Nerw I - węchowy

Nerw I - węchowy

(N. olfactorius)

(N. olfactorius)

Nerwy węchowe nie są właściwymi

Nerwy węchowe nie są właściwymi

nerwami czaszkowymi, są

nerwami czaszkowymi, są

wypustkami mózgowia. Na

wypustkami mózgowia. Na

trójneuronalną drogę węchową

trójneuronalną drogę węchową

składają się: część węchowa błony

składają się: część węchowa błony

śluzowej jamy nosa, komórki

śluzowej jamy nosa, komórki

dwubiegunowe, nitki węchowe,

dwubiegunowe, nitki węchowe,

opuszka i pasmo węchowe, jądro

opuszka i pasmo węchowe, jądro

migdałowate, zakręt hipokampa

migdałowate, zakręt hipokampa

oraz leżące w korze płata

oraz leżące w korze płata

skroniowego pola projekcyjne i

skroniowego pola projekcyjne i

asocjacyjne.

asocjacyjne.

Aparat węchowy,

Aparat węchowy,

obejmujący zarówno jego

obejmujący zarówno jego

biegun obwodowy w błonie

biegun obwodowy w błonie

śluzowej nosa, jak i drogę

śluzowej nosa, jak i drogę

przewodzącą oraz biegun

przewodzącą oraz biegun

korowy (kora węchowa

korowy (kora węchowa

zakrętu hakowatego,

zakrętu hakowatego,

hipokamp), stanowi tzw.

hipokamp), stanowi tzw.

analizator węchowy.

analizator węchowy.

Najczęstsze zaburzenia

Najczęstsze zaburzenia

węchu to:

węchu to:

Osłabienie węchu (hiposmia) i

Osłabienie węchu (hiposmia) i

zniesienie węchu (anosmia).

zniesienie węchu (anosmia).

Występuje w chorobach nosa

Występuje w chorobach nosa

(rhinitis sicca), w oponiakach

(rhinitis sicca), w oponiakach

nn. węchowych, po urazach

nn. węchowych, po urazach

czaszki, po zakażeniach

czaszki, po zakażeniach

grypowych, po katarach.

grypowych, po katarach.

Zespół Foster-Kennedy’ego

Zespół Foster-Kennedy’ego

w guzach u podstawy płata

w guzach u podstawy płata

czołowego: zanik nerwu

czołowego: zanik nerwu

wzrokowego po stronie

wzrokowego po stronie

guza, tarcza zastoinowa po

guza, tarcza zastoinowa po

stronie przeciwnej może

stronie przeciwnej może

prowadzić do zniesienia

prowadzić do zniesienia

węchu po stronie guza.

węchu po stronie guza.

Zniesieniu węchu często

Zniesieniu węchu często

towarzyszy odczucie braku

towarzyszy odczucie braku

smaku

smaku

(ageuzja),

(ageuzja),

ponieważ

ponieważ

smak zależy również od

smak zależy również od

powonienia.

powonienia.

Przeczulica węchu

Przeczulica węchu

(hyperosmia) lub zboczenie

(hyperosmia) lub zboczenie

węchu (parosmia) wraz z

węchu (parosmia) wraz z

omamami węchowymi

omamami węchowymi

mogą wskazywać na zajęcie

mogą wskazywać na zajęcie

zakrętu hakowego.

zakrętu hakowego.

Nerw II – wzrokowy

Nerw II – wzrokowy

(n. opticus)

(n. opticus)

Podobnie, jak nerw

Podobnie, jak nerw

węchowy, będąc wypustką

węchowy, będąc wypustką

mózgowia, nie odpowiada

mózgowia, nie odpowiada

klasycznej definicji nerwu

klasycznej definicji nerwu

czaszkowego.

czaszkowego.

Czteroneuronalna droga

Czteroneuronalna droga

wzrokowa rozpoczyna się w

wzrokowa rozpoczyna się w

siatkówce, w której komórki

siatkówce, w której komórki

zwojowe dają początek

zwojowe dają początek

właściwemu nerwowi

właściwemu nerwowi

wzrokowemu.

wzrokowemu.

Nerw wzrokowy dostaje się do

Nerw wzrokowy dostaje się do

czaszki przez otwór nerwu

czaszki przez otwór nerwu

wzrokowego i dochodzi do

wzrokowego i dochodzi do

skrzyżowania wzrokowego,

skrzyżowania wzrokowego,

następnie do wzgórków górnych

następnie do wzgórków górnych

blaszki pokrywy i ciał

blaszki pokrywy i ciał

kolankowatych bocznych. Od ciał

kolankowatych bocznych. Od ciał

kolankowatych bocznych, jako

kolankowatych bocznych, jako

promienistość wzrokowa do kory

promienistość wzrokowa do kory

wzrokowej (okolica bruzdy

wzrokowej (okolica bruzdy

ostrogowej w płacie potylicznym).

ostrogowej w płacie potylicznym).

Nagle występująca

Nagle występująca

jednostronna utrata

jednostronna utrata

wzroku może być

wzroku może być

skutkiem:

skutkiem:

urazu ze złamaniem w obrębie

urazu ze złamaniem w obrębie

kanału wzrokowego

kanału wzrokowego

jako amaurosis fugax w zamknięciu

jako amaurosis fugax w zamknięciu

światła t. szyjnej

światła t. szyjnej

Zastoina tarczy nerwu

Zastoina tarczy nerwu

wzrokowego (stasis

wzrokowego (stasis

papillae nervi optici):

papillae nervi optici):

Najczęstsza przyczyna to

Najczęstsza przyczyna to

wzmożenie ciśnienia

wzmożenie ciśnienia

śródczaszkowego. Tarcza

śródczaszkowego. Tarcza

zastoinowa prowadzi do

zastoinowa prowadzi do

zaniku wtórnego nerwu

zaniku wtórnego nerwu

wzrokowego.

wzrokowego.

Zapalenie nerwu

Zapalenie nerwu

wzrokowego

wzrokowego

:

:

proces zapalny może objąć

proces zapalny może objąć

nerw wzrokowy w jego

nerw wzrokowy w jego

odcinku śródgałkowym lub

odcinku śródgałkowym lub

pozagałkowym.

pozagałkowym.

Najczęstszymi przyczynami

Najczęstszymi przyczynami

zapalenia śródgałkowego są

zapalenia śródgałkowego są

zakażenia okołozębowe,

zakażenia okołozębowe,

zmiany zapalne zatok

zmiany zapalne zatok

przynosowych, choroby

przynosowych, choroby

układowe tkanki łącznej,

układowe tkanki łącznej,

zakażenia swoiste, zatrucia.

zakażenia swoiste, zatrucia.

W zapaleniu pozagałkowym

W zapaleniu pozagałkowym

najczęstszą przyczyną są

najczęstszą przyczyną są

choroby demielinizacyjne.

choroby demielinizacyjne.

Zanik pierwotny nerwu

Zanik pierwotny nerwu

wzrokowego może być

wzrokowego może być

spowodowany:

spowodowany:

1.

1.

guzy przysadki, ponadsiodłowe oraz

guzy przysadki, ponadsiodłowe oraz

wychodzące z kości klinowej, oponiaki

wychodzące z kości klinowej, oponiaki

okolicy rowka węchowego lub trójkąta

okolicy rowka węchowego lub trójkąta

węchowego, tętniaki

węchowego, tętniaki

2.

2.

ograniczone procesy zapalne, jak zlepne

ograniczone procesy zapalne, jak zlepne

zapalenie pajęczynówki w okolicy

zapalenie pajęczynówki w okolicy

skrzyżowania nn. wzrokowych, kiła układu

skrzyżowania nn. wzrokowych, kiła układu

nerwowego

nerwowego

3.

3.

stwardnienie rozsiane oraz choroby

stwardnienie rozsiane oraz choroby

zwyrodnieniowe, jak dziedziczny

zwyrodnieniowe, jak dziedziczny

zanik nerwów wzrokowych, bezład

zanik nerwów wzrokowych, bezład

dziedziczny (choroba Friedreicha) i

dziedziczny (choroba Friedreicha) i

móżdżkowy (choroba Marie)

móżdżkowy (choroba Marie)

4.

4.

zatrucia arszenikiem, ołowiem,

zatrucia arszenikiem, ołowiem,

nikotyną, chininą

nikotyną, chininą

5.

5.

urazy czaszki

urazy czaszki

Zmiany w polu widzenia

Zmiany w polu widzenia

1.

1.

całkowita ślepota jednego oka, np. w

całkowita ślepota jednego oka, np. w

guzie podstawy płata czołowego

guzie podstawy płata czołowego

2.

2.

niedowidzenie połowicze

niedowidzenie połowicze

dwuskroniowe jest wynikiem

dwuskroniowe jest wynikiem

uszkodzenia przyśrodkowej części

uszkodzenia przyśrodkowej części

skrzyżowania nerwów wzrokowych,

skrzyżowania nerwów wzrokowych,

najczęstsza przyczyna, to guzy

najczęstsza przyczyna, to guzy

wewnątrzsiodełkowe, rozrastające

wewnątrzsiodełkowe, rozrastające

się ponad siodełko

się ponad siodełko

3.

3.

niedowidzenie połowicze dwunosowe,

niedowidzenie połowicze dwunosowe,

zdarza się rzadko, np. w miażdżycy tętnic

zdarza się rzadko, np. w miażdżycy tętnic

szyjnych wewnętrznych.

szyjnych wewnętrznych.

4.

4.

niedowidzenie połowicze jednoimienne

niedowidzenie połowicze jednoimienne

powstaje wówczas, jeżeli droga wzrokowa

powstaje wówczas, jeżeli droga wzrokowa

jest uszkodzona w paśmie wzrokowym, w

jest uszkodzona w paśmie wzrokowym, w

promienistości wzrokowej, bądź w płacie

promienistości wzrokowej, bądź w płacie

potylicznym.

potylicznym.

5.

5.

niedowidzenie połowicze jednoimienne

niedowidzenie połowicze jednoimienne

ćwiartkowe zdarza się wskutek uszkodzenia

ćwiartkowe zdarza się wskutek uszkodzenia

promienistości wzrokowej, przeważnie w

promienistości wzrokowej, przeważnie w

obrębie płatów skroniowych.

obrębie płatów skroniowych.

Nerwy mięsni gałki ocznej – III,

Nerwy mięsni gałki ocznej – III,

IV, VI

IV, VI

Jądro nerwu III znajduje się w

Jądro nerwu III znajduje się w

śródmózgowiu, w nakrywce

śródmózgowiu, w nakrywce

konarów mózgu.

konarów mózgu.

Nerw III unerwia mm. zewnętrzne

Nerw III unerwia mm. zewnętrzne

oka,włączając dźwigacz powiek, z

oka,włączając dźwigacz powiek, z

wyjątkiem m. prostego

wyjątkiem m. prostego

zewnętrznego i skośnego górnego.

zewnętrznego i skośnego górnego.

Unerwia mm. wewnętrzne oka:

Unerwia mm. wewnętrzne oka:

m. rzęskowy i m. zwieracz źrenicy.

m. rzęskowy i m. zwieracz źrenicy.

Nerw bloczkowy

Nerw bloczkowy

unerwia mięsień skośny

unerwia mięsień skośny

górny, którego czynność

górny, którego czynność

polega na poruszaniu gałki

polega na poruszaniu gałki

ocznej ku dołowi i na

ocznej ku dołowi i na

zewnątrz, toteż w razie jego

zewnątrz, toteż w razie jego

uszkodzenia, wymienione

uszkodzenia, wymienione

ruchy gałki ocznej są

ruchy gałki ocznej są

upośledzone. Głowa

upośledzone. Głowa

pochylona jest naprzód i

pochylona jest naprzód i

skręcona w stronę

skręcona w stronę

przeciwnego barku.

przeciwnego barku.

Nerw VI – odwodzący.

Nerw VI – odwodzący.

Porażenie n. VI zdarza się

Porażenie n. VI zdarza się

często, nie ma jednak

często, nie ma jednak

dużego znaczenia

dużego znaczenia

lokalizacyjnego w sprawach

lokalizacyjnego w sprawach

chorobowych

chorobowych

wewnątrzczaszkowych.

wewnątrzczaszkowych.

Ośrodki skojarzonego

Ośrodki skojarzonego

spojrzenia kierują

spojrzenia kierują

skojarzonymi ruchami

skojarzonymi ruchami

oczu.

oczu.

1.

1.

Ośrodek mostowy –

Ośrodek mostowy –

pobudzenia płynące z prawego

pobudzenia płynące z prawego

ośrodka powodują skojarzony

ośrodka powodują skojarzony

ruch gałek ocznych w prawo z

ruch gałek ocznych w prawo z

lewego w lewo.

lewego w lewo.

2.

2.

Ośrodek korowy ruchów

Ośrodek korowy ruchów

gałek ocznych leży w płacie

gałek ocznych leży w płacie

czołowym, pola korowe

czołowym, pola korowe

zarządzają ruchami gałek

zarządzają ruchami gałek

ocznych w stronę przeciwną.

ocznych w stronę przeciwną.

3.

3.

Porażenie pionowego

Porażenie pionowego

spojrzenia, zespół Parinauda

spojrzenia, zespół Parinauda

(uszkodzenie grzbietowej

(uszkodzenie grzbietowej

części śródmózgowia).

części śródmózgowia).

Źrenice.

Źrenice.

Przeciętna wielkość źrenicy

Przeciętna wielkość źrenicy

w świetle dziennym waha

w świetle dziennym waha

się od 2 do 4 mm.

się od 2 do 4 mm.

Rozszerzenie źrenicy –

Rozszerzenie źrenicy –

mydriasis, zwężenie –

mydriasis, zwężenie –

miosis, nierówność –

miosis, nierówność –

anisocoria.

anisocoria.

Odruch źrenicy na

Odruch źrenicy na

światło

światło

polega na jej

polega na jej

zwężeniu się przy

zwężeniu się przy

oświetleniu. Jest to odruch

oświetleniu. Jest to odruch

bezpośredni. W warunkach

bezpośredni. W warunkach

fizjologicznych zwęża się też

fizjologicznych zwęża się też

źrenica drugiego oka. Jest to

źrenica drugiego oka. Jest to

odruch na światło

odruch na światło

skojarzony lub

skojarzony lub

konsensualny.

konsensualny.

Droga odruchu źrenicy na światło

Droga odruchu źrenicy na światło

składa się z następujących członów:

składa się z następujących członów:

ramienia doprowadzającego

ramienia doprowadzającego

(siatkówka-pasmo wzrokowe-wzgórki

(siatkówka-pasmo wzrokowe-wzgórki

górne wraz z okolicą

górne wraz z okolicą

przednakrywkową-jądro Westphala-

przednakrywkową-jądro Westphala-

Edingera) oraz ramienia

Edingera) oraz ramienia

odprowadzającego (włóka

odprowadzającego (włóka

przedzwojowe w nerwie III-zwój

przedzwojowe w nerwie III-zwój

rzęskowy-włókna pozazwojowe w

rzęskowy-włókna pozazwojowe w

nerwach rzęskowych krótkich-m.

nerwach rzęskowych krótkich-m.

zwieracz źrenicy).

zwieracz źrenicy).

Zespół Hornera –

Zespół Hornera –

występuje na skutek

występuje na skutek

uszkodzenia ośrodka

uszkodzenia ośrodka

rzęskowo – rdzeniowego

rzęskowo – rdzeniowego

lub uszkodzenia

lub uszkodzenia

współczulnego oczno –

współczulnego oczno –

źrenicowego. Polega na:

źrenicowego. Polega na:

1.

1.

zwężeniu źrenicy

zwężeniu źrenicy

2.

2.

zwężeniu szpary powiekowej

zwężeniu szpary powiekowej

3.

3.

zapadnięciu gałki ocznej

zapadnięciu gałki ocznej

4.

4.

niestałym braku pocenia

niestałym braku pocenia

5.

5.

w sprawach umiejscowionych na

w sprawach umiejscowionych na

szyi, np. rany, blizny, guzy,

szyi, np. rany, blizny, guzy,

tętniaki, twardzina skóry

tętniaki, twardzina skóry

6.

6.

powiększonej tarczycy

powiększonej tarczycy

7.

7.

porażeniu splotu barkowego (typ

porażeniu splotu barkowego (typ

Klumpke) z zajęciem korzeni C8 i

Klumpke) z zajęciem korzeni C8 i

D1-D2

D1-D2

8.

8.

w dodatkowym żebrze szyjnym

w dodatkowym żebrze szyjnym

i w

i w

zespole m. pochyłego przedniego.

zespole m. pochyłego przedniego.

Inne odruchy i objawy

Inne odruchy i objawy

źreniczne:

źreniczne:

1.

1.

odruch źreniczno-przedsionkowy :

odruch źreniczno-przedsionkowy :

podrażnienie cieplne lub obrotowe

podrażnienie cieplne lub obrotowe

błędnika powoduje rozszerzenie źrenicy

błędnika powoduje rozszerzenie źrenicy

2.

2.

odruch źreniczno – ślimakowy:

odruch źreniczno – ślimakowy:

podrażnienie dźwiękowe stroikiem

podrażnienie dźwiękowe stroikiem

powoduje przemijające zwężenie i

powoduje przemijające zwężenie i

rozszerzenie źrenicy

rozszerzenie źrenicy

3.

3.

odruch rzęskowo – rdzeniowy: rozszerzenie

odruch rzęskowo – rdzeniowy: rozszerzenie

się źrenicy po tej samej stronie na skutek

się źrenicy po tej samej stronie na skutek

mocnego uszczypnięcia skóry karku.

mocnego uszczypnięcia skóry karku.

Objaw Argyll Robertsona polega na

Objaw Argyll Robertsona polega na

braku odruchu źrenicy na światło,

braku odruchu źrenicy na światło,

przy zachowanym odruchu na

przy zachowanym odruchu na

zbieżność i nastawienie.

zbieżność i nastawienie.

Występuje w

Występuje w

wiądzie rdzenia, w

wiądzie rdzenia, w

porażeniu postępującym, w

porażeniu postępującym, w

nagminnym zapaleniu mózgu, w

nagminnym zapaleniu mózgu, w

parkinsonizmie pośpiączkowym, w

parkinsonizmie pośpiączkowym, w

guzach śródmózgowia,

guzach śródmózgowia,

alkoholizmie przewlekłym, w

alkoholizmie przewlekłym, w

stwardnieniu rozsianym, w

stwardnieniu rozsianym, w

jamistości opuszki i chorobie Picka.

jamistości opuszki i chorobie Picka.

Pupillotonia

Pupillotonia

polega na nadmiernym,

polega na nadmiernym,

powolnym i przetrwałym

powolnym i przetrwałym

zwężaniu się źrenicy na

zwężaniu się źrenicy na

nastawność i zbieżność,

nastawność i zbieżność,

przy bardzo opieszałym

przy bardzo opieszałym

oddziaływaniu na światło.

oddziaływaniu na światło.

Zespół Adiego

Zespół Adiego

:

:

pupillotonia, brak

pupillotonia, brak

odruchów kolanowych i

odruchów kolanowych i

skokowych.

skokowych.

Porażenie nerwu

Porażenie nerwu

okoruchowego:

okoruchowego:

opadnięta powieka górna,

opadnięta powieka górna,

źrenica szeroka, sztywna,

źrenica szeroka, sztywna,

zniesione ruchy gałki ocznej z

zniesione ruchy gałki ocznej z

wyjątkiem odwodzenia i

wyjątkiem odwodzenia i

nieznacznego ruchu do dołu i

nieznacznego ruchu do dołu i

na zewnątrz (paralysis

na zewnątrz (paralysis

oculomotoria totalis).

oculomotoria totalis).

Zespół Webera

Zespół Webera

(wskazuje na ognisko w

(wskazuje na ognisko w

konarze mózgu): porażenie

konarze mózgu): porażenie

n. III po stronie ogniska z

n. III po stronie ogniska z

porażeniem połowiczym

porażeniem połowiczym

przeciwstronnym)

przeciwstronnym)

Zespół Benedikta

Zespół Benedikta

(nakrywka konara

(nakrywka konara

mózgu):

mózgu):

porażenie n. III po stronie

porażenie n. III po stronie

ogniska z ruchami

ogniska z ruchami

mimowolnymi po stronie

mimowolnymi po stronie

przeciwnej, niekiedy z

przeciwnej, niekiedy z

bezładem móżdżkowym.

bezładem móżdżkowym.

Zespół międzykonarowy:

Zespół międzykonarowy:

towarzyszy guzom

towarzyszy guzom

nowotworowym lub zapalnym

nowotworowym lub zapalnym

w przednim odcinku mostu:

w przednim odcinku mostu:

obustronne porażenie n. III,

obustronne porażenie n. III,

obustronne, ośrodkowe

obustronne, ośrodkowe

porażenie n. VII oraz kurczowe

porażenie n. VII oraz kurczowe

porażenie 4 kończyn

porażenie 4 kończyn

(tetraplegia).

(tetraplegia).

Ganglionitis ciliaris:

Ganglionitis ciliaris:

porażenie mm.

porażenie mm.

wewnętrznych gałki ocznej,

wewnętrznych gałki ocznej,

zwykle jednostronnie, po

zwykle jednostronnie, po

przebytej anginie lub w

przebytej anginie lub w

przebiegu zakażenia

przebiegu zakażenia

okołozębowego.

okołozębowego.

Ophtalmoplegia totalis

Ophtalmoplegia totalis

–

–

porażenie wszystkich mięśni

porażenie wszystkich mięśni

gałki ocznej unerwianych

gałki ocznej unerwianych

przez nerw III, IV i VI,

przez nerw III, IV i VI,

najczęściej w chorobach w

najczęściej w chorobach w

okolicy zatoki jamistej.

okolicy zatoki jamistej.

Porażenie nerwu IV –

Porażenie nerwu IV –

bloczkowego:

bloczkowego:

odosobnione porażenie zdarza

odosobnione porażenie zdarza

się rzadko. Ponieważ nerw

się rzadko. Ponieważ nerw

bloczkowy unerwia mięsień

bloczkowy unerwia mięsień

skośny górny, upośledzony

skośny górny, upośledzony

jest ruch gałki ocznej ku

jest ruch gałki ocznej ku

dołowi i na zewnątrz,

dołowi i na zewnątrz,

występuje zez ku górze,

występuje zez ku górze,

zwiększający się przy

zwiększający się przy

patrzeniu w dół i stronę

patrzeniu w dół i stronę

przeciwną.

przeciwną.

Porażenie nerwu VI –

Porażenie nerwu VI –

odwodzącego –

odwodzącego –

nerw unerwia m. prosty

nerw unerwia m. prosty

boczny, występuje zez,

boczny, występuje zez,

nasilający się przy patrzeniu

nasilający się przy patrzeniu

w stronę porażoną.

w stronę porażoną.

Zespół opisany przez

Zespół opisany przez

Gradenigo:

Gradenigo:

porażenie nerwu

porażenie nerwu

odwodzącego wraz z

odwodzącego wraz z

nerwobólem nerwu

nerwobólem nerwu

trójdzielnego.

trójdzielnego.

Oczopląs (nystagmus) –

Oczopląs (nystagmus) –

polega na mimowolnych

polega na mimowolnych

rytmicznych oscylacjach

rytmicznych oscylacjach

gałek ocznych,

gałek ocznych,

występujących zwłaszcza

występujących zwłaszcza

przy ich ruchach.

przy ich ruchach.

Oczopląs fizjologiczny:

Oczopląs fizjologiczny:

1.

1.

Oczopląs wzrokowo –

Oczopląs wzrokowo –

ruchowy

ruchowy

2.

2.

Oczopląs błędnikowy

Oczopląs błędnikowy

3.

3.

Oczopląs odruchowy

Oczopląs odruchowy

(słuchowy, czuciowy).

(słuchowy, czuciowy).

Oczopląs patologiczny

Oczopląs patologiczny

1.

1.

Oczopląs pochodzenia ocznego –

Oczopląs pochodzenia ocznego –

oczopląs wahadłowy, grubofalisty,

oczopląs wahadłowy, grubofalisty,

powolny. Występuje u osób z

powolny. Występuje u osób z

niedostateczną zdolnością fiksacji

niedostateczną zdolnością fiksacji

wzroku.

wzroku.

2.

2.

Oczopląs pochodzenia nerwowo –

Oczopląs pochodzenia nerwowo –

mięśniowego

mięśniowego

3.

3.

Oczopląs błędnikowy patologiczny

Oczopląs błędnikowy patologiczny

4.

4.

Oczopląs ośrodkowy

Oczopląs ośrodkowy

Nerw V – trójdzielny:

Nerw V – trójdzielny:

zapewnia czucie w obrębie

zapewnia czucie w obrębie

twarzy i unerwia mięśnie

twarzy i unerwia mięśnie

żucia.

żucia.

1.

1.

Włókna czucia proprioceptywnego dochodzą

Włókna czucia proprioceptywnego dochodzą

do jądra śródmózgowiowego

do jądra śródmózgowiowego

2.

2.

Włókna czucia dotyku dochodzą do jądra

Włókna czucia dotyku dochodzą do jądra

czuciowego głównego

czuciowego głównego

3.

3.

Włókna czucia bólu i temperatury dochodzą

Włókna czucia bólu i temperatury dochodzą

do jądra pasma zstępującego nerwu

do jądra pasma zstępującego nerwu

trójdzielnego

trójdzielnego

4.

4.

Włókna ruchowe wychodzą z jądra

Włókna ruchowe wychodzą z jądra

ruchowego nerwu trójdzielnego.

ruchowego nerwu trójdzielnego.

Punkty Valleixa

Punkty Valleixa

–

–

miejsca

miejsca

wyjścia poszczególnych gałązek na

wyjścia poszczególnych gałązek na

powierzchnię kości twarzy,

powierzchnię kości twarzy,

szczególnie bolesne w nerwobólu

szczególnie bolesne w nerwobólu

n. V.

n. V.

1.

1.

Gałąź

Gałąź

oczna

oczna

przechodzi przez szczelinę

przechodzi przez szczelinę

oczodołową górną

oczodołową górną

2.

2.

Gałąź

Gałąź

szczękowa

szczękowa

przechodzi przez otwór

przechodzi przez otwór

okrągły, następnie po wyjściu przez otwór

okrągły, następnie po wyjściu przez otwór

podoczodołowy przechodzi w nerw

podoczodołowy przechodzi w nerw

podoczodołowy

podoczodołowy

3.

3.

Gałąź

Gałąź

żuchwowa

żuchwowa

przechodzi przez otwór

przechodzi przez otwór

owalny, na powierzchnię kości twarzy

owalny, na powierzchnię kości twarzy

wychodzi przez otwór bródkowy na

wychodzi przez otwór bródkowy na

żuchwie

żuchwie

.

.

Przyczyny uszkodzeń

Przyczyny uszkodzeń

nerwu V:

nerwu V:

Most:

Most:

przyczyny

przyczyny

naczyniowe, nowotworowe

naczyniowe, nowotworowe

demielinizacja, jamistość

demielinizacja, jamistość

rdzenia przedłużonego,

rdzenia przedłużonego,

cukrzyca, choroby układowe

cukrzyca, choroby układowe

Szczyt części skalistej:

Szczyt części skalistej:

skojarzone porażenie n. VI (zespół

skojarzone porażenie n. VI (zespół

Gradenigo).

Gradenigo).

Kąt mostowo-móżdżkowy

Kąt mostowo-móżdżkowy

:

:

łącznie z uszkodzeniami innych

łącznie z uszkodzeniami innych

nerwów czaszkowych + drogi

nerwów czaszkowych + drogi

długie (nerwiak n. słuchowego,

długie (nerwiak n. słuchowego,

nerwiak nerwu trójdzielnego,

nerwiak nerwu trójdzielnego,

przewlekłe zapalenie opon

przewlekłe zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych.

mózgowo-rdzeniowych.

Podstawa czaszki

Podstawa czaszki

:

:

rak jamy

rak jamy

nosowo-gardłowej, procesy

nosowo-gardłowej, procesy

zapalne.

zapalne.

Zespoły naprzemienne:

Zespoły naprzemienne:

Wallenberga, podopuszkowy

Wallenberga, podopuszkowy

Opalskiego.

Opalskiego.

Nerwoból nerwu

Nerwoból nerwu

trójdzielnego:

trójdzielnego:

najczęstszy

najczęstszy

nerwoból twarzy, najczęściej

nerwoból twarzy, najczęściej

umiejscowiony w szczęce i

umiejscowiony w szczęce i

żuchwie (II i III gałązka n. V),

żuchwie (II i III gałązka n. V),

pojawia się błyskawicznie i

pojawia się błyskawicznie i

trwa kilka sekund, nasilenie

trwa kilka sekund, nasilenie

trudne do wytrzymania,

trudne do wytrzymania,

czasem nawet pojawiają się

czasem nawet pojawiają się

do 100/dzień.

do 100/dzień.

Etiologia:

Etiologia:

nerwoból n. V może

nerwoból n. V może

być objawem zaburzeń

być objawem zaburzeń

dotyczących korzeni nerwu lub

dotyczących korzeni nerwu lub

strefy wnikania

strefy wnikania

naczynia tętnicze często stykają się

naczynia tętnicze często stykają się

lub uciskają korzeń n. V

lub uciskają korzeń n. V

guzy kąta móżdżkowo – mostowego

guzy kąta móżdżkowo – mostowego

położone naprzeciw n. V

położone naprzeciw n. V

demielinizacja

demielinizacja

przyczyny nieznane

przyczyny nieznane

Postępowanie:

Postępowanie:

karbamazepina,

karbamazepina,

gabapentyna, leczenie

gabapentyna, leczenie

chirurgiczne.

chirurgiczne.

Nerw VII – twarzowy:

Nerw VII – twarzowy:

jądro n. twarzowego leży w

jądro n. twarzowego leży w

tworze siatkowatym

tworze siatkowatym

grzbietowej części mostu, w

grzbietowej części mostu, w

jego nakrywce. Zawiera

jego nakrywce. Zawiera

włókna ruchowe zaopatrujące

włókna ruchowe zaopatrujące

mm. mimiczne twarzy, włókna

mm. mimiczne twarzy, włókna

trzewne odprowadzające

trzewne odprowadzające

(przywspółczulne i włókna

(przywspółczulne i włókna

trzewna doprowadzające

trzewna doprowadzające

(smakowe).

(smakowe).

Uszkodzenie nerwu VII

Uszkodzenie nerwu VII

nadjądrowe:

nadjądrowe:

zajęcie jednostronne dolnej

zajęcie jednostronne dolnej

części twarzy.

części twarzy.

Przyczyny: naczyniowe, guz,

Przyczyny: naczyniowe, guz,

demielinizacja, zakażenie.

demielinizacja, zakażenie.

Uszkodzenie neru VII

Uszkodzenie neru VII

obwodowe:

obwodowe:

wyraża się

wyraża się

zajęciem 3 gałęzi tego nerwu.

zajęciem 3 gałęzi tego nerwu.

Uszkodzenie n. twarzowego

Uszkodzenie n. twarzowego

dośrodkowo od miejsca

dośrodkowo od miejsca

wyjścia struny bębenkowej, a

wyjścia struny bębenkowej, a

obwodowo od zwoju kolanka

obwodowo od zwoju kolanka

przyczynia się do utraty

przyczynia się do utraty

smaku na 2/3 częściach

smaku na 2/3 częściach

języka.

języka.

Obustronne uszkodzenie

Obustronne uszkodzenie

jąder nerwu VII

jąder nerwu VII

:

:

uszkodzenie mostu (zawał,

uszkodzenie mostu (zawał,

krwotok, demielinizacja,

krwotok, demielinizacja,

guz, zakażenie, jamistość

guz, zakażenie, jamistość

rdzenia przedłużonego,

rdzenia przedłużonego,

choroba neuronu

choroba neuronu

ruchowego.

ruchowego.

Uszkodzenie w obrębie

Uszkodzenie w obrębie

kanału nerwu VII:

kanału nerwu VII:

1.

1.

złamanie podstawy czaszki

złamanie podstawy czaszki

2.

2.

rozprzestrzenianie się zakażenia

rozprzestrzenianie się zakażenia

ucha środkowego

ucha środkowego

3.

3.

półpasiec, zespół Ramsaya i Hunta

półpasiec, zespół Ramsaya i Hunta

(zwój kolanka)

(zwój kolanka)

4.

4.

rak części skalistej kości skroniowej

rak części skalistej kości skroniowej

5.

5.

porażenie Bella (samoistne)

porażenie Bella (samoistne)

Połowiczy skurcz twarzy:

Połowiczy skurcz twarzy:

skurcze kloniczne

skurcze kloniczne

rozpoczynające się w

rozpoczynające się w

mięśniu okrężnym oka i

mięśniu okrężnym oka i

rozprzestrzeniającym się na

rozprzestrzeniającym się na

inne mięśnie twarzy.Czasami

inne mięśnie twarzy.Czasami

pojawia się po porażeniu

pojawia się po porażeniu

Bella.

Bella.

Zespół łez

Zespół łez

krokodylowych

krokodylowych

, polega na

, polega na

wyciekaniu łez w czasie

wyciekaniu łez w czasie

jedzenia, występuje w

jedzenia, występuje w

czasie reinerwacji nerwu

czasie reinerwacji nerwu

twarzowego.

twarzowego.

Zespół Melkersona-

Zespół Melkersona-

Rosenthala:

Rosenthala:

polega na porażeniu

polega na porażeniu

obwodowym nerwu VII jedno

obwodowym nerwu VII jedno

lub obustronnym z

lub obustronnym z

nacieczeniem skórno-

nacieczeniem skórno-

śluzówkowym połowy twarzy,

śluzówkowym połowy twarzy,

zwłaszcza warg oraz

zwłaszcza warg oraz

pofałdowanego języka.

pofałdowanego języka.

Odruch Chvostka:

Odruch Chvostka:

jest on wyrazem podrażnienia

jest on wyrazem podrażnienia

nerwu VII, polega na

nerwu VII, polega na

występowaniu

występowaniu

równoimiennego skurczu

równoimiennego skurczu

mięśni twarzy w uderzeniu

mięśni twarzy w uderzeniu

młotkiem w pień nerwu

młotkiem w pień nerwu

twarzowego. Jest szczególnie

twarzowego. Jest szczególnie

znamienny dla tężyczki.

znamienny dla tężyczki.

Nerw VIII –

Nerw VIII –

przedsionkowo-

przedsionkowo-

ślimakowy:

ślimakowy:

składa się z części

składa się z części

ślimakowej zwanej nerwem

ślimakowej zwanej nerwem

ślimakowym i części

ślimakowym i części

przedsionkowej, zwanej

przedsionkowej, zwanej

nerwem przedsionkowym.

nerwem przedsionkowym.

Nerw ślimakowy jest

Nerw ślimakowy jest

właściwym nerwem

właściwym nerwem

słuchowym

słuchowym

, przewodzi

, przewodzi

bodźce słuchowe,

bodźce słuchowe,

nerw

nerw

przedsionkowy

przedsionkowy

jest

jest

nerwem zmysłu

nerwem zmysłu

statycznego, przewodzi

statycznego, przewodzi

pobudzenia z błędnika.

pobudzenia z błędnika.

Głuchota:

Głuchota:

wyróżnia się trzy

wyróżnia się trzy

rodzaje utraty słuchu, są to

rodzaje utraty słuchu, są to

1.

1.

głuchota przewodzeniowa:

głuchota przewodzeniowa:

brak przewodzenia dźwięków do

brak przewodzenia dźwięków do

ślimaka

ślimaka

2.

2.

głuchota odbiorcza

głuchota odbiorcza

3.

3.

afazja czuciowa, czyli

afazja czuciowa, czyli

głuchota korowa

głuchota korowa

Zaburzenia części

Zaburzenia części

przedsionkowej n. VIII

przedsionkowej n. VIII

wywołują zawrót głowy oraz

wywołują zawrót głowy oraz

niepewność chodu.

niepewność chodu.

Jeżeli zachodzi podrażnienie

Jeżeli zachodzi podrażnienie

aparatu przedsionkowego,

aparatu przedsionkowego,

kanałów półkolistych,

kanałów półkolistych,

występuje oczopląs,

występuje oczopląs,

zaburzenia koordynacji,

zaburzenia koordynacji,

nudności i wymioty.

nudności i wymioty.

Badanie błędnika

Badanie błędnika

składa

składa

się z następujących prób:

się z następujących prób:

1.

1.

próba obrotowa

próba obrotowa

2.

2.

próba kaloryczna

próba kaloryczna

3.

3.

próba galwaniczna

próba galwaniczna

Próba kaloryczna:

Próba kaloryczna:

przepłukujemy przewód

przepłukujemy przewód

słuchowy zewnętrzny ciepła i

słuchowy zewnętrzny ciepła i

zimną wodą. Woda zimna

zimną wodą. Woda zimna

powoduje pochylenie tułowia i

powoduje pochylenie tułowia i

zbaczanie rąk w kierunku

zbaczanie rąk w kierunku

ucha płukanego, a oczopląs w

ucha płukanego, a oczopląs w

kierunku przeciwnym, woda

kierunku przeciwnym, woda

ciepła odwrotnie.

ciepła odwrotnie.

Ponieważ istnieje łączność

Ponieważ istnieje łączność

pomiędzy aparatem

pomiędzy aparatem

przedsionkowym, a

przedsionkowym, a

móżdżkiem, stosowane

móżdżkiem, stosowane

próby kliniczne odnoszą się

próby kliniczne odnoszą się

do badania obu tych

do badania obu tych

narządów.

narządów.

Choroba Meniere’a

Choroba Meniere’a

to powracające w nieregularnych

to powracające w nieregularnych

odstępach czasu, gwałtowne,

odstępach czasu, gwałtowne,

utrzymujące się przez szereg

utrzymujące się przez szereg

godzin napady zawrotów głowy,

godzin napady zawrotów głowy,

towarzyszą im nudności i wymioty,

towarzyszą im nudności i wymioty,

chory nie może stać. Napadowi

chory nie może stać. Napadowi

towarzyszą szumy w uszach,

towarzyszą szumy w uszach,

osłabienie słuchu. Po napadzie

osłabienie słuchu. Po napadzie

oczopląs i brak pobudliwości

oczopląs i brak pobudliwości

błędnika po jednej stronie

błędnika po jednej stronie

.

.

Neuronitis vestibularis

Neuronitis vestibularis

to nagły, obrotowy zawrót

to nagły, obrotowy zawrót

głowy, który, zależnie od

głowy, który, zależnie od

ustawienia głowy, może

ustawienia głowy, może

utrzymywać się przez kilka

utrzymywać się przez kilka

dni. Towarzyszą mu wymioty

dni. Towarzyszą mu wymioty

oraz niemożność opuszczenia

oraz niemożność opuszczenia

łóżka. Początkowo jest

łóżka. Początkowo jest

oczopląs i obniżona

oczopląs i obniżona

pobudliwość kaloryczna

pobudliwość kaloryczna

narządu przedsionkowego.

narządu przedsionkowego.

Vertigo epidemia

Vertigo epidemia

przedstawia objawy

przedstawia objawy

podobne do neuronitis

podobne do neuronitis

vestibularis.

vestibularis.