LECZENIE USPRAWNIAJĄCE

LECZENIE USPRAWNIAJĄCE

W CHOROBACH

W CHOROBACH

OBWODOWEGO UKŁADU

OBWODOWEGO UKŁADU

NERWOWEGO

NERWOWEGO

Usprawnianie chorych z uszkodzeniami

Usprawnianie chorych z uszkodzeniami

obwodowego układu nerwowego

obwodowego układu nerwowego

W skład obwodowego układu nerwowego wchodzą:



nerwy obwodowe,



sploty nerwowe



korzenie rdzeniowe.

Uszkodzenia poszczególnych struktur tego układu mogą być
następstwem urazów, procesów zapalnych i zwyrodnieniowych



urazy mechaniczne, powodujące przecięcie nerwu lub jego
zgniecenie czy stłuczenie (tzw. zdławienie), rozciągnięcie lub
niedokrwienie.



drobne urazy, ale często się powtarzające (tzw. mikrourazy),
które doprowadzają stopniowo do zmian zwyrodnieniowych i
objawów przewlekłego podrażnienia lub ucisku.



procesy zapalne, toksyczne, które doprowadzają do
uszkodzeń wielonerwowych



zaburzenia

metaboliczne

(choroby

zakaźne,

zatrucia,

alkoholizm, cukrzyca, niedobór witamin itp.) doprowadzające
do uszkodzeń wielonerwowych

Do najczęstszych przyczyn uszkadzających nerwy obwodowe i
sploty należą:

Rozpoznanie ustala się na podstawie dokładnego wywiadu,

ogólnego badania internistycznego i szczegółowego badania

neurologicznego.
Potwierdza je stwierdzenie:



porażenia wiotkiego lub niedowładu mięśni w obrębie

unerwienia określonego nerwu,



upośledzenia czucia na tym samym obszarze,



zaburzeń przewodzenia nerwowego,



zaburzeń naczynioruchowych,



bólów i parestezji.

Objawy występujące w zależności od charakteru uszkodzenia

ujmuje tabela 1.

Tabela 1. Zmiany patologiczne i kliniczne w uszkodzeniu nerwów obwodowych

Typ

Typ

uszkodzenia

uszkodzenia

Zmiany

Zmiany

patologiczne

patologiczne

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

Neuropraksja

przejściowe przerwanie

czynności nerwowej bez

zmian strukturalnych

przejściowe porażenie lub

niedowład, przejściowe

nieznaczne zaburzenie

czucia, brak zaniku mięśni i

odczynu zwyrodnienia, brak

zmian elektromiograficznych

Axonotmesis

całkowite przerwanie

włókien osiowych przy

zachowaniu osłonek

pełny obraz porażenia

obwodowego z zanikiem

mięśni i odczynem

zwyrodnienia; powrót do

stanu prawidłowego po

dłuższym okresie leczenia

Neurotmesis

przerwanie całkowite

włókien osiowych i ich

osłonek

obraz trwałego i całkowitego

porażenia obwodowego;

brak możliwości powrotu do

stanu prawidłowego, często

obecność nerwiaków i

konieczność leczenia

chirurgicznego

Kompensacji podlegać mogą tylko uszkodzenia niepełne.

W przypadkach powrotu funkcji ruchowej wskutek regeneracji
nerwu - warunkiem jej jest zachowanie komórki ruchowej i
łączności z nią uszkodzonego odcinka nerwu przez zachowaną
osłonkę łącznotkankową.

Całkowita regeneracja następuje w tych przypadkach niekiedy
dopiero po wielu miesiącach, zależnie od długości
uszkodzonego nerwu. Włókna osiowe odrastają bowiem powoli,
ok. 1,0—1,5 mm na dobę, a sam proces regeneracji zaczyna
się w 40—50 dni po uszkodzeniu.

W przypadkach zniszczenia komórek ruchowych w rogach
przednich rdzenia lub pełnego przerwania łączności z pniem
nerwu, nie można się spodziewać pełnej regeneracji
uszkodzonych jednostek motorycznych, toteż rokowanie jest
mniej pomyślne i zależy w dużym stopniu od liczby
zachowanych

komórek

ruchowych

oraz

możliwości

wytworzenia przez nie sieci dodatkowych rozgałęzień i
połączeń docierających do jak największej liczby odnerwionych
włókien mięśniowych.

Proces pełnego zwyrodnienia nerwu następuje w okresie 90 dni,
ostateczne rokowanie przeprowadzać więc należy po upływie
około 3 mieś., na podstawie oceny stopnia, dynamiki i
rozległości porażeń. Brak dynamiki obserwowany w tym okresie
wiąże się z niepomyślną prognozą, natomiast nawet niepełny
powrót funkcji mięśni uprzednio w pełni bezwładnych rokować
może dalszy przyrost siły w przebiegu rehabilitacji.
Niepomyślnie rokuje także obecność w jednej funkcjonalnej
grupie mięśni jednolicie zanikłych, świadczące o rozległym
uszkodzeniu całego segmentu rdzenia lub kilku korzeni, w
przeciwieństwie do zlokalizowanych uszkodzeń oszczędzających
unerwienie poszczególnych mięśni, które następnie przejąć
mogą zastępczo pewien zakres funkcji mięśni zanikłych.
Zależnie od stopnia i rozmiaru nieodwracalnych porażeń ustalać
należy wskazania do zabiegów operacyjnych i zaopatrzenia
ortopedycznego, które w różnym stopniu pozwolić mogą na
adaptację pacjenta do inwalidztwa.

W przypadkach urazowych uszkodzeń nerwów obwodowych i
splotów zachowawczego leczenia usprawniającego w razie
utrzymania się zmian porażennych nie należy kontynuować
dłużej niż 6—8 tygodni

Brak dynamiki klinicznej w wymienionym okresie i pojawienie
się

odczynu

zwyrodnienia

elektrycznego,

potencjałów

denerwacyjnych w EMG, przerwania przewodzenia, są
wskazaniem

do

operacyjnej

rewizji

miejsca

urazu

i

przeprowadzenia zabiegu neurolizy lub zszycia nerwu, ze
wznowieniem leczenia usprawniającego po dokonanym zabiegu.

Ogólne zasady leczenia usprawniającego

Ogólne zasady leczenia usprawniającego

Rehabilitacja w okresie wczesnym

Rehabilitacja w okresie wczesnym

Pierwszy okres rehabilitacji bezpośrednio po uszkodzeniu
nerwów

obwodowych

obejmuje

zabiegi

opóźniające

powstawanie zmian wstecznych i przyśpieszające regenerację
włókien nerwowych.

Do takich zabiegów należy głównie:



termoterapia,



elektrostymulacja



masaż



ćwiczenia bierne, bierno-czynne i wspomagane.

Wszystkie odnerwione mięśnie powinny być drażnione 2—4 razy
dziennie przez okres 15—20 min lub jednorazowo przez okres
20—30 min, przy odpowiednim unieruchomieniu stawów, aby
uzyskać skurcze izometryczne, które najskuteczniej zapobiegają
zanikowi mięśni (60—90 skurczów dziennie w każdym mięśniu).

U chorych z opatrunkami gipsowymi po rekonstrukcji
operacyjnej nerwów można stosować elektrostymulację
aparatami do elektrogimnastyki, pobudzając punkty motoryczne
mięśni przez wycięte okna w opatrunkach.

Leczenie ciepłem polega na utrzymaniu uszkodzonych nerwów
w ciepłocie 37—38°, przez co najmniej 16—18 godzin w ciągu
doby, za pomocą stosowania okładów parafinowych lub
borowinowych,

promieni

podczerwonych,

diatermii

krótkofalowej lub specjalnych ocieplaczy i podgrzewaczy.

W

okresie

unieruchomienia

bezpośrednio

po

zabiegu

operacyjnym (do 10 dni) nie stosuje się żadnych zabiegów, poza
okładami ciepłymi na opatrunek gipsowy oraz ćwiczeniami
oddechowymi i ćwiczeniami oporowymi kończyn zdrowych
(ćwiczenia synergiczne przeciwstronne).

Po zdjęciu opatrunków unieruchamiających (3—4 tygodnie)
rozpoczyna się ćwiczenia redresyjne i zabiegi cieplne, które w
tym okresie mogą już być stosowane bezpośrednio pod kontrolą
czucia powierzchniowego. Również nadal (do 8 tygodni) może
być

stosowana

elektrostymulacja.

Oprócz

stymulacji

elektrycznej

można

stosować,

zwłaszcza

w

okresach

późniejszych, do torowania proprioceptywnego, wibratory
mechaniczne lub elektromechaniczne oraz specjalne ćwiczenia.

Mobilizacja ruchowa

Mobilizacja ruchowa

Możliwie jak najwcześniej należy uruchomić chorego, ponieważ
aktywność ruchowa:



opóźnia zanik mięśni,



utrzymuje prawidłowy zakres ruchu,



przeciwdziała powstawaniu obrzęków



skraca okres reakcji bólowych,



pobudza mięśnie współdziałające i antagonistyczne,



ogranicza wtórne inwalidztwo.

W mobilizacji chorego należy jak najszerzej wykorzystywać
czynności użyteczne (terapia zajęciowa), unikać natomiast
ćwiczeń abstrakcyjnych oraz przeciążenia narządu ruchu
(więzadeł i torebek stawowych). Włączenie terapii zajęciowej
znacznie przyśpiesza powrót utraconej koordynacji mięśniowo-
nerwowej i precyzji ruchów. O ile stan chorego na to pozwala,
wskazane jest stosowanie ćwiczeń w wodzie.

Wykonywanie ruchów czynnych należy rozpoczynać w miarę
ustępowania bólu przy wykonywaniu ruchów biernych, zalecając
stosowanie ćwiczeń kilkakrotnie w ciągu dnia, w krótkich
seriach nie doprowadzających do zmęczenia i wyczerpania. W
celu złagodzenia bólu wskazane są różne formy zabiegów
cieplnych, masaż, elektrostymulacja.

Akceptacja stanu sprawnościowego

Akceptacja stanu sprawnościowego

Chorego należy poinformować o jego aktualnych i przyszłych
możliwościach czynnościowych oraz o konieczności intensywnej
współpracy z zespołem prowadzącym leczenie usprawniające.
Chory powinien również uświadomić sobie, że niektóre objawy
chorobowe są nieodwracalne oraz że nieuniknione są także
pewne ograniczenia.

Uszkodzenia ważniejszych nerwów

Uszkodzenia ważniejszych nerwów

obwodowych i splotów

obwodowych i splotów

Uszkodzenie nerwu twarzowego (n. czaszkowy VII)

Uszkodzenie nerwu twarzowego (n. czaszkowy VII)

Włókna ruchowe nerwu twarzowego unerwiają:



mięsień strzemiączkowy,



mięśnie powierzchowne (mimiczne) twarzy i czaszki,



mięsień szeroki szyi,



tylną część mięśnia dwubrzuścowego



mięsień rylcowo-gnykowy.

Włókna przywspółczulne unerwiają gruczoły i błonę śluzową
gardła, podniebienia, jamy nosowej i zatok przynosowych oraz
dochodzą do ślinianek podżuchwowych i podjęzykowych.

Włókna czuciowe przewodzą bodźce smakowe z 2/3 przednich
języka i bodźce czuciowe ze ślinianki przyusznej.

Pierwotne

uszkodzenie

nerwu

twarzowego

może

być

spowodowane:



nagłym ochłodzeniem twarzy (ischemia)



zakażeniem wirusowym lub innym procesem zapalnym



odczynem alergicznym



bezpośrednim urazem

Wtórne uszkodzenie może być następstwem różnych spraw
chorobowych toczących się w obrębie tkanek wzdłuż przebiegu
nerwu (zapalenie ucha środkowego, guzy tzw. kąta mostowo-
móżdżkowego, nowotwory podstawy czaszki).

Porażenie mięśni mimicznych po stronie uszkodzenia (chory nie
może zmarszczyć czoła, zamknąć oka, wyszczerzyć zębów) jest
podstawą rozpoznania. Niekiedy początkowo występują bóle za
uchem, w późniejszym okresie upośledzenie smaku na 2/3
przednich języka po stronie porażenia.

Rokowanie w większości przypadków jest pomyślne. Objawy
porażenia ustępują na ogół do 6 tygodni i tylko u niewielu
chorych pozostają na stałe (zwłaszcza u osób starszych). Można
wówczas rozważyć wskazania do rekonstrukcji nerwu twarzowego
na drodze operacyjnej

Leczenie usprawniające

Leczenie usprawniające

W początkowym okresie leczenie ma charakter objawowy i
obejmuje miejscowe stosowanie ciepła, unikanie przeciągów i
kurzu.

Oko należy osłaniać opaską lub ochronnymi szkłami do chwili,
gdy chory domyka dowolnie powieki.

Wskazany jest również delikatny masaż porażonych mięśni,
szczególnie okrężnego oka i ust kilka razy dziennie przez 5—10
min, najlepiej w pozycji leżącej dla pełniejszego rozluźnienia
pozostałych mięśni.

Podtrzymanie dolnej części twarzy i opadającego kącika ust
taśmą z przylepcem lub drutem wygiętym haczykowato oraz
pokrytym wąską rurką gumową i zahaczonym jednym końcem o
kącik ust a drugim założonym za małżowinę uszną (ryc. 1)
zapobiega rozciągnięciu a zarazem przykurczom mięśni.

Ryc. 1. Szyna podtrzymująca kącik ust w porażeniu n. VII

Po

upływie

14

dni

można

zastosować

codzienną

elektrostymulację, ale z dużą ostrożnością, aby nie doprowadzić
do wtórnego przykurczu i współruchów mięśni synergicznych.

Ważną rolę spełniają systematyczne ćwiczenia mimiczne
wykonywane kilkakrotnie dziennie przed lustrem, najlepiej
łącznie z masażem. W czasie ćwiczeń, które u dzieci mogą mieć
charakter zabawy, główną uwagę należy zwrócić na
następujące ruchy, wspomagane w razie potrzeby:



zamykanie oczu,



marszczenie czoła,



szczerzenie zębów,



gwizdanie, i dmuchanie,



stymulacja nerwowo-mięśniowa (torowanie

proprioceptywne), która polega na rozciąganiu i kurczeniu

mięśni mimicznych twarzy, łącznie ze skurczami

izometrycznymi i izotonicznymi mięśni kończyn i tułowia wraz

z wykorzystaniem bodźców w postaci masażu miękką

szczotką lub kostką lodu.

Część ćwiczeń wykonuje chory sam, część przy pomocy
fizykoterapeuty.

Leczenie fizyczne wspomaga się leczeniem farmakologicznym

Jeżeli po 2 tygodniach leczenia nie stwierdza się żadnej poprawy,
konieczne

jest

przeprowadzenie

dokładnych

badań

elektrodiagnostycznych dla ustalenia dalszego postępowania.

Uszkodzenie nerwu twarzowego ośrodkowe (nadjądrowe)
występuje najczęściej łącznie z porażeniem połowiczym po
udarze mózgowym i ma charakter porażenia spastycznego, z
zachowaniem reakcji emocjonalnych i skurczów dowolnych
mięśnia czołowego (utrzymanie połączenia z korą). W większości
przypadków nie wymaga specjalnego leczenia.

Uszkodzenie nerwu piersiowego długiego

Uszkodzenie nerwu piersiowego długiego

(C

(C

6

6

-C

-C

7

7

)

)

Przyczyną uszkodzenia może być ucisk spowodowany
przeciążeniem barku (noszenie ciężkiego plecaka), gwałtowny
ruch ramienia lub zabiegi operacyjne w dole pachowym. W
następstwie ma miejsce porażenie mięśnia zębatego z bólami w
okolicy łopatki i jej odstawanie (łopatka skrzydłowata). Chory
nie może unieść ramienia do góry i wykonać ruchów popychania
do przodu.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Od początku leczenia najważniejszą rzeczą jest ustalenie łopatki
w prawidłowym położeniu za pomocą opaski szerokiej na 10 cm,
zakończonej pętlą. Po podwieszeniu w pętli nadgarstka drugi
koniec opaski przerzuca się przez zdrowy bark i skośnie przez
plecy w kierunku górnej części przedramienia zgiętego w stawie
łokciowym do poziomu. Po objęciu opaską łokcia i ustaleniu
kończyny wolny koniec opaski ponownie przerzuca się przez
plecy i zdrowy bark do przodu, przyciskając łopatkę do klatki
piersiowej (ryc. 2).

Ryc. 2. Opatrunek ustalający łopatkę w porażeniu n. piersiowego długiego:

a — łopatka skrzydłowata (odstawienie przyśrodkowego brzegu przy

unoszeniu ramienia do przodu),

b — temblak ustalający łopatkę (widok od przodu),
c — widok temblaka od tyłu.

W początkowym okresie choroby stosuje się elektrostymulację
mięśni nieczynnych i ruchy bierne w stawie barkowym w pełnym
zakresie, a następnie — w miarę powrotu czynności ruchowej —
ruchy czynne wolne i oporowe, przechodząc stopniowo od pozycji
leżącej do półsiedzącej i siedzącej. W późniejszym okresie
dołącza się ćwiczenia z unoszeniem ramienia do przodu, do
poziomu barku, następnie unoszenie bokiem do góry i
opuszczanie ku dołowi oraz krążenie kończynami w pozycji
stojącej i wypychanie do przodu z pozycji szermierczej z
wysuniętą do przodu i zgiętą kończyną dolną.

W dalszym okresie wprowadza się intensywniejsze ćwiczenia
oporowe z wykorzystaniem bloczków i sprężyn oraz ćwiczenia
wielopłaszczyznowe i wieloosiowe, stosowane w uruchamianiu
barku (metoda Kabata).

Uszkodzenie nerwu łokciowego ( C

Uszkodzenie nerwu łokciowego ( C

8

8

- Th

- Th

1

1

)

)

Nerw łokciowy ulega uszkodzeniu najczęściej w obrębie łokcia
(długotrwały ucisk lub rozerwanie w czasie złamania kości lub
zwichnięcia stawu), rzadziej w obrębie nadgarstka (ucisk
narzędzi pracy, zranienia).

Chory wskutek porażenia mięśni międzykostnych i glistowatych
po stronie łokciowej, mięśni kłębika, mięśnia zginacza
łokciowego nadgarstka i zginacza głębokiego palców oraz
przywodziciela kciuka nie może przywodzić i odwodzić IV i V
palca, zginać ich w stawach śródręczno-paliczkowych i
prostować w stawach międzypaliczkowych oraz przywodzić
kciuka. Upośledzenie czucia występuje po stronie łokciowej ręki.
Ręka przyjmuje ułożenie szponiaste.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Należy jak najwcześniej zastosować szynę korekcyjną, masaż i
ruchy bierne, zapobiegające zwłóknieniu w rozciągnięciu
dłoniowym oraz elektrostymulację. Z ćwiczeń ruchowych
główny nacisk należy położyć na odwodzenie i przywodzenie
palców (ręka ułożona na stole w nawróceniu), na poruszanie
palcami oddzielnie i jednocześnie, na czynności chwytne
(kciukiem i kolejno palcem II, III, IV i V), na przywodzenie kciuka
i pozostałych palców, na prostowanie kolejnych palców oraz na
czynności manipulacyjne w zakresie życia codziennego (pisanie,
wiązanie węzłów, zapinanie guzików itp.).

Uszkodzenie nerwu promieniowego ( C

Uszkodzenie nerwu promieniowego ( C

5

5

-

-

C

C

8

8

)

)

Najczęstszą przyczyną uszkodzenia jest uraz lub ucisk w obrębie
kości

ramieniowej

(złamanie

kości,

głęboki

sen

w

nieodpowiedniej pozycji na twardym podłożu, ucisk kul
pachowych w dole pachowym itp.). Chory z powodu porażenia
mięśni:

trójgłowego

ramienia,

ramienno-promieniowego,

prostowników ręki i palców, prostowników kciuka i na-wrotnego
obłego, nie może prostować łokcia, ręki, palców i kciuka —
słabiej zgina łokieć i odwraca przedramię. Ręka zwisa luźno w
zgięciu (ręka opadająca lub cepowata). Zaburzenia czucia są
niestałe. Rokowanie jest pomyślniejsze niż w uszkodzeniu nerwu
łokciowego.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Należy jak najszybciej zaopatrzyć rękę w specjalną szynę
(ryc.3), umożliwiającą wykonanie wielu czynności chwytnych i
stosować elektrostymulację oraz bierne prostowanie ręki,
palców i kciuka w pełnym zakresie ruchu. W miarę poprawy
należy przejść do ćwiczeń czynnych: prostowanie palców
oddzielnie i razem, unoszenie palców (dłoń położona na stole),
uderzanie palcami o stół („gra na pianinie"), rozwieranie
palców, popychanie palcami drobnych przedmiotów i
,,prztykanie", zajęcia praktyczne (cięcie nożyczkami, chwytanie
różnych przedmiotów itp.).

Ryc. 3. Szyna w porażeniu n. promieniowego.

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego ( C

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego ( C

5

5

–

–

Th

Th

1

1

)

)

Uszkodzenie ma miejsce przeważnie w obrębie przedramienia i
nadgarstka, rzadziej w obrębie dołu pachowego i łokcia. Chory
w następstwie porażenia zginacza promieniowego nadgarstka
mięśni nawracających, zginacza głębokiego palców, mięśni
kciuka i mięśni glistowatych po stronie promieniowej nie może
odwodzić, przeciwstawiać i zginać kciuka, zginać pozostałych
palców w stawach międzypaliczkowych bliższych. Ręka
przyjmuje ułożenie ręki małpiej.

Przewlekły ucisk n. pośrodkowego może spowodować
zaburzenia naczynioruchowe, przykurcz Volkmanna lub objawy
cieśni nadgarstka (nocne parestezje w obrębie I, II i III palca) z
upośledzeniem przewodnictwa nerwowego.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Leczenie rozpoczyna się od ułożenia kończyny w szynie
zapewniającej częściowe zgięcie palców oraz odwiedzenie i
przeciwstawienie kciuka. Równocześnie stosuje się łagodny
masaż zapobiegający obrzękowi ręki oraz ćwiczenia o
charakterze terapii zajęciowej (układanie klocków, chwytanie i
ugniatanie piłek gumowych, podnoszenie i przekładanie
drobnych przedmiotów itp.) lub ćwiczenia na specjalnych
aparatach przywracających czynność chwytną ręki. W razie
pojawienia się bólów kauzalgicznych stosuje się zimne, wilgotne
okłady lub jontoforezę lignokainową, a w cięższych przypadkach
— sympatektomię.

Uszkodzenie nerwu udowego ( L

Uszkodzenie nerwu udowego ( L

2

2

- L

- L

4

4

)

)

Nerw udowy może ulec uszkodzeniu w następstwie ucisku w
swym przebiegu lub zranienia w czasie zabiegu operacyjnego w
jamie brzusznej. Chory wskutek porażenia prostowników kolana
ma trudności, np. przy wchodzeniu po schodach.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Podstawowym zadaniem jest utrzymywanie stawu kolanowego
w pozycji wyprostnej przez zastosowanie odpowiedniej szyny
lub aparatu stabilizującego. Nie wolno przy tym dopuścić do
uciśnięcia

porażonego

mięśnia.

Początkowo

ćwiczenia

przeprowadza się w pozycji leżącej na boku z podwieszeniem
kończyny (rzadziej w pozycji na brzuchu), a następnie w pozycji
siedzącej. W miarę przyrostu siły, przechodzi się do nauki
chodzenia i stopniowego wyłączania aparatu podporowego.

Uszkodzenie nerwu strzałkowego ( L

Uszkodzenie nerwu strzałkowego ( L

4

4

-

-

S

S

2

2

)

)

Spośród nerwów obwodowych nerw strzałkowy najczęściej
ulega porażeniu. Chory wskutek niedowładu prostowników
grzbietowych stopy i palców nie może chodzić na piętach (chód
brodzący), przy czym stopa zwisa w ułożeniu końsko-
szpotawym.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Od początku należy choremu zapewnić specjalną szynę
podtrzymującą stopę lub obuwie ortopedyczne, utrzymujące
stopę pod kątem prostym. Ćwiczenia rozpoczyna się od ruchów
biernych stopy i palców wspomaganych elektrostymulacją,
przechodząc w miarę powrotu ruchów czynnych do ćwiczeń
wolnych i oporowych, kolejno w pozycji leżącej na brzuchu, na
boku, klęczącej, siedzącej i stojącej, z wykorzystaniem
bloczków, sprężyn i sprzętu gimnastycznego. W końcowym
etapie główny nacisk należy położyć na przywrócenie
prawidłowego chodu.

Uszkodzenie nerwu piszczelowego ( L

Uszkodzenie nerwu piszczelowego ( L

4

4

- S

- S

3

3

)

)

Nerw piszczelowy ulega uszkodzeniu rzadko, przeważnie w
następstwie złamań kości piszczelowej i urazów dołu
podkolanowego. Chory wykazuje upośledzenie zginania
podeszwowego stopy i palców oraz podudzia w stawie
kolanowym. Często współistnieje porażenie n. strzałkowego.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Należy stosować szynę korygującą ułożenie stopy oraz
elektrostymulację i ćwiczenia bierne w pełnym zakresie ruchu,
następnie ćwiczenia czynne, jak w uszkodzeniu n. strzałkowego.

Uszkodzenie nerwu kulszowego ( L

Uszkodzenie nerwu kulszowego ( L

4

4

- S

- S

3

3

)

)

Uszkodzenie nerwu kulszowego ma miejsce najczęściej na
skutek bezpośredniego urazu (złamanie miednicy), zwichnięcia
stawu biodrowego lub wadliwie wykonanych wstrzyknięć
domięśniowych. To ostatnie dotyczy przeważnie strzałkowej
części pnia n. kulszowego. W około 65% przypadków
natychmiast po zastrzyku występuje porażenie, osiągając szczyt
nasilenia po 24—48 godzinach. W około 100/o przypadków
niedowład pojawia się dopiero po kilku godzinach lub nawet
kilku dniach. Bóle towarzyszące porażeniu mogą niekiedy
przypominać kauzalgię.

Leczenie usprawniające.

Leczenie usprawniające.

Jak w uszkodzeniu n. strzałkowego.