Wymagania jakości

dotyczące spawania

materiałów metalowych

Seria norm PN – EN ISO 3834

Wprowadzenie

Procesy takie jak spawanie są powszechnie
stosowane do produkcji wielu wyrobów.
W niektórych przedsiębiorstwach stanowią
one podstawowy proces wytwarzania. Wyroby
mogą obejmować zakres od prostych do
kompleksowych. Przykładami są zbiorniki
ciśnieniowe, wyposażenie domowe i rolnicze,
dźwignice, mosty, pojazdy transportowe i inne
wyroby.

Wprowadzenie

Specyfikacja wymagań dotyczących jakości
dla procesów spawania jest ważna, ponieważ
jakość tych procesów nie może być łatwo
weryfikowana. Dlatego też są one
traktowane jako procesy specjalne.

Jakość nie może być sprawdzona w wyrobie
lecz powinna być razem z nim tworzona.
Nawet pełne i wysoce rozwinięte badania
nieniszczące nie poprawią jakości wyrobu.

Wprowadzenie

Zakład produkcyjny

System zarządzania jakością

PN-EN 9001:2001

i/lub wymagania jakości

PN-EN ISO 3834

Kontrola / ocena

Kontrola złączy spawanych

I ocena złączy spawanych

PN-EN ISO 5817-1
i PN-EN ISO 10042

Bezpieczeństwo pracy

Źródła energii

m.inn. PN-EN 60974

Uchwyty spawalnicze

m.inn. PN-EN 50078

Materiały

Materiały podstawowe m.in.

PN-EN 10025

Materiały dodatkowe: Spoiwa

m.in. PN-EN 499, PN-EN 440

Procesy spawania

kwalifikowanie wg

PN-EN ISO 15607 – 15614

Personel

Nadzór spawalniczy

PN-EN ISO 14731

Spawacze PN-EN 287-1 i ISO

9606

Operatorzy PN-EN 1418

Wymagania

jakościowe dotyczące

spawalnictwa

Wprowadzenie

Dla wyrobów, które powinny być wolne od
istotnych problemów w produkcji i obsłudze,
jest koniecznym zapewnienie nadzoru od
fazy projektowania, poprzez dobór materiału
aż do wytwarzania i następnych badań.

Wprowadzenie

W ISO 3834 zidentyfikowano środki, które są

odpowiednie

dla różnych sytuacji. Typowym zastosowaniem są
następujące warunki:

•

podczas przygotowania umowy:
specyfikacja spawalniczych wymagań jakości;

•

przez wytwórców:
ustanowienie i utrzymywanie spawalniczych wymagań
jakości;

•

przez komitety przygotowujące przepisy lub normy
dotyczące zastosowania:
specyfikacja spawalniczych wymagań jakości;

•

przez organizacje oceniające osiągnięcie jakości
spawania, np. trzecia strona, odbiorcy lub wytwórcy.

Wprowadzenie

ISO 3834 mogą być zastosowane przez
wewnętrzne i zewnętrzne
organizacje, łącznie z jednostkami
certyfikującymi, dla oceny zdolności
wytwórcy do spełnienia wymagań klientów,
przepisów lub własnych wymagań wytwórcy.

Seria norm PN-EN ISO 3834:2007

(wprowadzona od 15.05.2006 roku)

Norma

Tytuł

Zastępuje

PN-EN ISO

3834-1

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 1: Kryteria
wyboru odpowiedniego poziomu wymagań
jakości;

PN-EN 729-

1:1997

PN-EN ISO

3834-2

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 2: Pełne
wymagania jakości;

PN-EN 729-

2:1997

PN-EN ISO

3834-3

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 3:
Standardowe wymagania jakości;

PN-EN 729-

3:1997

PN-EN ISO

3834-4

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 4:
Podstawowe wymagania jakości;

PN-EN 729-

3:1997

PN-EN ISO

3834-5

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 5:
Dokumenty, które są konieczne dla
potwierdzenia zgodności z wymaganiami
jakości ISO 3834-2, ISO 3834-3 lub ISO 3834-
4;

brak

ISO/TR 3834-6

Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 6:
Wprowadzenie ISO 3834-1 do - 5 (ISO/PRF
3834-6:2006)

brak

Wymagania jakości dotyczące

spawania materiałów

metalowych – Część 1:

Kryteria wyboru odpowiedniego

poziomu wymagań jakości

Zakres normy

W niniejszej części ustalono ogólny zarys ISO
3834 oraz kryteria (opisany w normie ISO 3834-
1), które należy uwzględnić podczas wyboru
odpowiedniego poziomu wymagań jakości do
spawania materiałów metalowych, z pośród
trzech określonych w ISO 3834-2, ISO 3834-
3 i ISO 3834-4. Stosowane są one do wytwarzania
zarówno w warsztacie produkcyjnym jak i na
placach montażu instalacji.

ISO 3834-2, ISO 3834-3 i ISO 3834-4 mogą być
przez wytwórcę zastosowane oddzielnie lub
łącznie z ISO 9001:2000.

Terminy i definicje

W niniejszym dokumencie przyjęto terminy i definicje
podane w ISO 9000:2000 oraz poniższe:

specyfikacja projektowa
wymagania dotyczące wyrobów wyspecyfikowane przez
odbiorców lub przez organizację z uwzględnieniem
wymagań odbiorcy lub przez przepisy
UWAGA Wymagania dotyczące wyrobu i w
niektórych przypadkach przynależnych procesów mogą
być zawarte w np. specyfikacjach technicznych,
normach wyrobu, normach dotyczących procesu,
uzgodnieniach w umowie lub wymaganiach przepisów.

osoba kwalifikowana
osoba, która kompetencje i wiedzę uzyskała przez naukę,
szkolenie i/lub odpowiednie doświadczenie praktyczne
UWAGA W celu, aby udokumentować poziom
kompetencji i wiedzy może być wymagany egzamin
kwalifikacyjny.

Terminy i definicje

konstrukcja

wyrób, element konstrukcyjny lub jakikolwiek inny spawany
przedmiot

wytwórca
producent

osoba lub organizacja odpowiedzialna za produkcję
spawalniczą

podwykonawca

dostawca wyrobów, usług i/lub działań dla wytwórcy

w ramach umowy

operator spawania

osoba która realizuje w pełni zmechanizowane

lub automatyczne procesy spawania

Ogólny zarys ISO 3834

W ISO 3834 określono wymagania jakości
odpowiednie dla procesów spawania materiałów
metalowych. Wymagania ujęte w niniejszej
Normie Międzynarodowej mogą być adaptowane
dla innych procesów spawania.

Te wymagania odnoszą się tylko do tych
aspektów jakości wyrobów, na które może
wpływać spawanie, przy czym nie są one
przyporządkowane żadnej określonej grupie
wyrobów.

Ogólny zarys ISO 3834

ISO 3834 została tak przygotowana tak, że:

•

jest niezależna od typu wytwarzanej
konstrukcji;

•

definiuje wymagania jakości dotyczące
spawania w warsztatach produkcyjnych
i/lub na montażu;

•

ustala wytyczne dla opisania zdolności
wytwórcy do wytwarzania konstrukcji,
które spełniają określone wymagania;

•

ustala bazę dla oceny zdolności
spawalniczych wytwórcy.

Ogólny zarys ISO 3834

ISO 3834 jest odpowiednia, kiedy
przedstawiamy zdolności wytwórcy do
wytwarzania konstrukcji spawanych w pełni
spełniających określone wymagania jakości,
które są określone w jednej lub wielu
następujących:
— specyfikacji;
— normie wyrobu;
— wymaganiach przepisów.

Wybór odpowiedniego poziomu

wymagań jakości

ISO 3834 może być stosowana w różnych sytuacjach.
Zaleca się, aby wytwórca wybrał jedną z trzech części,
które ustalają różne poziomy wymagań jakości, bazując
na następujących kryteriach odniesionych do wyrobu:



zakres i znaczenie wyrobów o decydującym znaczeniu

dla

bezpieczeństwa;



złożoność produkcji;



zakres produkowanych wyrobów;



zakres zastosowanych różniących się materiałów;



stopień do którego mogą występować problemy

metalurgiczne;



stopień do którego niezgodności produkcyjne,

np. nieprostoliniowość, odkształcenie lub
niezgodność spoiny, wywierają wpływ na wykonanie
wyrobu.

Elementy które należy uwzględnić

dla uzupełnienia ISO 3834

do systemu zarządzania

jakością

a)

nadzór nad dokumentami i zapisami (patrz ISO
9001:2000, 4.2.3, 4.2.4);

b)

odpowiedzialność kierownictwa (patrz ISO 9001:2000,
Rozdział 5);

c)

zapewnienie zasobów (patrz ISO 9001:2000, 6.1);

d)

kompetencje, świadomość i szkolenie działającego
personelu (patrz ISO 9001:2000, 6.2.2, 7.5.2 b));

e)

planowanie realizacji wyrobu (patrz ISO 9001:2000,
7.1);

f)

określenie wymagań dotyczących wyrobu (patrz ISO
9001:2000, 7.2.1);

ISO 3834 zawiera wiele czynników, które przyczyniają
się do systemu zarządzania jakością (QMS). Poniżej
zidentyfikowano te elementy QMS, które zaleca się aby
wytwórca wprowadził dla wsparcia wymagań jakości
ISO 3834:

Elementy które należy uwzględnić

dla uzupełnienia ISO 3834

do systemu zarządzania

jakością

g)

przegląd wymagań dotyczących wyrobu (patrz ISO
9001:2000, 7.2.2);

h)

zakupy (patrz ISO 9001:2000, 7.4);

i)

walidacja procesów (patrz ISO 9001:2000, 7.5.2);

j)

własność klienta odbiorcy (patrz ISO 9001:2000, 7.5.4);

k)

audit wewnętrzny (patrz ISO 9001:2000, 8.2.2);

l)

monitorowanie i pomiary wyrobu (patrz ISO 9001:2000,
8.2.4).

ISO 9004:2000 podaje wytyczne do opracowania
i wprowadzenia systemu zarządzania jakością.

Załącznik A

(informacyjny)

Kryteria wspomagające wybór ISO 3834-2, ISO 3834-3 i ISO 3834-4

Nr

Element

ISO 3834-2

ISO 3834-3

ISO 3834-4

1

Przegląd wymagań

przegląd wymagany

zapis jest

wymagany

zapis może być

wymagany

zapis nie jest

wymagany

2

Przegląd
techniczny

przegląd wymagany

zapis jest

wymagany

zapis może być

wymagany

zapis nie jest

wymagany

3

Podwykonawca

traktowany jako wytwórca specjalnych, podzlecanych

wyrobów, usług i/lub działalności, jednakże końcową

odpowiedzialność dotyczącą jakości pozostaje z wytwórca

4

Spawacze i
operatorzy
spawania

kwalifikacja jest wymagana

5

Personel nadzoru
spawalniczego

wymagany

brak specjalnych

wymagań

6

Personel kontroli i
badań

kwalifikacje są wymagane

7

Sprzęt do produkcji
i badania

odpowiednie i dostępne, jak wymagane, do przygotowania,

wykonania procesu, badania, transportu, podnoszenia w

kombinacji ze sprzętem bezpieczeństwa

i ubraniami ochronnymi

Nr

Element

ISO 3834-2

ISO 3834-3

ISO 3834-4

8

Przeglądy
wyposażenia

wymagane utrzymywanie, przeglądy i

osiągnięcie zdolności produkcyjnej

brak specjalnych

wymagań

wymagane

udokumentowane

plany i zapisy

zapisy są zalecane

brak specjalnych

wymagań

9

Opis sprzętu

wymagany wykaz

brak specjalnych

wymagań

10 Planowanie

produkcji

wymagane

brak specjalnych

wymagań

wymagane są

udokumentowane

plany i zapisy

udokumentowane

plany i zapisy są

zalecane

11 Instrukcje

technologiczne
spawania

wymagane

brak specjalnych

wymagań

12 Kwalifikowanie

technologii
spawania

wymagane

brak specjalnych

wymagań

13 Badanie partii

materiałów
dodatkowych

jeśli wymagane

brak specjalnych wymagań

Nr

Element

ISO 3834-2

ISO 3834-3

ISO 3834-4

14 Magazynowanie i

postępowanie z
materiałami
dodatkowymi do
spawania

wymagana procedura zgodna z

zaleceniami dostawcy

zgodnie z

zaleceniami

dostawcy

15 Magazynowanie

materiałów
podstawowych

wymagana ochrona przed wpływami

środowiska; oznaczenie powinno być

zachowane podczas magazynowania

brak specjalnych

wymagań

16 Obróbka cieplna po

spawaniu

potwierdzenie, że wymagania zgodne z

normą wyrobu lub specyfikacją są

spełnione

brak specjalnych

wymagań

procedura, zapisy i

identyfikowalność

zapisu dotyczącego

wyrobu są

wymagane

procedura i zapisy

są wymagane

brak specjalnych

wymagań

17 Kontrola i badanie

przed, podczas i po
spawaniu

wymagane

jeśli wymagane

18 Niezgodności i

działania
korygujące

pomiary kontrolne powinny być

stosowane

procedury naprawy i/lub poprawki są

wymagane

pomiary kontrolne

powinny być

stosowane

Nr

Element

ISO 3834-2

ISO 3834-3

ISO 3834-4

19 Kalibrowanie lub

walidowanie
sprzętu do
pomiarów, kontroli i
badania

wymagane

jeśli wymagane

brak specjalnych

wymagań

20 Identyfikacja

podczas procesu

jeśli wymagana

brak specjalnych

wymagań

21 Identyfikowalność

jeśli wymagana

brak specjalnych

wymagań

22 Zapisy jakości

jeśli wymagane

Wymagania jakości dotyczące

spawania materiałów metalowych –

Część 2:

Pełne wymagania jakości

Zakres normy

W niniejszej części ISO 3834 określono pełne
wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych, zarówno w warsztacie
produkcyjnym jak i na placach montażu instalacji.

Przegląd wymagań i przegląd
techniczny
Postanowienia ogólne

Wytwórca powinien przeglądać wymagania zawarte
w umowie i każde inne wymagania razem z danymi
technicznymi dostarczonymi przez nabywcę lub
własnymi danymi, gdy konstrukcja jest projektowana
przez wytwórcę.
Wytwórca powinien ustalić czy wszystkie informacje
konieczne do wykonania operacji wytwarzania są
kompletne i dostępne przed rozpoczęciem pracy.
Wytwórca powinien zademonstrować swoją zdolność do
spełnienia wszystkich wymagań i powinien odpowiednio
zaplanować wszystkie działania związane z
zapewnieniem jakości.

Przegląd wymagań jest wykonywany przez wytwórcę do
sprawdzenia, czy jest zdolny do wykonania prac, czy ma
wystarczające środki do zachowania terminów dostawy
oraz czy dokumentacja jest przejrzysta i jednoznaczna.

Przegląd wymagań i przegląd
techniczny
Postanowienia ogólne

Wytwórca powinien zapewnić że jakiekolwiek zmiany
między umową i każdą wcześniejszą ofertą są
zidentyfikowane i nabywca jest zawiadomiony o
zmianach w planie działania, kosztach lub zmianach
techniki, które mogły wyniknąć.

Aspekty wymagań są rozpatrywane typowo przed lub
podczas przeglądu. Pozycje wymagań technicznych
tworzą zazwyczaj część przeglądu technicznego i są
rozpatrywane podczas wstępnego stadium planowania.

Jeżeli umowa nie istnieje, np. w przypadku produkcji na
magazyn, wytwórca podczas rozpatrywania przeglądu
wymagań jest zobowiązany do dokonania przeglądu
technicznego.

Przegląd wymagań

Należy rozpatrzyć następujące aspekty:

a)

stosowaną normę wyrobu łącznie z wymaganiami
dodatkowymi;

b)

wymagania ustawowe i wynikające z przepisów;

c)

wymagania dodatkowe określone przez wytwórcę;

d)

zdolność wytwórcy do spełniania opisanych
wymagań.

Przegląd techniczny

Należy rozpatrzyć następujące wymagania techniczne:

a)

specyfikacja materiału(-ów) podstawowego(-ych) i
własności złączy spawanych;

b)

jakość i wymagania dotyczące akceptacji spoin;

c)

położenie, dostępność i kolejność spoin łącznie z
dostępnością dla kontroli i badań nieniszczących;

d)

wykaz technologii spawania, procedur badań
nieniszczących i procedur obróbki cieplnej;

e)

zastosowane podejście do kwalifikowania technologii
spawania;

f)

kwalifikowanie personelu;

g)

dobór, identyfikacja i/lub identyfikowalność (np. dotycząca
materiałów, spoin);

h)

przygotowania kontroli jakości, łącznie z zaangażowaniem
niezależnej jednostki inspekcyjnej;

i)

kontrola i badanie;

Przegląd techniczny

j)

podwykonawstwo;

k)

obróbka cieplna po spawaniu;

l)

inne wymagania dotyczące spawania np. badanie partii
materiałów dodatkowych, zawartość ferrytu w stopiwie,
starzenie, zawartość wodoru, podkładka stała, stosowanie
młotkowania (przekuwania), wykończenie powierzchni,
kształt spoiny;

m)

stosowanie specjalnych metod (np. do osiągnięcia pełnego

przetopu przy spawaniu bez podkładki tylko z jednej strony);

n)

wymiary i szczegóły przygotowania złącza i gotowej spoiny;

o)

spoin, które są wykonywane w warsztacie, lub gdzie indziej;

p)

warunki środowiskowe odpowiednie do stosowania procesu
(np. bardzo niska temperatura otoczenia lub konieczność
zabezpieczania przed niekorzystnymi warunkami
atmosferycznymi)

q)

postępowanie dotyczące niezgodności;

Podwykonawstwo

Jeżeli wytwórca zamierza korzystać z usług lub działalności
podwykonawców (np. spawania, kontroli, badań
nieniszczących, obróbki cieplnej) informacje konieczne do
spełnienia odpowiednich wymagań powinny być dostarczone
przez wytwórcę do podwykonawcy. Podwykonawca powinien
prowadzić takie zapisy i dokumentacje swojej pracy jakie
mogą być określone przez wytwórcę.

Podwykonawca powinien wykonywać prace zgodnie z
zamówieniem i na odpowiedzialność wytwórcy oraz powinien
spełnić w pełni odpowiednie wymagania niniejszej części
normy ISO 3834. Wytwórca powinien zapewnić, że
podwykonawca może stosować się do określonych wymagań
jakościowych.

Informacje dostarczone podwykonawcy przez wytwórcę
powinny zawierać wszystkie odpowiednie dane dotyczące
przeglądu wymagań i przeglądu technicznego. Dodatkowe
wymagania mogą być określone jeśli są konieczne do
spełnienia wymagań technicznych przez podwykonawcę.

Personel spawalniczy

Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien dysponować wystarczającym
i kompetentnym personelem do planowania,
wykonywania i nadzorowania produkcji spawalniczej
zgodnie z określonymi wymaganiami.

Spawacze i operatorzy spawania
Spawacze i operatorzy spawania powinni być
kwalifikowani na podstawie odpowiedniego badania.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna
zgodność z wymaganiami jakości są określone w
ISO 3834-5:2005, Tablica 1 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego
oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.

Personel spawalniczy

Nadzór spawalniczy
Wytwórca powinien dysponować odpowiednim
personelem nadzoru spawalniczego. Osoby te są
odpowiedzialne za jakość wykonywanych prac i
powinny być wystarczająco upoważnione do
podejmowania decyzji w sprawie koniecznych
działań. Zadania i odpowiedzialność tych osób
powinna być jasno określona.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna
zgodność z wymaganiami jakości są określone w
ISO 3834-5:2005, Tablica 2 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego
oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.

Personel kontroli i badania

Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien dysponować wystarczającym
kompetentnym personelem do planowania, wykonywania i
nadzorowania kontroli i badania produkcji spawalniczej,
zgodnie z określonymi wymaganiami.

Personel badań nieniszczących
Personel badań nieniszczących powinien być kwalifikowany.
Do badań wizualnych może nie być wymagany egzamin
kwalifikacyjny. Gdy egzamin kwalifikacyjny nie jest wymagany,
kompetencje powinny być zweryfikowane przez wytwórcę

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 3 dla spawania łukowego, spawania wiązką elektronów,
spawania wiązką promieniowania laserowego i spawania
gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.

Sprzęt

Następujący sprzęt powinien być dostępny jeśli konieczny:



źródła energii i inne maszyny;



sprzęt do przygotowania złączy i powierzchni oraz do
cięcia, łącznie z cięciem termicznym;



sprzęt do podgrzewania wstępnego i obróbki cieplnej po
spawaniu, łącznie z miernikiem temperatury;



przyrządy mocujące i ustalające;



dźwignice i urządzenia transportu bliskiego stosowane
w produkcji;



sprzęt ochrony indywidualnej i inny sprzęt
zabezpieczający, bezpośrednio związany ze stosowanymi
procesami wytwarzania;



piece, termosy itd. stosowane do obróbki materiałów
dodatkowych do spawania;



wyposażenie do czyszczenia powierzchni;



wyposażenie do badań niszczących i nieniszczących.

Sprzęt do produkcji i badania

Sprzęt

Opis sprzętu
Wytwórca powinien mieć wykaz zasadniczego sprzętu
stosowanego do produkcji. Wykaz ten powinien
identyfikować pozycje głównego sprzętu, zasadniczego dla
oceny zdolności i wydajności warsztatu.

Zawiera on np.:



maksymalny udźwig dźwignicy (dźwignic);



wielkość elementów, którymi można manipulować na
warsztacie;



zdolności zmechanizowanego lub automatycznego
sprzętu spawalniczego;



wymiary i maksymalna temperatura pieców do obróbki
cieplnej po spawaniu;



zdolność sprzętu do walcowania, gięcia i cięcia;

Sprzęt

Dla innego sprzętu określa się tylko przybliżoną liczbę,
która obejmuje każdy główny typ (np. całkowitą liczbę
źródeł energii dla różnych procesów).

Przydatność sprzętu
Sprzęt powinien być odpowiedni do danego zastosowania.
UWAGA Kwalifikowanie sprzętu do spawania i
nagrzewania zwykle nie jest wymagane, jeżeli nie
określono inaczej.

Nowy sprzęt
Po zainstalowaniu nowego (lub odnowionego) sprzętu
powinny być wykonane odpowiednie badania tego sprzętu.
Badania powinny sprawdzić prawidłowość działania
sprzętu. Badania powinny być wykonane i dokumentowane
zgodnie z odpowiednimi normami, jeśli takie istnieją.

Sprzęt

Konserwacja sprzętu
Wytwórca powinien mieć plany konserwacji sprzętu. Plan powinien
zapewniać sprawdzenie stanu tych elementów sprzętu, które
nadzorują zmienne wymienione w odpowiedniej instrukcji
technologicznej Plany mogą być ograniczone do tych elementów,
które są zasadniczymi dla zapewnienia jakości wyrobu.

Przykłady tych elementów są następujące:



stan prowadnic w sprzęcie do cięcia termicznego,
zmechanizowanych przyrządów ustalających itd.;



stan amperomierzy i woltomierzy, przepływomierzy itd.
stosowanych do sterowania w sprzęcie spawalniczym;



stan przewodów, węży, złączek, itd.;

Sprzęt



stan systemu sterowania w urządzeniach do
zmechanizowanego i/lub automatycznego spawania;



stan przyrządów do pomiaru temperatury;



stan podajników drutu i przewodów.

Uszkodzonego sprzętu nie należy stosować.

Spawanie i działalność
związana

Planowanie produkcji

Wytwórca powinien wykonać odpowiedni plan produkcji.

Plan ten powinien zawierać co najmniej:
 zestawienie kolejności wykonywania konstrukcji (np.

pojedynczych części lub podzespołów i kolejności
późniejszego montażu końcowego);

 identyfikację poszczególnych procesów wymaganych

przy wytwarzaniu konstrukcji;

 powołania się na odpowiednią instrukcję

technologiczną spawania i procesów pokrewnych;

 kolejność układania spoin;
 zamówienie i czas wykonania poszczególnych

procesów;

 zestawienie kontroli i badania, z włączeniem

jakiejkolwiek niezależnej jednostki inspekcyjnej;

Spawanie i działalność
związana

 warunki otoczenia (np. ochrona przed wiatrem i

deszczem);

 identyfikacja partii, elementów lub części, jeśli

odpowiednie;

 przydział kwalifikowanego personelu;
 przygotowanie do każdego badania produkcyjnego.

Instrukcje technologiczne spawania
Wytwórca powinien przygotować instrukcję(-e)
technologiczną(-e) spawania i powinien zapewnić, że w
produkcji zostanie ona właściwie zastosowana.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone
w ISO 3834-5:2005, Tablica 4 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz w
ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.

Spawanie i działalność
związana

Kwalifikowanie technologii spawania
Technologie spawania powinny być kwalifikowane przed
rozpoczęciem produkcji. Metody kwalifikowania powinny być
zgodne z odpowiednimi normami wyrobu lub jak ustalono w
specyfikacji.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone
w ISO 3834-5:2005, Tablica 5 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz w
ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.

UWAGA

Kwalifikowanie innych technologii może być

wymagane w odpowiednich normach wyrobu i/lub w
specyfikacji(-ach).

Spawanie i działalność
związana

Instrukcje robocze
Wytwórca może zastosować instrukcję technologiczną
spawania bezpośredniego do instruowania. Alternatywnie
mogą być stosowane wyspecjalizowane instrukcje robocze.
Takie związane instrukcje robocze powinny być
przygotowywane na podstawie kwalifikowanych instrukcji
technologicznych spawania i nie wymagają odrębnej
kwalifikacji.

Procedury dotyczące przygotowania i nadzoru nad
dokumentami
Wytwórca powinien ustanowić i utrzymywać procedurę
dotyczącą przygotowania i nadzoru nad dokumentami
związanymi z jakością (np. instrukcją technologiczną
spawania, protokółem kwalifikowania technologii spawania,
certyfikatami kwalifikacji spawaczy i operatorów spawania).

Materiały dodatkowe do spawania

Postanowienia ogólne
Powinny być określone odpowiedzialności i procedury
dotyczące kontroli materiałów dodatkowych do spawania.

Badanie partii
Badanie partii materiałów dodatkowych do spawania
powinno być tylko wymagane jeśli określono.

Magazynowanie i postępowanie
Wytwórca powinien opracować i wdrożyć procedurę
dotyczącą magazynowania, postępowania,
identyfikowania i użytkowania materiałów dodatkowych
do spawania aby uniknąć wchłaniania wilgoci, utleniania,
uszkodzenia itd. Procedura powinna być zgodna z
zaleceniami dostawcy.

Magazynowanie materiałów
podstawowych

Magazynowanie powinno zapewnić, że materiał,
łącznie z materiałem stanowiącym własność
klienta, nie zostanie narażony na ujemne
wpływy. Identyfikacja podczas magazynowania
powinna być zachowana.

Obróbka cieplna po spawaniu

Wytwórca powinien być w pełni odpowiedzialny za ustalenie
i wykonanie jakiejkolwiek obróbki cieplnej po spawaniu.
Procedura powinna być zgodna z materiałem podstawowym,
złączem spawanym, konstrukcją itd. oraz powinna być
zgodna z normą wyrobu i/lub określonymi wymaganiami.
Protokół z obróbki cieplnej powinien być opracowany
podczas tego procesu. Protokół powinien potwierdzać
realizację ustaleń oraz identyfikację poszczególnego wyrobu.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-
5:2005, Tablica 6 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.

Kontrola i badanie

Postanowienia ogólne
Odpowiednie kontrole i badania powinny być wdrożone
w odpowiednich punktach procesu wytwarzania do
zapewnienia zgodności z wymaganiami umowy. Miejsce i
częstotliwość takich kontroli i/lub badań zależą od umowy
i/lub od normy wyrobu, od procesu spawania i od typu
konstrukcji.
UWAGA

Wytwórca może wykonać dodatkowe

badania bez ograniczenia. Protokółowanie tego typu badań
nie jest wymagane.

Kontrola i badanie

Kontrola i badanie przed spawaniem

Przed rozpoczęciem spawania należy sprawdzić

następujące:



przydatność i ważność certyfikatów kwalifikacji
spawaczy i operatorów spawania;



przydatność instrukcji technologicznych spawania;



identyfikację materiału podstawowego;



identyfikację materiałów dodatkowych do spawania;



przygotowanie złącza (np. kształt i wymiary);



dopasowanie, mocowanie i sczepianie;



specjalne wymagania zawarte w instrukcji
technologicznej spawania (np. zapobieganie
odkształceniu);



przydatność warunków pracy do spawania, łącznie ze
środowiskiem.

Kontrola i badanie

Kontrola i badanie podczas spawania

Podczas spawania należy sprawdzić w odpowiednich

odstępach

czasowych lub poprzez ciągły monitoring następujące:



zasadnicze parametry spawania (np. prąd spawania,
napięcie łuku i prędkość przesuwu);



temperaturę podgrzewania
wstępnego/międzyściegowa;



oczyszczanie i kształt ściegów oraz warstw metalu
spoiny;



żłobienie grani;



kolejność spawania;



prawidłowe użytkowanie i obsługa materiałów
dodatkowych do spawania;



kontrolę odkształceń;



jakiekolwiek pośrednie badanie (np. sprawdzenie
wymiarów).

Kontrola i badanie

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005, Tablica 7
dla spawania łukowego, spawania wiązką elektronów, spawania
wiązką promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz
w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.

Kontrola i badanie po spawaniu

Po spawaniu należy sprawdzić zgodność z odpowiednimi
kryteriami akceptacji:



przez badanie wizualne;



przez inne badania nieniszczące;



przez badanie niszczące;



postać, kształt i wymiary konstrukcji;



wyniki i protokóły operacji wykonanych po spawaniu
(np. obróbki cieplnej po spawaniu, odpuszczanie).

Kontrola i badanie

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 8 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.

Status kontroli i badania
Powinny być podjęte odpowiednie środki identyfikacji np.
znakowanie pozycji lub przez kartę przewodnią, statusu
kontroli i badania konstrukcji spawanej.

Niezgodność i działania
korygujące

Powinny być wdrożone środki dla nadzoru elementów lub
działań, które nie spełniły określonych wymagań, w celu
zapobieżenia przypadkowej ich akceptacji. Jeśli wytwórca
podejmuje się przeprowadzenia naprawy lub poprawki,
powinny być dostępne odpowiednie pisemne procedury na
wszystkich stanowiskach pracy na których dokonuje się
naprawy lub poprawki. Jeśli wykonywana jest naprawa
wszystkie pozycje powinny być ponownie zbadane i
sprawdzone zgodnie z początkowymi wymaganiami.
Powinny być również wdrożone środki dla uniknięcia
ponownego wystąpienia niezgodności.

Wzorcowanie i walidacja
sprzętu do pomiaru,
kontroli i badania

Wytwórca jest odpowiedzialny za odpowiednie
wzorcowanie lub walidację sprzętu do pomiaru, kontroli i
badania. Cały sprzęt zastosowany do oceny jakości
konstrukcji, powinien być odpowiednio kontrolowany i
powinien być wzorcowany lub walidowany w określonych
odstępach.

Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 9 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.

Identyfikacja i
identyfikowalność

Identyfikacja i identyfikowalność, jeśli są
wymagane, powinny być zachowane
podczas procesu produkcyjnego.

Identyfikacja i identyfikowalność

Systemy dokumentowania, jeśli wymagane, które

zapewniają

identyfikację i identyfikowalność operacji spawania

powinny

zawierać:



identyfikację planów produkcji;



identyfikację kart przewodnich;



identyfikację lokalizacji spoin w konstrukcji;



identyfikację procedur badań nieniszczących i
personelu;



identyfikację materiałów dodatkowych do spawania
(np. oznaczenie, nazwa handlowa, wytwórca
materiałów dodatkowych i numery wytopu lub partii);



identyfikację i/lub identyfikowalność materiału
podstawowego (np. typ, numer wytopu);



identyfikację umiejscowienia napraw;

Identyfikacja i identyfikowalność



identyfikację umiejscowienia przyrządów
pomocniczych;



identyfikowalność w pełni zmechanizowanych
i automatycznych urządzeń do spawania
specjalnych spoin;



identyfikowalność spawacza i operatora spawania
specjalnych spoin;



identyfikowalność instrukcji technologicznych
spawania specjalnych spoin.

Zapisy jakości

Zapisy jakości, jeśli stosowane, powinny zawierać:



protokół z przeglądu wymagań/technicznego;



dokumenty kontroli materiałów;



dokumenty kontroli materiałów dodatkowych do
spawania;



instrukcje technologiczne spawania;



protokóły konserwacji sprzętu;



protokóły kwalifikowania technologii spawania
(WPQR);



certyfikaty kwalifikacji spawaczy i operatorów
spawania;



plan produkcji;



certyfikaty personelu badań nieniszczących;

Zapisy jakości



protokóły i specyfikacje obróbki cieplnej;



protokóły i procedury badań nieniszczących i
niszczących;



protokóły pomiarów;



protokóły z napraw i protokóły niezgodności;



inne dokumenty, jeśli wymagane.

Zapisy jakości powinny być przechowywane przez okres

minimum

pięciu lat, w przypadku braku jakichkolwiek innych

określonych

wymagań.

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO

3834-3, ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

5 Przegląd
wymagań i przegląd
techniczny:
- zapis z przeglądu
wymagań;
- zapis z przeglądu
technicznego

Dokument pokazuje jak
producent przeprowadza
przegląd

wymagań

i

przegląd

techniczny.

Zapisy

mogą

być

w

postaci listy kontrolnej
z komentarzem lub
protokołu z
przeglądu.

Lista kontrolna z
przeglądu wymagań
Lista
kontrolna z
przeglądu
technicznego

6
Podwykonawcy:
- spawanie
- obróbka cieplna
- kontrola i badanie
- nadzorowanie

i wzorcowanie

Dokumenty wyjaśniające
jak

podwykonawcy

przestrzegają

wymagań

kontraktu

włącznie

z

informacji

jak

są

kwalifikowani

i

kontrolowani.

Raport oceny
podwykonawcy
Lista kontrolna
monitoringu
podwykonawcy.
Raport z inspekcji.

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO

3834-3, ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

7 Personel
spawalniczy:
- kwalifikacje
spawaczy i
operatorów
spawania;
- kwalifikacje
personelu
nadzoru
spawalniczego

Udokumentowanie
kwalifikacji i przydatności
personelu nadzoru
spawalniczego i spawaczy

Świadectwa

egzaminów

spawaczy i

operatorów

spawania.
Sprawozdania

dotyczące

kwalifikacji i

kompetencji

personelu

spawalniczego.
Diagram

wzajemnego

powiązania nadzoru

spawalniczego.

8 Personel kontroli

i badań:
- kwalifikacje
personelu
NDT;
- kwalifikacje i
kompetencje IWI.

Dokumentacja
potwierdzająca
kwalifikacje i przydatność
personelu NDT

Certyfikaty
kwalifikacji
personelu NDT.
Zaświadczenie
lekarskie
potwierdzające
ostrość widzenia i
rozróżnialność barw

ISO 3834-2, ISO 3834-3,

ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

9 Wyposażenia:
- stosowanie
odpowiedniego
wyposażenia;
- badania nowego
wyposażenia;
- utrzymanie wyposażenia
do
spawania, kontroli

i badań

Dokument dla
identyfikacji, kontroli,
utrzymania
i wzorcowania (tam,
gdzie jest wymagane)
całego wyposażenia do
produkcji i wyposażenia
do kontroli.
Plany konserwacji
sprzętu.

Zestawienie
wyposażenia
Raporty z badania
nowych

urządzeń

spawalniczych.
Protokoły

z

przeglądów
urządzeń.
Świadectwa
wzorcowania

10 Spawanie i
działalność związana:
- plany produkcji;
- przygotowanie

i kwalifikacje pWPS;
- WPS albo instrukcje
robocze;
- inne specyfikacje
procesu
- dokumenty kontroli

Dokumenty dla
planowania produkcji i
dla kontrolowania
procesów produkcyjnych.
Plany produkcji.
WPQR.
Procedury dla
przygotowania i kontroli
wymaganych
dokumentów jakości.

Rysunki i szkice
WPQR
WPS albo instrukcje
robocze
Instrukcje NDT,
Protokoły z NDT
Atesty

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO

3834-3, ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

11 Materiały
dodatkowe do
spawania:
- przechowywanie i
postępowanie

z materiałami
dodatkowymi do
spawania.

Dokumenty dotyczące
przechowywania,
obsługiwania,
identyfikacji i użycia
materiałów dodatkowych
do spawania

Atesty.

12 Materiały
podstawowe do
spawania:
- przechowywanie i
postępowanie z
materiałami
podstawowymi do
spawania.

Dokumenty

dotyczące

przechowywania,
obsługiwania,
identyfikacji

i

użycia

materiałów dodatkowych
do spawania

Atesty

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO 3834-3,

ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

13 Obróbka cieplna

Dokumenty
potwierdzające włączenie
do udokumentowanego
planowania produkcji
oraz kontroli i badań.
Procedury obróbki
cieplnej

Protokoły z obróbki
cieplnej

14 Kontrola i badania:
- przygotowanie planów
kontroli i badania;
- kontrola przed
spawaniem;
- kontrola podczas
spawania;
- kontrola po spawaniu.

Włączenie do
udokumentowanego
procesu planowania
produkcji i kontroli
produkcji.
Plany badania.
Procedury badania.

Raport z pomiarów

gabarytów.

Raporty z badań i

kontroli.

Protokóły z

dokonanych napraw.

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO 3834-3, ISO

3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

15 Niezgodności i działania
korygujące:
- wyniki badań dotyczących
wyrobów nie spełniających
wymagań;
- WPS dla naprawy
- badanie i kontrola po
naprawie;
- analiza przyczyn w celu
uniknięcia ponownego
wystąpienia niezgodności

Dokumenty, pozwalające
na zidentyfikowanie i
wyeliminowanie
jakichkolwiek
warunków, które
mogłyby niekorzystnie
oddziaływać na jakość
produktu albo procesów
produkcyjnych.

Raporty o
niezgodnościach.

Protokół oceny

kierownictwa.

16 Wzorcowanie i walidacja
wyposażenia:
- przyrządy do pomiaru
temperatury;
- przyrządy do pomiaru
parametrów prądowych;
- przyrządy do pomiaru
kształtu i wymiaru;
- przepływomierz gazu.

Włączenie do
udokumentowanego
procesu dla
identyfikacji, kontroli,
utrzymania i
wzorcowania (tam, gdzie
jest to wymagane)
całego wyposażenia do
kontroli i badania.
Plany wzorcowania i
walidacji

Protokoły

z

wzorcowania

i

walidacji

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania

ISO 3834-2, ISO 3834-3,

ISO 3834-4

Rodzaj zapisu

Typowe zapisy /

sprawozdania

17 Identyfikacja i
identyfikowalność -
identyfikacja i
oznaczenia.

Dokument (gdy
wymagany), zapewniający
identyfikację
i
identyfikowalność
operacji spawania.

Zapisy

(jeśli

wymagane)

18 Zapisy jakości

Włączenie do dokumentu
dla kontroli i odbioru.

Zapisy

Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania