Zespół metaboliczny

Zespół metaboliczny

w profilaktyce lekarza

w profilaktyce lekarza

medycyny pracy

medycyny pracy

Łagów 16.06.2009

Łagów 16.06.2009

Łagów 16.06.2009

Łagów 16.06.2009

Dyslipidemia

Nadciśnienie

Cukrzyca Typ

2

Otyłość

Czynniki

predysponują

ce

Choroby układu

sercowo-

naczyniowego

›

Najważniejsze czynniki ryzyka

Najważniejsze czynniki ryzyka

odpowiedzialne za zgony na świecie w roku 2000

odpowiedzialne za zgony na świecie w roku 2000

IBLF dialogue with WHO.London.28.October.2002

Nadciśnienie

Otyłość

Nadciśnienie

Otyłość

Zgony (tysiące)

Zgony (tysiące)

Zespół metaboliczny (NCEP)

Zespół metaboliczny (NCEP)

•

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna

– obwód pasa

– obwód pasa

> 102 cm

> 102 cm

-

-

mężczyźni

mężczyźni

> 88 cm

> 88 cm

–

–

kobiety

kobiety

akt.M-94,K-80cm.

akt.M-94,K-80cm.

•

Hipertriglicerydemia

Hipertriglicerydemia





150mg/dl (1,69mmol/l)

150mg/dl (1,69mmol/l)

•

Niskie stężenie cholesterolu HDL

Niskie stężenie cholesterolu HDL

<40mg/dl (1,04mmol/l) - mężczyźni

<40mg/dl (1,04mmol/l) - mężczyźni

<50mg/dl (1,29mmol/l) - kobiety

<50mg/dl (1,29mmol/l) - kobiety

•

Wysokie ciśnienie krwi

Wysokie ciśnienie krwi

(skurczowe

(skurczowe





130mmHg i/lub rozkurczowe

130mmHg i/lub rozkurczowe





85mmHg)

85mmHg)

•

Wysokie stężenie glukozy na czczo (

Wysokie stężenie glukozy na czczo (





110mg/dl; 6,1mmol/l)

110mg/dl; 6,1mmol/l)

Jeśli co najmniej trzy z poniższych kryteriów zostały

Jeśli co najmniej trzy z poniższych kryteriów zostały

spełnione:

spełnione:

ATP III.

ATP III.

JAMA 2001;

JAMA 2001;

285

285

:

:

2486-97.

2486-97.

Zespół metaboliczny (IDF)

Zespół metaboliczny (IDF)

•

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna

– obwód pasa, dla rasy białej:

– obwód pasa, dla rasy białej:

94 cm – mężczyźni rasy białej

94 cm – mężczyźni rasy białej

80 cm – kobiety rasy białej

80 cm – kobiety rasy białej

Dodatkowo

Dodatkowo

którykolwiek z poniższych czterech czynników:

którykolwiek z poniższych czterech czynników:

•

Hipertriglicerydemia

Hipertriglicerydemia





150mg/dl (1,69mmol/l)

150mg/dl (1,69mmol/l)

•

Niskie stężenie cholesterolu HDL

Niskie stężenie cholesterolu HDL

< 40mg/dl (1,04mmol/l) – mężczyźni

< 40mg/dl (1,04mmol/l) – mężczyźni

<50mg/dl (1,29mmol/l) – kobiety

<50mg/dl (1,29mmol/l) – kobiety

•

Podwyższone ciśnienie krwi

Podwyższone ciśnienie krwi

skurczowe:

skurczowe:





130mmHg lub rozkurczowe:

130mmHg lub rozkurczowe:





85mmHg

85mmHg

•

Podwyższone stężenie glukozy na czczo we krwi:

Podwyższone stężenie glukozy na czczo we krwi:

100mg/dl (5,6mmo/l)

100mg/dl (5,6mmo/l)

www.idf.org/webdata/docs/idf_metasyndrome_definition.pdf

www.idf.org/webdata/docs/idf_metasyndrome_definition.pdf

Im więcej współistnieje czynników ryzyka tym...

.....większe prawdopodobieństwo wystąpienia

powikłań.

Wysokie i bardzo wysokie

Wysokie i bardzo wysokie

ryzyko

ryzyko

S

S

BP ≥180 mmHg

BP ≥180 mmHg

i/lub

i/lub

DBP

DBP

≥110 mmHg

≥110 mmHg

S

S

BP >160 mmHg

BP >160 mmHg

i D

i D

BP <70 mmHg)

BP <70 mmHg)

Cukrzyca

Cukrzyca

Zespół metaboliczny

Zespół metaboliczny

≥

≥

3

3

czynniki ryzyka

czynniki ryzyka

Powikłania narządowe

Powikłania narządowe

Bardzo

znacznie

zwiększone

Bardzo

znacznie

zwiększone

Bardzo

znacznie

zwiększone

znacznie

zwiększone

Bardzo

znacznie

zwiększone

Bardzo

znacznie

zwiększone

znacznie

zwiększone

znacznie

zwiększone

umiarkowanie

zwiększone

umiarkowanie

zwiększone

umiarkowanie

zwiększone

niewiele

zwiększone

Ciśnienie tętnicze (mmHg)

Inne czynniki ryzyka,
powikłania narządowe
lub choroby
współistniejące

Nadciśnienie

1 stopnia

SBP 140-159

DBP 90-99

Nadciśnienie

2 stopnia

SBP 160-179

DBP 100-109

Nadciśnienie

3 stopnia

SBP ≥ 180

DBP ≥ 110

3 lub więcej czynników
ryzyka, MS, powikłania
narządowe lub DM

Bardzo

znacznie

zwiększone

Bardzo

znacznie

zwiększone

znacznie

zwiększone

umiarkowanie

zwiększone

Przeciętne

niewiele

zwiększone

niewiele

zwiększone

Przeciętne

Prawidłowe

SBP 120-129

DBP 80-84

Wysokie

Prawidłowe

SBP 130-139

DBP 85-89

SBP: ciśnienie skurczowe; DBP: ciśnienie rozkurczowe; niewiele zwiększone,
umiarkowanie zwiększone znacznie zwiększone i bardzo znacznie zwiększone ryzyko
odnosi się do 10-letnie ryzyka wystąpienia incydentu lub zgonu z przyczyn sercowo-
naczyniowych. MS: zespół metaboliczny

Bez czynników ryzyka

1-2 czynniki ryzyka

choroba nerek lub układu
sercowo-naczyniowego

Stratyfikacja ryzyka - ESC/ESH 2007

Stratyfikacja ryzyka - ESC/ESH 2007

Czynniki ryzyka związane z otyłością brzuszną

↑

↑

t

t

rójglicerydy

rójglicerydy

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

hiperglikemia

hiperglikemia

↓

↓

c

c

holesterol HDL

holesterol HDL

ZESPÓŁ METABOLICZNY

ZESPÓŁ METABOLICZNY

wg. ATP III

wg.

IDF

kobiety

> 88 cm

> 80 cm

mężczyźni

> 102 cm

> 94 cm

OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – KRYTERIA

ROZPOZNAWANIA NA PODSTAWIE OBWODU

PASA

OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – KRYTERIA

ROZPOZNAWANIA NA PODSTAWIE OBWODU

PASA

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

ż

ż

ycia

ycia

Zaprzestanie palenia

Zaprzestanie palenia

Zmniejszenie masy cia

Zmniejszenie masy cia

ł

ł

a

a

Ograniczenie spo

Ograniczenie spo

ż

ż

ycia soli

ycia soli

Ograniczenie spo

Ograniczenie spo

ż

ż

ycia t

ycia t

ł

ł

uszczów zwierz

uszczów zwierz

ę

ę

cych

cych

Ograniczenie spo

Ograniczenie spo

ż

ż

ycia alkoholu

ycia alkoholu

Du

Du

ż

ż

o warzyw i owoców

o warzyw i owoców

Zwi

Zwi

ę

ę

kszenie aktywno

kszenie aktywno

ś

ś

ci fizycznej

ci fizycznej

Cele leczenia

Cele leczenia

Uzyskanie trwałego efektu

Uzyskanie trwałego efektu

hipotensyjnego

hipotensyjnego

Korygowanie zaburzeń

Korygowanie zaburzeń

hemodynamicznych i metabolicznych

hemodynamicznych i metabolicznych

Zmniejszenie zachorowalności i

Zmniejszenie zachorowalności i

umieralności z powodu udaru

umieralności z powodu udaru

mózgowego, incydentów wieńcowych

mózgowego, incydentów wieńcowych

lub niewydolności serca

lub niewydolności serca

Wydłużenie życia

Wydłużenie życia

•

<

<

130/80 mm Hg - u hipertoników

130/80 mm Hg - u hipertoników

z towarzyszącą

z towarzyszącą



ZESPÓŁ METABOLICZNY

ZESPÓŁ METABOLICZNY

( ? )

( ? )



cukrzycą (HOT, UKPDS, ADVANCE)

cukrzycą (HOT, UKPDS, ADVANCE)



dysfunkcją nerek (MDRD, IDNT)

dysfunkcją nerek (MDRD, IDNT)



udar mózgu (PROGRESS)

udar mózgu (PROGRESS)



ch.n.s. (EUROPA, CAMELOT)

ch.n.s. (EUROPA, CAMELOT)

•

<

<

140/90 mm Hg - u chorych z

140/90 mm Hg - u chorych z

nadciśnieniem

nadciśnieniem

Wartości docelowe ciśnienia

Wartości docelowe ciśnienia

w terapii hipotensyjnej wg ESH/ESC

w terapii hipotensyjnej wg ESH/ESC

2007

2007

1-16

Najczęstsze problemy

Najczęstsze problemy

w praktyce

w praktyce

codziennej

codziennej

Ze strony

Ze strony

pacjenta…..

pacjenta…..

Przerwanie terapii

Przerwanie terapii

Przyjmowanie leków nieregularnie

Przyjmowanie leków nieregularnie

Ze strony

Ze strony

lekarza…..

lekarza…..

Niedocenianie globalnego ryzyka

Niedocenianie globalnego ryzyka

sercowo-naczyniowego

sercowo-naczyniowego

Nieświadomość lub niechęć

Nieświadomość lub niechęć

do zwiększania

do zwiększania

intensywności leczenia

intensywności leczenia

–”inercja kliniczna”

–”inercja kliniczna”

Niedostateczna staranność w

Niedostateczna staranność w

osiąganiu celu terapeutycznego

osiąganiu celu terapeutycznego

Pozory mylą

Pozory mylą

skąpoobjawowy pacjent z

skąpoobjawowy pacjent z

czynnikami ryzyka układu

czynnikami ryzyka układu

sercowo -naczyniowego

sercowo -naczyniowego

Jak przekona

Jak przekona

ć

ć

m

m

ł

ł

odego

odego

chorego do leczenia?

chorego do leczenia?

Skuteczno

Skuteczno

ść

ść

leczenia – z 30% jedynie 12% leczy si

leczenia – z 30% jedynie 12% leczy si

ę

ę

skutecznie

skutecznie

3% chorych wie,

3% chorych wie,

ż

ż

e NT sprzyja chorobom s.-

e NT sprzyja chorobom s.-

n.

n.

Po 1 roku 50% chorych przerywa terapi

Po 1 roku 50% chorych przerywa terapi

ę

ę

a po 4 latach leczy si

a po 4 latach leczy si

ę

ę

tylko 23%

tylko 23%

Skuteczne leczenie NT zmniejsza powik

Skuteczne leczenie NT zmniejsza powik

ł

ł

ania s.-

ania s.-

n. nawet o 40%

n. nawet o 40%

LECZENIE

LECZENIE

HIPOTENSYJNE

HIPOTENSYJNE

CELE

CELE

Nadciśnienie

tętnicze

<140/90 mm

Hg

Nadciśnienie tętnicze

+ cukrzyca.2 lub

wysoki czynnik ryzyka

Nadciśnienie tętnicze

+ nefropatia

<125/75 mmHg

ESH-ESC Guidelines 2003, PTNT 2003

Łączenie

leków hipotensyjnych

Diuretyki

Diuretyki

Inhibitory ACE

Inhibitory ACE

Antagoniści

wapnia

Antagoniści

wapnia

Antagoniści

receptora

AT

1

Antagoniści

receptora

AT

1

ß-

adrenolityki

ß-

adrenolityki



1

-adrenolityki



1

-adrenolityki

Diuretyki

Diuretyki

Inhibitory ACE

Inhibitory ACE

Antagoniści

wapnia

Antagoniści

wapnia

Antagoniści

receptora

AT

1

Antagoniści

receptora

AT

1

ß-

adrenolityki

ß-

adrenolityki



1

-adrenolityki



1

-adrenolityki

Łączenie

leków hipotensyjnych

Co w 2007 roku ?

Wspó

Wspó

ł

ł

praca lekarz - pacjent

praca lekarz - pacjent

(

(

compliance

compliance

)

)

66%

porzuca lub zmienia

terapię hipotensyjną

51%

słaba kontrola ciśnienia

35%

działania niepożądane

Ambrosioni et al. J Hypertension 2000; 18: 1691-1699

Konsekwencje pomini

Konsekwencje pomini

ę

ę

cia

cia

dawki leku

dawki leku

Godziny poranne:

•

39% epizodów niedokrwienia
mięśnia sercowego

•

56% udarów mózgu

Chory nie przyjmuje

regularnie leków

 ryzyka wystąpienia incydentu

sercowo-naczyniowego

Brak pełnej ochrony narządowej

w godzinach porannych

Izolowane nadci

Izolowane nadci

ś

ś

nienie

nienie

skurczowe

skurczowe

Nie ma charakteru

Nie ma charakteru

ł

ł

agodnego

agodnego

Wi

Wi

ąż

ąż

e si

e si

ę

ę

ze zwi

ze zwi

ę

ę

kszeniem ryzyka zachorowalno

kszeniem ryzyka zachorowalno

ś

ś

ci i zgonu

ci i zgonu

w wyniku wzrostu sztywno

w wyniku wzrostu sztywno

ś

ś

ci du

ci du

ż

ż

ych naczy

ych naczy

ń

ń

t

t

ę

ę

tniczych

tniczych

Zwi

Zwi

ę

ę

ksza ono ryzyko

ksza ono ryzyko

:

:

udarów mózgu i choroby niedokrwiennej serca o

udarów mózgu i choroby niedokrwiennej serca o

40%

40%

zgonu z powodu chorób uk

zgonu z powodu chorób uk

ł

ł

adu kr

adu kr

ąż

ąż

enia o 50%

enia o 50%

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca o 50%

ci serca o 50%

N
a

p
o
d
=
J
N
C

7