PIERWSZA

POMOC

PRZEDMEDYCZNA

1 ZASADA

1.Najpierw sprawdź, czy

bezpiecznie możesz
udzielić pomocy.

2.Ostrożnie zbadaj ofiarę.
3.Sprawdź, czy jest przytomna,

oraz skontroluj podstawowe
funkcje życiowe, takie jak
tętno i oddech.

4.Delikatnie odchyl jej głowę

do tyłu, często ten ruch
przywraca normalny oddech

Jeśli ranny nie oddycha, zastosuj
sztuczne oddychanie. Jeśli jest krwotok,
staraj się go zatamować.
Jeśli przestało pracować serce i
poszkodowany nie oddycha, trzeba
podjąć czynności reanimacyjne i
wezwać pogotowie.
Gdy ofiara ma poważne obrażenia szyi
lub pleców, nie wolno jej ruszać –
chyba, że ratujemy ją przed pożarem,
wybuchem itp.
U ofiar wypadków samochodowych
zawsze
musisz podejrzewać uszkodzenie
kręgosłupa

Wezwanie pomocy

W każdym wypadku komunikacyjnym należy jak najszybciej wezwać

Pogotowie Ratunkowe oraz ekipę ratowniczą, która wyposażona w
odpowiednie przyrządy umożliwi dostęp do poszkodowanych we wraku
samochodu.

Telefony alarmowe: "
112 z telefonu komórkowego "
999 pogotowie ratunkowe "
997 policja "
998 straż pożarna

• 601 100 100 - numer Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, połączenie

z każdego

• telefonu komórkowego

• 601 100 300 - numer komórkowy Górskiego oraz Tatrzańskiego Ochotniczego

Pogotowia

• Ratunkowego, dostępny jest dla wszystkich, a bezpłatny dla abonentów sieci Plus
Dyspozytorowi należy przekazać następujące informacje: " dokładne miejsce

wypadku " co się wydarzyło " kiedy doszło do wypadku " jaki jest stan

poszkodowanych " jaki rodzaj pomocy został udzielony

Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki!
Poczekaj na ewentualne pytania dyspozytora.

Meldunek o wypadku powinien

zawierać następujące dane (dotyczy

wszystkich numerów

ratunkowych):

• CO?

– rodzaj wypadku (np. zderzenie samochodów, upadek

z drabiny, utonięcie, itp.),

• GDZIE?

– miejsce wypadku,

• ILE?

– liczba poszkodowanych

• JAK?

– stan poszkodowanych,

• CO ROBISZ?

– informacje o udzielonej dotychczas pomocy,

• KIM JESTEŚ?

– dane personalne osoby wzywającej pomoc

(numer telefonu, z którego dzwonisz).

• Gdy istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo (np. cysterna) –

poinformuj o tym.

• Nigdy pierwszy nie odkładaj słuchawki!!!

Pierwsza pomoc -

zespól czynności
udzielanych przez
osoby
niewykwalifikowane,
czyli każdego z Nas.

• Ważnym elementem w pierwszej pomocy jest

bezpieczeństwo ratownika. Przyjmuje się zasadę, że:

martwy Ratownik to żaden Ratownik. Na przykład

podczas wypadku drogowym z udziałem cysterny

przewożącej niebezpieczne substancje chemiczne nie

należy wchodzić w strefę zagrożenia, gdyż z ratownika

staniemy się poszkodowanym. Nasza pomoc będzie

się ograniczała do poinformowania o zdarzeniu

odpowiednie służby ratownicze takie jak: straż

pożarna (998), pogotowie ratunkowe (999), policja

(997). Jeżeli jednak nie występuje strefa zagrożenia i

ratownik może udzielić pierwszej pomocy powinien

pamiętać o dodatkowym

zabezpieczeniu się poprzez

rękawiczki jednorazowe

. Zapobiegają one

przedostaniu się chorób przenoszonych za

pośrednictwem krwi. Rana powstaje wskutek urazu

mechanicznego, wysokiej lub niskiej temperatury,

substancji chemicznych. W zależności od siły urazu

mogą zostać uszkodzone: naczynia krwionośne,

nerwy, mięśnie, tkanka kostna, naczynia wewnętrzne.

Skutkiem rany jest:

ból spowodowany uszkodzeniem zakończeń nerwowych,

(nasilenie bólu zależy od miejsca i rozmiarów rany. Ból z

rany jest między innymi czynnikiem wstrząsorodnym, tzn.

jest czynnikiem wywołującym nagłe zasłabnięcie/zagrożenia

życia poszkodowanego i wpływa ujemnie na ogólny stan

rannego)- krwawienie w wyniku uszkodzenia naczyń, (silne

krwawienia mogą zagrozić życiu rannego, jednak nawet

nieznaczne mogą same lub w połączeniu z bólem

spowodować zaburzenia w krążeniu, tzn. wstrząs - inaczej

szok, zespól objawów występujących wówczas, gdy

mechanizmy regulacyjne ustroju nie są w stanie zapewnić

dostatecznego przepływu krwi przez Nasz organizm do

narządów i tkanek). - zakażenie uszkodzona skóra nie

chroni nas przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Pierwszym objawem zakażenia jest: pulsujący ból,

gorączka, wystąpienie czerwonych smug wychodzących od

rany.

ŚRODKI OPATRUNKOWE:

W przypadku braku środków

opatrunkowych posługujemy się

ubraniem poszkodowanego, gdyż każdy

z Nas posiada swoją florę bakteryjną i

Nasze ubranie (Nasza flora bakteryjna)

może zaszkodzić poszkodowanemu.

Dostępne środki opatrunkowe: - plaster

bez opatrunku, - plaster z opatrunkiem

- opatrunek osobisty, - kompresy

gazowe jałowe, - gazy opatrunkowe, -

opaski opatrunkowe dziane, - chusta

trójkątna, - opaska elastyczna, - siatka

opatrunkowa (Codefiks)

ŚRODKI DEZYNFEKCYJNE:

W pierwszej pomocy nie stosujemy

żadnych środków
dezynfekcyjnych, gdyż przy
obfitym krwawieniu wypływająca
krew usuwa zanieczyszczenia.
Jedynie w przypadku otarcia
naskórka ranę możemy przemyć:
- czysta wodą, - Riwanolem, -
wodą utlenioną, - NaCl 0,9%

RODZAJE RAN:

Otarcie naskórka
Rana płytka

, uszkodzona jest tylko powierzchowna warstwa skóry. Nie

należy jednak lekceważyć, gdyż może być przyczyną zakażeń

ropnych.

Rana cięta

- W następstwie działania ostrego, tnącego przedmiotu np.

noża. Obficie wypływająca krew z rany sama usuwa

zanieczyszczenia.

Rana kłuta

- Powstaje w wyniku zranienia ostrym, długim wąskim

narzędziem. Otwór zewnętrzny jest mały, natomiast kanał drążący

może być głęboki. Może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrzny

np. płuco, serce, wielkie naczynie krwionośne, również może dojść

do krwawienia wewnętrznego i natychmiastowego zgonu.

Rany jamy brzusznej

z uwagi na możliwość uszkodzenia jelit grożą

zapaleniem otrzewnej i śmiercią, jeżeli chory nie zostanie we

właściwym czasie poddany zabiegowi operacyjnemu.

Ciało obce w ranie

- dopóki tkwi w ranie zapobiega zwykle krwawieniu z

uszkodzonych tkanek. Dopiero po wyciągnięciu przedmiotu otwierają

się uciśnięte duże naczynia krwionośne, wykazując groźny czasem

krwotok.

Dlatego przyjęto zasadę, że nie usuwa się ciała obcego z

rany!!!

Rana tłuczona

- powstaje w wyniku uderzenia

tępym narzędziem np. kamień, młotek.

Krwawienia jest skąpe, ponieważ naczynie ulega

zgnieceniu. Stłuczone tkanki łatwo obumierają,

powstaje martwica, na bazie, której rozwija się

zakażenie.

Rana miażdżona

- powstaje na wskutek silnie

działającego tępego urazu. Poddane

nadmiernemu ciśnieniu tkanki powodują

rozerwanie naczyń krwionośnych i tworzenia się

głębokiego krwiaka. Brzegi rany są z reguły

nieregularne i najczęściej zanieczyszczone. Może

również dojść do zmiażdżenia tkanki kostnej.

Stwarza szczególnie duże zagrożenie

zakażeniem.

Rana szarpana

- charakteryzuje się nieregularnymi

brzegami rany i dodatkowo zranienie okolicznych

tkanek. Rana ta dotyczy głownie skóry i

bezpośrednio pod nią znajdujących się tkanek.

Często następuje zabrudzenie rany już w

momencie urazu.

Rana postrzałowa

- może być wlotowa i wylotowa.

Wlotowa rana jest mała i gładka (może również

wystąpić poparzenie), natomiast wylotowa jest

stosunkowo większa o postrzępionych brzegach.

W okolicy wylotu występują zmiażdżenia i

podbiegnięcia krwawe. Brak rany wylotowej

świadczy, iż pocisk pozostał w ciele rannego

(tzw. ślepy strzał). W ranach postrzałowych

bywają często uszkodzone Narwy, naczynia

krwionośne, narządy wewnętrzne. Towarzyszy

temu częsta utrata krwi.

Rana kąsana

przez węża, żmiję - charakterystyczny

wygląd ukąszenia przez żmiję, węża są dwie

dziurki jak po ukłuciu szpilą, położone blisko

siebie. Niebezpieczeństwo ukąszenia polega na

możliwości przeniknięcia jadu do organizmu.

Objawy to: zawroty głowy, nadmierna potliwość,

zaburzenia oddychania i krążenia.

OPIS WYKONANIA

POSZCZEGÓLNYCH OPATRUNKÓW

:

Otarcie

- w zależności od wielkości skaleczenia: plaster z

gotowym opatrunkiem, gazik + bandaż.

Opatrunek uciskowy

- rany silnie krwawiące. Bezpośrednio

na miejsce krwawienia przykładamy gazę + zwinięty bandaż

(uzyskamy w ten sposób ucisk) wszystko przybandażować

drugim bandażem.

Opatrunek stabilizujący

- stosuje się wtedy, kiedy ciało obce

(np. pręt, szyba) wbije się Nam w ciało, owy przedmiot

należy unieruchomić podczas transportu do szpitala.

Uruchomienie

wykonamy poprzez obłożenie ciała obcego po

dwóch stronach gazikami + zwiniętymi bandażami i ich

przybandażowanie.

Opatrunek uszczelniający

- stosujemy w odmie wentylowej,

sposób wykonania: jałową gazę przykładamy w miejscu

przebicia płuca następnie na to przykładamy folie (woreczek

foliowy) i obklejamy plastrem z 4 stron.

Opaska uciskowa

- jako opaskę może nam

podłużyć np. pasek do spodni. Nie

stosujemy żadnych kabli, drutów.

Opaskę zakładamy tylko w dwóch

wypadkach:

1 w przypadku ukąszenie przez węża,
2 amputacji kończyny (amputowaną część

wkładamy do czystego woreczka a

następnie do worka z zimną wodą. Ową

opaskę zakładamy 5-10 cm powyżej rany)

Opatrywanie głowy - w przypadku

krwawienia przy nieuszkodzonej podstawy

czaszki zakładamy opatrunek uciskowy.

Gdy mamy do czynienia z uszkodzoną

czaszka (można to rozpoznać wtedy, kiedy

wypływa płyn rdzeniowo mózgowy) wtedy

wykonujemy opatrunek wchłaniający.

Wytrzewienie jelit

w przypadku wydostania się jelit na

zewnątrz nie należy ich wpychać do

środka jamy brzusznej. Nie możemy

również doprowadzić do wysuszenia,

sklejenia się jelit. Zapobiegniemy temu

dzięki przyłożeniu mokrej gazy a

następnie delikatnie opatrujemy ranę. Do

zwilżenia gazy możemy użyć: wody

mineralnej niegazowanej, soli

fizjologicznej 0,9%. Aby zmniejszyć

napięcie mięśniowe i ulżyć

poszkodowanemu w bólu kładziemy go z

zgiętymi nogami w kolanach i

przykrywamy kocem lub folią termiczn

KRWAWIENIE Z NOSA:

Do uszkodzenia dochodzi zwykle drobnych

naczyń, najczęściej w skutek przyczyny

mechanicznej (kichnięcie, uraz). Niewielkie

krwawienie ustaje samo po przyłożeniu na kark

zimnego, wilgotnego okładu (obkurczenie się

małych naczyń krwionośnych). Krew powinna

mieć ujście na zewnątrz przez nozdrza. Bezcelowe

jest upychanie waty czy innego środka

opatrunkowego do nozdrzy. W żadnym wypadku

pacjent nie powinien jej łykać. Zbierająca się

krew w żołądku po krótkim czasie może wywołać

wymioty. Najlepiej posadzić pacjenta w pozycji

lekko pochylonej, opuszczając głowę do dołu -

czoło jest podparte, oddychanie przez usta.

Złamania

Złamania polegają na przerwaniu ciągłości

tkanki kostnej. Złamania dzielimy na: "

zamknięte , gdy skóra wokół złamanej kości jest

nienaruszona " otwarte , gdy dochodzi do

rozerwania skóry a kość może zostać narażona

na zanieczyszczenia z zewnątrz Objawami

złamania mogą być: " ból, obrzęk i zasinienie

nasilające się przy uciśnięciu lub próbie

poruszenia kończyną " trudności w poruszaniu

uszkodzoną kończyną " deformacja kształtu

kończyny " w przypadku złamań otwartych

widoczne odłamy kostne

Pierwsza pomoc w przypadku złamań polega na:

" unieruchomieniu miejsca złamania wraz z

przynajmniej dwoma sąsiednimi stawami (poniżej

i powyżej miejsca złamania) " zatamowaniu

krwawienia w przypadku złamań otwartych

Wstrząs

Wstrząs jest stanem, w którym dochodzi

do wielonarządowych zmian powstałych
na skutek przedłużającego się
upośledzenia przepływu, czyli perfuzji
krwi w łożysku naczyń włosowatych i
niedotlenienia tkanek. Objawami
wstrząsu są: " silne uczucie osłabienia "
niepokój " bladość skóry " zimne poty "
przyspieszony i płytki oddech "
przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno "
utrata przytomności

Wstrząs

Poszkodowanego należy ułożyć w

pozycji antywstrząsowej.

Polega ona na :
ułożeniu poszkodowanegona wznak

i uniesieniu nóg nad poziom głowy
na wysokość około 30-40 cm.

Gdy poszkodowany jest

nieprzytomny należy go ułożyć w
pozycji bezpiecznej.

Wstrząs

Uwaga, pozycji

antywstrząsowej nie wolno

stosować przy podejrzeniu

urazu kręgosłupa!

Wyróżniamy 3 etapy wstrząsu:
1. Niepostępujący, gdy uruchomione mechanizmy

kompensacyjne są wydolne i zapewniają minimalny

przepływ krwi przez narządy obwodowe.

2. 2. Postępujący, gdy wydolność mechanizmów

kompensacyjnych ulega zmniejszeniu lub jest

niewystarczająca dla przeciwdziałania utrzymującej

się przyczynie wstrząsu (np. trwającej utracie krwi),

co doprowadza do postępującego niedokrwienia

narządów obwodowych.

3. 3. Nieodwracalny, gdy niewydolność mechanizmów

kompensacyjnych powoduje niedokrwienie,

niedotlenienie i martwicę komórek prowadzącą do

niewydolności narządów.

Rodzaje wstrząsów

• Wstrząs kardiogenny

Spowodowany jest

ostrym spadkiem wydajności pracy

serca.

• Wstrząs anafilaktyczny

rozszerzenie

łożyska naczyniowego pod wpływem

histaminy i kininy ,jadu owadów

• Wstrząs hipowolemiczny

Wynika ze

zmniejszonej zawartości krwi w

naczyniach

• Wstrząs neurogenny

Wynika w skutek

rozszerzenie łożyska naczyniowego pod

wpływem silnych bodźców bólowych

• Wstrząs septyczny

porażenie błony

mięśniowej naczyń przez bakterie,

toksyny, leki

Oparzenie

• Drobniejsze oparzenia jak

najszybciej ozięb zimną wodą lub
przyłóż kostki lodu i trzymaj,

• dopóki ból nie ustąpi. Nie stosuj

żadnych maści ani tłuszczów.
Pęcherze na skórze przykryj

• sterylnym opatrunkiem. Nie

przebijaj ich ani nie wyciskaj.

Oparzenia termiczne

• Rozróżniamy 3 stopnie oparzenia:

• oparzenie pierwszego stopnia

: uszkodzeniu ulega tylko

powierzchowna wartswa skóry - występuje zaczerwienienie i

ból,

• oparzenie drugiego stopnia:

nastepuje uszkodzenie

głębszych warstw tkanek, włosy i gruczoły łojowe zostają

nienaruszone - występuje rumień skóry, ból, obumarcie

powierzchownej warstwy skóry, uszkodzenie ścianek naczyń

krwionośnych, wydzielający się płyn tkankowy tworzy

pęcherze pod naskórkiem,

• oparzenie trzeciego stopnia:

zniszczeniu ulegają głębokie

tkanki skóry wraz ze strukturami dodatkowymi, często

uszkodzone są mięśnie znajdujące się pod skórą, spalone -

występują obumarłe tkanki, które są częściowo

śnieżnobiałe, bywają czasem też brunatnoczarne, brak jest

często reakcji bólowej.

Oparzenia chemiczne

• Przyczyną oparzeń mogą być kwasy i ługi. Środki

parząco-żrące niszczą skórę i błony śluzowe oraz

leżące pod nimi głębsze tkanki. Przy zażyciu

doustnym może dołączyć się jeszcze zatrucie.

• Przy oparzeniach kwasami tworzą się na skórze i

szczególnie wyraźnie na błonach śluzowych

mocno przylegające strupy o charakterystycznej

barwie (kwas solny - białe, kwas azotowy - żółte,

kwas siarkowy - czarne).

• Oparzenia ługami powodują powstawanie

szklistego obrzmienia. Wszystkie oparzenia

chemiczne są bardzo bolesne. Uszkodzenie skóry

stanowi prócz tego zagrożenie zakażenia rany.

• Prostymi testami można bardzo szybko ustalić

pH:

• - test palec - język

: dotknij palcem oparzoną

powierzchnię i połóż palec na koniuszku języka,

jeśli będzie to kwas - odczujesz gorzki smak,

jeśli zasada - to nie odczujesz smaku, jedynie

szczypanie i pieczenie języka; test jest

bezpieczny,

• - test ślinowy

: nanieś nieco śliny z palca na ranę

oparzeniową, jesli zetknie się z zasadą

wytworzy się mydłowata emulsja. Kwas nie

wyzwoli żadnej reakcji.

• Oparzenie przełyku i przewodu pokarmowego

powoduje natychmiastowy silny, palący ból w

ustach, w gardle i w przełyku. Na wargach i

błonach śluzowych tworzą się strupy lub

szklisto-maziste zmiany. Błony śluzowe są

często zaczerwienione, czasami krwawią. Często

pojawiają się problemy w przełykaniu i slinotok.

Istnieje obawa przedziurawienia przełyku.

Porażenie cieplne

• Następuje wówczas, gdy organizm

znacznie obciążony podczas silnego
upału przy niedostatecznym
parowaniu potu traci dużą ilość
płynu.

Zatrucia

• Jeśli kogoś bardzo boli brzuch, ma biegunkę,

wymioty lub zawroty głowy albo gorączkę,

• wezwij natychmiast lekarza. Poinformuj, czym

najprawdopodobniej ofiara się zatruła – nim

• przyjedzie, powie Ci, co robić. Nie wywołuj

wymiotów, jeśli ofiara połknęła substancję żrącą, a

• także jeśli śpi lub ma drgawki. Jeśli jest to zatrucie

pokarmowe, postaraj się dostarczyć lekarzowi

• próbkę „podejrzanej” potrawy, jej analiza może

przyśpieszyć leczenie. Przy zatruciu czadem

• wynosimy poszkodowanego z zagazowanego

pomieszczenia uważając na własne

bezpieczeństwo.

Porażenie słoneczne (dawniej:

udar słoneczny)

Przy tym porażeniu następuje

podrażnienie opon mózgowych i
mózgu przez bezpośrednie działanie
promieni nadfioletowych. Porażenie
słoneczne może wystąpić
równocześnie z udarem cieplnym i
wówczas objawy obu tych schorzeń
nawarstwiają się. Przyczyna
porażenia słonecznego: brak
nakrycia głowy.

Padaczka

• Choremu grozi niebezpieczeństwo zachłyśnięcia

oraz uraz głowy, który może doznać, padając

• na ziemię lub w wyniku nieskoordynowanych

ruchów w czasie napadu. Klękamy od strony

głowy

• chorego, a rękoma i udami przytrzymujemy jego

głowę, aby zapobiec jej urazom. W jeden kącik

ust

• możemy włożyć chusteczkę, zapobiegając

przygryzaniu sobie przez chorego języka i warg.

Nie

• wolno w czasie ataku chorego unieruchamiać

siłą.

Urazy głowy

• Przy uderzeniu w głowę istnieje

niebezpieczeństwo urazu
mózgowego i późniejszych

• poważnych komplikacji. Jeśli

głowa krwawi, załóż opatrunek,
zabandażuj i każ rannemu leżeć,

• dopóki nie przyjedzie lekarz

Atak serca

• Najczęstsze objawy ataku serca to ból w

klatce piersiowej i okolicach, czasem

promieniujący

• do szyi i ramion. Ofiara może się pocić i tracić

przytomność. Wezwij pogotowie. Jeśli chory

ma

• kłopoty z oddychaniem, pomóż mu przybrać

wygodną pozycję. Rozepnij obcisłe ubranie.

Zachowaj

• spokój i spróbuj go uspokoić. W przypadku

utraty przytomności sprawdź oddech i tętno,

gdy

• trzeba, podejmij czynności reanimacyjne.

POSTĘPOWANIE PRZY

OMDLENIACH

Omdlenie

do krótkotrwała utrata

przytomności, spowodowana
niedostatecznym mózgu.
Niedotlenienie może powstać z
różnych przyczyn, np. braku
tlenu w powietrzu, zaburzenia
oddychania, zwężenia naczyń
krwionośnych w obrębie mózgu,
zbyt niski poziom cukru we krwi.

Objawy omdlenia mogą

poprzedzać:

- zawroty głowy,

- zaburzenia widzenia,

- kołatanie serca,

- nudności,

- wymioty,

- przyśpieszony oddech,

- bladość powłok skórnych,

- pocenie się,
- człowiek przewraca się, kontroluje to

resztkami świadomości,

Nie wolno:

- zostawiać ratowanego samego,
- podawać niczego doustnie,
- polewać twarzy wodą,
- podkładać pod głowę np.

poduszki (może to spowodować

zwężenie lub zamknięcie dróg

oddechowych).

Należy:

ułożyć rannego w pozycji

czterokończynowej, tj. na wznak z
uniesieniem wszystkich kończyn pod kątem
90º do tułowia,

pozostawić w tej pozycji

20 sekund, następnie

opuścić je na około 10 -

15 sekund i ponownie

unieść; powtarzać przez

około 2 - 3 minuty,

spróbować ustalić przyczynę

omdlenia; sprawdzić czy ratowany

doznał urazu i czy krwawi, - jeżeli

objawy ustępują, po kilku minutach

pomóc wstać; pozostać przy

ratowanym, gdyż omdlenie może się

powtórzyć, - sprawdzić czy u

ratowanego pojawiły się następujące

objawy: nierówność źrenic, zaburzenia

mowy, widzenia, osłabienie siły

mięśniowej prawej lub lewej części

ciała, opadanie prawego lub lewego

kącika ust (może to być udar mózgu),

- obserwować ratowanego;

jeżeli ponownie zemdleje,

ułożyć go w pozycji bocznej

bezpiecznej

Odmrożenie

Odmrożenie to miejscowa zmiana

powstająca w tkankach na skutek
wpływu na nie zimna. Predysponowane
części ciała to: stopy, dłonie, twarz, nos,
uszy. Czynniki sprzyjające to: nadużycie
alkoholu, narkotyków, palnie
papierosów, choroby przewlekłe naczyń
obwodowych. Do odmrożenia dochodzi
poprzez pozakomórkowe zamarzanie
wody, co prowadzi do odwodnienia i
rozpadu komórek.

Objawy:

W zależności od głębokości odmrożenia

wyróżniamy trzy stopnie:

I stopień:

Obejmuje zasięgiem powierzchowne

warstwy naskórka. Skóra jest blada, zimna,

odczuwalne jest mrowienie w odmrożonych

częściach ciała, występuje upośledzenie

ruchów palców, zachowane jest czucie bólów.

Postępowanie:

przerwanie narażenia na zimno,

zdjęcie mokrej odzieży, ogrzanie odmrożonej

części ciała, odmrożone dłonie można okryć

własnymi bądź włożyć je pod pachy lub

między uda.

II stopień:

Obejmuje wszystkie warstwy

naskórka oraz sięga ogniskowo do skóry

właściwej. Skóra jest biała, woskowa,

twarda. Pojawiają się pęcherze, obrzęk,

po ogrzaniu zaczerwienie, czucie jest

zachowane.

Postępowanie:

przerwanie narażenia na

zimno, przeniesienie poszkodowanego

do ogrzanego pomieszczenia, zdjęcie

mokrej odzieży, odmrożonych części

ciała nie należy pocierać gdyż kryształki

lodu mogłyby pogłębić uszkodzenia -

należy je ogrzać własnymi dłońmi

następnie okryć jałowym, suchym

opatrunkiem. Poszkodowanego powinno

się okryć np. kocem, aby nie narażać go

na dalszą utratę ciepła.

III stopień:

Obejmuje skórę i głębiej położone

tkanki oraz narządy. Skóra jest biała i twarda,

są obecne pęcherze i obrzęk wykraczający

poza granice odmrożenia, również martwica,

całkowity brak możliwości poruszania objętą

częścią ciała, utrata czucia.

Postępowanie:

przerwanie narażenia na zimno,

przeniesienie poszkodowanego do ogrzanego

pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży,

ogrzewanie części ciała najbardziej

narażonych, szczególnie kończyn, w ciepłej

wodzie; innych części ciała takich jak nos czy

uszy- własnymi dłońmi. Po osuszeniu

ogrzanych części ciała należy okryć te miejsca

jałowym, suchym opatrunkiem a w przypadku

odmrożenia stóp opatrunek można umieścić

także między palcami. Jest wskazane okrycie

kocem (zahamowanie dalszej utraty ciepła) i

podawanie ciepłych płynów do picia.

Hiperglikemia - śpiączka

cukrzycowa

Cukrzyca dotychczas

nierozpoznana lub
niedostatecznie leczona może
doprowadzić do utraty
przytomności. Śpiączka
cukrzycowa jest ciężkim, ostrym
powikłaniem cukrzycy.

Przyczyny hiperglikemii:

zwiększone spożycie

węglowodanów (cukrów)

sytuacje stresowe
obciążenia psychiczne
niedostateczna dawka insuliny

(zaniechanie iniekcji, zbyt mała

dawka, niewłaściwa insulina, np.

krótkodziałająca zamiast

długodziałającej)

Skutki:

• wzmożone pragnienie

(organizm próbuje w ten

sposób "rozcieńczyć" zbyt dużą ilość cukru we

krwii)

• wzmożone oddawanie moczu

(organizm

pozbywa się z moczem nadmiaru cukru)

• wzmożonym łaknieniem

(w przeciwieństwie do

krwi, poziom cukru w komórkach jest bardzo

niski, a to właśnie ten poziom odpowiada

pośrednio za odczuwanie głodu)

Energia produkowana jest więc z tłuszczów,

których metabolity (są nimi ciała ketonowe)

powodują śpiączkę i

charakterystyczny zapach acetonu z

ust!

Rozpoznanie:

A. Jeśli pacjent jest przytomny to:

uczucie pragnienia

bóle brzucha
A. Jeśli jest nieprzytomny, to:

zapach acetonu z ust , sucha

:skóra, śluzówki, język (nie ma

mechanizmów obronnych-

nieprzytomny nie pije a

produkuje dużą ilość moczu) ,

przyspieszone tętno

Postępowanie:

Udzielający pomocy z reguły nie

ma możliwości oznaczenia
poziomu cukru na miejscu
zdarzenia. Przy trudnościach w
rozpoznaniu, czy ma się do
czynienia z hiper- czy z hipo-
glikemią, należy:

1. Jeśli poszkodowany ma

zachowaną świadomość
-

podajemy cukier,może być

rozpuszczony w herbacie,

nigdy zaś w postaci suchego
proszku!

2. Jeśli poszkodowany jest
nieprzytomny

- ułożenie w pozycji bocznej
ustalonej
- wezwanie karetki
- prowadzenie kontroli ważnych
funkcji życiowych (oddech, tętno)
- dbanie o utrzymanie ciepła
chorego (np. okrycie kocem)

Hipoglikemia -

niedocukrzenie

Do tego stanu dochodzi u

cukrzyków, u których poziom cukru

we krwi jest obniżony, najczęściej w

wyniku zbyt wysokiego poziomu

insuliny. W sytuacji zbyt niskiego

poziomu cukru we krwi dochodzi do

utraty przytomności jak w

przypadku omdlenia, z tą różnicą, że

tutaj przyczyną jest "niedożywienie"

mózgu a nie niedotlenienie.

Objawy:

Z początku:

uczucie głodu
mroczki przed oczami
drżenie mięśni

Później dołączają się objawy wstrząsu:

zimny pot
przyspieszone tętno
stan pobudzenia
niepokój
w końcu - utrata przytomności.

Postępowanie:

Jak przy śpiączce hiperglikemicznej:
1. Jeśli poszkodowany ma zachowaną

świadomość- podajemy cukier. Może być

rozpuszczony w herbacie, nigdy zaś w

postaci suchego proszku!

2. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny to:

ułożenie w pozycji bocznej ustalonej

wezwanie karetki
prowadzenie kontroli ważnych funkcji

życiowych (oddech, tętno)

dbanie o utrzymanie ciepła chorego (np.

okrycie kocem)

Zatrzymanie krążenia i

oddychania

Niezbędnym warunkiem przeżycia jest dostarczenie komórkom organizmu

tlenu i substancji odżywczych i zależy od prawidłowego

funkcjonowania układów decydujących o podstawowych funkcjach

życiowych.

Jeżeli pierwsze nastąpiło zatrzymanie krążenia to w ciągu krótkiego czasu

ustaje także oddech. Wrażliwość różnych komórek organizmu jest

różna i związana z szybkością ich metabolizmu. Najbardziej wrażliwe

na niedotlenienie są komórki ośrodkowego układu nerwowego.

Śmierć kliniczna

to okres od zatrzymania krążenia, w którym nie doszło

jeszcze do nieodwracalnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym

- około 4-6 minut -

podjęcie reanimacji w tym okresie powoduje

przywrócenie funkcji układów krążenia, oddychania i ośrodkowego

układu nerwowego - powrót świadomości.

Czynności ratownicze po tym okresie -

resuscytacja

- na skutek

nieodwracalnego uszkodzenia Obwodowego Układu Nerwowego

prowadzą do przywrócenia funkcji układów oddechowego i/lub

krążenia.

Śmierć biologiczna-

jeżeli nie podejmie się koniecznych działań na czas,

nieodwracalnie ustanie czynność biologiczna wszystkich komórek

organizmu

Jak rozpoznać zatrzymanie

krążenia?

po ok. 5-8 sekundach następuje utrata

przytomności

po ok. 45 sekundach następuje brak

oddechu

niewyczuwalne tętno na dużych

tętnicach

źrenice szerokie, brak reakcji na światło
szare lub sine zabarwienie skóry
obniżone napięcie mięśniowe

Resuscytacja krążeniowo-

oddechowa osoby dorosłej

Drogi oddechowe

Sprawdź czy poszkodowany jest przytomny. W tym celu chwyć go za

barki i potrząśnij. Zadaj proste pytanie: "Co się stało?

Jeżeli poszkodowany nie reaguje to jest nieprzytomny.
Wezwij pomoc. Zrób to sam, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech

ona to zrobi.

Ułóż poszkodowanego na plecach. Jeżeli poszkodowany mógł doznać

wcześniej urazu głowy lub kręgosłupa - najpierw go unieruchom.

Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie

dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język

i nagłośnię. Dlatego powinieneś wykonać jeden z rękoczynów:

- stań z boku poszkodowanego,odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę

na czole poszkodowanego i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej

ręki.

-

stań za głową poszkodowanego,wysuń żuchwę ku przodowi i unieś

uciskając z obu stron w okolicy jej kąta. Rękoczyn ten stosuje się

przy podejrzeniu urazu głowy lub kręgosłupa.

Sprawdź zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być proteza,

wymiociny lub pokarm. Zastosuj manewr wymiatania - sięgnij

palcem wskazującym do tylnej ściany gardła i usuń ciało obce.

Oddychanie

Sprawdź czy poszkodowany oddycha.
Pochyl się nad poszkodowanym
Staraj się usłyszeć szmer

wdychanego/wydychanego powietrza

Obserwuj ruchy klatki piersiowej
Oddech bada się przez 10 sekund
Jeżeli poszkodowany nie oddycha - nie

wykonuj wstępnych wdechów!

Mimo wszystko powietrze w płucach

zawiera wystarczającą ilość tlenu dla

przeżycia poszkodowanego.

Metody prowadzenia

oddechu zastępczego:

Metoda usta - usta

ratownik obejmuje swoimi ustami usta

poszkodowanego, jednocześnie palcami zatyka
nozdrza. Po wykonaniu wdechu zwalnia ucisk nosa.

Metoda usta - nos

ratownik wdmuchuje powietrze przez nos

poszkodowanego zamykając jednocześnie jego usta.

Metoda usta - przetoka

jeżeli poszkodowany ma przetokę tchawiczą
tracheostomię - ratownik wdmuchuje powietrze przez
ten otwór zatykając jednocześnie otwory naturalne.

Po każdym wdechu trwającym 1,5-2

sekundy powinien nastąpić bierny

wydech. Ratownik cały czas powinien

kontrolować ruchy oddechowe klatki

piersiowej poszkodowanego. W celu

zapobieżenia wdmuchnięciu powietrza

do żołądka stosuje się rękoczyn

Sellicka polegający na uciśnięciu

chrząstki pierścieniowatej wykonuje go

drugi ratownik. Jeżeli po wykonaniu

dwóch wdechów klatka piersiowa

poszkodowanego nie opada, należy

ponownie sprawdzić stan dróg

oddechowych.

Krążenie

Sprawdzenie tętna na dużych tętnicach
Na tętnicy szyjnej - dwoma palcami do

tyłu od chrząstki tarczowatej krtani i

do przodu od przyśrodkowego brzegu

mięśnia mostkowo-obojczykowo-

sutkowego.

Na tętnicy udowej - w 1/3

przyśrodkowej części więzadła

pachwinowego.

Tętno bada się przez 10 sekund.

Jeżeli nie umiesz zbadać

tętna - sprawdź oznaki

krążenia:

Ruchy oddechowe
Połykanie
Ruchy kończyn
Zabarwienie skóry
Uderzenie przedsercowe - jeżeli do zatrzymania krążenia doszło w

obecności ratownika, może on uderzyć pięścią z wysokości 30-40 cm.

w część środkową mostka.

Zewnętrzny masaż serca
Poszkodowany leży na plecach na twardym podłożu.
Ratownik klęka z boku poszkodowanego.
Ratownik kładzie część dłoniową nadgarstka na mostku 2 palce powyżej

łuku żebrowego. Splata palce obu dłoni jednej nad drugą.

Uciska mostek na głębokość 4,5 - 5,5 cm w tempie 100/minutę.
Wykonuje się w cyklach 30:2 -30 uciśnięć - 2 wdechy; ok. 2,5

cyklu/minutę.

Wykonuje się wykorzystując ciężar własnego ciała przy wyprostowanych

łokciach.

Sprawdzenie oddechu i tętna po minucie i następnie po każdych 5

minutach.

Resuscytację prowadzi się

do momentu

Powrotu oddychania i krążenia
Przekazania poszkodowanego

lekarzowi

Zmęczenia ratownika

uniemożliwiającego dalszą
akację ratunkową

Resuscytacja kobiety w

ciąży

U ciężarnej może dojść do ucisku żyły

głównej dolnej i aorty przez macicę -

zespół aortalno-żylny Ucisk na żyłę

główną dolną prowadzi do zmniejszenia

objętości krwi dopływającej do serca,

przez co obniża się rzut serca i ciśnienie

tętnicze. Ucisk na aortę obniża przepływ

krwi w krążeniu łożyskowym i może

doprowadzić do niedotlenienia płodu.

Uniesienie prawego biodra o kąt 30

stopni eliminuje ucisk macicy na aortę i

żyłę główną dolną.

Resuscytacja dziecka

1-8 lat Drogi oddechowe

Sprawdź czy dziecko jest przytomne. W tym celu chwyć je za barki

i potrząśnij. Zadaj proste pytanie: "Co się stało?" Jeżeli nie

reaguje to jest nieprzytomny.

Wezwij pomoc. Zrób to sam, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba,

niech ona to zrobi. Nie możesz oddalić się od dziecka.

Ułóż dziecko na plecach. Jeżeli dziecko mogło doznać wcześniej

urazu głowy lub kręgosłupa - najpierw je unieruchom.

Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie

dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający

język i nagłośnię. Dlatego powinieneś wykonać jeden z

rękoczynów:

-stań z boku dziecka, odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole

dziecka i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa

dziecka nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego - uzyskaj

efekt skierowania ust w górę.

- stań za głową dziecka. Wysuń żuchwę ku przodowi i unieś

uciskając z obu stron w okolicy jej kąta. Rękoczyn ten stosuje

się przy podejrzeniu urazu głowy lub kręgosłupa.

Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być

proteza, zabawka, wymiociny lub pokarm. Tylko jeżeli

stwierdzisz obecność ciała obcego - usuń je. Nie stosuj

manewru wymiatania na ślepo.

Oddychanie

Sprawdź czy dziecko oddycha.
Pochyl się nad dzieckiem
Staraj się usłyszeć szmer

wdychanego/wydychanego powietrza

Obserwuj ruchy klatki piersiowej
Oddech bada się przez 10 sekund
Jeżeli dziecko nie oddycha - nie wykonuj

wstępnych wdechów!

Mimo wszystko powietrze w płucach

zawiera wystarczającą ilość tlenu dla

przeżycia poszkodowanego.

Metody prowadzenia

oddechu zastępczego:

Metoda usta - usta

- ratownik obejmuje swoimi ustami usta

dziecka, jednocześnie palcami zatyka

nozdrza. Po wykonaniu wdechu zwalnia ucisk

nosa.

Metoda usta - nos

- ratownik wdmuchuje powietrze przez nos

dziecka zamykając jednocześnie jego usta.

Metoda usta - przetoka - jeżeli dziecko ma

przetokę tchawiczą tracheostomię

- ratownik wdmuchuje powietrze przez ten

otwór zatykając jednocześnie otwory

naturalne.

• Po każdym wdechu trwającym 1,5-2

sekundy powinien nastąpić bierny
wydech. Ratownik cały czas powinien
kontrolować ruchy oddechowe klatki
piersiowej dziecka. W celu
zapobieżenia wdmuchnięciu powietrza
do żołądka stosuje się rękoczyn
Sellicka polegający na uciśnięciu
chrząstki pierścieniowatej - wykonuje
go drugi ratownik. Jeżeli po wykonaniu
dwóch wdechów klatka piersiowa
poszkodowanego nie o pada, należy
ponownie sprawdzić stan dróg
oddechowych.

Krążenie

Sprawdzenie tętna na dużych tętnicach
Na tętnicy szyjnej - dwoma palcami do tyłu od chrząstki

tarczowatej krtani i do przodu od przyśrodkowego

brzegu mięśnia moskowo-obojczykowo-sutkowego.

Na tętnicy udowej - w 1/3 przyśrodkowej części

więzadła pachwinowego. o Tętno bada się przez 10

sekund. Jeżeli nie umiesz zbadać tętna - sprawdź

oznaki krążenia:

-Ruchy oddechowe
-Połykanie

- Ruchy kończyn

- - Zabarwienie skóry

- Uderzenie przedsercowe - jeżeli do zatrzymania

krążenia doszło w obecności ratownika, może on

uderzyć pięścią z wysokości 30-40 cm. w część

środkową mostka.

Zewnętrzny masaż serca

Dziecko leży na plecach na twardym podłożu.
Ratownik klęka z boku poszkodowanego
Ratownik kładzie część dłoniową nadgarstka

na mostku 2 palce powyżej łuku

żebrowego.

Masaż u dziecka wykonuje się jedną ręką.
Uciska mostek na głębokość 2,5 - 3,8 cm w

tempie 100/minutę

Wykonuje się w cyklach 30:2 - 30 uciśnięć - 2

wdechy; ok. 2,5 cyklu/minutę

Sprawdzenie oddechu i tętna po minucie i

następnie po każdych 5 minutach.

Resuscytację dziecka

prowadzi się do momentu:

• Powrotu oddychania i krążenia

Przekazania poszkodowanego
lekarzowi Zmęczenia ratownika
uniemożliwiającego dalszą akcję
ratunkową

Resuscytacja niemowlęcia

do 1 roku życia

Drogi oddechowe

Sprawdź czy niemowlę jest przytomne.
W tym celu uderz w stópkę i obserwuj reakcję. Jednocześnie sprawdź

reakcję na głos. Jeżeli nie reaguje to jest nieprzytomne.

Wezwij pomoc. Zrób to sam, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech

ona to zrobi. Nie możesz oddalić się od niemowlęcia.

Ułóż niemowlę na plecach. Jeżeli niemowlę mogło doznać wcześniej

urazu głowy lub kręgosłupa - najpierw je unieruchom.

Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie

dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język

i nagłośnię. Dlatego powinieneś wykonać jeden z rękoczynów:

-

stań z boku niemowlęcia, odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na

czole niemowlęcia i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki.

Głowa niemowlęcia nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego -

uzyskaj efekt skierowania ust w górę.

-

stań za głową niemowlęcia. Wysuń żuchwę ku przodowi i unieś

uciskając z obu stron w okolicy jej kąta. Rękoczyn ten stosuje się

przy podejrzeniu urazu głowy lub kręgosłupa.

Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być

zabawka, wymiociny lub pokarm. Tylko jeżeli stwierdzisz obecność

ciała obcego - usuń je. Nie stosuj manewru wymiatania na ślepo.

Oddychanie

Sprawdź czy niemowlę oddycha.
Pochyl się nad niemowlęciem
Staraj się usłyszeć szmer

wdychanego/wydychanego powietrza

Obserwuj ruchy klatki piersiowej
Oddech bada się przez 10 sekund
Jeżeli niemowlę nie oddycha - nie

wykonuj wstępnych wdechów!

Mimo wszystko powietrze w płucach

zawiera wystarczającą ilość tlenu dla

przeżycia poszkodowanego.

W wentylacji niemowlęcia

stosuje się inne metody:

Metoda usta - usta - nos

- ratownik obejmuje swoimi ustami

jednocześnie usta i nos
niemowlęcia.

Metoda usta - nos

- ratownik wdmuchuje powietrze

przez nos niemowlęcia zamykając
jednocześnie jego usta.

• Także objętość powietrza jest mniejsza i

zajmuje tyle ile mieści się w ustach

ratownika. Wdechy takie określane są

jako pufnięcia. Ratownik cały czas

powinien kontrolować ruchy oddechowe

klatki piersiowej niemowlęcia. Po

każdym wdechu trwającym 1,5-2

sekundy powinien nastąpić bierny

wydech. Jeżeli po wykonaniu dwóch

wdechów klatka piersiowa nie opada,

należy ponownie sprawdzić stan dróg

oddechowych. Jeżeli u niemowlęcia

stwierdza się tylko brak oddechu z

zachowaniem krążenia - prowadzi się

wentylację w tempie 20 oddechów na

minutę (1 wdech na 3 sekundy).

Krążenie

Sprawdzenie tętna na dużych

tętnicach

Na tętnicy ramiennej - dwoma

palcami na powierzchni
przyśrodkowej ramienia.

Na tętnicy udowej - w 1/3

przyśrodkowej części więzadła
pachwinowego.

Tętno bada się przez 10 sekund.

Jeżeli nie umiesz zbadać

tętna - sprawdź oznaki

krążenia:

Ruchy oddechowe
Połykanie o Ruchy kończyn
Zabarwienie skóry " Zewnętrzny masaż serca

Metoda pierwsza

Dwóch fachowych ratowników
Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
Ucisk dwoma kciukami w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii

międzysutkowej obejmując dłońmi tułów niemowlęcia

Ucisk mostka na głębokość 1,5 - 2 cm w tempie powyżej 100/minutę
Wykonuje się w cyklach 15:2 - 15 uciśnięć - 2 wdechy; ok. 5 cykli/minutę
Sprawdzenie oddechu i tętna po minucie i następnie po każdych 5

minutach.

Metoda druga

Jeden lub dwóch ratowników
Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
Ucisk opuszkami dwóch palców w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii

międzysutkowej

Ucisk mostka na głębokość 1,5 - 2 cm w tempie powyżej 100/minutę
Wykonuje się w cyklach 15:2 - 15 uciśnięć - 2 wdechy; ok. 5 cykli/minutę
Sprawdzenie oddechu i tętna po minucie i następnie po każdych 5

minutach.

Resuscytację niemowlęcia

prowadzi się do momentu:

Powrotu oddychania i krążenia
Przekazania poszkodowanego

lekarzowi

Zmęczenia ratownika

uniemożliwiającego dalszą akcję
ratunkową.

Powikłania resuscytacji

Nadmuchanie powietrza do żołądka może

prowadzić do cofnięcia się treści żołądkowej i

przedostania się jej do płuc w efekcie czego

może rozwinąć się zachłystowe zapalenie płuc.

Zbyt silny nacisk na mostek może prowadzić do

jego złamania

Źle zlokalizowany nacisk może prowadzić do

złamania żeber, oderwania ich od mostka.

Złamane żebra mogą uszkodzić opłucną

powodując odmę, uszkodzić naczynia

powodując krwiak.

Złamany wyrostek mieczykowaty może uszkodzić

wątrobę i śledzionę

Odma

Jest to obecność powietrza w jamie

opłucnowej (pomiędzy opłucną ścienną i

płucną).

Przyczyny:

- uraz penetrujący klatki piersiowej
- uszkodzenie tchawicy, oskrzeli lub

miąższu płucnego, urazowe lub samoistne

Skutki:

- zaburzenie wentylacji przez

nagromadzone w opłucnej powietrze,

uciskające miąższ płucny.

Wyróżniamy 3 typy

odmy:

Odma samoistna

Przyczyny: najczęściej jest wynikiem pęknięcia pęcherzy

rozedmowych, do odmy samoistnej predysponują wcześniejsze

zmiany w miąższu płucnym wywołane: przewlekłym nieżytem

oskrzeli, astmą oskrzelową, gruźlicą, sorkoidozą płucną, pylicą

guzami, ropniami płuc; może ją poprzedzić znaczny wysiłek

fizyczny, silny kaszel i parcie; przyczyna może być też

nieuchwytna, bez wcześniejszych zmian w płucach

Objawy: nagły, ostry, kłujący ból w klatce piersiowej, kaszel,

duszność, płytki oddech, tachypnoe (przyspieszony oddech),

sinica, utrata przytomności, może też wystąpić nagły zgon

Postępowanie:
1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych
2. Odbarczenie odmy przez nakłucie ściany klatki piersiowej

UWAGA! Tylko przeszkoleni ratownicy mogą wykonać odbarczenie!

3. Poprawienie wentylacji zdrowego płuca poprzez ułożenie

poszkodowanego na boku po stronie odmy. Stabilizuje to

dodatkowo klatkę piersiową 4. Wezwanie pogotowia ratunkowego

5. Regularna kontrola podstawowych funkcji życiowych

Odma urazowa

Przyczyny: uszkodzenie opłucnej przez złamane żebro w przebiegu

wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości, masażu

pośredniego serca; uszkodzenie ściany klatki piersiowej przez ciało

obce (zakłucie nożem); uszkodzenie jatrogenne (powikłanie kaniulacji

żył centralnych, biopsji)

Objawy: jak w odmie samoistne; widoczna rana klatki piersiowej;

przedmiot wywołujący odmę może tkwić dalej w ranie; syk

towarzyszący ruchom oddechowym słyszalny w miejscu uszkodzenia

ściany klatki piersiowej spowodowany przeciekiem powietrza.

Postępowanie:
1. Udrożnienie dróg oddechowych
2. Otwartą ranę klatki piersiowej zabezpieczyć szczelnym, najlepiej

foliowym, jałowym opatrunkiem. Ma to za zadanie zapobiec dalszemu

dopełnianiu się odmy. Jeśli nim nie dysponujemy, ranę przykryć ręką

lub należy poszukać innego materiału, aby ranę zamknąć.

3. W odmie obustronnej należy najpierw wykonać głębokie wdmuchnięcie

powietrza do płuc (patrz: resuscytacja krążeniowo-oddechowa) i na

szczycie wdechu założyć opatrunek na rany klatki piersiowej.

4. Ciało obce penetrujące ścianę klatki piersiowej należy pozostawić w

miejscu penetracji. Trzeba je ustabilizować tak, aby nie powodowało

dalszych uszkodzeń i uszczelnić opatrunkiem ranę wokół.

5. Ułożenie poszkodowanego na chorym boku
6. Wezwanie pomocy
7. Regularna kontrola podstawowych funkcji życiowych

Odma wentylowa

Aby zrozumieć mechanizm tej odmy, najprościej wyobrazić sobie opłucną

jako 2 szczelne worki włożone jeden w drugi. W prawidłowo

działającym płucu rozciąganie worka zewnętrznego powoduje również

rozciąganie tego położonego wewnątrz i powietrze jest dzięki temu

zasysane przez górne drogi oddechowe do płuc. Jeśli jednak z

zewnętrznym worku zrobimy dziurę, jego rozciąganie spowoduje

napływ powietrza przez tą dziurę, a worek wewnętrzny zostanie

uciśnięty przez to powietrze i nie dojdzie do zassania powietrza

drogami oddechowymi. Tak właśnie powstaje odma wentylowa.

Skutki: każdy wdech powoduje dopełnienie się odmy bez możliwości

ewakuacji powietrza z opłucnej w trakcie wydechu. Gromadzące się

powietrze może nawet spowodować ucisk na stronę zdrową i tam też

zaburzać wentylację; rosnące ciśnienie w klatce piersiowej zmniejsza

powrót krwi żylnej do serca. Objawy: silny, nagły, kłujący ból w klatce

piersiowej; płytki i szybki oddech; duszność " sinica " poszerzone żyły

szyjne " objawy wstrząsu na skutek zmniejszonego powrotu żylnego;

nie leczona może prowadzić do utraty przytomności i zatrzymania

krążenia

Postępowanie: odbarczenie odmy przez nakłucie ściany klatki piersiowej

grubą igłą w drugiej przestrzenie międzyżebrowej w linii

środkowoobojczykowej. Na igłę należy nałożyć gumowy balon z

niewielkim otworem. W trakcie wdechu opróżniony balon zapobiegnie

niekontrolowanemu napływowi powietrza do jamy opłucnowej przez

igłę, natomiast w momencie wydechu powietrze będzie mogło się

ewakuować przez otwór w balonie.

UWAGA! Tylko przeszkoleni ratownicy mogą

wykonać odbarczenie!

ZA UWAGĘ

DZIĘKUJE

BEATA

PREUHS