3.04.21

1

Kryteria efektywności

działania systemu

opieki zdrowotnej i

wskaźniki jej poziomu

Samodzielna Pracownia Pielęgniarstwa
Rodzinnego WNoZ, PAM

3.04.21

2

Funkcje systemu

ochrony zdrowia

(zdrowia publicznego)

1.

Działania na rzecz ochrony zdrowia ogółu

ludności:

-

Monitorowanie stanu zdrowia oraz

określanie potrzeb zdrowotnych ludności

-

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób

-

Identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka

zdrowotnego w środowiskach

-

Zapobieganie wypadkom i urazom oraz

kompleksowa pomoc ofiarom katastrof

-

Zapewnienie nadzoru epidemiologicznego

3.04.21

3

Funkcje systemu

ochrony zdrowia

(zdrowia publicznego)

c.d.

-

Promowanie aktywnego współuczestnictwa

społeczeństwa w działaniach na rzecz

zdrowia – promocja zdrowia

-

Kształcenie i doskonalenie kadr medycznych

-

Zapewnienie kompleksowej regulacji

dotyczącej systemu

-

Monitorowanie jakości świadczeń

-

Ocena sytuacji zdrowotnej na tle porównań

międzynarodowych

3.04.21

4

Funkcje systemu ochrony

zdrowia (zdrowia

publicznego) c.d.

2. Działania na rzecz ochrony zdrowia

indywidualnych osób:

-

Zapewnienie pełnej dostępności szczepień

ochronnych, wczesnego wykrywania i

leczenia chorób zakaźnych

-

Zapewnienie pełnej dostępności pomocy

medycznej dla osób bezrobotnych,

bezdomnych i innych grup

-

Objęcie niezbędnym zakresem bezpłatnych

świadczeń medycznych chorób o

znaczeniu społecznym

3.04.21

5

Funkcje systemu

ochrony zdrowia

(zdrowia publicznego)

c.d.

-

Objęcie badaniami skriningowymi i
czynnym poradnictwem grup wysokiego
ryzyka zachorowania na choroby o
znaczeniu społecznym

-

Nadzór merytoryczny i pomoc finansowa
dla instytucji charytatywnych udzielających
pomocy medycznej i społecznej

3.04.21

6

Celem systemu ochrony

zdrowia jest zapewnienie

społeczeństwu

bezpieczeństwa

zdrowotnego poprzez:

1.

Zaspokojenie indywidualnych potrzeb
zdrowotnych – opieka medyczna

2.

Zaspokojenie zbiorowych potrzeb
zdrowotnych – zdrowie publiczne

3.04.21

7

Potrzeby:

Rzeczywiste

Uświadomione

Wyrażone

Zaspokojone

3.04.21

8

Efektywność:

System opieki zdrowotnej

funkcjonuje

efektywnie, kiedy udzielane
świadczenia zdrowotne przynoszą
maksymalnie pozytywne efekty przy
minimalnych kosztach.

3.04.21

9

Jakość:



Może być cechą, atrybutem,
wyróżniającą charakterystyką,



Może też być ujmowany jako
stopień albo standard
doskonałości

3.04.21

10

Jakość w opiece

zdrowotnej

Jakość to stopień w jakim każda usługa
świadczona pacjentowi, dostarczana zgodnie
z aktualnym stanem wiedzy, podnosi
prawdopodobieństwo uzyskania pożądanego
wyniku opieki i redukuje prawdopodobieństwo
niepożądanych rezultatów
(K. L. Lohr, 1990)

3.04.21

11

Jakość:

Jakość opieki jest wartością, o której
każdy ma pewne wyobrażenie.

3.04.21

12

Jakość:

Określenie „jakości” z pozoru

oczywiste,

jest niezwykle trudne do
jednoznacznego zdefiniowania.

3.04.21

13

Jakość:

W starożytności słowo to, będące
odpowiednikiem greckiego „poiotes” , a
później łacińskiego „qualitas”, zostało
wprowadzone do filozofii przez Platona,

który

określił jakość jako pewien stopień
doskonałości, który jest sądem
wartościującym, wyrażonym przez
użytkownika.

3.04.21

14

Jakość:

Sto lat później Arystoteles, kontynuując
rozważania, określił jakość jako to, co
sprawia, że rzecz jest rzeczą, która jest
(…) jest też jedną z dziesięciu
kategorii, które umożliwiają podział
wszystkich pojęć na grupy logiczne
(czas, miejsce, ilość…)

3.04.21

15

Jakość:

-

To zgodność z wymaganiami (Philip B.
Crosby)

-

To przewidywany stopień jednorodności
i niezawodności przy możliwie niskich
kosztach i dopasowaniu do wymagań
rynku (Edwards W. Deming)

-

To przydatność użytkowa (Joseph M.
Juran)

3.04.21

16

Jakość:

W koncepcji japońskiej:
„jakość to wszystko co można naprawić”

W wersji filozoficznej:
„jakość to nic, ale wszystko jest niczym
bez jakości”

3.04.21

17

Wg systemu

Międzynarodowych
Norm Jakości ISO 9000

„jakość to zespół cech wyrobu lub usługi,
z którymi wiąże się jego/jej zdolność do
zaspokajania określonych lub
domyślnych potrzeb i oczekiwań klienta”

3.04.21

18

W 1966 r. Donabedian połączył
rozważania nad jakością z procesem
oceny i definiowania poziomu opieki

oraz

z koniecznością odnoszenia i

porównania

założeń z praktyką

3.04.21

19

Donabedian

zidentyfikował trzy

kryteria jakości opieki:



Techniczne – odnoszące się do
możliwości osiągnięcia jak najlepszych
wymiary wyników w opiece zdrowotnej,



Interpersonalne – skoncentrowane na
relacjach pacjenta z osobami
świadczącymi opiekę,



Organizacyjne – zewnętrzna oprawa
udzielanej opieki

3.04.21

20

1984 r. – Maxwell zdefiniował

jakość opieki jako sześć

wzajemnie powiązanych

elementów, które powinny być

ze sobą w równowadze:

3.04.21

21



Efektywność, czyli nastawienie na
osiągnięcie

określonego, korzystnego celu zarówno dla
jednostki, jak i populacji,



Skuteczność i wydajność, czyli optymalne

wykorzystanie dostępnych źródeł – opieka

musi

się opłacać,



Równość – w dostępie do usług
medycznych

3.04.21

22



Dostępność – bez względu na czas i

odległość,



Akceptowanie – świadczenia są
zadowalające

i zgodne z oczekiwaniami odbiorców,



Trafność do potrzeb – świadczenia są

adekwatne do potrzeb.

3.04.21

23

Jakość opieki zdrowotnej, według
większości definicji, to stopień, do
jakiego usługi zdrowotne obejmujące
jednostki, jak i całe populacje

zwiększają

prawdopodobieństwo osiągania
pożądanych efektów zdrowotnych
oraz wykazują zgodność z aktualną
profesjonalną wiedzą.

3.04.21

24

Zapewnienie jakości:

Wymaga kompleksowego podejścia,
ponieważ na osiąganie obiektywnych
wyników w stanie zdrowia i satysfakcji
pacjentów wpływa wiele różnorodnych
czynników.

3.04.21

25

O poziomie jakości

opieki zdrowotnej

decyduje:



Jakość udzielanych świadczeń
zdrowotnych



Sposób ich finansowania



Zasoby systemu opieki zdrowotnej



Warunki organizacyjno-techniczne



Relacje pomiędzy pracownikami
medycznymi



Sposób zarządzania opieką zdrowotną

3.04.21

26

Przedmiotem

monitorowania i oceny

jakości opieki zdrowotnej

są trzy główne elementy:

1. Struktura, czyli warunki organizacyjno-

techniczne świadczonej opieki. Są to m.in.:

-

zasoby rzeczowe

-

zasoby finansowe

-

zasoby informacyjne

-

liczba i kwalifikacje pracowników

-

zaopatrzenie

-

realizacja funkcji pomocniczych

3.04.21

27

Przedmiotem

monitorowania i oceny

jakości opieki zdrowotnej

są trzy główne elementy

c.d.:

2. Proces, czyli działania i relacje

pracowników medycznych z pacjentami,
ukierunkowane na realizację podstawowych
funkcji.

3.04.21

28

Przedmiotem

monitorowania i oceny

jakości opieki zdrowotnej

są trzy główne elementy

c.d.:

3. Wynik, czyli efekty uzyskane w stanie

zdrowia jednostek i całych populacji, a także
zadowolenie pacjentów i pracowników.

3.04.21

29

Najważniejszą cechą

jakości są efekty

zdrowotne:

Pożądanymi efektami zdrowotnymi są: uzyskiwanie
przez jednostki poprawy funkcjonowania w sferze
biologicznej, psychicznej i społecznej. Utrzymanie
zdrowia. Także: efekty uzyskiwane przez grupy ludzi,
mierzone pozytywnymi i negatywnymi wskaźnikami
stanu zdrowia, np. przeciętna długość życia bez
chorób i niepełnosprawności, wskaźnik umieralności
ogólnej i z powodu poszczególnych chorób.

3.04.21

30

Przykładowe mierniki stanu zdrowotności
ludności opracowywane przez instytucje
zajmujące się organizacją i

funkcjonowaniem

ochrony zdrowia:

(MZ, urzędy wojewódzkie, samorządy terytorialne,
samorządy zawodowe, GUS, PZH, instytuty naukowo-
badawcze, służby sanitarne itp.):

3.04.21

31

Wskaźnik urodzeń

żywych:

Współczynni

k
urodzeń/100

0 ludności

1999

2000

2001

Polska

9,9

9,8

9,5

Zachodniop

omorskie

9,8

9,8

9,5

3.04.21

32

Odsetek porodów

wcześniaczych:

% porodów

wcześniaczych

2001

2002

Szczecin

10,2

9,8

Koszalin

8,6

8,8

Zachodniopomorski

e

6,8

6,7

3.04.21

33

Współczynnik

umieralności niemowląt:

Umieralność

niemowląt/1000
urodzeń żywych

1999

2000

2001

Polska

8,9

8,1

7,6

Zachodniopomorskie

9,9

9,0

8,9

Szczecin

12,3

10,9

9,1

Koszalin

13,6

10,7

11,0

3.04.21

34

Współczynnik zgonów

ogółem:

Współczynnik

zgonów/1000
ludności

1999

2000

2001

Polska

9,9

9,5

9,4

Zachodniopomorski

e

8,8

8,7

8,4

3.04.21

35

Współczynnik zgonów z

podziałem na K, M,

miasto, wieś:

Współczynni
k

zgonów/100
0 ludności

Mężczyźn
i

Kobiety

Miasto

Wieś

Szczecin

10,7

8,5

9,5

x

Koszalin

8,3

6,8

7,5

x

Zachodniop

omorskie

9,5

7,3

8,4

8,4

3.04.21

36

Niepełnosprawność:



Najczęstsze przyczyny orzekania o

niepełnosprawności



Wskaźniki występowania niepełnosprawności
w

populacji



System wspierania samodzielności osób

niepełnosprawnych



Zorganizowanie pomocy instytucjonalnej
osobom

niepełnosprawnym

3.04.21

37

Niepełnosprawność

c.d.:



42% to niepełnosprawność umiarkowana,



35% to niepełnosprawność lekka,



23% to niepełnosprawność znaczna

3.04.21

38

Zgony wg przyczyn w

2001 r (liczby

bezwzględne):

Przyczyna

ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Choroby układu
krążenia

6 487

3 318

3 169

Nowotwory

3 797

2 175

1 622

Wypadki
komunikacyjne

299

229

70

Samobójstwa i

samouszkodzeni
a

301

251

50

3.04.21

39

Najważniejszą cechą

jakości są efekty

zdrowotne c.d.:



Usługi zdrowotne rozumiane jako
działania (procesy) o charakterze
promującym zdrowie, prewencyjnym,
diagnostycznym, terapeutycznym i
pielęgnacyjnym, odpowiednio dobrane
do potrzeb i właściwie zorganizowane.
Wykonane tak, aby w jak największym
stopniu przyczyniały się do osiągnięcia
jak najwyższego wyniku zdrowotnego.

3.04.21

40

Zasoby ochrony zdrowia
województwa
zachodniopomorskiego:

3.04.21

41

Na terenie województwa

zachodniopomorskiego

funkcjonują:



Szpitale kliniczne – 2



Szpitale Samorządu Województwa - 14



Szpitale resortowe - 5



Szpitale powiatowe - 20

---------------------------------------

razem - 41

3.04.21

42

Szpitale województwa

zachodniopomorskiego:

Liczba łóżek

Liczba leczonych

1999

9 937

285 262

2000

9 759

310 062

2001

9 609

337 577

3.04.21

43

Zakłady opieki

zdrowotnej woj.

zachodniopomorskiego:

Liczba

łóżek

Liczba

lekarzy

Liczba

pielęgniare
k

Zoz-y samorządu

wojewódzkiego

4 404

643

2 081

Zoz-y samorządu

powiatowego

3 588

481

1 665

Szpitale resortowe

1 005

147

404

Szpitale kliniczne

1 325

311

877

Zakłady

niepubliczne

176

28

65

3.04.21

44

Profilaktyczne badania

przesiewowe przeprowadzone

przez Regionalny Szpital

Onkologiczny w kierunku raka

piersi:

Rok

Ilość badań

Liczba wykrytych

nowotworów
złośliwych

1999

3 224

14

2000

11 606

38

2001

10 297

34

2002

9 232

21

Razem

34 359

107

3.04.21

45

Program profilaktyczny chorób

układu krążenia – bilans

zdrowia 40-latka i 50-latki w

woj. zachodniopomorskim:



38% kobiet i 23 % mężczyzn w
przebadanej populacji wykazuje
duże ryzyko wystąpienia choroby
niedokrwiennej serca

3.04.21

46

Kadra medyczna wg

współczynnika/ 10 tys.

ludności

Zachodnio-

pomorskie

Polska

Kraje UE

Lekarze

21,1

22,0

36,0

Stomatolodzy

3,9

3,0

8,0

Farmaceuci

0,3

1,2

X

Pielęgniarki

43,6

49,1

25,0

Położne

5,4

5,7

2,5

Ratownicy

medyczni

0,7

0,5

x

3.04.21

47

Zatrudnienie w poz:

Zawody medyczne:

Ogółem:

Lekarze

649

Pielęgniarki

975

Położne

188

Stomatolodzy

678

3.04.21

48

Liczba udzielonych

porad w poz:

Rodzaj porady:

Ogółem:

Podstawowa opieka

zdrowotna

5 575 539

Stomatologia

1 311 363

3.04.21

49

Specjalistyczna opieka

ambulatoryjna w województwie

zachodniopomorskim:



Dostępność do poradni alergologicznej

występuje w Szczecinie, Koszalinie oraz

powiecie gryfickim, stargardzkim,

szczecineckim oraz wałeckim.



Brak specjalistycznej opieki kardiologicznej w

7 powiatach.



Brak specjalistycznej opieki w chorobach

płuc i gruźlicy w 4 powiatach.



Brak specjalistycznej opieki reumatologicznej

w 5 powiatach.

3.04.21

50

Województwo

zachodniopomorskie:



Od roku 1999 panuje tendencja wzrostowa
w liczbie udzielonych porad, średnio o 10%
rocznie



Na jednego mieszkańca przypada
średniorocznie 5,8 porady



Od roku 1998 obserwuje się spadek
zatrudnienia we wszystkich grupach
zawodowych

3.04.21

51

Najważniejszą cechą

jakości są efekty

zdrowotne c.d.:

Zgodność z aktualną i profesjonalną wiedzą.
Poszukiwanie nowych osiągnięć nauk i technologii
medycznych, rozwiązań organizacyjnych i metod
postępowania w działaniach na rzecz zdrowia.
Również zapewnienie odpowiednio
wykwalifikowanych pracowników medycznych oraz
stałego ich doskonalenia zawodowego.

3.04.21

52

Zasoby kadrowe ochrony zdrowia:

3.04.21

53

Zasoby rzeczowe:



Liczba tomografów komputerowych



Liczba aparatów rezonansu magnetycznego



Liczba ośrodków kardiochirurgicznych



Liczba ośrodków radioterapii



Liczba oddziałów chemioterapii



Liczba szpitalnych oddziałów ratunkowych



Liczba ambulansów „R”

3.04.21

54

Jakość:

W praktyce działania na rzecz jakości
koncentrują się

głównie na ilości

świadczeń, liczebności kadr medycznych
oraz ilości nowoczesnej aparatury. W
mniejszym stopniu skupiają się na
pacjencie, jego potrzebach i
oczekiwaniach.

3.04.21

55

Jakość:

To, co stanowi rdzeń jakości, jest w
istocie ułamkiem tego czym usługa
zdrowotna może być i jak jest
postrzegana przez pacjenta –

klienta.

3.04.21

56

Satysfakcja pacjentów

Zależy od różnicy między tym, co
pacjent dostaje a subiektywnymi
oczekiwaniami – jeżeli ta różnica
jest pozytywna, pacjent jest
usatysfakcjonowany, jeżeli jest
negatywna, pacjent jest
niezadowolony.

3.04.21

57

Satysfakcja pacjentów

Z badań satysfakcji pacjentów wynika:

1.

Wiedza o ogólnym poziomie zadowolenia
pacjenta w placówce,

2.

Wiedza o zadowoleniu z poszczególnych
elementów usług,

3.

Wiedza, który z poszczególnych
elementów usług najbardziej wpływa na
poziom zadowolenia pacjentów.

3.04.21

58

Satysfakcja pacjentów

Dla pacjentów ważne są cztery obszary
korzystania z opieki medycznej:

1. Jakość medyczna, której jednak pacjenci nie

mogą ocenić obiektywnie z powodu braku
szerokiej wiedzy medycznej (chyba, że
wystąpi jakiś widoczny błąd)

3.04.21

59

Satysfakcja pacjentów

c.d.

2. Dostępność do świadczeń

zdrowotnych –

dobra organizacja pracy placówki,

dobra

informacja o zasadach i procedurach
korzystania z usług

3.04.21

60

Satysfakcja pacjentów

c.d.

3. Jakość obsługi – dobra atmosfera,
życzliwość i troska personelu,

poszanowanie

godności oraz poszanowanie

intymności.

Wsparcie emocjonalne.

3.04.21

61

Satysfakcja pacjentów

c.d.

4. Estetyka placówki - czystość, ładny

wystrój wnętrz,

5. Funkcjonalność placówki - windy,
podjazdy, sprawne toalety, barki

kawowe,

widne poczekalnie, szatnie.

3.04.21

62

Cechy jakościowe

oceniane przez

pacjentów:

1.

Wyposażenie i urządzenie zakładu opieki
zdrowotnej, ilość pracowników, ilość zużywanych
materiałów

2.

Czas oczekiwania, czas wykonania usługi, czas
trwania procesu usługi

3.

Higiena, bezpieczeństwo, solidność, niezawodność

4.

Dostępność ,komfort, estetyka otoczenia
usługowego, uprzejmość, wychodzenie naprzeciw
oczekiwaniom pacjentów

5.

Informacje przekazywane na poszczególnych
etapach świadczenia usług pacjentom i osobom
towarzyszącym

3.04.21

63

Czas oczekiwania na

świadczenia medyczne:



Badanie tomograficzne – czas oczekiwania
ok. 45 dni



Rezonans magnetyczny – czas oczekiwania
ok. 160 dni (Koszalin)



Koronarografia – czas oczekiwania 30 dni



Stacja dializ – czas oczekiwania do 90 dni



Kinezyterapia dla dzieci – czas oczekiwania
ok. 90 dni

3.04.21

64

Czas oczekiwania na

świadczenia medyczne:



Poradnia kardiologiczna - czas oczekiwania
do 240 dni



Oddział kardiologiczny – czas oczekiwania do
169 dni



Endoproteza – czas oczekiwania 87 – 381 dni



Operacyjne leczenie zaćmy – czas
oczekiwania 487 dni

3.04.21

65

Czas oczekiwania na

świadczenia medyczne:



Poradnia seksuologiczna i patologii
współżycia – czas oczekiwania do 5 dni



Poradnia terapii uzależnień od środków
psychoaktywnych do 29 dni



Oddział opiekuńczo-leczniczy
psychiatryczny – czas oczekiwania do 49
dni

3.04.21

66

Jakość:

Jakość kliniczna

Satysfakcja pacjentów

Dostępność

3.04.21

67

Jakość usług medycznych z
różnych punktów widzenia:

3.04.21

68

Perspektywa pacjenta:

-

dostępność, łatwość

korzystania z systemu

-

pozytywny wynik,

satysfakcja

-

etyczność, empatia

pracowników

Perspektywa pracownika:

-

satysfakcja z pracy,

dobre warunki pracy i

płacy

-

rotacja pracowników

-

zgodność świadczeń

zdrowotnych z aktualną
profesjonalną wiedzą

Perspektywa interesu
firmy:

-

poprawa jakości

-

nowe usługi

-

wzrost satysfakcji

pacjentów

-

rozwój pracowników

Perspektywa finansowa:

-

płynność ekonomiczna

-

rentowność zakładu

-

inwestycje

-

właściwa struktura

organizacyjna zakładu

3.04.21

69

Bezpieczeństwo

pacjentów

To problem występowania zdarzeń
niepożądanych w placówkach opieki
zdrowotnej oraz ich konsekwencji

dla

zdrowia i życia pacjentów.

3.04.21

70

Bezpieczeństwo

pacjentów

Ocena bezpieczeństwa pacjentów jest
swoistym papierkiem lakmusowym tego,
jak rozwiązania systemowe determinują
działalność jednostek ochrony zdrowia, a
te z kolei wpływają na sytuację pacjenta.

3.04.21

71

Wskaźniki bezpieczeństwa

pacjentów:

Zakażenia

szpitalne

-

zapalenie płuc będące

powikłaniem sztucznej wentylacji

-

zakażenia ran i inne zakażenia

związane z opieką medyczna

-

zakażenia odleżyn

Powikłania w
trakcie interwencji

chirurgicznych i
okresie

pooperacyjnym

-

powikłania anestezjologiczne

-

zator płucny lub zakrzepica żył

głębokich w okresie
pooperacyjnym

-

sepsa w okresie pooperacyjnym

-

trudności techniczne procedur

inwazyjnych

3.04.21

72

Wskaźniki bezpieczeństwa

pacjentów cd:

Zdarzenia
„wartownicze”

-

reakcja anafilaktyczna po

przetoczeniu preparatów

krwiopochodnych

-

przetoczenie preparatów

krwiopochodnych niezgodnych
grupowo

-

interwencja chirurgiczna w

niewłaściwym miejscu ciała

-

pozostawienie ciała obcego w

trakcie interwencji chirurgicznych

-

zdarzenia niepożądane związane z

nieprawidłowym działaniem i obsługą
sprzętu medycznego

-

błędne podawanie leków

3.04.21

73

Wskaźniki bezpieczeństwa

pacjentów cd:

Położnictwo

-

Uraz okołoporodowy –

uraz noworodka

-

uraz położniczy związany

z porodem drogą
pochwową

-

uraz położniczy związany

z cięciem cesarskim

-

pozostałe problemy

związane z porodem

3.04.21

74

Wskaźniki bezpieczeństwa

pacjentów cd:

Pozostałe działania

niepożądane związane z
opieką nad pacjentem

-

Upadki pacjentów

-

złamania szyjki kości

udowej w trakcje

hospitalizacji