Wykład VI

SPOSOBY UJMOWANIA

PROCESU

DIAGNOZOWANIA

Modele uniwersalne

Dwie kategorie ujmowania procesu
diagnostycznego:
• Formalne, normatywne modele (np.

aktuarialne lub statystyczne)

VRAG (Violence Risk Appraisal Guide –
przewodnik do oceny ryzyka przemocy)

jako

przykład modelu aktuarialnego

Umożliwia przewidywanie ewentualnego
ponownego sprawstwa u skazanych z

użyciem

Przemocy
Emiryczne wskaźniki (12):

• Wyniki w kwestionariuszu psychopatii (PCL)
• Nieprzystosowanie w dzieciństwie
• Wiek w chwili popełnienia czynu
• Zdiagnozowane jedno z zaburzeń osobowości
• Zdiagnozowana schizofrenia

• Oddzielenie od rodziców przed szesnastym rokiem życia

• Niepowodzenie podczas poprzedniego zwolnienia

• Niezawarcie nigdy związku małżeńskiego

Model przewidywania zachowań
motywowanych potrzebami według
McClellanda i Atkinsona jako przykład
modelu statystycznego

Ts = Ms x Ps x INs : dążenie do osiągnięcia sukcesu to

iloczyn

3 wielkości: siły potrzeby sukcesu, subiektywnie

ocenianych

szans na sukces oraz wartości jaką dany sukces ma dla

osoby

• Opisowe, uniwersalne modele

właściwego postępowania diagnosty:

- Model Michaela P. Maloneya i Michaela

P. Warda (1976)

- Model Władysława J. Paluchowskiego
- Procedura pieciu pytań Teresy

Szustrowej

- Model GAP (Guidelines for Assessment

Process) czyli wytyczne Europejskiego

Stowarzyszenia Diagnozy

Psychologicznej

Model M.P. Maloneya i M.P. Warda
Siedem faz wnioskowania

diagnostycznego

Faza I – budowanie wyjściowego zbioru
danych: rozpoczyna się przed pierwszym
spotkaniem z klientem i w czasie
początkowych spotkań (wywiad,

obserwacja i

inne techniki)

Faza II – Formułowanie pierwszych
wniosków stanowiących podstawę

budowania

hipotez, szczególnie alternatywnych

Faza III – Konfrontowanie hipotez
cząstkowych z danymi z badań, które je
wspierają bądź nie (jakościowe i

ilościowe)

Faza IV – Formułowanie bardziej ogólnych
wniosków jako opracowanie i integracja
hipotez cząstkowych

Faza V – Konceptualizacja przypadku –
całościowa wizja problemu diagnostycznego

Faza VI – Włączenie zmiennych sytuacyjnych jako
wyjaśniających

Faza VII – Predykcja zachowania klienta w

przyszłości

Model W.J. Paluchowskiego
Cztery etapy:
- Etap prediagnostyczny
- Badanie diagnostyczne
- Opis i interpretacja
- Interwencja

Faza prediagnostyczna
Dotyczy wszystkiego co wydarza się przed
właściwym badaniem diagnostycznym

Trzy grupy czynników decydujące o zachowaniu osoby

diagnozowanej:

- Społeczny i kulturowy kontekst badania wyznaczający

oczekiwania i role obu stron, protodiagnoza

- Relacja między diagnostą a osobą badaną:
- relacja ma charakter niesymetryczny: diagnosta ma wyższe

kompetencje

- zasada dobroczynności klienta/pacjenta – zaufanie do

profesjonalnych umiejętności psychologa i ufność , że dobro

klienta jest podstawowym kryterium jego działania

- Zadania stawiane przed osobą badaną – diagnosta oczekuje

współpracy i zachowań testowych

Etap badania
Obejmuje:
• Sformułowanie problemu

diagnostycznego w terminach

psychologicznych

• Zbieranie informacji wykorzystując różne

techniki badawcze – 4 rodzaje danych:

- dane T: pozyskiwane w warunkach

wystandaryzowanych i kontrolowanych

oraz rzeczywistych

- dane Q: pochodzą z

samoobserwacji

- daneT(Q): pochodzą z

samoobserwacji, lecz dadzą się
zweryfikować empirycznie np. dane
z kwestionariuszy

- dane L: pochodzące z życia, są to

zdarzenia życiowe

Wnioski diagnostyczne

Etap opisu i interpretacji:
• Konceptualizacja przypadku – całościowe rozumienie osoby,

wyjaśnienie przyczyn i mechanizmów istniejącego problemu

• Przygotowanie orzeczenia
• Prognoza

Etap interwencji:
• Sformułowanie zaleceń

dotyczących działań mających
zmienić sytuację osoby

• Komunikowanie efektów

diagnozy

Procedura pięciu pytań T. Szustrowej

1. Określenie celu badania: Po co

prowadzę badania ? Jakie decyzje

będą podejmowane na podstawie

jego wyniku?

2. Wybór orientacji teoretycznej: W

jakich kategoriach będę formułować

twierdzenia o człowieku?

3. Sformułowanie pytań i/lub hipotez

diagnostycznych: Na jakie

szczegółowe pytania dotyczące

człowieka chcę znaleźć odpowiedź?

4. Dobór wskaźników: Co muszę o

człowieku wiedzieć, by sformułować

odpowiedzi na te pytania? Po czym

poznam, jaka jest odpowiedź na

moje pytania?

5. Operacjonalizacja wskaźników

za pomocą konkretnych
procedur diagnostycznych: Co
muszę zrobić, aby uzyskać
potrzebne mi informacje? Jakie
przeprowadzić testy, jakie
pytania zadać, na co zwrócić
uwagę podczas obserwacji?

Cel diagnozy: zidentyfikować przyczyny trudności w

koncentracji i braku satysfakcji z pracy u pana B

Orientacja teoretyczna: podejście poznawczo-społeczne

Hipotezy diagnostyczne
Nasila się jego jest ofiarą mobbingu dotknęło go wypalenie
depresyjność w pracy zawodowe

Wskaźnik 1. Wskaźnik 2.
Triada depresyjna Subiektywna ocena zdrowia

Operacjonalizacja 1 Operacjonalizacja 2

Wywiad swobodny wynik w Kwestionariuszu - ankieta na temat

stanu zdrowia

kategorie wypowiedzi Depresji Becka - wynik w

kwestionariuszu

zdrowia Goldberga

MODEL GAP (Guidelines for Assessment
Process) – wytyczne Europejskiego
Stowarzyszenia Diagnozy Psychologicznej
zgodne z ideami leżącymi u podstaw
Europejskiego Dyplomu Psychologa:

Etapy:
I. Analiza przypadku (diagnoza opisowa)
1.1. Analiza oczekiwań, skarg i/lub celów
1.2. Sformułowanie testowalnych hipotez

diagnostycznych na temat przypadku

1.3. Zbieranie informacji
1.4. Przetwarzanie informacji