WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII

KLINICZNEJ

1. Kim jest człowiek

normalny



♂ - nie zna ludzi normalnych



♀ - normalność to postępowanie
zgodnie z normami społecznymi i
moralnymi

2. Jaki człowiek jest
nienormalny?

♂ i ♀



postępuje w sprzeczności z normami



zachowuje się nieadekwatnie do
sytuacji



nieprzewidywalny



jedna ♀ - człowiek upośledzony
umysłowo



jeden ♂ po ’70 – taki, który grzeszy,
bluźni przeciw Bogu

3. Kto to jest człowiek

zdrowy psychicznie?

♂ i ♀



nie odbiega od normy w
postępowaniu



kontroluje siebie



! zachowuje się dziwnie

♀ - częściej zwracały uwagę na relacje

z innymi; były bardziej rozmowne

RODZAJE NORM



statystyczna



kulturowa, społeczna →
konwencjonalne zachowania dla danej
społeczności



podejście teoretyczne → mamy
„wzorzec ideału” – kryteria
świadczące o normie lub nie (ICD-10;
DSM-IV)

KRYTERIA WG SELLIGMANA i

ROSENHAN



Cierpienie (wg. ICD-10 i DSM-IV –
znacząco upośledza funkcjonowanie)



Trudności w przystosowaniu



Nieracjonalność i dziwaczność



Nieprzewidywalność i utrata kontroli



Wyrazistość i niekonwencjonalność



Dyskomfort obserwatora (intuicyjny)



Naruszenie ideałów i norm moralnych

EKSPERYMENT ROSENHANA

‘70



8 pseudo-pacjentów (psychiatrzy, psycholog) zgłosiło

się do szpitali psychiatrycznych jako osoby chore.



u siedmiu zdiagnozowano schizofrenię, u jednego –

psychozę maniakalną.



Kiedy przebywając w szpitalu robili notatki, personel

pisał w karcie, że jest to typowa czynność

kompulsywna.



Uczestnicy eksperymentu ocenili sytuację w szpitalu

jako kompletną depersonalizację. Pacjenci nie mieli

prawa inicjować żadnych kontaktów z personelem.



Prawdziwi pacjenci rozpoznali w nich symulantów.



Po 19 dniach wypisano symulantów z etykietką

schizofrenii w stanie remisji.



Pseudo-pacjenci wyrzucali swoje leki i zauważyli, ze

pacjenci prawdziwi też tak robią.

Tomasz Sachs →

choroba psychiczna

jest etykietką, którą nadaje się i
traktuje zgodnie z tą klasyfikacją.
Nazwanie kogoś nienormalnym
powoduje, że on się takim staje, bo
my go tak traktujemy i w takiej
perspektywie postrzegamy jego
zachowanie.

„POKORA” w DIAGNOZIE

Przykłady…

Weston State Hospital

1864 - 1889



Moralne obłąkanie



Lenistwo



Astma



Chroniczna masturbacja



Atak epilepsji



Występne myśli



Pomieszanie



Ospa prawdziwa



Żal/smutek/rozpacz



Udar słoneczny



Niemoralny tryb życia



Głupota intelektualna



Uwiedzenie i
rozczarowanie

Moul (1998)

2 SYSTEMY

DIAGNOSTYCZNE



ICD-10



International
Classification of
Diseases (WHO)



DSM-IV



Diagnostic and
Statistic Manual
(APA)

G

G

łówne kategorie klasyfikacyjne

łówne kategorie klasyfikacyjne

DSM-IV

DSM-IV



Zaburzenia zazwyczaj diagnozowane po raz pierwszy w

niemowlęctwie dzieciństwie lub adolescencji



Delirium, Demencja, Amnestyczne i inne Poznawcze

zaburzenia



Zaburzenia związane z substancjami (psychoaktywnymi)



Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne



Zaburzenia nastroju



Zaburzenia związane z lękiem



Zaburzenia pod postacią somatyczną (somatopodobne)



Zaburzenia dysocjacyjne



Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej



Zaburzenia jedzenia



Zaburzenia snu



Zaburzenia osobowości

G

G

łówne kategorie

łówne kategorie

klasyfikacyjne

klasyfikacyjne

ICD

ICD

-10

-10



Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami

objawowymi



Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane

(związane z- ML-T) używaniem substancji psychoaktywnych



Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii



Zaburzenia nastroju (afektywne)



Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią

somatyczną (somatoform)



Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi

i czynnikami

fizycznymi



Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych



Upośledzeni umysłowe



Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)



Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w

dzieciństwie i dzieciństwie wieku młodzieńczym

KLASYFIKACJE DSM-IV i ICD-

10

Charakterystyk

a

ADHD

DSM-IV

ICD-10

Czy różnią się

objawami?

NIE

istnieją jedynie różnice w sposobie formułowania

Czy mają podtypy?

TAK

NIE – wszystkie 3 główne
grupy objawów muszą
współwystępować

Liczba grup objawów

1.zab. koncentracji

uwagi

2. nadr +

impulsywność

1. zab. koncentracji uwagi
2. nadruchliwość
3. impulsywność

Liczba objawów

koniecznych do

rozpoznania

12 z 18

1.

6 z 9

2.

6 z 9

10 z 18

1.

6 z 9

2.

3 z 5

3.

1 z 4

Występowanie

objawów w różnych
środowiskach

W więcej niż jednej sytuacji (szkoła + dom)

Osie klasyfikacji w DSM-IV



Oś I (Axis I).

Wszystkie kategorie

diagnostyczne z wyjątkiem zaburzeń

osobowości i upośledzenia umysłowego



Oś II

- zaburzenia osobowości i

niedorozwój umysłowy



Oś III

- Ogólny stan medyczny – zaburzenia

i stany somatyczne, które mogą wpływać

na funkcjonowanie psychiczne i leczenie



Oś IV

- problemy psychospołeczne i

środowiskowe (wg oceny badającego)



Oś V

- ogólna ocena aktualnego poziomu

funkcjonowania (wg badającego)

ZACHOWANIA ODBIEGAJĄCE OD NORMY

ZACHOWANIA ODBIEGAJĄCE OD NORMY

Oś I

Oś I

ZESPOŁY

ZESPOŁY

KLINICZNE

KLINICZNE

Oś II

Oś II

ZABURZENIA

ZABURZENIA

OSOBOWOŚCI I

OSOBOWOŚCI I

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE

Oś III

Oś III

OGÓLNY STAN

OGÓLNY STAN

MEDYCZNY

MEDYCZNY

Oś IV

Oś IV

PROBLEMY

PROBLEMY

PSYCHOSPOLECZNE

PSYCHOSPOLECZNE

I SRODOWISKOWE

I SRODOWISKOWE

Oś V

OGÓLNY POZIOM

OGÓLNY POZIOM

FUNKCJONOWANIA

FUNKCJONOWANIA

Lęk
obsesje
kompulsje
fobie
Zaburzenia nastroju
depresja
dwubiegunowe
Schizofrenia
Nadużywanie substancji
alkoholu
narkotyków
Zaburzenia odżywiania
anoreksja
bulimia
Zaburzenia seksualne
inne

Schizoidalne
Unikające
Depresyjne
Zależne
Histrioniczne
Narcystyczne
Antyspołeczne
Sadystyczne
Kompulsyjne
Nagatywistyczne
Masochistyczne
Z pogranicza
Schizotypowe
Paranoiczne

Każde medyczne
uwarunkowanie
istotne dla zrozumienia
zaburzeń danej osoby
z Osi I lub Osi II

Rodzinne
Edukacyjne
Zawodowe
Mieszkaniowe
Ekonomiczne
Prawne

Ogólny poziom
funkcjonowania
psychologicznego,
społecznego
i zawodowego

CLASSIFICATION AND DIAGNOSIS – DSM

IV

CLASSIFICATION AND DIAGNOSIS – DSM

IV

Wieloosiowa diagnoza DSM-IV

ilustrująca kondycję

mieszkańców Stumilowego

Lasu

Za: Shea, S. E., et al.. (2000). Pathology in the Hundred Acre Wood: a neurodevelopmental

perspective on A. A. Milne. Canadian Medical Association Journal, 162 (12), 1557-1559.

KUBUŚ PUCHATEK



Deficyt uwagi



Impulsywność



Obsesyjna fiksacja na miodzie



Otyłość



Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)



Mikrocefalia



Współwystępowanie ADHD i OCD  ryzyko

zespołu Tourette’a



Zespół postrząsanego misia



Sugerowana farmakoterapia: psychostymulanty

PROSIACZEK



Zaniepokojony, zawstydzony,
podekscytowany



Uogólnione zaburzenia lękowe



Doświadczenie traumy związane z
pułapką na heffalumpy



Obniżony poziom self-esteem

KŁAPOUCHY



Chroniczna dystymia



Głęboki smutek, negatywizm,
anhedonia



Spadek energii



Trauma związana z utratą ogonka



„zagubienie” domu



Zalecane: farmakoterapia (fluoxetyna)
+ terapia indywidualna

KRÓLIK



Tendencje do „zarządzania” innymi,
także wbrew ich woli



Silnie rozbudowane cechy przywódcze



Osobowość narcystyczna

SOWA



„sowa pszemondżała”  dysleksja



utrata domu

TYGRYSEK



Prezentuje wzór zachowań
ryzykownych (np. impulsywne
próbowanie nieznanych substancji
podczas pierwszej wizyty w
Stumilowym Lesie); tendencje do
eksperymentowania



Spór co do farmakoterapii

KANGURZYCA



Nadopiekuńcza, samotna matka



Niewłaściwy styl rodzicielski – ulega
Maleństwu

MALEŃSTWO



Impulsywność i nadpobudliwość 

raczej adekwatne do wieku rozwojowego



Niewłaściwe środowisko, w którym
dorasta: brak ojca, niskie dochody, brak
odpowiedniej grupy rówieśniczej,
przyjaźń z Tygryskiem



Ofiara praktyk żywieniowych matki
(tran)

KRZYŚ



W zasadzie bez klinicznych zaburzeń,
ale…



Całkowity brak rodzicielskiej opieki i
kontroli



Prawdopodobieństwo kłopotów
szkolnych



Zaburzenia identyfikacji płciowej
(rysunki)

mieszkaniec

Oś I

Oś II

Oś III

Oś IV

Puchatek

ADD, OCD

Upośledzenie

(bardzo mały

rozumek)

Otyłość,

napadowe

jedzenie

-

Prosiaczek

Uogólnione zab.

lękowe

-

Opóźniony rozwój

-

Kłapouchy

Dystymia

-

Traumatyczna

utrata ogonka

Kłopoty

mieszkaniowe

Królik

-

Osobowość

narcystyczna

-

-

Sowa

Dysleksja

-

-

Kłopoty

mieszkaniowe

Tygrysek

ADHD

-

-

-

Kangurzyca

-

-

-

Samotny rodzic,

bezrobotna,

nadopiekuńcza

Maleństwo

-

-

-

Brak

odpowiedniej

grupy

rówieśniczej

Krzyś

Zaburzenia

Identyfikacji płci

-

-

Brak opieki,

możliwe problemy

szkolne

KONCEPCJA ZDROWIA

PSYCHICZNEGO W UJĘCIU

POZNAWCZYM ELLISA

CZŁOWIEK ZDROWY

PSYCHICZNIE

:



Postępuje w zgodzie z własnymi potrzebami

stawiając je na pierwszym miejscu, ale

respektując potrzeby innych.



Stara się o dobry kontakt z innymi, kontakt z

ludźmi sprawia mu przyjemność.



Jest odpowiedzialny za własne życie i

autonomiczny.



Jest tolerancyjny – daje innym prawo do

błędów.



Akceptuje dwuznaczność i niejasność



Jest otwarty na zmiany, cechuje go giętkość

myślenia.

CZŁOWIEK ZDROWY

PSYCHICZNIE

:



Jest rozumowo obiektywny i racjonalny.



Jest zaangażowany w działanie – dąży do
lepszego życia.



Podejmuje ryzyko.



Akceptuje siebie w pełni i bezwarunkowo.



Jako dobrze przystosowany poszukuje
przyjemności doraźnej i przyszłej.



Akceptuje fakt, że perfekcjonizm jest wartością
niemożliwą do osiągnięcia.



Przyjmuje odpowiedzialność za własne
trudności.

GŁÓWNE PRZEJAWY BRAKU

ZDROWIA PSYCHICZNEGO



Potrzeba bycia kochanym przez
wszystkich i zawsze



Przekonanie, że jeśli poniosę
niepowodzenie, to jest to katastrofa,
nie wolno mi więc do tego dopuścić



Przekonanie, że ludzkie szczęście nie
zależy ode mnie, mogę tylko czekać



Przekonanie, że człowiek jest
niewolnikiem swoich emocji