Enterococcus spp. – paciorkowce kałowe

-

ziarniaki Gram-dodatnie

-

względne beztlenowce

-

rosną na podłożach prostych

-

nie wytwarzają katalazy

-

nieruchliwe (wyjątki: E. gallinarum, E. casseliflavus)

-

zdolne do wzrostu w temperaturze 10

o

C i 45

o

C, w obecności 6,5%

NaCl, w pH 9,6, w podłożu z 40% żółcią

-

redukują błękit metylenowy

-

hydrolizują eskulinę

-

większość gatunków wytwarza aminopeptydazę leucynową (LAP)

-

większość gatunków wytwarza aryloamidazę pyrolidynową (PYR)

-

gatunki mające znaczenie kliniczne E. faecalis, E. faecium

Wybrane czynniki wirulencji

-

cytolizyna

–

białko

zewnątrzkomórkowe

o

właściwościach hemolizyn (występuje u E. faecalis i
wywołuje zakażenia o charakterze epidemicznym)

-

substancja agregująca – białko powierzchniowe
(występuje u E. faecalis) zwiększające hydrofobowość
powierzchni komórki

-

żelatynaza

-

hialuronidaza

-

pozakomórkowe nadtlenki

-

zewnątrzkomórkowe białka powierzchniowe Esp

-

wielooporność nabyta lub oporność naturalna

-

śluz i biofilm bakteryjny

Źródłem zakażenia

- przewód pokarmowy człowieka,
-

zakażone

przedmioty

(termometry,

stetoskopy,

aparatura do pomiaru ciśnienia)

Może nastąpić wystąpić zjawisko kolonizacji ran u
pacjentów z zaburzeniami krążenia i cukrzyków

Wytrzymałość:

Łatwość przeżywania w suchym i wilgotnym środowisku
szpitalnym

Czynniki predysponujące do zakażenia:

- przyjmowanie leków immunosupresyjnych
- długotrwała terapia cefalosporynami
- długotrwała hospitalizacja
- inwazyjne procedury medyczne w obrębie jamy
brzusznej

Chorobotwórczość

- zakażenia skóry i tkanek miękkich
– zakażenia ran (szczególnie odleżyn),
- bakteriemie,
- zakażenia układu moczowego,
- zapalenie wsierdzia,
- zakażenia mieszane w obrębie jamy brzusznej
Izolowane z płuc, ale nie wywołują choroby

Wybrane mechanizmy oporności

1. Enzymatyczna inaktywacja leku
Nabyta, wysoka oporność enterokoków na amnioglikozydy
(HLAR)
Oznaczanie

oporności

wysokiego

stopnia

metodą

przeglądową (wykonujemy, gdy strefa wokół krążka wynosi
7-9 mm) na podłożu BHIA z gentamicyną 500 g/ml lub
streptomycyną 2000 g/ml, zawiesina bakteryjna o
gęstości 0,5 Mc Farlanda w ilości 10 l.
Uwaga! W przypadku wystąpienia wrażliwości na
gentamicynę można zastosować leczenie skojarzone z
penicyliną, ampicyliną, wankomycyna lub teikoplaniną.
HLAR - Enterokoki oporne na wysokie stężenie
aminoglikozydów.

Wybrane mechanizmy oporności

2. Brak miejsca docelowego dla leku lub jego niskie
powinowactwo – gatunkowo-specyficzne (kodowane
chromosomalnie)
Naturalna

oporność

enterokoków

na

penicyliny

izoksazoliowe i cefalosporyny (PBP o niski powinowactwie
do wymienionych -laktamów)

Wybrane mechanizmy oporności

3. Zmiany miejsca docelowego dla leku (oporność receptorowa)
Wytwarzanie

prekursorów

peptydoglikanu

o

niskim

powinowactwie do wankomycyny –D-Ala-D-mleczan (VanA,
VanB, VanD) lub D-Ala–D-seryn (VanC, VanE) zamiast D-Ala_D-
alanin (szczepy wrażliwe).
Enzymy te kodowane są przez zespoły genów gatunkowo-
specyficznych

(kodowane

chromosomalnie)

lub

nabyte

(kodowane chromosomalnie lub plazmidowo).
Przykłądy:
a)

naturalna

oporność

Enterococcus

casseliflavus

i

Enterococcus gallinarum na wankomycynę (fenotyp VanC),
gatunki te często rosną na podłożu z 6 g/ml wankomycyny
(zakres MIC 232 g/ml

Wybrane mechanizmy oporności

natomiast są wrażliwe są na teikoplaninę

b) nabyta oporność E. faecium i E. faecalis i innych
enterokoków na wankomycynę
W przypadku uzyskania wrażliwości 15-16 mm dla
wankomycyny

w

metodzie

krążkowo-dyfuzyjnej

oznaczamy

wrażliwość

na

glikopeptydy

metodą

przeglądową, stosując podłoże
BHIA z wankomycyną 6 g/ml, zawiesina bakteryjna o
gęstości 0,5 Mc Farlanda w ilości 10 l.

VRE - enterokoki oporne na wankomycynę.

Leczenie

Ciężkie zakażenia

enterokokowe (np. zpalenie wsierdzia)

leczymy

penicyliną

lub

ampicyliną

skojarzoną

z

gentamycyną lub streptomycyną

. U chorych

uczulonych na

penicylinę

alternatywę stanowi

imipenem, kotrimoksazol,

klarytromycyna,

ofloksacyna,

cyprofloksacyna

.

W

przypadku

zapalenie wsierdzia

wskazane jest podawanie

wankomycyny

, o ile wykazano wrażliwość bakterii.

30-55%

enterokoków

opornych

na tetracykliny. Dla szczepów VRE

stosujemy

linezolid,

beta-laktam

+

aminoglikozyd,

chinupristyna/dalfoprisyna