II

Rzeczpospolita

kraj wielu narodów.

II RP w liczbach

- II RP zajmowała obszar 388, 6 tys. km²
- w 1921 roku zamieszkiwało ją ponad 27 mln

ludzi;

- w 1939 roku – 35 mln ludzi
Granice:

- 1912 km – z Niemcami

- 984 km – z Czechosłowacją;

- 347 km – z Rumunią

- 1412 km – z ZSRR

- 753 km – z Litwą i Łotwą

- 140 km – granica morska
Pod względem administracyjnym II RP podzielona

została na 17 województw.

Struktura narodowościowa

W latach powojennych trudno było

okreslić skład procentowy

poszczególnych mniejszości

narodowych zamieszkujących Polskę.

W II RP przeprowadzono dwa spisy

powszechne, w 1921 i 1931 roku, ale

tylko w tym pierwszym pytano o

przynależność narodową. W 1931

natomiast pytano o język, którym

posługuje się na co dzień. Ale język nie

zawsze odzwierciedlał narodowość.

Niemniej udział Polaków określa się

na 64 %, Ukraińców – 16 %, Żydów
– 10 %, Białorusinów – 5 %,
Niemców – 4 %. Na pozostały 1 %
składali się mieszkańcy o
narodowości Rosyjskiej, Czeskiej,
Ormiańskiej i Litewskiej.

Stosunek ten jednak może być

zaburzony, ponieważ wielu
mieszkańców Kresów Wschodnich
nie deklarowało żadnej
narodowości.

Polacy dominowali przede wszystkim na

terenie Polski centralnej i północno –
wschodnich kresach. Na Polesiu i Wołyniu
oraz w Galicji Wschodniej przeważała
ludność ukraińska i białoruska ( ale nie
przekraczała 50 % ogółu mieszkańców).

Żydzi mieli przewagę w wielu miastach na

wschodzie kraju, a w miastach na Śląsku
i Pomorzu dominowali mieszkańcy
niemieccy.

Zjawisko „państwa wielonarodowego” w

okresie powojennym nie było rzadkością.

Sytuacja prawna mniejszości
narodowych

Wszyscy obywatele II RP, bez względu na

narodowość czy wyznanie, posiadali równe
prawa.

Zgodnie z tym mniejszości narodowe posiadały

pełnię praw politycznych (istniały
ugrupowania ukraińskie, białoruskie,
żydowskie itd.) Jednak zdecydowaną
większość stanowisk państwowych zajmowali
Polacy. Podobna sytuacja panowała w wojsku.
Oficerami mogli zostać jedynie Polacy.

Polityka wobec mniejszości
narodowych

Polskie ugrupowania polityczne prezentowały różne

nastawienie wobec mniejszości:

-

Endecja – nie ukrywała, że jej dążeniem jest

utworzenie państwa jednolitego narodowościowo;

-

Obóz Piłsudskiego – popierał proces asymilacji

ludności obcej z Polakami;

-

PPS – postulował nadanie mniejszościom

narodowym autonomii;

Polskie ugrupowania polityczne jednak nigdy nie

wypracowały wspólnego stanowiska wobec

mniejszości narodowych. Za jednym razem

stosowali politykę przychylną, natomiast z drugiej

strony podejmowały działania zniechęcające

mniejszości do kooperacji z rządem.

Działania rządu

- W latach 1920 – 23 na terenach wschodnich

rozpoczęto tzw. Osadnictwo wojskowe;

- W latach 1919 – 1929 w Wielkopolsce trwał

proces likwidacji niemieckiej własności

ziemskiej;

- W 1924 Stanisław Grabski (minister oświaty)

wprowadził projekt szkół dwujęzycznych, w

których uczyłyby się dzieci polskie i

niepolskie( po wprowadzeniu w życie liczba

godzin w językach obcych była gwałtownie

redukowana);

- Ograniczono sieć i liczbę niemieckich szkół

prywatnych;

Żydzi w Polsce

Po I wojnie światowej stosunki polsko –

żydowskie nie uległy znacznej poprawie.
Było to związane z poglądem, że ludność
żydowska będąca w większości
handlowcami, urzędnikami, prawnikami i
lekarzami, utrudnia ludności polskiej
możliwość awansu życiowego.

Niechęć do Żydów szczególnie widoczny był

w środowiskach studenckich, gdzie liczba
młodzieży żydowskiej stale zwiększała
się.

Numerus Clausus i Numerus Nullus

W związku z narastającym

niezadowoleniem studentów, młodzież
polska zaczęła forsować wprowadzenie
tzw.

numerus clausus

(ograniczenia

liczby młodzieży żydowskiej) lub

numerus

nullus

(całkowitego zakazu studiowania

dla Żydów).

Studenci polscy zmuszali studentów

Żydowskich do zasiadania na zajęciach w
osobnych ławkach – tzw.

getto ławkowe

.

Mniejszości wobec państwa.

Stosunek mniejszości narodowych do Polski był

zazwyczaj niechętny. Istniało przekonanie, że

Polska to państwo dbające jedynie o interesy

Polaków. Wielu z nich twierdziło, że Polska jako

kraj między Niemcami a ZSRR nie będzie trwało

zbyt długo.

Niechęć ludności niepolskiej przeradzała się w

konspiracyjną działalność:

- 1920 –

Ukraińska Organizacja Wojskowa

(UWO) –

kontynuowała walkę o niepodległą Ukrainę

- W latach 30. UWO przekształciła się w

Organizację Ukraińskich Nacjonalistów

–

organizację terrorystyczną( ataki na urzędników,

ministrów, ludzi związanych z polityką)