Kolonialne dziedzictwo
Ameryk

Dagmara Socha
Andrzej Rokoszewski

Religie w Ameryce

Kapitalizm a religia?



Autorem koncepcji Max Weber



Dychotomia między Ameryką
Północną a Południową podłoże
religijne



W Ameryce Północnej
protestanci i etyka
protestancka



Ameryka Południowa- katoliccy
Hiszpanie i Portugalczycy

Kapitalizm a religia?



Etyka protestancka zakładała, że ciężka praca jest

cnotą



Jednak rozrzutny tryb życia i lenistwo grzechem



Pomyślność w interesach jest świadectwem

przychylności Boga, i gwarantem zbawienia



Trzeba więc ciągle pracować a uzyskany kapitał

akumulować i inwestować

Ameryka Łacińska



Odwrotny model



Brak akumulacji kapitału wszystko „przejadane”



Księża i zakonnicy w Nowym Świecie
gromadzeniem bogactw niż nawracaniem
ludności

Synkretyzm religijny



Mała liczba

misjonarzy i księży



XVIII wiek

wypędzenie Jezuitów



Brak zainteresowania

ze strony wyższych

warstw religia



Kocioł kulturowy :

Czarni, Biali, Indianie



Religia ludowa

Synkretyzm religijny



Kościół zabraniał

odprawiania tradycyjnych

obrzędów afrykańskich, ale

i tak wśród niewolników

panowały fetyszyzm i

magia



Powierzchowność kultu

ograniczona do relikwii,

medalików, obrazów i

obrazków świętych, wody

święconej itp.

utożsamianych z fetyszami



Święci chrześcijańscy

utożsamiani z dobrymi

duchami orisze

Voodoo



Wyznawana na Haiti i

południu USA



Wiara w Bon Dieu, ale

obrzędy

zintensyfikowane wokół

kultu loa łączących cechy

afrykańskich duchów i

chrześcijańskich świętych



Rozwinięty kult przodków



Rytuał „opętania”



Papa Legba i ofiary ze

zwierząt i używek (kawa,

tytoń)

Santeria



Skupieni głównie na Kubie i

w Meksyku



Podobnie jak w przypadku

voodoo łączenie

szamanizmu z

chrześcijaństwem



Ofiary ku czci bogom



Kult słabo znany i nie

zalegalizowany



Najważniejsi bogowie:

Olorun( Bóg Ojciec), Babalu

Aye( Łazarz)- bóg

uzdrowiciel, Obatala( Jezus),

Ogun( św Piotr) bóg wojny i

sprawiedliwości,

Oshun( Maryja)

Candomblé



Jej wyznawcy

zamieszkują Brazylię



Plemiona Jaruba i Bantu



Wiara w jednego Boga i

liczne duchy (każdy ma

ducha opiekuna)



Kapłan- pośrednik



Rytuał toque- część

pierwsza przeznaczona

dla kapłanów i druga z

mszą i nawiedzaniem

przez duchy

Macumba



Łączy cechy zarówno
wierzeń
afrykańskich,
europejskich jak i
indiańskich



Kult przodków,
kapłan-medium,
ofiary ze zwierząt



Amulety i magiczne
napoje

Inne religie synkretyczne



Umbanda



Palo



Obeh

Meksykańska Madonna



Legenda o jej ukazaniu się
na wzgórzu w Tepeyac w
1531



Łączenie cech ikonografii
chrześcijańskiej z aztecką:
twarz, księżyc i ziemie
pod stopami, kolor
czerwony (krew) i
niebieski (królewski),
quicunce, dwie czarne
wstęgi

Rozwinięty kult maryjny



Matka Boska z Cordobe- patronka
Kubańczyków



Matka Boża z Aparecida- patronka
Brazylii

Święto zmarłych



Przygotowywanie

specjalnych dekoracji i

świętowanie na

cmentarzach (Meksyk)



Pokarm dla zmarłych

(Ekwador)



Budowanie ołtarzyków w

domach (Peru, Gwatemala)

Maximon z cygarem



Figura ze szmat z
drewnianą maską



Wystawiany przed
Kościół podczas
Wielkiego Tygodnia i
później obnoszona
podczas procesji



Powstała ze
skrzyżowania
majańskiego boga
tytoniu Mam i św.
Szymona

Santa Muerte



Wierzenia prekolumbijskie i katolickie



Ofiary jak dla Maximona



Opiekuje się więźniami, handlarzami narkotykowymi i

prostytutkami



Początkowo w Meksyku, dziś jej świątynie również w Los

Angeles

Difunta Correa



Żona żołnierza partyzantki w czasie w wojny domowej
w latach 40-tych w Argentynie



Zmarła w drodze do rannego męża, ale dziecko ocalało



Okrzyknięta świętą, rozwój kultu- grób w Vallecito



Ofiary min z wody i sukien ślubnych

Padim Ciço



Młody kaznodzieja brazylijski

uczący w wiosce w Juazeiro.



Pomagał biednym, starał się

być blisko ludu, wybudował

kaplicę wiernym



Podczas mszy miał

kilkakrotnie miejsce cud

przemienienia hostii w krew



Kanonizowany przez

Brazylijski Apostolski Kościół

Katolicki

Pablo Escobar Gaviria,



Boss mafii narkotykowej



Część swoich funduszy

przeznaczał na działalność

charytatywną i dobroczynną



Po śmierci pielgrzymki do

grobu i doniesienia o cudach

Religie etniczne



Rewitalizacja dawnych wierzeń



Odnoszące się do szamanizmu



Panetniczne



Holistyczne



Dążenie do uwolnienia ludzkiej psychiki



Mistyczny związek z przyrodą

Pejotyzm



Jedna z najważniejszych religii Indian
Ameryki Północnej (ok. 250 tys.
wyznawców)



Próba łączenia dawnych religii i przymusu
koegzystencji z Białymi



Legalna od 1918 Native American Church



Nazwa od halucynogennego kaktusa
peyot, którego zażywanie utożsamiane z
chrześcijańską komunią

Pejotyzm



Rytuał podczas którego spożywany poyet trwa

od soboty wieczorem i trwa około 24h



Spotkania w niewielkich wspólnotach składa się

na nie: modlitwy, śpiewy, spożywanie poyet i

kontemplowanie wizji



Właściwe wypełnienie rytuału daje wiernemu

odpowiednik many- życiowej siły wypełniającej

cały świat



Nawiązanie do religii chrześciajńskie Wielki

Duch- Bóg Ojciec, Chrystus który Białym objawił

chrześcijaństwo a Indianom pejotyzm, Ptak

Gromu- Duch Święty; Czytanie fragmentów Bibli

i nawiązywanie do symboliki chreścijańskiej

Podsumowanie



Religia pełni ważną rolę w
społeczeństwach Ameryk



Liczne ruchy powrotu do źródeł
owocujące synkretyzmem religijnym



Wielokierunkowy przepływ idei



Jej wpływ na różne sfery życia

Struktura własności
ziemi i rasizm

Wielkie rozwarstwienie



Dzielnice biedy i bogaczy



Rasowe w Kolumbii



Np. Cartagena



W Brazylii międzyrasowe

Latyfundia



Pierwszy Cortez



Haciendado, patron



Peones, sampeninos



Do dziś funkcjonuję

w wielu krajach

Zimna wojna



Doktryna Trumana



Guerillas



Ważne surowce (ropa)



Częste przewroty,

niezadowolenie społeczne



Po zakończeniu wciąż

interwencjonizm USA

Neokolonializm



United Fruits Company, dziś Chiquita
Brads International



Monopol na owoce tropikalne



Wyzysk



Często nie płacili podatków



Wspieranie bojówek



„Bananowe republiki”



1928 „Bananowa masakra”

Wojna antynarkotykowa



Obecność koncernów naftowych



Brak perspektyw dla rolników



„Plan Kolumbia”



Kontakty zbrojeniowe



Brak efektów

Gwatemala



Marginalizacja Indian



Jose Barriosa zaprasza Europejczyków



Ustawa o włóczęgostwie



Manuel Estrada sprzedaje ziemię

United Fruits

Gwatemala



Arbenz Guzman przeprowadza

reformę rolną, flirtuje z ZSRR



USA obala Guzmana, Carlos Castillo
Armas u władzy



Enrique Peralta, wprowadza

prawie pańszczyznę



Lewicowe bojówki np. MANO



Wojna domowa 1960-1996

Gwatemala dziś



Ponad połowa poniżej ubóstwa



Marginalizacja powodem przetrwania
zwyczajów



1 mln. Majów uchodźców,

200 tys. zabitych

Kuba



Przed rewolucją rolnictwo nastawione
na USA



Rolnictwo centralnie sterowane



Potem eksport do ZSRR



Potem nacisk na małych farmerów



Dziś zatrudnienie 50%



Import żywności 80%

Meksyk



Reformy rolne od 1915



Bardzo powolne, do 1930 rozdano 6,3%



Krok wstecz za Miguela Alemana



Lata 70-te- Ejidos



Dziś chłopi mają ziemię, ale muszą
dorabiać



Oblicze

Kostaryka



Niemal w całości chłopi średniorolni



W 1719 najbiedniejsza z kolonii
hiszpańskich



Brak niewolników



Indianie przetrzebieni



Stosunkowo stabilny kraj

Bogota



2 miejsca- Choco i Chico



Rasizm strukturalny- trzymanie
czarnych i indian w segregacji



„Rasizm subtelny”- poniżanie
nieoficjalne



Oba równie dotkliwe

Quilombo



Miasteczka zbiegłych niewolników i
marginesu



Najsłynniejsze Palmares



W 1988 nadano ziemię



Wokół Rio de Janeiro przekształciły się w
Fawele

Fawele



Wokół miast w Brazylii



¾ ludności



Od 1888 roku



Największy wzrost od 1970



Międzyrasowe

Podsumowanie



Dawni plantatorzy wciąż mają wielki
wpływ



Pogłębia to rozwarstwienie społeczne



Znaczna część konfliktów XX w.
wynikała z tego



Stagnuje to znacznie gospodarkę



Rasizmu nie wyeliminuje się bez
znacznych zmian gospodarczych