TEATR

GRECKI

Oprac.

Anna Horodelska

• Teatr grecki – wywodzi się

z tradycji obrzędów religijnych,
zwłaszcza związanych z
obchodami ku czci Dionizosa.

• Podczas uroczystości na cześć

boga śpiewano pieśni, zwane
dytyrambami i tańczono.
Wieśniacy przebierali się
w skóry zwierzęce, aby
przypominać towarzyszy
dionizyjskiego pochodu –
sylenów i satyrów.

• Chóry Dionizosa, śpiewające

pieśni pod przewodnictwem
kierownika chóru
(koryfeusza), zostały nazwane
chórami koźlimi, a ich pieśń –
pieśnią kozła, czyli tragedią
(od tragos - kozioł, ode –

pieśń).

Caravaggio (1573-1610) -
Bachus.

• Święta Dionizosa

obchodzono kilka razy do

roku, do najbardziej znanych

należały tzw. Dionizje Małe

(Wiejskie)

i Dionizje Wielkie (Miejskie),

odprawiane w Atenach.

Tragedia antyczna wywodzi

się z Dionizji Wielkich. Pieśni

chóralne na cześć Dionizosa

przechodziły stopniową

ewolucję, aż w końcu

przybrały formę znaną nam

dzisiaj jako tragedia grecka.

Teatr grecki w Taorminie

Tespis

• wyćwiczył swoje chóry

w śpiewaniu i woził je od

wioski do wioski.

• do tańca i śpiewu

wprowadził

„opowiadacza”

(zwanego po grecku

hypokrites), który stał

się pierwszym aktorem,

prowadzącym dialog z

chórem.

• aktor zmieniał kostium

i maskę i wracał na

scenę, przybierając

różne role.

Ewolucja dramatu

antycznego

• zrezygnowanie

z przedstawiania losów

jedynie Dionizosa,

• sięgnięcie także do innych

mitów.

• rezygnacja z chóru satyrów

na rzecz chóru złożonego

z innych osób – zależnie od

tematyki tragedii.

• ograniczenia roli chóru

i elementu opowiadającego

na rzecz elementu

dramatycznego,

przenoszącego coraz więcej

akcji na scenę.

• Coraz mniej się na scenie

śpiewało, a coraz więcej

odgrywało.

Ajschylos i Sofokles

• Ajschylos wprowadził

na scenę drugiego

aktora; stwarzało to

znacznie większe

możliwości

dramatyczne.

• Trzeciego aktora

wprowadził Sofokles i

na tym liczba aktorów

na scenie greckiego

teatru się ograniczyła.

Ajschylo
s

Sofokles

• Z czasem tematyka bohatersko-mitologiczna wyparła z tragedii

treść dionizyjską, publiczność domagała się jej jednak. Rozwiązano

to w ten sposób, że do wystawianych trzech tragedii (trylogii),

dodawano dramat satyrowy i tym samym tworzono tetralogię.

Trylogie były bardzo popularne. Początkowo tworzące je utwory

pozostawały ze sobą w związku dramatycznym, jak np. Oresteja

Ajschylosa. Z czasem trylogie zaczęły tworzyć samodzielne

tragedie, np. Persowie Ajschylosa.

Dom Eustoliosa, Cypr

Teatr grecki z V wieku

• Pierwsze greckie teatry

znajdowały się pod gołym

niebem, przeznaczone były dla

dużej widowni. Budowano je

wykorzystując warunki

naturalne, na zboczach gór.

Teatry były budowane z

kamienia.

• Widownię dzielono na sektory,

co ułatwiało przemieszczanie

się publiczności.

• Miejsce dla widowni nosiło

nazwę theatronu.

• Skene (scena) znajdowała się

na podwyższeniu, by wszyscy

oglądający przedstawienie

mogli widzieć rozgrywającą się

akcję.

• Poniżej sceny znajdowała się

orchestra, na której

przebywał chór.

• Po bokach znajdowały się

wyjściai wejścia na orchestrę –

parodos.

• Pod sceną znajdowało się

proskenium – miejsce na

garderobę i kulisy

Maski

• W teatrze panowała wspaniała

akustyka – ludzie w ostatnich

rzędach słyszeli wszystko, co

działo się na scenie. Aby

mogli także wszystko widzieć,

aktorzy ubierali się w

charakterystyczny sposób –

przywdziewali jaskrawe szaty i

buty na koturnach, by byli

bardziej widoczni. Kostiumy

były długie, do ziemi, by

zakrywały buty. Każda postać

miała swoją maskę i perukę.

Maska tragiczna lub komiczna

określała charakter bohatera,

pełniła też funkcję rezonatora.

Peruki też miały swoje

znaczenie: jasna to postać

pozytywna, ciemna –

negatywna, ruda – zdrajca,

siwa – starzec. Tekst tragedii

bądź komedii był śpiewany

lub śpiewnie recytowany,

chóry śpiewały

i tańczyły.

Chór

• Chór był złożony

z dwunastu, piętnastu
osób. Aktorami mogli
być tylko mężczyźni, role
kobiece odgrywali
młodzi chłopcy przed
mutacją. Badacze do
dziś spierają się, czy
kobiety mogły
w ogóle oglądać
przedstawienia
teatralne.

ANTYGONA wg Warszawskiej Opery Kameralnej

Muzyka Zbigniew RUDZIŃSKI

Libretto Zbigniew RUDZIŃSKI według Sofoklesa