odpadami; przyjęcia założeń

prognostycznych; określenia celów w gospodarce

prognostycznych; określenia celów w gospodarce

odpadami; przyjęcia przewidywanych zadań do

odpadami; przyjęcia przewidywanych zadań do

realizacji. Dokument prezentuje źródła finansowania

realizacji. Dokument prezentuje źródła finansowania

zadań zawartych w KPGO a także sposób organizacji

zadań zawartych w KPGO a także sposób organizacji

późniejszego monitoringu realizacji zadań KPGO.

późniejszego monitoringu realizacji zadań KPGO.

Klasyfikacja odpadów

Klasyfikacja odpadów

W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna

W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna

jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów, ich właściwości,

jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów, ich właściwości,

ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania.

ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania.

Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze

Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze

fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:

fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:

•

źródło pochodzenia – sfera powstawania,

źródło pochodzenia – sfera powstawania,

•

kryterium surowcowe,

kryterium surowcowe,

•

stan skupienia,

stan skupienia,

•

skład chemiczny,

skład chemiczny,

•

toksyczność,

toksyczność,

•

stopień zagrożenia dla środowiska,

stopień zagrożenia dla środowiska,

•

stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania.

stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania.

Odpady klasyfikuje się w zależności od źródeł powstawania, stopnia

Odpady klasyfikuje się w zależności od źródeł powstawania, stopnia

uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla

uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla

środowiska. W problematyce dotyczącej ochrony środowiska rozpatruje się i

środowiska. W problematyce dotyczącej ochrony środowiska rozpatruje się i

klasyfikuje odpady, jako substancje pochodzące z produkcji lub konsumpcji,

klasyfikuje odpady, jako substancje pochodzące z produkcji lub konsumpcji,

które zanieczyszczają środowisko.

które zanieczyszczają środowisko.

Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagrożenia dla

Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagrożenia dla

środowiska przyjmuje się, że o ich szkodliwości decyduje:

środowiska przyjmuje się, że o ich szkodliwości decyduje:

•

składnik najniebezpieczniejszy, który jednocześnie determinuje przynależność

składnik najniebezpieczniejszy, który jednocześnie determinuje przynależność

odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa technologię jego

odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa technologię jego

utylizacji,

utylizacji,

•

toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych,

toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych,

•

właściwości rakotwórcze substancji odpadowych,

właściwości rakotwórcze substancji odpadowych,

•

zagrożenie dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielkości

zagrożenie dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielkości

dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych I klasy

dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych I klasy

czystości,

czystości,

•

zanieczyszczenie atmosfery przez odpady pylące, wydzielające pary lub gazy

zanieczyszczenie atmosfery przez odpady pylące, wydzielające pary lub gazy

szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,

szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,

•

łatwość zapłonu.

łatwość zapłonu.

Jednolita klasyfikacja

Jednolita klasyfikacja

odpadów dzieli je na 27

odpadów dzieli je na 27

grup

grup

•

Odpady zwierzęce,

Odpady zwierzęce,

•

Odpady zwierzęce powstające w chowie, przetwórstwie i obrocie zwierzętami,

Odpady zwierzęce powstające w chowie, przetwórstwie i obrocie zwierzętami,

•

Odpady z produkcji roślinnej,

Odpady z produkcji roślinnej,

•

Odpady drzewne,

Odpady drzewne,

•

Odpady wydobywcze kopalin,

Odpady wydobywcze kopalin,

•

Odpady przetwórcze kopalin,

Odpady przetwórcze kopalin,

•

Odpady żywności roślinnej powstające w przetwórstwie i obrocie,

Odpady żywności roślinnej powstające w przetwórstwie i obrocie,

•

Odpady tekstyliów,

Odpady tekstyliów,

•

Odpady włókien naturalnych,

Odpady włókien naturalnych,

•

Odpady włókien syntetycznych,

Odpady włókien syntetycznych,

•

Odpady drewna,

Odpady drewna,

•

Odpady papieru i kartonu,

Odpady papieru i kartonu,

•

Odpady ropy i jej pochodnych,

Odpady ropy i jej pochodnych,

•

Odpady chemiczne,

Odpady chemiczne,

•

Odpady gumy,

Odpady gumy,

•

Odpady szkła,

Odpady szkła,

•

Odpady metali żelaznych,

Odpady metali żelaznych,

•

Odpady metali nieżelaznych,

Odpady metali nieżelaznych,

•

Złom sprzętu technicznego,

Złom sprzętu technicznego,

•

Osady z oczyszczania ścieków i uzdatniania wody,

Osady z oczyszczania ścieków i uzdatniania wody,

•

Odpady budowlane,

Odpady budowlane,

•

Odpady paleniskowe, pyły i szlamy,

Odpady paleniskowe, pyły i szlamy,

•

Zanieczyszczona ziemia,

Zanieczyszczona ziemia,

•

Osady denne,

Osady denne,

•

Odpady bytowo-gospodarcze (komunalne),

Odpady bytowo-gospodarcze (komunalne),

•

Odpady radioaktywne,

Odpady radioaktywne,

•

Odpady inne (jak np. formierskie i rdzeniarskie, masy ziemne gruntu usuwane

Odpady inne (jak np. formierskie i rdzeniarskie, masy ziemne gruntu usuwane

w budownictwie, pozostałości po spalaniu odpadów bytowo-gospodarczych,

w budownictwie, pozostałości po spalaniu odpadów bytowo-gospodarczych,

osadów z oczyszczania ścieków oraz pozostałych odpadów w ten sposób

osadów z oczyszczania ścieków oraz pozostałych odpadów w ten sposób

unieszkodliwianych, pozostałości po kompostowaniu odpadów komunalnych,

unieszkodliwianych, pozostałości po kompostowaniu odpadów komunalnych,

wykładziny podłogowe).

wykładziny podłogowe).