Temat:
Wartości i cele
edukacji szkolnej

Zagadnienia

1.Pojęcie celu, charakterystyka celów

edukacyjnych.

2.Wartości i ich rola w życiu i

wychowaniu.

3.Cele edukacji szkolnej.
4.Przemiany oświaty, a cele

kształcenia.

1.Pojęcie celu, charakterystyka
celów edukacyjnych.

W psychologicznym znaczeniu:
Cel – jest to punkt do którego się zmierza, czy
kierunek człowieka do którego się zmierza, co
chce osiągnąć do czego dąży.

Cel może być:
- świadomy, tj. zostać określony w rezultacie
poznania dobra, które zamierza się osiągnąć,
- instynktowny, gdy realizuje wewnętrzne
dyspozycje

Cele kształcenia wg Okonia

stanowią to, do czego dąży się w
procesie kształcenia; są to świadome
i założone efekty, które zamierza się
osiągnąć w procesie kształcenia. Cel
dydaktyczny stanowią komunikaty,
które wyrażają zamiary nauczyciela
oraz to, jakie zmiany mają zachodzić
w uczniach.

Cele posiadają następujące cechy:

– dostrzegalność
– konkretność
– logiczność
– osiągalność
– precyzyjność
– realność
– rzeczowość
– twórczość
– wykonalność

Cele posiadają następujące funkcje:

-

funkcja koordynująca (punkt odniesienia)

- funkcja motywująca
- funkcja organizacyjna (całe działanie)
- funkcja regulacyjna
- funkcja ukierunkowująca
- funkcja zapewniająca trwałe wartości

Hierarchia celów zakłada:

- rozwój osobowości
- kształtowanie postaw
- kształtowanie wartości i światopoglądu
- przygotowanie do samodzielnego rozwoju
- wiadomości
- wiedzę encyklopedyczną

2.Wartości i ich rola w życiu i
wychowaniu.

Wartość - oznacza coś, co w sensie absolutnym

lub na gruncie danego zespołu poglądów jest

cenne i godne pożądania i co stanowi przedmiot

szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a

także kryterium postępowania człowieka. 

Pojęcie wartości może być odniesione m.in. do:
- idei, osób, rzeczy, sytuacji, zjawisk itp.;
- lub do ich określonych właściwości;
- może istnieć samodzielnie bądź wchodzić w

skład większego systemu czy hierarchii.

Typy wartości:

• Wartości autoteliczne – autonomiczne, naczelne, centralne,

zajmujące najważniejsze miejsce w hierarchii wartości,

realizacja tych wartości jest dobrem samym w sobie

• Wartości instrumentalne – podrzędne, o niższym znaczeniu,

są elementem pomocniczym w osiąganiu wartości najwyższych

(autotelicznych) mają one charakter wykonawczy, służą w

wykonywaniu celów wyższych.

• wartości uznawane - mają genezę społeczną, są związane z

przekonaniami określającymi ich obiektywne znaczenie w

otoczeniu społecznym

• wartości odczuwane - wywodzą się z indywidualnych

skłonności człowieka i są związane z emocjami, odczuwaniem

ich atrakcyjności)

• wartości zinternalizowane – rzeczywiście uznawane,

poprzez które jednostka określa siebie samą, są to jej wartości

• wartości deklarowane

Zadaniem edukacji jest kształtowanie wśród
wychowanków i uczniów wartości
uniwersalnych: prawdy, dobra i piękna.
- prawda doskonali intelekt,
- dobro rozwija wolę,
- piękno kształtuje uczucia.
- także wykształcenie, w dobie edukacji
ustawicznej, staje się nie tylko podstawową
ale stałą wartością, zgodnie z zasadą „uczyć,
aby być".

Hierarchia wartości wg Schelera:

- wartości zmysłowe (obejmują przedmioty

przyjemności i bólu oraz różnego rodzaju

dobra użytkowe),

- wartości witalne (szlachetność i podłość, moc

i słabość, zalety i wad),

- wartości duchowe (piękno i brzydota,

prawość i bezprawie, poznanie prawdy),

- wartości religijne (szczęście i rozpacz,

uczucia świętości i im przeciwne).

Wartości spełniają następujące

funkcje:

- regulowanie zaspokajania potrzeb. Potrzeby określają

to, co jest ważne dla życia i prawidłowego

funkcjonowania jednostki. Wartości natomiast

określają potrzeby i wyznaczają sposób ich

zaspokajania. Ponadto wartości umożliwiają jednostce

podejmowanie decyzji, które potrzeby i w jakiej

kolejności mają być zaspokajane.

- wpływanie na wybór odległych celów i sposobów ich

realizacji, czyli na plany życiowe jednostki.

- wpływanie na samoocenę jednostki, na przykład ocenę

swojego wyglądu, zdolności, relacji między ludźmi.

Wartości wpływają na ocenę wyników własnych działań

a w efekcie na zadowolenie lub niezadowolenie z

uzyskiwanych osiągnięć.

3. Cele edukacji szkolnej.

Według kryterium stopnia konkretyzacji wyróżnia

się następujące rodzaje celów:

- cele ogólne - ich adresatem jest nauczyciel, jego

zamysł i strategia działania; cele te określają, co

ma osiągną nauczyciel, ukierunkowują to, co

podczas planowanej lekcji będzie doskonalone,

kształtowane, rozwijane, poznawane, zdobywane,

ćwiczone i przezywane przez uczniów,

- cele szczegółowe - (czyli operacyjne) ich

adresatem jest uczeń; są one węższe,

sprecyzowane i skonkretyzowane, określają

konkretne zachowania ucznia.

Klasyfikacja celów według W. Okonia:

– cele rzeczowe (uczestnictwo w przekształcaniu

rzeczywistości),

– cele podmiotowe (poznanie siebie, swoich

zainteresowań i braków).

Cechy celów szczegółowych (operacyjnych):

•są obserwowalne, gdyż stanowią konkretny

opis zachowania (używa się do nich

czasowników)

•są nie obserwowalne (dotyczą takich

czynności jak znać, wiedzieć, potrafić itp.)

Wady i zalety celów operacyjnych:

Zalety:
- cele operacyjne pomagają nauczycielowi lepiej

dobrać pozostałe elementy procesu

edukacyjnego, czyli lepiej dobrać treści, metody

i środki dydaktyczne.
- bardzo wyraźnie podnoszą motywacje ucznia

do działania i ukierunkowują jego aktywność.
- ułatwiają kontrolę wyników pracy ucznia, a

jednocześnie ułatwiają uczniowi samokontrolę
- operacyjne formułowanie celów sprzyja

integracji przedmiotowej (pozwala uniknąć

powtórzeń, uporządkować treści).

Wady:
- zbyt dokładne formułowanie celów operacyjnych

ogranicza swobodę nauczycielowi.

- operacyjne ujmowanie celów jest zabiegiem

mechanistycznym uchwyci się dziecko jako automat,

gdzie przewiduje się jego zachowanie. Jest to

podejście
charakterystyczne w naszej szkole, ale

niedopuszczalne w szkole alternatywnej
- przecenia się kategorie niższego rzędu. Nadaje się

do
przedmiotów o silnie rozbudowanej strukturze, mniej

do przedmiotów humanistycznych.

Operacjonalizacja - polega na zamianie
celów ogólnych na cele szczegółowe.
Proces ten zawiera trzy ważne czynniki:

– konkretyzację
– precyzowanie
– uszczegółowienie

4. Przemiany oświaty, a cele
kształcenia

Okresy przemiany systemów oświatowych:

1. Okres powojenny (okres rekonstrukcji,

odbudowanie szkoły, jej rekonstrukcja),

2. Eksplozja szkolna ( po odbudowie systemów

szkolnych, upowszechnienie szkolnictwa).

Reformy są czynnikiem politycznym są często

narzucane z zewnątrz, narzucane są przez

administrację, inicjowane odgórnie przez

polityków oświatowych. Najczęściej determinuje

je czynniki społeczny i polityczny. Czynnik

ekonomiczny powoduje iż reformy

przeprowadzone są przez rząd.

Ideologie szkoły:

a) humanistyczna- wypracowana na modelu
ateńskim,
b) totalitarna- wychowanie spartańskie,
c) integrystyczna- wychowanie rzymskie.

W tej chwili są to doktryny pedagogiczne, na
ich bazie pojawia i rozwija polityka
oświatowa. Polityka oświatowa ukształtowała
się w XVIII wieku.

Koncepcje reformy polityki oświatowej:
- descholaryzacja społeczeństwa-
społeczeństwa mogą istnieć bez szkoły, tutaj
nauczanie indywidualne, otwarte,

- alternatywna- pojawia się w latach 70
odmienna edukacja jako podział na edukację
publiczną i niepubliczną,

- szkoły ustawicznie doskonalone (ulepszana)
najbardziej popularna gdyż można tu zmieniać
niektóre elementy systemu oświatowego.

Tadeusz Lewowicki formułuje siedem

podstawowych idei, które określają

przemiany współczesnej oświaty:

1.Zbliżenie edukacji do rzeczywistego życia, potrzeb

społecznych indywidualnych.

2.Szkoła nie powinna tylko nauczać, ale rozwijać

własną aktywność edukacyjną uczniów, służyć

ich samorozwojowi samorealizacji, a obok

procesu nauczania należy realizować wdrażanie

uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy,

do samokształcenia .

3.Wspierać ucznia tak by edukacje uczynić

przyjemną i interesującą, by rozwijać

zainteresowania i pobudzać motywacje do

poznawania wiedzy o świecie, społeczeństwie,

przyrodzie i kulturze.

4.Realizowanie demokratyzacji i uspołeczniania oświaty.

Są to zadania polityki oświatowej, jak również zasady

zarządzania szkołą oraz prowadzenia procesu

edukacyjnego, zgodnie z ideą demokracji,

podmiotowości i uspołecznienia.

5.Piąta idea przemian wskazuje na potrzeby

elastyczności systemu oświaty i jej samoregulacji.

W powiązaniu z poprzednią daje to nauczycielom

większą możliwość własnej aktywności inicjatywy

edukacyjnej w organizowaniu i prowadzeniu procesu

kształcenia.

6.Rozszerzenie pełnej szkoły średniej z większym

dostępem młodzieży do studiów .

7.Łączenie edukacji ogólnokształcącej z zawodową.

Bibliografia

• Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku,

Wyd. Żak, tom I i II Warszawa 2003;

• Muszyński H.: Zarys teorii wychowania.

WSiP, Warszawa 1976;

• Multimedialna encyklopedia powszechna –

2003;

• W. Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny,

Warszawa 1988.

•

http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=
PV0081

Dziękujemy za uwagę.

Prezentację wykonali:

Adam Kmiotek

Janusz Kordek