WARTOŚCI I CELE ŻYCIOWE

A WYBÓR KARIERY

ZAWODOWEJ

Anna Paszkowska-Rogacz

System warto

System warto

ś

ś

ci a

ci a

planowanie kariery

planowanie kariery

-

-

“kotwice” kariery

“kotwice” kariery

(Schein, 1990)

8. Styl życia

7.

Wyzwanie

6. Usługi i poświęcenie dla innych

5. Kreatywność i przedsiębiorczość

4. Bezpieczeństwo i stabilizacja

3. Autonomia i niezależność

2.
Przywództwo

1. Profesjonalizm

Funkcj

a

Rang

a

Droga

w głąb

Itp.

Marketi

ng

Produkcj

a

Sprzeda

ż

S

to

S

to

ż

ż

e

k

k

a

ri

e

ry

e

k

k

a

ri

e

ry

(Schein, 1990)

Strategie

Strategie

kariery

kariery

zawodowej

zawodowej

(Derr 1986;

(Derr 1986;Kirk, Kirk 1995)

Założenia

Założenia

– Każda jednostka w toku rozwoju

zawodowego kształtuje swoją
orientację w stosunku do pracy

– Jedna orientacja jest zwykle

dominująca

– Orientacja może ulegać zmianie na

inną, ale zwykle na podobną

– Istnieje związek pomiędzy cechami

osobowości, typami orientacji a
strategią rozwoju

Orientacje kariery

Orientacje kariery

Iść naprzód

Orientacja charakterystyczna dla początków

rozwoju kariery

• Jednostka jest zainteresowana awansem i pnie się

po szczeblach

• Szczególne znaczenie ma władza, pieniądze, status

społeczny

• Cechy osobowości: dominacja, rywalizacja, dążenie

do wyzwań, wysoka potrzeba osiągnięć i sukcesu

• Najważniejsza jest praca i awans zawodowy

IŚĆ NAPRZÓD

IŚĆ NAPRZÓD

STRATEGIA

 Wysuń pracę na pierwszy plan
 Opracuj plan kariery
 Szukaj nowych wyzwań
 Znajdź sponsora

Andrzej

• Andrzej jest od sześciu lat specjalistą w dużej

firmie reklamowej. W wieku 31 lat zabłysnął już

kreatywnością w kilku ważnych projektach. W

wyniku wydajnej pracy został szybko awansowany.

Zarządza projektami, w których przewodzi ludźmi

starszymi od siebie. Szefowie są z niego

zadowoleni. Niektórzy współpracownicy zauważają

jego agresję i przebojowość, wiedzą jednak, że

jest osobą zdecydowaną, formułuje swoje cele i

umie je realizować. Jeździ tylko samochodami

„właściwych” marek, należy do „odpowiednich”

organizacji i chodzi na randki tylko z kobietami,

które mogą być potencjalnymi żonami szefa.

Orientacje kariery

Orientacje kariery

Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo

Orientacja związana z budowaniem poczucia

bezpieczeństwa w miejscu pracy

• Jednostka jest zainteresowana awansem, gdy zyska

poczucie bezpieczeństwa

• Szczególne znaczenie ma poczucie przynależności
• Cechy osobowości: cierpliwość, pracowitość,

lojalność, gotowość do pomocy firmie

• Najważniejsza jest praca, przynależność do grupy

zawodowej i awans, ale nie za wszelką cenę

BEZPIECZEŃSTWO

BEZPIECZEŃSTWO

Strategia

 Przestudiuj strukturę organizacji
 Spróbuj dopasować się do

organizacji

 Stawiaj wymagania organizacji
 Buduj sieć społecznego wsparcia
 Spróbuj poczuć się elitą

Rafał

• Rafał zaczął pracować dla dużej firmy

rozrachunkowej 25 lat temu – w roku jej

założenia. Przez te lata awansował na

stanowisko menedżera średniego

szczebla kierującego setką projektów.

Rafał lubi swoją papierkową robotę i

cieszy się z roli, jaką mógł odegrać w

nieustającym rozwoju firmy. Uwielbia

również opowiadanie o tradycjach i

początkach firmy nowym pracownikom.

Tych, którzy mogliby zboczyć z drogi,

którą dąży firma, postrzega jako zdrajców

niegodnych pracy w tej organizacji.

Orientacje kariery

Orientacje kariery

W

W

olność

olność

Orientacja związana z oczekiwaniem wolności w

wykonywaniu zawodu

• Jednostka nie jest zainteresowana awansem
• Szczególne znaczenie ma poczucie niezależności i ustalenie

wysokich standardów pracy

• Cechy osobowości: pracowitość, kreatywność, niezależność,

powściągliwość, mała otwartość, brak konformizmu

• Najważniejsze jest poczucie niezależności w pracy

WOLNOŚĆ

WOLNOŚĆ

Strategia

 Realizuj swoje zobowiązania
 Bądź jeden krok przed innymi
 Gromadź unikatowe informacje
 Postaraj się przetrwać w sytuacjach

kryzysowych

 Rozszerz grupę kolegów

Grzegorz

• Grzegorz jest reporterem politycznym, w dużej

gazecie. Jego zdolność do zdobywania różnego

rodzaju sensacji stała się już legendarna. Ciągle

przedstawia swojemu szefowi prośby o

dofinansowanie kosztownych spotkań

politycznych, wielkich bankietów, biletów

lotniczych pierwszej klasy, itd. Grzegorz rzadko

jest widywany przy swoim biurku, ku zmartwieniu

swego szefa. Umiejętności pisarskie i talent

polityczny Grzegorza zainteresowały wysokiego

urzędnika państwowego. Zaoferował on

Grzegorzowi dobre stanowisko w kancelarii

prezydenta. Grzegorz grzecznie odmówił mówiąc,

iż chociaż jest niezmiernie zaszczycony tą

propozycją, woli zostać w swej starej, mniej

prestiżowej, ale również mniej wymagającej

pracy.

Orientacje kariery

Orientacje kariery

R

R

ównowaga

ównowaga

Orientacja związana z uzyskaniem równowagi

pomiędzy pracą a życiem rodzinnym

• Awans nie jest celem
• Szczególne znaczenie ma poszukiwanie satysfakcji

w życiu zawodowym jak i osobistym

• Cechy osobowości: pracowitość sumienność,

stawianie sobie wysokich wymagań, gotowość do
przezwyciężania trudności w sytuacjach
kryzysowych.

• Najważniejsze, że praca nie musi spełniać

wszystkich oczekiwań jednostki

RÓWNOWAGA

RÓWNOWAGA

Strategia

 Realizuj swoje zobowiązania

i przestrzegaj reguł

 Zachowaj swoją strategię i sposób

rozwoju kariery dla siebie

 Oprzyj się kuszącym ofertą pracy
 Znajdź sponsora

Karolina

• Karolina jest nauczycielką muzyki w liceum w

mieście średniej wielkości. Ma piękny głos i

śpiewa od czasu do czasu w lokalnym zespole.

Jej mąż, Daniel, jest nauczycielem języka w

społecznym gimnazjum. Jest również

utalentowanym muzykiem grającym wspaniale

na kilku instrumentach. Przyjaciele nakłaniali tę

parę do stworzenia duetu i próby zaistnienia w

wielkim świecie, jednak Karolina i Daniel nie

widzą siebie w takiej formie działalności. Teraz,

kiedy już ustabilizowali się w swoich zawodach,

zastanawiają się nad założeniem rodziny. Chcą

jednak zachować czas na swoje prywatne pasje

(zajęcia plastyczne Karoliny i zespół teatralny

Daniela).

Orientacja kariery

Orientacja kariery

Sukces

Sukces

Orientacja łączy pojęcie sukcesu i

kariery ze specjalistycznymi

umiejętnościami

• Awans nie jest celem

• Szczególne znaczenie ma ciekawość

i zainteresowanie pracą, wykorzystywanie

własnych zdolności w pracy, satysfakcja,

nieważne są pieniądze

• Cechy osobowości: talent, wyjątkowe

zdolności, motywacja wewnętrzna, ciekawość

poznawcza, dążenie do zdobywania nowych

umiejętności i wiedzy, wysoki poziom

zapotrzebowania na stymulację

• Najważniejsze, że praca jest źródłem

satysfakcji i zadowolenia

SUKCES

SUKCES

Strategia

 Bądź nieprzeciętny
 Dbaj o swoje zobowiązania
 Poszukaj stymulujących zadań
 Powiększaj umiejętności

przekonywania

 Bądź gotowy do przeciwstawiania się

przeciwnościom

Wiesław

• Wiesław, 35 lat, pracuje w miejskiej komendzie

policji od 13 lat. W tym czasie pracował na

kilku różnych stanowiskach, zaczynając jako

oficer drogówki, a kończąc na stanowisku

szefa wydziału do spraw zabójstw. Jego

naturalne zdolności, wspomagane sukcesami

na każdym szkoleniu i w każdym programie, w

którym brał udział oraz jego miłość do pracy,

stworzyły z niego bardzo cennego pracownika.

Wiesław czuje, że kiedy osiągnie i doświadczy

wszystkiego w tej pracy, prawdopodobnie

przeniesie się do Interpolu. Wiesław jest

kawalerem z wyboru. Swój wolny czas spędza

ćwicząc skoki spadochronowe i lotniarstwo.

Bierze udziału w wielu imprezach sportowych,

które przyciągnęły jego uwagę.

Planowanie i realizacja

celu

(

Zaleski, 1991)

„Cele regulują ludzkie zachowanie w

szerokim tego słowa znaczeniu,

nadają porządek i sens życiu,

pomagają człowiekowi w tworzeniu i

urealnieniu przyszłości, pomagają

mu wreszcie w odkrywaniu własnych

możliwości”

Typy celów

Typy celów



Akademickie



Interpersonalne



Intrapersonalne



Zawodowe/ekonomiczna/finansow
e



Zdrowie/ciało



Rekreacja/ hobby



Czytanie/kultura



Duchowe

S

pecific (Simple) - jasno określony i prosty

M

easurable

- mierzalny

 

A

chievable

- osiągalny

 

R

elevant

- adekwatne środki

 

T

ime related

- ograniczony w czasie

Atrybuty w

Atrybuty w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwie

ciwie

sformu

sformu

ł

ł

owanych zada

owanych zada

ń

ń

-

-

regu

regu

ł

ł

a SMART

a SMART

Indywidualne ró

Indywidualne ró

ż

ż

nice w

nice w

percepcji czasu

percepcji czasu

• retrospektywizm,
• prezentyzm,
• futuryzm,
• momentalizm

Pog

Pog

łę

łę

bienie

bienie

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci

dotychczasowych osi

dotychczasowych osi

ą

ą

gni

gni

ęć

ęć

jako

jako

sposób

sposób

formułowania celów

formułowania celów



Zalety i mocne strony



Marzenia i iluzje

Analiza

Analiza

SWOT

SWOT

S

- STRENGTHS (mocne strony)

W

- WEAKNESSES (słabe strony)

O

- OPPORTUNITIES (szanse)

T

- THREATS (zagrożenia)

SZANSE

ZAGROŻENIA

MOCNE

STRONY

SŁABE

STRONY

Zewnętrzne

Wewnętrzne

Pozytywne

Negatywne

SWOT

• Unikać zagrożeń

• Wykorzystywać szanse

• Wzmacniać słabe strony

• Opierać się na mocnych stronach

Poszukujesz nowej pracy?

Poszukujesz nowej pracy?

Sprawdź najpierw, co jest dla Ciebie

Sprawdź najpierw, co jest dla Ciebie

najważniejsze

najważniejsze

LITERATURA

LITERATURA

 Derr, C. B. (1988). Managing the new careerist.

The diverse career success orientation of today’s

workers. San Francisko: Jossey-Bass.

 Kirk, J. J., Kirk, L. D. (1995). Training Games for

Career Development. New York: McGraw-Hill, Inc.

 Paszkowska-Rogacz, A. (red. oraz współautor).

(2006). Materiały metodyczno dydaktyczne do

planowania kariery zawodowej uczniów. Część I, II

i III. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania

Edukacji Zawodowej i Ustawicznej

 Schein, E. H. (1993). Career Anchors. Discovering

Your Real Values, rev. San Diego: Pfeiffer.

 Zaleski, Z. (1991). Psychologia zachowań

celowych. Warszawa: PWN.