Marek Grzybicki

Marek Grzybicki

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Stres jako skutek

Stres jako skutek

oddziaływania bodźców na

oddziaływania bodźców na

organizm

organizm

Pojęcie stresu psychicznego

Pojęcie stresu psychicznego

„

„

Stres to reakcja psychofizjologiczna organizmu

Stres to reakcja psychofizjologiczna organizmu

pojawiająca się w sytuacji, gdy wymagania

pojawiająca się w sytuacji, gdy wymagania

otoczenia przekraczają możliwości jednostki

otoczenia przekraczają możliwości jednostki

lub też są na granicy tych możliwości.”

lub też są na granicy tych możliwości.”

Tak więc, pracownik będzie przeżywał tym

Tak więc, pracownik będzie przeżywał tym

większy stres, im bardziej jego właściwości,

większy stres, im bardziej jego właściwości,

umiejętności, wartości czy preferencje są

umiejętności, wartości czy preferencje są

niedostosowane do właściwości środowiska

niedostosowane do właściwości środowiska

pracy.

pracy.

Poziomy stresu

Poziomy stresu

Na poziomie psychologicznym

stres związany jest

przede wszystkim z negatywnymi emocjami, jak
gniew, lęk, strach, złość.

Wpływa na sposób spostrzegania otoczenia,
zarówno innych ludzi, jak i własnej osoby.

Zmiany

w

poziomie

wykonania

zadań

intelektualnych, jak i motorycznych

Poziomy stresu

Poziomy stresu

Na poziomie fizjologicznym wyróżnia się trzy

główne osie stresu:

• oś 1- bezpośrednie pobudzenie organów

wewnętrznych poprzez układ autonomiczny

(m.in. przyspieszenia akcji serca, wzrost
ciśnienia

krwi,

pobudzenie

gruczołów

potowych, rozszerzenie naczyń krwionośnych
mięśni

szkieletowych,

zwężenie

naczyń

krwionośnych skóry – stąd np. uczucie zimna
w końcach palców, przyspieszony oddech, itd.

Poziomy stresu

Poziomy stresu

• oś 2 – neurohormonalna

Poprzez układ autonomiczny pobudzony zostaje
ważny

gruczoł

wydzielania

wewnętrznego,

nadnercza, a dokładnie – rdzeń nadnercza.
Uwalnia on do krwioobiegu

adrenalinę i

noradrenalinę,

zwane

czasami

hormonami

stresu

.

Wywołują one skutki podobne do pobudzenia osi
1, ale bardziej opóźnione w czasie, a
jednocześnie trwalsze.

Poziomy stresu

Poziomy stresu



oś 3 – hormonalna

oś 3 – hormonalna

Oś ta składa się z trzech w miarę odrębnych

Oś ta składa się z trzech w miarę odrębnych

układów, związanych funkcjonalnie z takimi

układów, związanych funkcjonalnie z takimi

gruczołami wydzielania wewnętrznego, jak

gruczołami wydzielania wewnętrznego, jak

tarczyca, kora nadnerczy i grasica.

tarczyca, kora nadnerczy i grasica.

Wydzielane

Wydzielane

hormony hamują funkcje immunologiczne,

hormony hamują funkcje immunologiczne,

czyli zmniejsza się odporność organizmu , a

czyli zmniejsza się odporność organizmu , a

tym

samym

zwiększa

podatność

na

tym

samym

zwiększa

podatność

na

różnorodne

infekcje,

a

także

choroby

różnorodne

infekcje,

a

także

choroby

nowotworowe.

nowotworowe.

Wnioski

Wnioski

Długotrwałe utrzymywanie się reakcji stresowej
lub szczególnie duża jej intensywność może
doprowadzić do trwałego uszkodzenia określonych
narządów lub całych układów.

Przedłużające się stany stresu mogą prowadzić
nie tylko do pogorszenia się samopoczucia
fizycznego, lecz także psychicznego, pogorszenia
nastroju, pojawienia się reakcji nerwicowych, jak
stany lękowe czy depresyjne.

Stres doświadczany przez pracowników odbija się
na funkcjonowaniu całej organizacji, co przejawia
się m.in.:
 zwiększoną absencją,
 zmniejszoną produktywnością,
 wzrostem wypadków,
 wyższą fluktuacją,
 wzrostem kosztów związanych z większą
zachorowalnością pracowników i ich mniejszą
efektywnością

Według

szacunków

Europejskiej

Agencji

Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

koszty stresu

w pracy wynoszą w krajach UE ok. 20 mln euro
rocznie.

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu

Właściwości pracy najczęściej traktowane jako
źródła stresu, a ich natężenie brane pod uwagę
jako przedmiot oceny, to:


nadmierne wymagania ilościowe w pracy,

presja czasu

( z sondażu w krajach Unii

Europejskiej wynika, że 56% osób musi pracować
w bardzo szybkim tempie przynajmniej ¼ czasu
pracy, a 24% - nieustannie musi pracować w
bardzo szybkim tempie),


zbyt niskie wymagania, monotonia

( prace

poniżej możliwości pracownika, powtarzające się,
odbywające się w izolacji fizycznej),

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu



ograniczenie kontroli w pracy

(autonomia

pracownika, uczestnictwo w podejmowaniu
decyzji),

Ograniczenia w zakresie obu tych form kontroli
mogą mieć wpływ na odczuwany stres i zdrowie
pracownika,


interakcja wymagań i kontroli jako stresor

(trudne zadania – wysokie wymagania, a
jednocześnie nie ma możliwości swobodnego
ich wykonania – niska kontrola ),


wymagania związane z rolą zawodową:

niejasność i konflikt roli

(sprzeczne oczekiwania

wobec pracownika – niemożliwe wykonanie
zadania),

Marek Grzybicki

Marek Grzybicki

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu



stosunki międzyludzkie, wsparcie społeczne,

 brak możliwości rozwoju kariery zawodowej

(szczególnie dotyczy ludzi młodych, na początku
kariery zawodowej),

 wzajemne relacje praca – dom,
 niepewność pracy.