Bezrobocie

I. Definicja bezrobocia

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że
pewna część ludzi zdolnych do pracy,
poszukujących pracy i akceptujących
istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje
zatrudnienia. Natomiast według
Międzynarodowej Organizacji Pracy, której
definicję
bezrobocia honorują badania statystyczne
prowadzone w krajach Europy w ramach
systemu
Eurostat, osoba bezrobotna to ta, która w
tygodniu, w którym przeprowadzono badanie,
nie
wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż
przez godzinę.

Bezrobocie można rozpatrywać
w skali makro i mikro. Z bezrobociem w
skali makro mamy do czynienia w
sytuacji, gdy na
określonym obszarze geograficznym
znaczna liczba osób zdolnych do
podjęcia pracy pozostaje poza
zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem
w skali mikro jest utrata pracy z
powodu braku kwalifikacji lub innych
umiejętności pozwalających objąć i
utrzymać stanowisko.

Podstawowym miernikiem poziomu
bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli
ukazywana w procentach relacja pomiędzy
liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych
a liczbą osób czynnych zawodowo (to jest
zdolnych w prawnie określonych warunkach
do
podjęcia pracy).

Do 1 stycznia 2013r

Osoby czynne zawodowo to grupa która obejmuje
wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do
65 (kobiety do 60) roku życia – to znaczy także
bezrobotnych. Osoby nie osiągające lub
przekraczające wymienione granice wieku
stanowią odrębne kategorie, nie związane z
pojęciami bezrobocia.

Od 1 styczna 2013r

Zgodnie z art. 24 ust. 1a i 1b oraz w
art. 27 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z
późn. zm. )

Art. 24 ust. 1a

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje

emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i

1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

1a. Wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie:
1) do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi co najmniej 60 lat;
2) od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 1 miesiąc;

3) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 2 miesiące;

4) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 września 1953 r. wynosi co najmniej

60 lat i 3 miesiące;

5) od dnia 1 października 1953 r. do dnia 31 grudnia 1953 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 4 miesiące;

6) od dnia 1 stycznia 1954 r. do dnia 31 marca 1954 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 5 miesięcy;

7) od dnia 1 kwietnia 1954 r. do dnia 30 czerwca 1954 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 6 miesięcy;

8) od dnia 1 lipca 1954 r. do dnia 30 września 1954 r. wynosi co najmniej

60 lat i 7 miesięcy;

9) od dnia 1 października 1954 r. do dnia 31 grudnia 1954 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 8 miesięcy;

10) od dnia 1 stycznia 1955 r. do dnia 31 marca 1955 r. wynosi co

najmniej 60 lat i 9 miesięcy;

11) od dnia 1 kwietnia 1955 r. do dnia 30 czerwca 1955 r.

wynosi co najmniej 60 lat i 10 miesięcy;

12) od dnia 1 lipca 1955 r. do dnia 30 września 1955 r. wynosi

co najmniej 60 lat i 11 miesięcy;

13) od dnia 1 października 1955 r. do dnia 31 grudnia 1955 r.

wynosi co najmniej 61 lat;

14) od dnia 1 stycznia 1956 r. do dnia 31 marca 1956 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 1 miesiąc;

15) od dnia 1 kwietnia 1956 r. do dnia 30 czerwca 1956 r.

wynosi co najmniej 61 lat i 2 miesiące;

16) od dnia 1 lipca 1956 r. do dnia 30 września 1956 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 3 miesiące;

17) od dnia 1 października 1956 r. do dnia 31 grudnia 1956 r.

wynosi co najmniej 61 lat i 4 miesiące;

18) od dnia 1 stycznia 1957 r. do dnia 31 marca 1957 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 5 miesięcy;

19) od dnia 1 kwietnia 1957 r. do dnia 30 czerwca 1957 r.

wynosi co najmniej 61 lat i 6 miesięcy;

20) od dnia 1 lipca 1957 r. do dnia 30 września 1957 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 7 miesięcy;

21) od dnia 1 października 1957 r. do dnia 31 grudnia 1957 r.

wynosi co najmniej 61 lat i 8 miesięcy;

22) od dnia 1 stycznia 1958 r. do dnia 31 marca 1958 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 9 miesięcy;

23) od dnia 1 kwietnia 1958 r. do dnia 30 czerwca 1958 r.

wynosi co najmniej 61 lat i 10 miesięcy;

24) od dnia 1 lipca 1958 r. do dnia 30 września 1958 r. wynosi

co najmniej 61 lat i 11 miesięcy;

25) od dnia 1 października 1958 r. do dnia 31 grudnia 1958 r.

wynosi co najmniej 62 lata;

26) od dnia 1 stycznia 1959 r. do dnia 31 marca 1959 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 1 miesiąc;

27) od dnia 1 kwietnia 1959 r. do dnia 30 czerwca 1959 r.

wynosi co najmniej 62 lata i 2 miesiące;

28) od dnia 1 lipca 1959 r. do dnia 30 września 1959 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 3 miesiące;

29) od dnia 1 października 1959 r. do dnia 31 grudnia 1959 r.

wynosi co najmniej 62 lata i 4 miesiące;

30) od dnia 1 stycznia 1960 r. do dnia 31 marca 1960 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 5 miesięcy;

31) od dnia 1 kwietnia 1960 r. do dnia 30 czerwca 1960 r.

wynosi co najmniej 62 lata i 6 miesięcy;

32) od dnia 1 lipca 1960 r. do dnia 30 września 1960 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 7 miesięcy;

33) od dnia 1 października 1960 r. do dnia 31 grudnia 1960 r.

wynosi co najmniej 62 lata i 8 miesięcy;

34) od dnia 1 stycznia 1961 r. do dnia 31 marca 1961 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 9 miesięcy;

35) od dnia 1 kwietnia 1961 r. do dnia 30 czerwca 1961 r.

wynosi co najmniej 62 lata i 10 miesięcy;

36) od dnia 1 lipca 1961 r. do dnia 30 września 1961 r. wynosi

co najmniej 62 lata i 11 miesięcy;

37) od dnia 1 października 1961 r. do dnia 31 grudnia 1961 r.

wynosi co najmniej 63 lata;

38) od dnia 1 stycznia 1962 r. do dnia 31 marca 1962 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 1 miesiąc;

39) od dnia 1 kwietnia 1962 r. do dnia 30 czerwca 1962 r.

wynosi co najmniej 63 lata i 2 miesiące;

40) od dnia 1 lipca 1962 r. do dnia 30 września 1962 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 3 miesiące;

41) od dnia 1 października 1962 r. do dnia 31 grudnia 1962 r.

wynosi co najmniej 63 lata i 4 miesiące;

42) od dnia 1 stycznia 1963 r. do dnia 31 marca 1963 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 5 miesięcy;

43) od dnia 1 kwietnia 1963 r. do dnia 30 czerwca 1963 r.

wynosi co najmniej 63 lata i 6 miesięcy;

44) od dnia 1 lipca 1963 r. do dnia 30 września 1963 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 7 miesięcy;

45) od dnia 1 października 1963 r. do dnia 31 grudnia 1963 r.

wynosi co najmniej 63 lata i 8 miesięcy;

46) od dnia 1 stycznia 1964 r. do dnia 31 marca 1964 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 9 miesięcy;

47) od dnia 1 kwietnia 1964 r. do dnia 30 czerwca 1964 r.

wynosi co najmniej 63 lata i 10 miesięcy;

48) od dnia 1 lipca 1964 r. do dnia 30 września 1964 r. wynosi

co najmniej 63 lata i 11 miesięcy;

49) od dnia 1 października 1964 r. do dnia 31 grudnia 1964 r.

wynosi co najmniej 64 lata;

50) od dnia 1 stycznia 1965 r. do dnia 31 marca 1965 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 1 miesiąc;

51) od dnia 1 kwietnia 1965 r. do dnia 30 czerwca 1965 r.

wynosi co najmniej 64 lata i 2 miesiące;

52) od dnia 1 lipca 1965 r. do dnia 30 września 1965 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 3 miesiące;

53) od dnia 1 października 1965 r. do dnia 31 grudnia 1965 r.

wynosi co najmniej 64 lata i 4 miesiące;

54) od dnia 1 stycznia 1966 r. do dnia 31 marca 1966 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 5 miesięcy;

55) od dnia 1 kwietnia 1966 r. do dnia 30 czerwca 1966 r.

wynosi co najmniej 64 lata i 6 miesięcy;

56) od dnia 1 lipca 1966 r. do dnia 30 września 1966 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 7 miesięcy;

57) od dnia 1 października 1966 r. do dnia 31 grudnia 1966 r.

wynosi co najmniej 64 lata i 8 miesięcy;

58) od dnia 1 stycznia 1967 r. do dnia 31 marca 1967 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 9 miesięcy;

59) od dnia 1 kwietnia 1967 r. do dnia 30 czerwca 1967 r.

wynosi co najmniej 64 lata i 10 miesięcy;

60) od dnia 1 lipca 1967 r. do dnia 30 września 1967 r. wynosi

co najmniej 64 lata i 11 miesięcy;

61) od dnia 1 października 1967 r. do dnia 31 grudnia 1967 r.

wynosi co najmniej 65 lat;

62) od dnia 1 stycznia 1968 r. do dnia 31 marca 1968 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 1 miesiąc;

63) od dnia 1 kwietnia 1968 r. do dnia 30 czerwca 1968 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesiące;

64) od dnia 1 lipca 1968 r. do dnia 30 września 1968 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 3 miesiące;

65) od dnia 1 października 1968 r. do dnia 31 grudnia 1968 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesiące;

66) od dnia 1 stycznia 1969 r. do dnia 31 marca 1969 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 5 miesięcy;

67) od dnia 1 kwietnia 1969 r. do dnia 30 czerwca 1969 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 6 miesięcy;

68) od dnia 1 lipca 1969 r. do dnia 30 września 1969 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 7 miesięcy;

69) od dnia 1 października 1969 r. do dnia 31 grudnia 1969 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesięcy;

70) od dnia 1 stycznia 1970 r. do dnia 31 marca 1970 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 9 miesięcy;

71) od dnia 1 kwietnia 1970 r. do dnia 30 czerwca 1970 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 10 miesięcy;

72) od dnia 1 lipca 1970 r. do dnia 30 września 1970 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 11 miesięcy;

73) od dnia 1 października 1970 r. do dnia 31 grudnia 1970 r.

wynosi co najmniej 66 lat;

74) od dnia 1 stycznia 1971 r. do dnia 31 marca 1971 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 1 miesiąc;

75) od dnia 1 kwietnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1971 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesiące;

76) od dnia 1 lipca 1971 r. do dnia 30 września 1971 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 3 miesiące;

77) od dnia 1 października 1971 r. do dnia 31 grudnia 1971 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesiące;

78) od dnia 1 stycznia 1972 r. do dnia 31 marca 1972 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 5 miesięcy;

79) od dnia 1 kwietnia 1972 r. do dnia 30 czerwca 1972 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesięcy;

80) od dnia 1 lipca 1972 r. do dnia 30 września 1972 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 7 miesięcy;

81) od dnia 1 października 1972 r. do dnia 31 grudnia 1972 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesięcy;

82) od dnia 1 stycznia 1973 r. do dnia 31 marca 1973 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 9 miesięcy;

83) od dnia 1 kwietnia 1973 r. do dnia 30 czerwca 1973 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesięcy;

84) od dnia 1 lipca 1973 r. do dnia 30 września 1973 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 11 miesięcy;

85) po dniu 30 września 1973 r. wynosi co najmniej 67 lat.

1b. Wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w

okresie:

1) od dnia 1 stycznia 1949 r. do dnia 31 marca 1949 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 5 miesięcy;

2) od dnia 1 kwietnia 1949 r. do dnia 30 czerwca 1949 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 6 miesięcy;

3) od dnia 1 lipca 1949 r. do dnia 30 września 1949 r. wynosi co

najmniej 65 lat i 7 miesięcy;

4) od dnia 1 października 1949 r. do dnia 31 grudnia 1949 r.

wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesięcy;

5) od dnia 1 stycznia 1950 r. do dnia 31 marca 1950 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 9 miesięcy;

6) od dnia 1 kwietnia 1950 r. do dnia 30 czerwca 1950 r. wynosi

co najmniej 65 lat i 10 miesięcy;

7) od dnia 1 lipca 1950 r. do dnia 30 września 1950 r. wynosi co

najmniej 65 lat i 11 miesięcy;

8) od dnia 1 października 1950 r. do dnia 31 grudnia 1950 r.

wynosi co najmniej 66 lat;

9) od dnia 1 stycznia 1951 r. do dnia 31 marca 1951 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 1 miesiąc;

10) od dnia 1 kwietnia 1951 r. do dnia 30 czerwca 1951 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesiące;

11) od dnia 1 lipca 1951 r. do dnia 30 września 1951 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 3 miesiące;

12) od dnia 1 października 1951 r. do dnia 31 grudnia 1951 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesiące;

13) od dnia 1 stycznia 1952 r. do dnia 31 marca 1952 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 5 miesięcy;

14) od dnia 1 kwietnia 1952 r. do dnia 30 czerwca 1952 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesięcy;

15) od dnia 1 lipca 1952 r. do dnia 30 września 1952 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 7 miesięcy;

16) od dnia 1 października 1952 r. do dnia 31 grudnia 1952 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesięcy;

17) od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 9 miesięcy;

18) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r.

wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesięcy;

19) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 września 1953 r. wynosi

co najmniej 66 lat i 11 miesięcy;

20) po dniu 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat.

Art. 26b.

1. Ubezpieczonym, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego

określonego w art. 24 ust. 1a pkt 26–85 i ust. 1b pkt 2–20,

przysługuje emerytura częściowa, jeżeli spełnili łącznie

następujące warunki:

1) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co

najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn;

2) osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata dla kobiet i co

najmniej 65 lat dla mężczyzn.

2. Wysokość emerytury częściowej wynosi 50% kwoty

emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 i nie podlega

podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury.

3. Przy ustalaniu prawa do emerytury częściowej nie stosuje

się przepisów art. 103 ust. 1 i 2, art. 103a i 104.

4. Po osiągnięciu przez osobę uprawnioną do emerytury

częściowej wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 24

ust. 1a pkt 26–85 i ust. 1b pkt 2–20, oraz po ustaniu

stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego

pracownikiem emerytura częściowa podlega – na wniosek

ubezpieczonego – zamianie na emeryturę, o której mowa w

art. 24.>

II. Rodzaje bezrobocia

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia
się:

Bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności
struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na
rynku pracy. Wynikać może również z szybkich
zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce,
za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i
ogólne. Bezrobocie
strukturalne występuje także, gdy zasoby
kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia
zasobów pracy;

Bezrobocie technologiczne wynika z postępu
technicznego, automatyzacji i mechanizacji
procesów wytwórczych, które mają charakter
pracooszczędny. Pojawia się, gdy tempo
wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje
mają charakter modernizacyjny, prowadząc
do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku
zatrudnienia;

Bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest
spadkiem popytu konsumpcyjnego i
inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe
wykorzystanie zdolności produkcyjnych
przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany
stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim
podlega gospodarka. W fazach wysokiej
koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada
nawet do poziomu bezrobocia naturalnego;

Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu
zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi
zmieniających zawód, pracę, przenoszących się
do innej miejscowości;

Bezrobocie sezonowe jest efektem wahań
aktywności gospodarczej w różnych porach
roku,
spowodowanych zmianą warunków
klimatycznych.

W zależności na formę występowania wyróżnia się:
• bezrobocie krótkookresowe – do 3 miesięcy bez
zatrudnienia.
• bezrobocie średniookresowe – od 3 do 12 miesięcy
bez zatrudnienia.
• bezrobocie długookresowe – dotyczy osób
pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może
przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ
dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie
szans na ponowne zatrudnienie.
• bezrobocie ukryte to pewna – nieokreślona – liczba
osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się
jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie
jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego.
Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej
– przerost administracji).
• bezrobocie rejestrowane to liczba osób
bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie
cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.

III. Przyczyny bezrobocia

Zmiana ustroju spowodowała nie tylko zmiany
polityczne ale przede wszystkim gospodarcze i to nie
tylko w naszym kraju. Transformację ustrojową podjęły
wszystkie kraje tzw. bloku wschodniego w tym samym
czasie. I wszystkie one przeżywają podobne do naszych
trudności. Ich przyczyny też są podobne:
- rozpadło się RWPG – żyjące jakby własnym życiem,
mało wciągnięte w gospodarkę światową i rządzące nią
mechanizmy,
- w handlu z krajami sąsiednimi przeszliśmy szybko na
rozliczenie dolarowe. Równie szybko okazało się, że
dotychczasowi kontrahenci tych dolarów nie mają, co
spowodowało minimalizację wymiany towarowej, a co za
tym idzie – spadek produkcji wielu branż
przemysłowych,

- załamał się przede wszystkim handel z największym
odbiorcą wszelkiej produkcji – byłym ZSRR. Przy
rozliczeniach dolarowych polska produkcja okazała się
niekonkurencyjna cenowo i jakościowo wobec
zachodniej,
- liberalizacja handlu zagranicznego w połączeniu z niską
konkurencyjnością cenową i jakościową postawiła nasze
produkty na straconej pozycji. Dopiero teraz zaczynamy
to odrabiać promując w różny sposób polskie wyroby,
- ze względu na zły stan kapitału stałego, czyli
przestarzały majątek produkcyjny i nienowoczesną
strukturę kwalifikacji pracowniczych oraz zadłużenie
(stały odpływ kapitału) nie można było szybko zmienić
tego stanu rzeczy,
- wszystkie te zjawiska doprowadziły do spadku krajowej
produkcji, co w połączeniu z efektami działania
programu stabilizacyjnego Banku Światowego znacznie
ograniczyło popyt wewnętrzny.

W 1990 r. nasza skrajnie niewydajna, upadła gospodarka,
scentralizowana, opóźniona o dziesiątki lat, zderzyła się z
nowoczesną gospodarką rynkową. To zderzenie musiało być
bolesne i pokazało przepaść dzielącą nas od tzw. Zachodu we
wszystkich aspektach gospodarki. Ujawniła się

fatalna jej

struktura, niska wydajność, zacofanie technologiczne,
marnotrawne zużycie zasobów, brak nowoczesnej
infrastruktury, gigantyczne zaniedbania w ochronie środowiska
i niskie kwalifikacje zawodowe i mentalne ludzi
przyzwyczajonych do biernej pracy najemnej

. Skończyły się

czasy produkcji lekceważącej rynek, wyrobów zbędnych i
wybrakowanych, nie mających nic wspólnego z
nowoczesnością, a mimo to sprzedawanych pod ladą. Po roku
1990 okazało się, że w normalnej gospodarce rynkowej nie
potrzeba Polsce 200 mln ton słabo sortowanego węgla, 20 mln
ton kiepskiej stali i innych rzeczy, których produkcja dawała
milionom zatrudnienie, ale nie dobrobyt. Zaczęły działać reguły
gospodarki rynkowej wymagające wysokiej jakości i obniżania
kosztów, promujące sukces rynkowy, a nie fikcyjne osiągnięcia
statystyczne.

Zderzenie nowego ze starym musiało oznaczać pojawienie
się bezrobocia i konfliktów społecznych w sektorach
dotychczas najbardziej hołubionych: w górnictwie,
hutnictwie, przemyśle zbrojeniowym i w państwowym,
niezwykle kosztownym rolnictwie.

Sposoby przeciwdziałania

nieuchronnym konsekwencjom upadku gospodarki
komunistycznej nie przynoszą, niestety, chluby kolejnym
rządom. Obrona własności państwowej i stanu zatrudnienia
w tradycyjnych gałęziach uniemożliwiła ich restrukturyzację
oraz wzrost stopy inwestycji, warunkujący zatrudnienie.
Nadmierna stopa redystrybucji i fatalna struktura wydatków
budżetowych hamują wzrost gospodarki i możliwości
zwalczania bezrobocia. Populistyczna polityka kolejnych
rządów osłabiła konkurencyjność naszej gospodarki, a
dzisiejsza stopa bezrobocia jest rezultatem opóźnień w
prywatyzacji, rozmaitych gwarancji płacowych i preferencji
dla świadczeń socjalnych zamiast dla innowacji.

Przyczyny bezrobocia w rozwiniętych krajach
zachodnich mają inną naturę. Ma ono swe źródło
przede wszystkim w postępie technicznym,
wprowadzeniu nowych technologii, które zastępują
pracę ludzką podnosząc jednocześnie wydajność
pracy, co przy wysokich płacach opłaca się
przedsiębiorcom. Bezrobocie w tych krajach ma
charakter wyselekcjonowany, dotyczy przede
wszystkim osób starszych i o niskich kwalifikacjach.

Rozmiary bezrobocia zależą od trzech

czynników:

-współczynnika aktywności zawodowej,

-liczby ludności w wieku produkcyjnym,

-rozmiarów zatrudnienia

czyli:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np.
górnictwa
• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy
usługi
• ograniczanie produkcji
• brak informacji o miejscach pracy
• brak mobilności
• przeniesienie zakładu do innego rejonu
• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia
pracowników
• zmiany w technologii
• wysokie obciążenia fiskalne

IV. Skutki bezrobocia

Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy

powoduje nasilanie się zjawisk izolacji, napięć i
konfliktów społecznych

. Bezrobocie jest

czynnikiem wpływającym na

wzrost patologii

społecznej

oraz prowadzi do istotnego

pogorszenia warunków życia

całych społeczności

lokalnych. Przy dłuższym okresie pozostawania
bez pracy rozpoczyna się

proces

destrukcji.

Wyraża się on

izolacją społeczną,

brakiem zaufania do samego siebie, niskimi
dochodami, stresem w rodzinie, pogorszeniem
zdrowia psychicznego i fizycznego i
zwiększonymi trudnościami znalezienia nowej
pracy.

Społeczne koszty bezrobocia

wynikają z niepełnego

wykorzystania zasobów pracy w gospodarce oraz
konieczności wspierania osób pozostających bez
pracy ze środków publicznych, zwłaszcza w sytuacji
bezrobocia przymusowego, gdy gospodarka
produkuje mniej dóbr niż wynoszą jej potencjalne
zdolności.

Koszty bezrobocia najczęściej rozpatrywane są w
rozbiciu na

koszty prywatne i społeczne

. Koszty

prywatne zależą od charakteru bezrobocia. W
przypadku bezrobocia dobrowolnego prywatny
koszt jest mniejszy niż prywatne korzyści z bycia
bezrobotnym tzn.

zasiłki są stosunkowo wysokie do zarobków w
proponowanej pracy.

Jeżeli bezrobocie jest

przymusowe, to „cierpienia” ludzi są większe i
argumentacja na rzecz udzielania im pomocy staje
się silniejsza.

Koszty i skutki bezrobocia dzieli się na:

a) Koszty bezpośrednie – wydatki z funduszu
pracy, pomocy społecznej. Koszty te odczuwa całe
społeczeństwo. Wiąże się to ponoszonymi przezeń
dużymi kosztami świadczeń socjalnych,
ograniczeniem dochodów z podatków i składek
ubezpieczeniowych, rozszerzaniem zjawisk
patologicznych, wzrostem napięć społecznych

b) Koszty pośrednie – ulgi i zwolnienia fiskalne w
rejonach zagrożonych bezrobociem, luka
czynników wytwórczych, koszty związane z
ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie
gospodarki

c) Pozytywne aspekty społeczno-ekonomiczne –
zmiany postaw wobec pracy, racjonalizacja
zatrudnienia, wspomaganie procesów
restrukturyzacji, racjonalizacja wyboru kwalifikacji
i zawodu.

d) Negatywne skutki społeczno-psychologiczne i
moralne – pogorszenie standardu życia,
zagrożenie egzystencji, zagrożenia w sferze
psychologicznej człowieka.

V. Charakterystyka bezrobocia w

Polsce

Najbardziej charakterystyczne cechy polskiego
bezrobocia, to:

• wysoki udział ludzi młodych w populacji bezrobotnych,
szczególnie dużo ich przybywa w lipcu i sierpniu, kiedy
rejestrują się w urzędach pracy absolwenci różnego typu
szkół.

• znaczny udział procentowy w całej populacji
bezrobotnych osób posiadających wykształcenie
zawodowe oraz podstawowe. Wykształcenie wyższe i
ogólne na poziomie średnim jest niewątpliwie lepszym
niż zasadnicze zawodowe oprzyrządowaniem do podjęcia
działalności zawodowej.

• znaczny udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej
populacji, co łączy się z utratą prawa do otrzymania
zasiłku. Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą
specyficzne problemy psychiczne i społeczne,

zwiększający się udział kobiet w ogólnej liczbie

bezrobotnych. Wśród bezrobotnych dominują kobiety,
szczególnie na wsiach i małych miastach, pomimo to, że
kobiety bezrobotne są lepiej wykształcone niż bezrobotni
mężczyźni. W tym przypadku poziom wykształcenia
okazuje się nie mieć decydującego znaczenia i można to
nazwać dyskryminacją kobiet na rynku pracy,

• przestrzenne i to bardzo znacznie zróżnicowane polskie
bezrobocie. Najniższe wskaźniki bezrobocia notujemy na
terenach leżących wokół wielkich miast będących dużym i
zróżnicowanym rynkiem pracy, tj. województwa
mazowieckie, małopolskie, wielkopolskie. Najwyższa
natomiast stopa bezrobocia występuje na terenach, na
których istniały nieliczne zakłady przemysłowe, jak również
na terenach rolniczych pasa północnego i wschodniego
Polski. Utrudnieniem w przeciwdziałaniu temu zjawisku jest
kwestia mieszkaniowa, która polega na tym, że Polak jest
przeświadczony, że pracę powinien szukać tam, gdzie ma
swój dach nad głową a nie tam, gdzie jest praca.

VI. Bezrobocie jako nowa kwestia

społeczna

Bezrobocie nie tylko samo jest problemem
społecznym, ale leży także u podstaw wielu innych
kwestii społecznych. I tak np. szczególnie
długotrwałe bezrobocie związane jest z obniżeniem
standardu materialnego życia nie tylko samego
bezrobotnego, ale i całej jego rodziny. Stąd bardzo
często obszary długotrwałego bezrobocia pokrywają
się w danym społeczeństwie z obszarami ubóstwa.
To z kolei może powodować rozprzestrzenianie się
rozmaitych patologii społecznych, rozpad rodziny
obniżenie zdrowotności społeczeństwa. Nawet
krótkotrwały okres bezrobocia nie pozostaje bez
wpływu na kondycję psychiczną osób dotkniętych
tym problemem.

Bezrobocie zaczyna być postrzegane i traktowane
przez coraz większą liczbę ludzi jako problem
społeczny. Z chwilą pojawienia się takiej oceny,
granice społecznej przestrzeni bezrobocia ulegają
niepomiernemu rozszerzeniu. Rozwijają się
instytucje obsługi bezrobocia, powstają programy
badawcze, mnożą się publiczne dyskusje na
temat bezrobocia. Kształtuje się instytucjonalna
struktura obsługi bezrobocia. Zatrudnieni w niej
ludzie odpowiadają za skuteczność wysiłków
zmierzających do ograniczenia skali zjawiska, za
dystrybucję i wykorzystanie przeciw bezrobociu
pieniędzy podatników. Zjawisko to absorbuje
także społeczności lokalne, władze samorządowe,
centralne instytucje państwa.

Ekonomiści

uważają, że bezrobocie napędza

inflację – dzięki zwiększaniu wydatków
budżetowych.

Socjologowie

i pracownicy socjalni

ostrzegają przed patologiami społecznymi.

Psychologowie

podkreślają negatywne

konsekwencje osobowościowe bezrobocia
trwającego dłużej niż rok.

Politologowie

twierdzą,

że duża liczba bezrobotnych może mieć wpływ
na okresowe destabilizowanie systemu
politycznego przy założeniu, że osoby
bezrobotne są generalnie bardziej podatne na
populistyczne hasła polityków.

Skala bezrobocia sprawia, że zmieniają się
społeczne sposoby jego wartościowania. Należy
stawić mu czoło na różnych poziomach:
indywidualnej zaradności życiowej, solidarności
rodzinnej, lokalnych programów zaradczych,
sprawności instytucji, polityki gospodarczej i
społecznej rządu. Wprowadzony po II wojnie
światowej ustrój, który dziś nazywamy realnym
socjalizmem, miał wyeliminować wszelkie zjawiska
społeczne, do których można by zastosować pojęcie
„kwestii społecznej”. Toteż zgodnie z obowiązującą
ideologią przez wiele lat nie używano w naukach
społecznych tego terminu. Obecnie nie da się od
niego uciec m. in. za sprawą bezrobocia.

Zjawisko to swymi cechami i nasileniem w pełni
wyczerpuje wszystkie elementy, jakie przypisuje się
kwestiom społecznym. Są to zjawiska i sytuacje,
które:
- dotyczą większych grup i zbiorowości społecznych,
- polegają na kumulacji negatywnych cech położenia
materialnego, społecznego lub politycznego,
- wywołują społeczny niepokój i wzburzenie,
- są źródłem napięć społecznych, niekiedy nawet
ostrych konfliktów, przez co wpływają destrukcyjnie
na rozwój całego społeczeństwa,
- nie mogą być w pełni rozwiązane w ramach grupy,
przy pomocy dostępnych jej metod i możliwości,
- mogą być rozwiązane tylko drogą podjęcia działań
przez państwo lub inne podmioty polityki społecznej.

Badacze problemu polskiego bezrobocia wskazują
przede wszystkim, że zjawisko to w Polsce (inaczej niż w
rozwiniętych krajach zachodnich) pojawiło się tu po
blisko pięćdziesięcioletniej przerwie. Jedynie najstarsi,
sięgający pamięcią do okresu sprzed II wojny światowej,
mogli przywołać we wspomnieniach czasy, kiedy nie dla
wszystkich starczało pracy i wiele rodzin borykało się z
problemem zdobycia środków do życia. Zdecydowana
większość społeczeństwa zachowała w pamięci
odmienną sytuację, kiedy praca (choć z reguły słabo
płatna) była dostępna dla wszystkich. Było to efektem
realizacji doktryny zakładającej, iż społeczeństwo
socjalistyczne jest z racji swoich ideowych założeń wolne
od problemu bezrobocia, w związku z tym preferowano
sytuację sztucznego niedoboru siły roboczej i
nadmiernego zatrudnienia, bez zwracania uwagi na
koszty ekonomiczne takiego stanu rzeczy.

Parę wzorów

• Stopa bezrobocia to stosunek liczby osób bezrobotnych

do liczby osób aktywnych zawodowo

• StB – stopa bezrobocia;

• B – bezrobotni;

• A – aktywni zawodowo.

A

B

StB

Współczynnik aktywności zawodowej to udział aktywnych

zawodowo w liczbie ludności

• WsA – współczynnik aktywności zawodowej

• L – ogół ludności

L

A

WsA

• Wskaźnik zatrudnienia czyli udział pracujących w liczbie

ludności

• WsZ – wskaźnik zatrudnienia

• L – ogół ludności

L

P

WsZ

• Stopa bezrobocia rejestrowanego to stosunek liczby

zarejestrowanych bezrobotnych do cywilnej ludności

aktywnej zawodowo (ewidencja urzędów pracy).

• StBr – stopa bezrobocia rejestrowanego

• Br – zarejestrowani bezrobotni (ewidencja Urzędów Pracy)

• Ac – cywilna ludność aktywna zawodowo

Ac

Br

StBr

Miara bezrobocia

Miarą bezrobocia na danym rynku pracy jest stopa bezrobocia
(czyli stopa bezrobocia faktycznego). Siła robocza, L, to suma
bezrobotnych i pracujących.

L

U

N

U

U

u







To jeszcze nie koniec…