ASERTYWNOŚ
Ć

Uniwersytet
Śląski

Co to jest
asertywność?

Słowo to przyszło do nas z języka angielskiego,
gdzie znaczy „stanowczy, nie znoszący
sprzeciwu”. Potocznie w języku angielskim
używane jest w znaczeniu „pewność siebie”. I w
takim znaczeniu używane jest także w języku
polskim, a więc osoba asertywna to osoba
pewna siebie z adekwatnym poczuciem
własnej wartości.

Co to jest
asertywność?

Asertywność to w psychologii termin
oznaczający posiadanie i wyrażanie
własnego zdania oraz bezpośrednie
wyrażanie emocji i postaw w granicach
nie naruszających praw i psychicznego
terytorium innych osób oraz własnych,
bez zachowań agresywnych, a także
obrona własnych praw w sytuacjach
społecznych.

Jest to umiejętność nabyta.

Co to jest
asertywność?

Asertywność to umiejętność spokojnego bez
skrępowania, tremy, wstydu, zażenowania,
unikania, zwodzenia, fantazjowania, odraczania w
czasie, lęku, przerażenia itd.
1. mówienia o sobie dobrze
2. mówienia o swoich wadach
3. przyznawanie się do błędów i przepraszania
4. wyrażania uczuć jakie żywimy do innych
5. wyrażania czasowych stanów emocjonalnych
jakie żywimy do innych
6. proszenia o coś co chcemy lub nam się należy
7. odmawiania czegoś komuś
8. przyjmowania komplementów

Co to jest
asertywność?

9. przyjmowania krytyki i
negatywnych ocen
10. kończenia trudnych spraw,
rozmów
11. reagowania na trudne sprawy
innych

Osoba asertywna ma jasno określony cel i potrafi
kontrolować własne emocje, nie poddaje się zbyt
łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym
innych osób.

Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie”, bez

wyrzutów sumienia, złości czy lęku.
Asertywność pozostaje w kontraście nie tylko z

uległością, ale również z agresywnością - nie jest

procesem wchodzenia we współzawodnictwo.

Człowiek zachowujący się asertywnie nie

kwestionuje prawa do bycia sobą, ale też nie

podważa takiego samego prawa innych osób.

Najczęstszym powodem, dla którego ludzie z

poczucia przymusu robią coś, na co nie mają

ochoty, są trudności z odmawianiem.
Asertywna odmowa jest stanowcza, bezpośrednia i

uczciwa.
Powinny się znaleźć w niej trzy elementy: słowo

„nie” na początku zdania, określenie czego nie

mamy zamiaru zrobić oraz krótkie i prawdziwe

uzasadnienie naszej odmowy.

Przykłady zachowań
nieasertywnych

Do Moniki wpada (jak co dzień) sąsiadka. Tylko na
chwilkę... i usadawiając się wygodnie zaczyna
opowiadać z detalami jak minął jej dzień. Maria
spogląda na zegarek, jest zniecierpliwiona - miała
zamiar zrobić sobie relaksującą kąpiel, zanim do
domu zejdzie się rodzina. Monika czuje złość na
siebie, że znowu dała się wciągnąć w tę grę, że
znowu traci czas, który chciała przeznaczyć dla
siebie.

Monika nie wie co jej powiedzieć, żeby jej nie
urazić. Przecież mieszkają obok siebie i czasem
ona też korzysta z dobrodziejstw sąsiedztwa.

Przykłady zachowań
nieasertywnych

Irena obiera telefon. Jej siostra oznajmia, że nie
ma z kim zostawić syna, a ona (przecież
niezamężna) ma tyle czasu, więc ... zaraz go
przywiezie. Przez głowę Ireny przelatuje myśl,
że - jak zwykle nawet się jej nie spytano czy
ma czas i ochotę. Owszem lubi swego
siostrzeńca, ale na dzisiaj miała inne plany.
Czuje żal, że została potraktowana jak
przymusowa opiekunka do dziecka, po raz
kolejny przyszło jej na myśl, że jest
wykorzystywana przez innych.

Przykłady zachowań
nieasertywnych

Celina jest bardzo dynamiczną i pewną siebie
osobą. Potrafi załatwić wiele rzeczy z gatunku
takich co to inni nawet nie wiedzą jak się do tego
zabrać. W pracy i wśród przyjaciół słynna jest jej
skuteczność. Mało kto wie, że zupełnie
nie radzi sobie w pewnej sytuacji rodzinnej. Jej
rodzeństwo traktuje jej domek letniskowy jak
własny i okupuje go całe lato.
W jej własnym domku nie ma dla
niej miejsca. W tym obszarze jest bezradna
jak małe dziecko.

Przykłady zachowań
nieasertywnych

Lucyna zamierzała poprosić szefa o podwyżkę.
Pracowała już dłuższy czas i uważała, że pracę swą
wykonuje bardzo dobrze. Gdy weszła do gabinetu
szefa poczuła się zakłopotana
i wszystkie przygotowane słowa wyparowały jej z
głowy... Poczuła się niezręcznie i głupio, że
przyszła prosić o pieniądze.

Oto kilka klasycznych sytuacji kiedy ludzie
zachowują się nieasertywnie.
W efekcie każda z tych osób dostała to
CZEGO NIE CHCIAŁA, weszła w sytuację,
której NIE CHCIAŁA, dała ZADECYDOWAĆ
ZA SIEBIE.

Zachowania
nieasertywne

Co łączy wszystkie te osoby?
Otóż po pierwsze: nie mówią, tego co naprawdę
myślą.
Nie mówią czytelnie, wyraźnie, głośno,
stanowczo, tego co naprawdę czują i tego co
naprawdę chcą.
Po drugie: zgadzają się na złe, niedobre,
niekorzystne traktowanie siebie przez innych,
często dlatego żeby kogoś nie urazić swoim
zachowaniem (!).
Po trzecie (w efekcie): rezygnują z czegoś
ważnego dla siebie, dostosowują się do
oczekiwań innych i... doświadczają wielu
nieprzyjemnych stanów psychicznych.

Zachowania
nieasertywne

Oto ich nieomal pełna gama:
1) podirytowanie, złość, wściekłość, agresja (na
kogoś i na samego siebie)
2) smutek, żal i poczucie bycia
wykorzystywanym
i manipulowanym
3) lęk, niepokój, wstyd, że kogoś absorbujemy
sobą, swoimi sprawami.
4) bezradna zgoda na wycofanie się i rezygnację
ze swych potrzeb i z siebie samego!

To są tylko niektóre koszty, które płaci się
za nieasertywne zachowanie, zwłaszcza jeśli
ma to miejsce w sytuacjach dla nas
ważnych i nieincydentalnych!

Dlaczego warto być
asertywnym

• aby nikt nie właził człowiekowi na głowę i także
aby samemu nie włazić nikomu na głowę
• mniej się stresować, umieć bronić swoich granic
i nie dać się
wykorzystywać
• żeby żyło nam się lepiej z innymi, a innym lepiej
z nami
• żeby lepiej komunikować się z innymi ludźmi
• aby mieć spokój ducha i dobre samopoczucie
• aby umieć podejmować decyzje własne, na
własną rękę
• żeby mieć więcej czasu dla siebie
• żeby robić rzeczy na które ma się naprawdę
ochotę

Dlaczego warto być
asertywnym

• żeby umieć stawiać czoło problemom i
odważnie je rozwiązywać
• żeby być bliżej siebie
• żeby być pewnym siebie w sposób dojrzały
• żeby się nie oszukiwać i bardziej się lubić
• żeby żyć w prawdziwych relacjach z innymi
ludźmi
• żeby mieć szacunek dla samego siebie
• żeby nasze życie miało wyższą jakość

Postawy zachowania

Postawy zachowania

Postawa uległa polega na tym, że godzimy się
na spełnianie oczekiwań innych osób, choć
wcale nam to nie pasuje.

Postawa agresywna - odpłacamy "pięknym za
nadobne", agresją reagujemy na próby nacisku.

Postawa asertywna - jasno informujemy o tym
czy chcemy, czy nie chcemy spełnić czyjeś
oczekiwanie.
Nie musimy się tłumaczyć. Mamy prawo do
własnego wyboru, zdania. Jednocześnie nie
urażamy innych
bo wypowiadamy się tylko na temat problemu a
nie osoby. Nie wchodzimy na psychologiczne
terytorium drugiej osoby.

Postawy zachowania

Zarówno uległość, jak i agresja to zachowania,
które na krótką metę, w konkretnej sytuacji,
mogą się nawet okazać skuteczne, ale w
dłuższej perspektywie, ponawiane, powtarzane
są zgubne dla obu stron. Zwłaszcza kiedy
dotyczą ważnych obszarów życiowych.
Dwie nieasertywne postawy życiowe:
a) albo inni za ciebie decydują i im ulegasz, bo
są lepsi, silniejsi, mają nad tobą władzę, wiedzą
coś lepiej
b) albo to ty dominujesz nad innymi,
wykorzystując swoją siłę, relacje, stanowisko,
wpływy itp.

Postawy zachowania

Dlaczego zatem reagujemy nieasertywnie -
uległością lub agresją?
Dlaczego kolekcjonujemy w sobie poczucie
krzywdy, straty, zgadzamy się na konieczność
ograniczenia własnych potrzeb? Albo też
zgadzamy się, aby owładnęły nami furie
wściekłości i aby nasze relacje z ludźmi
przypominały manewry wojskowe?
Odpowiedź jest dość prosta:
- bo nie umiemy inaczej
- bo mamy taki, utrwalony wzorzec zachowania
- bo nie chcemy kogoś urazić lub stracić czyjejś
akceptacji, przyjaźni, miłości, nie chcemy popsuć
sobie stosunków koleżeńskich w pracy lub relacji
sąsiedzkich... i nie wiemy jak to robić inaczej!

Prawa asertywne

1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz — dopóki

twoja działalność nie rani kogoś innego.

2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez

asertywne zachowanie — nawet jeśli rani to kogoś
innego — dopóki twoje intencje nie są agresywne,
lecz asertywne.

3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb

— dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo
odmówić.

4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których

prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo
do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z
drugą osobą.

5. Masz prawo z korzystania ze swoich praw. Jeśli z

nich nie korzystasz, to godzisz się na odebranie ich
sobie.

Teoria asertywności oparta jest na przekonaniu, że
każda osoba posiada pewne podstawowe prawa.

Jeżeli chcesz zachowywać się
asertywnie:

• Używaj otwarcie słów TAK i NIE.

• Nie przepraszaj jeśli nie zawiniłeś.

• Nie usprawiedliwiaj się, ani nie tłumacz
nadmiernie, natomiast wyjaśniaj powody swojego
postępowania, jeżeli chcesz być dobrze
zrozumiany.

• Nie napadaj na rozmówcę, nie strasz go, nie
poddawaj w wątpliwość jego charakteru lub
myślenia.

• Używaj komunikatów typu JA, a nie komunikatów
typu TY.

• Gdy jesteś atakowany - broń się. Nie pozwalaj
na naruszanie Twojej godności osobistej.
• Staraj się nie kłamać - masz prawo być sobą, nie

wstydź się siebie, nawet jeśli popełniasz błędy.

Jeżeli chcesz zachowywać się
asertywnie:

•Nie zgadzaj się na to, aby ktoś Cię traktował w

sposób raniący Twoje uczucia. Pomocą mogą być

takie zdania: "Nie podoba mi się sposób, w jaki

do mnie mówisz", "Nie życzę sobie być tak

traktowany", "Nie chcę, żebyś zwracał się do

mnie w ten sposób", itp.
•Mów jasno i wprost, o co Ci chodzi.
•Pytaj otwarcie, gdy czegoś nie rozumiesz.
•Mów, że nie wiesz, gdy czegoś nie wiesz; mów,

że nie chcesz o czymś mówić, jeśli nie chcesz o

tym mówić.
•Zwróć uwagę by realizować swoje zamiary nie

krzywdząc innych.
•Przyznaj innym dokładnie takie same prawa do

asertywnego zachowania, jakie przyznajesz

sobie.

Jak być asertywnym wśród
najbliższych?

- Mów najbliższym coś miłego
- Pytaj bliskich jak minął dzień
- Mów patrząc prosto w oczy
- Używaj uprzejmych słów i komplementów
- Chwal najbliższych
- Przed rozmową opanuj wszystkie negatywne
uczucia

Rozpoczynaj zdania od takich wyrażeń:
„Cieszyłbym się, gdyby...”
„Wolałbym, żeby...”
„Podoba mi się, że ty...”
„Czy mógłbyś, proszę...”
„Potrzebowałbym twojej pomocy przy...”
„Mam nadzieję, że będziesz chciał...”

Jak być asertywnym wśród
najbliższych?

Używaj słów zdradzających uczucia częściej niż
wyrażających rozumienie:
„Wydaje mi się, że moglibyśmy...” Zamiast „Myślę,
że moglibyśmy...”
Proś, a nie wydawaj rozkazów:
„Czy mogłabyś...”
Proszę cię, żebyś...”
„Muszę cię o coś poprosić...”

Jeśli nie masz racji przyznaj to, stwarzasz przez to
atmosferę, która pozwala ci na zachowanie
wiarygodności i to w miły sposób. Otwarcie
uznając własną omylność, sprawiasz wrażenie
osoby bardziej zrównoważonej, rozsądnej i
rzeczowej.

Asertywność fizyczna

Asertywność fizyczna – to umiejętność
przekazywania swym wyglądem zewnętrznym i
zachowaniem, że potrafisz walczyć w obronie
swoich praw i że to ty kontrolujesz sytuację.
Jak się zachowywać asertywnie fizycznie?
- chodź równym i pewnym krokiem
- nieznacznie machaj ramionami podczas
chodzenia
- chodź z podniesioną głową
- krótko, ale uważnie przyglądaj się mijanym
osobom
- gdy rozmawiasz z drugą osobą patrz jej prosto w
oczy
- mów z przekonaniem i w równym tempie
- dobrze się ubieraj
- uśmiechaj się
- bądź uprzejmy
- mocno ściskaj dłoń, gdy kogoś witasz lub żegnasz

Asertywne zachowania

A) Odmawianie - „nie” i podanie przyczyn
odmowy
B) Prośba – „Proszę cię, żebyś...”
„Muszę cię o coś poprosić...” „Czy mogłbyś...”
C) Przyjęcie krytyki – można się zgodzić lub nie
„Wiem, ja też tak myślę”, „Zgadzam się z tą
opinią” nie zgodzić: „Mam na ten temat inne
zdanie”, „Nie zgadzam się z Tobą”
D) Przyjęcie pochwały – „Dziękuję, wiem, że to
moja zasługa”, „Miło mi to słyszeć” nieprzyjęcie
pochwały: „Nie zgadzam się z Twoją opinią”
„Jestem innego zdania”

Szczególne strategie
asertywne

•Zacięta płyta – to technika

przydatna wówczas, gdy chcemy

powiedzieć „nie” lub w inny sposób

wytyczyć granice w rozmowie z

osobą, do której nie dociera, to co

mówimy. Powtarzaj komunikat w

niezmienionej formie tak długo aż

rozmówca zrezygnuje z dalszej

polemiki.

Szczególne strategie
asertywne

•Z treści na proces – kiedy zauważysz, że
rozmowa odbiega od tego, o czym chcesz
rozmawiać, należy przesunąć uwagę z
aktualnego tematu na to, co dzieje się
pomiędzy tobą a rozmówcą (proces).
Przesunięcie uwagi z treści na proces
wymaga ujawnienia tego, co czujemy lub
myślimy w danej interakcji w określonym
momencie, i jest szczególnie pomocne,
gdy ty i twój rozmówca czujecie złość i
zaczynacie podnosić głos.

Szczególne strategie
asertywne

•Chwila na oddech – w sytuacji gdy

czujesz, że zanim coś powiesz

potrzebujesz czasu na przemyślenie

sobie swoich uczuć i potrzeb

pozwala upewnić się że rozumiesz

drugą osobę, zanalizować to co

zostało powiedziane, skupić się na

swoim wnętrzu, oraz świadomie

wpływać na sytuację, aby zwiększyć

prawdopodobieństwo osiągnięcia

swojego celu.

Szczególne strategie
asertywne

•Odkładanie na później – Kiedy
wiesz, że to co mówicie, jest
istotne, ale dyskusja utknęła w
martwym punkcie, odłóż ją na
później. Technika ta jest przydatna
gdy interakcja jest zbyt bierna lub
agresywna, oraz gdy potrzebujemy
czasu na przemyślenie czegoś.

Asertywność

TAK

1.

autentyczna pewność
siebie

2.

poczucie własnej
wartości

3.

uznanie praw własnych
i innych

4.

realizacja własnych
potrzeb bez naruszenia
godności innych

5.

szczerość i swoboda

NIE

1.

bezczelność

2.

wywyższanie się
i dominacja

3.

brak szacunku

4.

robię co mi się podoba

5.

manipulacja

„

„

NIE CZYŃ DRUGIEMU, CO TOBIE NIEMIŁE”

NIE CZYŃ DRUGIEMU, CO TOBIE NIEMIŁE”

„KOCHAJ BLIŹNIEGO SWEGO, JAK SIEBIE

„KOCHAJ BLIŹNIEGO SWEGO, JAK SIEBIE

SAMEGO.”

SAMEGO.”

Bibliografia



http://www.sciaga.pl/tekst/13735-14-asertywnosc



http://pl.wikipedia.org/wiki/Asertywno%C5%9B
%C4%87



http://www.trendy.codn.edu.pl/struktura/mini-
kursy/doc/Asertywnosc_cz1.pdf



http://zso4interklasa.w8w.pl/prezentacje/asertywnosc.
ppt



http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/serwis/files/asert
ywnosc.ppt



http://kobieta.gazeta.pl/kobieta/1,67545,1930471.html

TEST ASERTYWNOŚCI

…czyli

Czy jesteś

asertywny?

W tabeli 1 - im wykres twoich
odpowiedzi jest bliższy lewej
strony, tym częściej jesteś
asertywny w relacjach z innymi
ludźmi.

W tabeli 2 - gdy twój wykres jest
bliżej prawej strony, oznacza to, że
często czujesz się wartościowy i
godny szacunku, respektujesz
prawa innych.



Jeśli twoje wyniki w obu tabelach
świadczą o wysokim poziomie
asertywności (przewaga odpowiedzi
„zawsze” i „przeważnie” w I tabeli oraz
„nigdy” i „rzadko” w II)

Potrafisz osiągać cele, ciesząc się jednocześnie
szacunkiem i przyjaźnią innych ludzi. Nie
jesteś podatny na manipulację.Nie bałbyś się
też jasno przedstawić swoich oczekiwań nawet
podczas rozmowy kwalifikacyjnej o „posadę
życia”. Rozumiesz, że każdy ma prawo o coś
prosić, ale też odmawiać.



Jeśli twoje wyniki w obu tabelach
świadczą o wysokim poziomie
asertywności (przewaga odpowiedzi
„zawsze” i „przeważnie” w I tabeli oraz
„nigdy” i „rzadko” w II)

Potrafisz osiągać cele, ciesząc się jednocześnie
szacunkiem i przyjaźnią innych ludzi. Nie
jesteś podatny na manipulację.Nie bałbyś się
też jasno przedstawić swoich oczekiwań nawet
podczas rozmowy kwalifikacyjnej o „posadę
życia”. Rozumiesz, że każdy ma prawo o coś
prosić, ale też odmawiać.



Jeśli twoje wyniki w obu tabelach
świadczą o wysokim poziomie
asertywności (przewaga odpowiedzi
„zawsze” i „przeważnie” w I tabeli oraz
„nigdy” i „rzadko” w II)

Potrafisz osiągać cele, ciesząc się jednocześnie
szacunkiem i przyjaźnią innych ludzi. Nie
jesteś podatny na manipulację.Nie bałbyś się
też jasno przedstawić swoich oczekiwań nawet
podczas rozmowy kwalifikacyjnej o „posadę
życia”. Rozumiesz, że każdy ma prawo o coś
prosić, ale też odmawiać.



Jeśli twoje wyniki w obu tabelach są w
większości po środku (większość
odpowiedzi czasami)

Możesz mieć problemy, aby inni cię zauważali i
darzyli zaufaniem. Prawdopodobnie kłopot
sprawia Ci bycie szczerą osobą. Jeśli będziesz
coś kręcił - inni na pewno to zauważą.

Gdy się z czymś nie zgadzasz, więcej zyskasz,

gdy będziesz o tym mówić otwarcie, zamiast
dusić w sobie złość.



A co jeśli twój wykres różni się od
idealnego wzorca asertywności? (przewaga
odpowiedzi „nigdy” i „rzadko” w I tabeli
oraz „zawsze” i „przeważnie” w II)?

Często nie umiesz komuś odmówić w obawie
przed utratą jego sympatii. Brakuje ci słów lub
umiejętności wyrażenia swoich potrzeb. Mogą
pojawić się problemy z uleganiem cudzym
sugestiom, a mając odmienne zdanie obawy by
je wyrazić.