Badanie układu

Badanie układu

krążenia

krążenia

Sebastian Nowak

Sebastian Nowak

Pielęgniarstwo II rok

Pielęgniarstwo II rok

Gr. IV

Gr. IV

Badanie fizykalne

Badanie fizykalne

Układ sercowo- naczyniowy (układ krążenia)

Układ sercowo- naczyniowy (układ krążenia)

ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania

ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania

homeostazy organizmu. Pełnienie tej funkcji

homeostazy organizmu. Pełnienie tej funkcji

zależy od sprawnego przepływu krwi przez

zależy od sprawnego przepływu krwi przez

tkanki i narządy, co warunkuje prawidłowa

tkanki i narządy, co warunkuje prawidłowa

czynność serca i naczyń krwionośnych.

czynność serca i naczyń krwionośnych.

Badania fizykalne są niezwykle cenne, ważne,

Badania fizykalne są niezwykle cenne, ważne,

proste do wykonania i przystępne.

proste do wykonania i przystępne.

Układ krążenia składa

Układ krążenia składa

się:

się:

•

Serce – jest centralnym narządem

Serce – jest centralnym narządem

układu krążenia (mięsień pełniący

układu krążenia (mięsień pełniący

funkcję pompy ssąco-tłoczącej)

funkcję pompy ssąco-tłoczącej)

•

Naczynia krwionośne - stanowią

Naczynia krwionośne - stanowią

zamknięty układ. Dzielą się na:

zamknięty układ. Dzielą się na:

- tętnice, tętniczki, naczynia

- tętnice, tętniczki, naczynia

włosowate

włosowate

- żyły, zyłki

- żyły, zyłki

Układ krążenia składa

Układ krążenia składa

się:

się:

•

Tętnice - charakteryzują się dużą

Tętnice - charakteryzują się dużą

elastycznością i napięciem ze względu na

elastycznością i napięciem ze względu na

panujące w nich wysokie ciśnienie

panujące w nich wysokie ciśnienie

•

Żyły – służą głównie do transportu krwi

Żyły – służą głównie do transportu krwi

przy zmniejszonym ciśnieniu, ich ściany

przy zmniejszonym ciśnieniu, ich ściany

mają słabo rozwiniętą błonę mięśniową z

mają słabo rozwiniętą błonę mięśniową z

mniejszą ilością włókien sprężystych.

mniejszą ilością włókien sprężystych.

•

Naczynia chłonne – rozpoczynają się ślepo

Naczynia chłonne – rozpoczynają się ślepo

włośniczkami, następnie przedłużają się w

włośniczkami, następnie przedłużają się w

małe naczynia chłonne z zastawkami,

małe naczynia chłonne z zastawkami,

później łączą się w naczynia chłonne

później łączą się w naczynia chłonne

średnie (pnie chłonne), które uchodzą do

średnie (pnie chłonne), które uchodzą do

dwóch przewodów chłonnych, a następnie

dwóch przewodów chłonnych, a następnie

uchodzą do głównych pni żylnych.

uchodzą do głównych pni żylnych.

Zasady badania układu

Zasady badania układu

krążenia

krążenia

•

Badanie przedmiotowe powinno być ściśle

Badanie przedmiotowe powinno być ściśle

związane z badaniem przedmiotowym

związane z badaniem przedmiotowym

•

Należy wyjaśnić pacjentowi, na czym badanie

Należy wyjaśnić pacjentowi, na czym badanie

będzie polegało

będzie polegało

•

W czasie badania pozycję pacjenta

W czasie badania pozycję pacjenta

dostosować do jego stanu i badanej okolicy

dostosować do jego stanu i badanej okolicy

•

Pacjent powinien być rozebrany do pasa

Pacjent powinien być rozebrany do pasa

•

Badanie przeprowadza się w odpowiednio

Badanie przeprowadza się w odpowiednio

oświetlonym pomieszczeniu

oświetlonym pomieszczeniu

•

Odnotować w dokumentacji badanego wyniki

Odnotować w dokumentacji badanego wyniki

badania

badania

W badaniu układu krążenia

W badaniu układu krążenia

stosuje się w kolejności

stosuje się w kolejności

metody:

metody:

•

Oglądanie

Oglądanie

•

Obmacywanie

Obmacywanie

•

Opukiwanie

Opukiwanie

•

Osłuchiwanie

Osłuchiwanie

Badania fizykalne układu sercowo –

Badania fizykalne układu sercowo –

naczyniowego obejmują:

naczyniowego obejmują:

1. Zebranie wywiadu klinicznego i rodzinnego.

1. Zebranie wywiadu klinicznego i rodzinnego.

2. Badanie dłoni, skóry oraz błon śluzowych.

2. Badanie dłoni, skóry oraz błon śluzowych.

3. Badanie fizykalne serca:

3. Badanie fizykalne serca:

- badanie palpacyjne i opukiwanie okolic serca

- badanie palpacyjne i opukiwanie okolic serca

( położenie serca uderzenie koniuszkowe, pulsacje i drgania)

( położenie serca uderzenie koniuszkowe, pulsacje i drgania)

- osłuchiwanie tonów i szmerów serca.

- osłuchiwanie tonów i szmerów serca.

4. Badanie naczyń obwodowych (palpacyjne, osłuchowe, pomiary

4. Badanie naczyń obwodowych (palpacyjne, osłuchowe, pomiary

i próby) – dotyczy naczyń kończyn górnych, dolnych, szyi, tułowia

i próby) – dotyczy naczyń kończyn górnych, dolnych, szyi, tułowia

i brzucha.

i brzucha.

a) badanie tętnic obwodowych:

a) badanie tętnic obwodowych:

- cel, zasady i techniki badania tętna na tętnicach obwodowych,

- cel, zasady i techniki badania tętna na tętnicach obwodowych,

- pomiar ciśnienia krwi

- pomiar ciśnienia krwi

b) badanie obwodowych naczyń żylnych,

b) badanie obwodowych naczyń żylnych,

- ocena tętna i ciśnienia żylnego na naczyniach szyi,

- ocena tętna i ciśnienia żylnego na naczyniach szyi,

- ocena stanu naczyń i krążenia żylnego na kończynach.

- ocena stanu naczyń i krążenia żylnego na kończynach.

c) badanie układu limfatycznego.

c) badanie układu limfatycznego.

5. Obrzęki jako skutek niewydolności serca oraz obwodowego układu

5. Obrzęki jako skutek niewydolności serca oraz obwodowego układu

naczyniowego.

naczyniowego.

WYWIAD KLINICZNY

WYWIAD KLINICZNY

•

Występowanie dyskomfortu w obrębie klatki piersiowej,

Występowanie dyskomfortu w obrębie klatki piersiowej,

uwzględniając funkcjonowanie pacjenta w spoczynku i podczas

uwzględniając funkcjonowanie pacjenta w spoczynku i podczas

wysiłku w ciągu całej doby,

wysiłku w ciągu całej doby,

•

Obserwacja zachowania- częste nadmierne wzdychanie,

Obserwacja zachowania- częste nadmierne wzdychanie,

wykonywanie głębokiego wdechu lub poczucie niemożności

wykonywanie głębokiego wdechu lub poczucie niemożności

wykonania głębokiego wdechu bez udziału wysiłku fizycznego –

wykonania głębokiego wdechu bez udziału wysiłku fizycznego –

to objawy lęku i cierpienia,

to objawy lęku i cierpienia,

•

Występowanie duszności, jej rodzaju, objawów towarzyszących,

Występowanie duszności, jej rodzaju, objawów towarzyszących,

różnicowanie z chorobami płuc,

różnicowanie z chorobami płuc,

•

Ból w klatce piersiowej, jego różnicowanie;

Ból w klatce piersiowej, jego różnicowanie;

- dławicowy i zawałowy,

- dławicowy i zawałowy,

- osierdziowy,

- osierdziowy,

- kostno – mięśniowy,

- kostno – mięśniowy,

- opłucnowy,

- opłucnowy,

- przy półpaśćcu.

- przy półpaśćcu.

WYWIAD KLINICZNY

WYWIAD KLINICZNY

•

Kołatanie serca pod postacią skurczów

Kołatanie serca pod postacią skurczów

dodatkowych, arytmii, częstoskurczu napadowego.

dodatkowych, arytmii, częstoskurczu napadowego.

•

Występowanie omdleń- omdlenia proste – wolne

Występowanie omdleń- omdlenia proste – wolne

pobudzenia serca przez nerw błędny, przy nagłym

pobudzenia serca przez nerw błędny, przy nagłym

odruchu rozszerzenia naczyń krwionośnych.

odruchu rozszerzenia naczyń krwionośnych.

•

Omdlenia z powodu podciśnienia ortostatycznego,

Omdlenia z powodu podciśnienia ortostatycznego,

z powodu niewydolności kręgowo- podstawnej,

z powodu niewydolności kręgowo- podstawnej,

mikcyjne ( przy niedrożności sterczowej- spadek

mikcyjne ( przy niedrożności sterczowej- spadek

powrotu żylnego, spowodowany utrudnieniem

powrotu żylnego, spowodowany utrudnieniem

opróżniania pęcherza i w konsekwencji stymulacją

opróżniania pęcherza i w konsekwencji stymulacją

współczulną, omdlenia z powodu przerywanego

współczulną, omdlenia z powodu przerywanego

bloku serca.

bloku serca.

•

Chromanie przestankowe( niedrożność tętnic)

Chromanie przestankowe( niedrożność tętnic)

WYWIAD RODZINNY

WYWIAD RODZINNY

•

Rodzinne występowanie chorób krążenia

Rodzinne występowanie chorób krążenia

( choroby naczyń, zawały, wady serca,

( choroby naczyń, zawały, wady serca,

nadciśnienie, udary mózgu i inne)

nadciśnienie, udary mózgu i inne)

•

Nawyki żywieniowe, używki,

Nawyki żywieniowe, używki,

przyjmowane leki,

przyjmowane leki,

•

Wykonywane zawody ( kierowca, pilot

Wykonywane zawody ( kierowca, pilot

itd..)

itd..)

Badanie układu krążenia

Badanie układu krążenia wygląd ogólny

•

Sinica (ilość odtlenowanej hemoglobiny we włośniczkach

>5 g%)
- obwodowa
- centralna

•

Ręce
- ciepłota
- potliwość
- palce pałeczkowate
- wybroczyny pod paznokciami
- guzki Oslera

•

Twarz
- nieprawidłowości twarzoczaszki (zespół Marfana, twarz

elfa)
- rumieniec mitralny
- schorzenia zębów i dziąseł

Badanie dłoni, skóry i błon śluzowych w

Badanie dłoni, skóry i błon śluzowych w

przebiegu chorób serca

przebiegu chorób serca

1. ucieplenie, potliwość rąk ( chłodne, spocone-

1. ucieplenie, potliwość rąk ( chłodne, spocone-

zwężone naczynia obwodowe, zwiększona sekrecja

zwężone naczynia obwodowe, zwiększona sekrecja

adrenaliny),

adrenaliny),

2. Zabarwienie dystalne ( sinica obwodowa),

2. Zabarwienie dystalne ( sinica obwodowa),

3. Wygląd paznokci ( krwawienia podpaznokciowe –

3. Wygląd paznokci ( krwawienia podpaznokciowe –

zapalenie wsierdzia),

zapalenie wsierdzia),

4. Pałeczkowatość palców ( sinicze wrodzone wady

4. Pałeczkowatość palców ( sinicze wrodzone wady

serca),

serca),

5. Ocena stopnia wypełnienia kapilarów,

5. Ocena stopnia wypełnienia kapilarów,

6. Zabarwienie i stan błony śluzowej jamy ustnej i warg.

6. Zabarwienie i stan błony śluzowej jamy ustnej i warg.

Badanie fizykalne serca – położenie

Badanie fizykalne serca – położenie

serca i wielkich naczyń w klatce

serca i wielkich naczyń w klatce

piersiowej

piersiowej

BADANIE FIZYKALNE SERCA

BADANIE FIZYKALNE SERCA

•

Oglądanie i obmacywanie

Oglądanie i obmacywanie

Celem badania jest stwierdzenie i wykluczenie

Celem badania jest stwierdzenie i wykluczenie

obecności zniekształceń serca, zniekształceń i

obecności zniekształceń serca, zniekształceń i

ruchomości klatki piersiowej oraz nadbrzusza.

ruchomości klatki piersiowej oraz nadbrzusza.

BADANIE FIZYKALNE SERCA

BADANIE FIZYKALNE SERCA

Badanie palpacyjne okolic przedsercowych,

Badanie palpacyjne okolic przedsercowych,

- ułożenie ręki z wyprostowanymi palcami na ścianie klatki piersiowej i wyczucie

- ułożenie ręki z wyprostowanymi palcami na ścianie klatki piersiowej i wyczucie

drgań lub pulsacji na powierzchni,

drgań lub pulsacji na powierzchni,

- lokalizacja „ uderzenia koniuszkowego” – V lub VI lewa przestrzeń

- lokalizacja „ uderzenia koniuszkowego” – V lub VI lewa przestrzeń

międzyżebrowa w linii środkowo – obojczykowej ( pozycja ciała – pacjent leży na

międzyżebrowa w linii środkowo – obojczykowej ( pozycja ciała – pacjent leży na

plecach)

plecach)

- osoby otyłe i z rozedmową klatką- pozycja na lewym boku

- osoby otyłe i z rozedmową klatką- pozycja na lewym boku

( oceniamy jakość i rodzaj uderzenia koniuszkowego)

( oceniamy jakość i rodzaj uderzenia koniuszkowego)

silne- zwiększona pojemność minutowa np.: wysiłek, gorączka;

silne- zwiększona pojemność minutowa np.: wysiłek, gorączka;

rozlane i słabe – uszkodzenie komór np.: w zawale, niewydolności;

rozlane i słabe – uszkodzenie komór np.: w zawale, niewydolności;

kłapiące – przy wadach zastawki lewej.

kłapiące – przy wadach zastawki lewej.

- opukiwanie klatki piersiowej dla oceny położenia i wielkości serca

- opukiwanie klatki piersiowej dla oceny położenia i wielkości serca

( III, IV, V międzyżebrze po lewej i prawej stronie mostka). Za pomocą

( III, IV, V międzyżebrze po lewej i prawej stronie mostka). Za pomocą

opukiwania serca określa się stłumienie bezwzględne czyli obszar przylegania do

opukiwania serca określa się stłumienie bezwzględne czyli obszar przylegania do

klatki piersiowej , oraz stłumienie względne czyli żut sylwetki serca na przednią

klatki piersiowej , oraz stłumienie względne czyli żut sylwetki serca na przednią

ścianę klatki piersiowej

ścianę klatki piersiowej

Opukiwania serca

Opukiwania serca

określenie stłumiena

określenie stłumiena

a - stłumienie

względne serca

b - stłumienie

bezwzględne

serca

c - stłumienie

wątrobowe

Opukiwania serca

Opukiwania serca

określenie stłumiena

określenie stłumiena

bezwzględne
względne

Badanie fizykalne serca – miejsce

Badanie fizykalne serca – miejsce

wyczuwania uderzenia

wyczuwania uderzenia

koniuszkowego

koniuszkowego

Osłuchiwanie tonów serca

Osłuchiwanie tonów serca

•

Zasady osłuchiwania:

Zasady osłuchiwania:

- sprawny stetoskop który ma zarówno membranę jak i lejek.

- sprawny stetoskop który ma zarówno membranę jak i lejek.

Membraną osłuchujemy tomy serca o najwyższej częstotliwości,

Membraną osłuchujemy tomy serca o najwyższej częstotliwości,

które występują w większości wad serca natomiast lejkiem

które występują w większości wad serca natomiast lejkiem

osłuchujemy tony o niskiej częstotliwości, które są

osłuchujemy tony o niskiej częstotliwości, które są

charakterystyczne dla zwężenia zastawki dwudzielnej.

charakterystyczne dla zwężenia zastawki dwudzielnej.

UWAGA:

UWAGA:

Membranę przyciskamy mocno do skóry, natomiast lejek powinien

Membranę przyciskamy mocno do skóry, natomiast lejek powinien

do skóry przylegać lekko z uwagi na fakt iż mocne przyciśnięcie

do skóry przylegać lekko z uwagi na fakt iż mocne przyciśnięcie

lejka do skóry napnie skórę na kształt membrany co spowoduje

lejka do skóry napnie skórę na kształt membrany co spowoduje

tłumienie szmerów serca o niskiej częstotliwości.

tłumienie szmerów serca o niskiej częstotliwości.

- zachowanie kolejności badania:

- zachowanie kolejności badania:

1. koniuszek,

1. koniuszek,

2. podstawa serca

2. podstawa serca

3. okolice aorty i tętnicy płucnej ( lewa i prawa strona mostka),

3. okolice aorty i tętnicy płucnej ( lewa i prawa strona mostka),

ułożenie pacjenta

ułożenie pacjenta

i zachowanie podczas badania.

i zachowanie podczas badania.

Osłuchiwanie tonów serca

Osłuchiwanie tonów serca

- I ton serca( S1), najbardziej słyszalny na koniuszku serca, wiąże się

- I ton serca( S1), najbardziej słyszalny na koniuszku serca, wiąże się

ze skurczem komór i można go wyczuć na tętnie obwodowym.

ze skurczem komór i można go wyczuć na tętnie obwodowym.

Pochodzi z zamknięcia zastawek dwudzielnej i trójdzielnej.

Pochodzi z zamknięcia zastawek dwudzielnej i trójdzielnej.

- II ton serca (S2), Oceniamy go po przyłożeniu stetoskopu w 2

- II ton serca (S2), Oceniamy go po przyłożeniu stetoskopu w 2

przestrzeni międzyżebrowej po prawej stronie mostka ( pole

przestrzeni międzyżebrowej po prawej stronie mostka ( pole

aortalne),

aortalne),

lub 2,3 przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie ( pole tętnicy

lub 2,3 przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie ( pole tętnicy

płucnej). Pochodzi z zamknięcia zastawek półksiężycowatych aorty i

płucnej). Pochodzi z zamknięcia zastawek półksiężycowatych aorty i

tętnicy płucnej.

tętnicy płucnej.

Słyszymy w/w tony jako dźwięki: „ lab-dab”

Słyszymy w/w tony jako dźwięki: „ lab-dab”

Oceniamy częstość, rytmiczność, rozległość i charakter.

Oceniamy częstość, rytmiczność, rozległość i charakter.

- III i IV ton serca (S3, S4), to nieprawidłowe tony serca, które są

- III i IV ton serca (S3, S4), to nieprawidłowe tony serca, które są

słyszalne jako dodatkowe oprócz prawidłowych tonów u pacjenta

słyszalne jako dodatkowe oprócz prawidłowych tonów u pacjenta

w pewnych specyficznych stanach.

w pewnych specyficznych stanach.

- III ton – fizjologicznie występuje u np. sportowców – zwiększona

- III ton – fizjologicznie występuje u np. sportowców – zwiększona

pojemność wyrzutowa

pojemność wyrzutowa

- patologiczny występuje w ciężkim osłabieniu lewej komory

- patologiczny występuje w ciężkim osłabieniu lewej komory

lub zatorze tętnicy płucnej. Tony te są określane jako galopujący

lub zatorze tętnicy płucnej. Tony te są określane jako galopujący

rytm.

rytm.

- IV ton – jest tonem dodatkowym , występującym przy skurczu

- IV ton – jest tonem dodatkowym , występującym przy skurczu

przedsionków słyszalny u pacjentów z przerostem lewego

przedsionków słyszalny u pacjentów z przerostem lewego

przedsionka

przedsionka

Badanie fizykalne serca – miejsce

Badanie fizykalne serca – miejsce

osłuchiwania tonów serca

osłuchiwania tonów serca

Osłuchiwanie tonów serca – schemat

Osłuchiwanie tonów serca – schemat

osłuchiwania pierwszego (s1) i drugiego

osłuchiwania pierwszego (s1) i drugiego

(s2) tonu serca

(s2) tonu serca

•

M – zastawka dwudzielna

M – zastawka dwudzielna

•

T – zastawka trójdzielna

T – zastawka trójdzielna

•

A – zastawka aorty

A – zastawka aorty

•

P – zastawka pnia płucnego

P – zastawka pnia płucnego

Osłuchiwanie tonów serca – trzeci

Osłuchiwanie tonów serca – trzeci

ton serca (s3)

ton serca (s3)

Osłuchiwanie tonów serca - szmery

Osłuchiwanie tonów serca - szmery

•

To bardziej lub mniej melodyjne dźwięki

To bardziej lub mniej melodyjne dźwięki

występujące w specyficznych momentach

występujące w specyficznych momentach

cyklu serca i wynikające z burzliwego

cyklu serca i wynikające z burzliwego

przepływu krwi.

przepływu krwi.

Charakterystyczne szmery pochodzą np.

Charakterystyczne szmery pochodzą np.

ze sztucznych zastawek, podczas ich

ze sztucznych zastawek, podczas ich

otwierania, ze zwężonych i

otwierania, ze zwężonych i

niedomykalnych zastawek utrudniających

niedomykalnych zastawek utrudniających

przepływ krwi, rozkurczowe i skurczowe z

przepływ krwi, rozkurczowe i skurczowe z

naczyń głównych – aorty. Szmery serca

naczyń głównych – aorty. Szmery serca

mogą się zmieniać podczas oddychania.

mogą się zmieniać podczas oddychania.

Badanie krążenia

Badanie krążenia

tętniczego

tętniczego

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

1.Badanie tętnic obwodowych (szyi, kończyn górnych i dolnych)

1.Badanie tętnic obwodowych (szyi, kończyn górnych i dolnych)

Tętnice i ich tętnienie widoczne jest tylko w zaawansowanej miażdżycy,

Tętnice i ich tętnienie widoczne jest tylko w zaawansowanej miażdżycy,

u osób wyniszczonych a także w tętniakach lub przetokach tętniczo –

u osób wyniszczonych a także w tętniakach lub przetokach tętniczo –

żylnych.

żylnych.

2. Obmacywanie tętnic

2. Obmacywanie tętnic

Zwracamy uwagę na ich przebieg, gładkość, sprężystość ściany

Zwracamy uwagę na ich przebieg, gładkość, sprężystość ściany

oraz tętnienie. Wężykowaty przebieg, nierówna i mało sprężysta ściana

oraz tętnienie. Wężykowaty przebieg, nierówna i mało sprężysta ściana

świadczy

świadczy

o stwardnieniu tętnic. Tętnice należy badać symetrycznie.

o stwardnieniu tętnic. Tętnice należy badać symetrycznie.

3. Osłuchiwanie tętna

3. Osłuchiwanie tętna

Badanie pozwala wysłuchać przez stetoskop szmery przepływu krwi

Badanie pozwala wysłuchać przez stetoskop szmery przepływu krwi

o różnej częstotliwości. Jest metodą wczesnego rozpoznawania przewężeń

o różnej częstotliwości. Jest metodą wczesnego rozpoznawania przewężeń

w tętnicach. Możemy osłuchiwać w spoczynku i po niewielkim wysiłku -

w tętnicach. Możemy osłuchiwać w spoczynku i po niewielkim wysiłku -

szmery wtedy są bardziej słyszalne. Tętnice osłuchujemy z reguły

szmery wtedy są bardziej słyszalne. Tętnice osłuchujemy z reguły

słuchawką

słuchawką

z lejkiem, nie uciskając zbyt mocno naczynia i zachowując kierunek

z lejkiem, nie uciskając zbyt mocno naczynia i zachowując kierunek

od obwodu ku głowie.

od obwodu ku głowie.

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH -

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH -

OCENA

OCENA

W czasie badania oceniamy:

W czasie badania oceniamy:

•

Częstość tętna – zależy od wielu czynników prawidłowo

Częstość tętna – zależy od wielu czynników prawidłowo

średnia wynosi u zdrowego człowieka 70 uderzeń na

średnia wynosi u zdrowego człowieka 70 uderzeń na

min, a zakres od 55-115 uderzeń na minutę.

min, a zakres od 55-115 uderzeń na minutę.

•

Miarowość tętna – to odstęp pomiędzy kolejnymi falami

Miarowość tętna – to odstęp pomiędzy kolejnymi falami

•

Wypełnienie tętna – zależy od różnicy pomiędzy

Wypełnienie tętna – zależy od różnicy pomiędzy

ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym (tętno duże,

ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym (tętno duże,

małe, nitkowate)

małe, nitkowate)

•

Napięcia tętna – określone jest siłą oporu, jaką

Napięcia tętna – określone jest siłą oporu, jaką

przeciwstawia tętnica palcom badającego

przeciwstawia tętnica palcom badającego

•

Chybkość tętna – jest to szybkość wypełniania i

Chybkość tętna – jest to szybkość wypełniania i

opróżniania się tętnicy. Prawidłowe tętno osoby dorosłej

opróżniania się tętnicy. Prawidłowe tętno osoby dorosłej

jest dość wysokie, miarowe, prawidłowo napięte i

jest dość wysokie, miarowe, prawidłowo napięte i

jednakowe na tętnicach jednoimiennych

jednakowe na tętnicach jednoimiennych

Badając tętno, zwracamy

Badając tętno, zwracamy

uwagę na:

uwagę na:

- temperaturę powierzchni ciała,

- temperaturę powierzchni ciała,

- zabarwienie skóry,

- zabarwienie skóry,

- wzór naczyniowy,

- wzór naczyniowy,

- owłosienie,

- owłosienie,

- zmiany skórne ( odbarwienie,

- zmiany skórne ( odbarwienie,

obrzęki),

obrzęki),

- czucie i czynność ruchową.

- czucie i czynność ruchową.

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

•

Tętno szyjne – można badać przy pomocy kciuka

Tętno szyjne – można badać przy pomocy kciuka

i trzema palcami ręki.

i trzema palcami ręki.

Delikatne i zdecydowane uciśnięcie tętnicy szyjnej obok

Delikatne i zdecydowane uciśnięcie tętnicy szyjnej obok

krtani powoduje wyczuwanie tętna, odzwierciedlającego

krtani powoduje wyczuwanie tętna, odzwierciedlającego

pracę lewej komory. Jeśli tętno jest słabo lub trudno

pracę lewej komory. Jeśli tętno jest słabo lub trudno

wyczuwalne a dobrze wyczuwamy na obwodzie

wyczuwalne a dobrze wyczuwamy na obwodzie

( promieniowe, ramienne), sugeruje między innymi

( promieniowe, ramienne), sugeruje między innymi

zmiany aortalne.

zmiany aortalne.

•

Tętno na tętnicy ramiennej – badamy kciukiem,

Tętno na tętnicy ramiennej – badamy kciukiem,

skupiając się na jego cechach ( największa wrażliwość

skupiając się na jego cechach ( największa wrażliwość

ruchowa kciuka).

ruchowa kciuka).

•

Tętno na tętnicy promieniowej – zasada: prawa tętnica –

Tętno na tętnicy promieniowej – zasada: prawa tętnica –

lewa ręka bada.

lewa ręka bada.

Oceniamy szybkość i rytm, objętość i czas pojawienia

Oceniamy szybkość i rytm, objętość i czas pojawienia

się.

się.

Może być pomocne badanie tętna na obydwu tętnicach

Może być pomocne badanie tętna na obydwu tętnicach

promieniowych.

promieniowych.

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

BADANIA NACZYŃ OBWODOWYCH

•

Tętno na tętnicy udowej – tętno udowe jest równie

Tętno na tętnicy udowej – tętno udowe jest równie

cenne jak tętno szyjne.

cenne jak tętno szyjne.

U pacjentów z chorobą aorty lub tętnicy biodrowej jest

U pacjentów z chorobą aorty lub tętnicy biodrowej jest

ono słabsze lub nieobecne. Pacjent leży płasko, końce

ono słabsze lub nieobecne. Pacjent leży płasko, końce

palców umieszczamy w okolicy więzadła

palców umieszczamy w okolicy więzadła

pachwinowego.

pachwinowego.

•

Tętno na tętnicy podkolanowej- zlokalizowane głęboko

Tętno na tętnicy podkolanowej- zlokalizowane głęboko

w dole podkolanowym przez dociśniecie do kości

w dole podkolanowym przez dociśniecie do kości

udowej (kolano lekko zgięte).

udowej (kolano lekko zgięte).

Badanie ocenia pacjentów z chorobą naczyń

Badanie ocenia pacjentów z chorobą naczyń

obwodowych, szczególnie z objawami chromania

obwodowych, szczególnie z objawami chromania

przestankowego.

przestankowego.

•

Tętno grzbietu stopy i piszczelowe tylne- stosowane

Tętno grzbietu stopy i piszczelowe tylne- stosowane

również w ocenie chorób naczyń obwodowych, czasem

również w ocenie chorób naczyń obwodowych, czasem

podczas znieczulenia i wybudzenia. Tętno grzbietowe

podczas znieczulenia i wybudzenia. Tętno grzbietowe

stopy jest badane wzdłuż grzbietu a piszczelowe za

stopy jest badane wzdłuż grzbietu a piszczelowe za

kostką przyśrodkową.

kostką przyśrodkową.

Miejsca pomiaru tętna

Miejsca pomiaru tętna

Pomiar tętna na tętnicy

Pomiar tętna na tętnicy

promieniowe

promieniowe

Pomiar na tętnicy

Pomiar na tętnicy

ramieniowej

ramieniowej

Pomiar na tętnicy szyjnej

Pomiar na tętnicy szyjnej

Pomiar na tętnicy udowej

Pomiar na tętnicy udowej

Pomiar na tętnicy

Pomiar na tętnicy

podkolanowej

podkolanowej

Pomiar na tętnicy

Pomiar na tętnicy

grzbietowej stopy

grzbietowej stopy

Test Allena

Test Allena

•

Test ten jest badaniem mającym na

Test ten jest badaniem mającym na

celu określenie prawidłowości

celu określenie prawidłowości

unaczynienia tętniczego ręki, czyli

unaczynienia tętniczego ręki, czyli

drożności tętnicy promieniowej i

drożności tętnicy promieniowej i

tętnicy łokciowej oraz tętniczego

tętnicy łokciowej oraz tętniczego

łuku dłoniowego łączącego obie

łuku dłoniowego łączącego obie

tętnice

tętnice

Test Allena

Test Allena

Badanie ciśnienia

Badanie ciśnienia

tętniczego

tętniczego

Aparat Riva-Rocciego

POMIAR CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

•

Pomiaru dokonuje się po 5 minutach odpoczynku w pozycji

siedzącej podpartymi plecami.

•

Ramię, na którym jest dokonywany pomiar, powinno być

podparte oraz wolne od ściśle przylegającej odzieży.

•

Mankiet należy umieścić na wysokości serca.

Część powietrzna mankietu powinna otaczać co najmniej 3/4,

a optymalnie cały obwód ramienia. Dla osób dorosłych zaleca

się stosowanie mankietu o szerokości 12-13 cm i długości

35 cm.

•

Szybkość obniżania ciśnienia w mankiecie ok. 2 - 3 mm Hg /

s.

•

Precyzja pomiaru: 2 mm Hg

•

Za ciśnienie rozkurczowe należy przyjąć 5 fazę Korotkowa

(zanik tonów)

POMIAR CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

•

Częstość akcji serca podaje się w przeliczeniu na 1

minutę. Minimalny czas zliczania uderzeń serca

powinien wynosić 30 s.

•

Ponowny pomiar można przeprowadzać najwcześniej po

30 s.

•

U osób starszych, chorych na cukrzycę, jak również

w przypadku podejrzenia ortostatycznych spadków

ciśnienia należy dokonać pomiaru w pozycji stojącej.

•

Przy okazji pierwszej wizyty należy zmierzyć ciśnienie

na obu ramionach. Następnie, przy zachowaniu

pozostałych warunków pomiaru, zmierzyć 3 x ciśnienie

na ramieniu na którym było ono wyższe. Przy kolejnych

wizytach należy dokonywać pomiaru ciśnienia na

kończynie wybranej podczas pierwszej wizyty.

POMIAR CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

Badanie krążenia żylnego

Badanie krążenia żylnego

Badanie krążenia żylnego

Badanie krążenia żylnego

1. Stwierdzamy wypełnienie żył, czy widoczne są

1. Stwierdzamy wypełnienie żył, czy widoczne są

rozszerzone kanały żylne w postaci siatki naczyń

rozszerzone kanały żylne w postaci siatki naczyń

( jeśli uniesiemy ku górze kończynę

( jeśli uniesiemy ku górze kończynę

z rozdętymi żyłami, które nie zapadną się,

z rozdętymi żyłami, które nie zapadną się,

świadczy to o wzroście ciśnienia żylnego).

świadczy to o wzroście ciśnienia żylnego).

Oceniamy wygląd skóry, barwę, napięcie,

Oceniamy wygląd skóry, barwę, napięcie,

zmiany troficzne, tzw. doły, obrzęki.

zmiany troficzne, tzw. doły, obrzęki.

2. Obmacywanie

2. Obmacywanie

Można wyczuć powrózkowate, bolesne zgrubienia

Można wyczuć powrózkowate, bolesne zgrubienia

lub niebolesne, przy zamknięciu światła żyły.

lub niebolesne, przy zamknięciu światła żyły.

3. Osłuchiwanie

3. Osłuchiwanie

Najczęściej w przypadku przetoki tętniczo- żylnej.

Najczęściej w przypadku przetoki tętniczo- żylnej.

Badanie krążenia żylnego

Badanie krążenia żylnego

4. Ocena tętna żylnego na szyi

4. Ocena tętna żylnego na szyi

Przy pozycji leżącej, płaskiej żyła szyjna wewnętrzna jest

Przy pozycji leżącej, płaskiej żyła szyjna wewnętrzna jest

całkowicie wypełniona, pozycja pod kątem 45

całkowicie wypełniona, pozycja pod kątem 45

0,

0,

jest

jest

widoczne tętnienie jej dokładnie ponad obojczykiem

widoczne tętnienie jej dokładnie ponad obojczykiem

i w tej pozycji wykonujemy pomiar. Pamiętać należy

i w tej pozycji wykonujemy pomiar. Pamiętać należy

o zniesieniu napięcia mięśni mostkowo - sutkowych,

o zniesieniu napięcia mięśni mostkowo - sutkowych,

odginając lekko szyję.

odginając lekko szyję.

Tętno żylne należy odróżnić od tętniczego, oceniając

Tętno żylne należy odróżnić od tętniczego, oceniając

kształt fali (posiada dwa szczyty w cyklu).

kształt fali (posiada dwa szczyty w cyklu).

Obserwowane tętnienie w pozycji siedzącej może

Obserwowane tętnienie w pozycji siedzącej może

świadczyć o podwyższeniu ciśnienia żylnego szyjnego

świadczyć o podwyższeniu ciśnienia żylnego szyjnego

( zaburzenia prawej strony serca).

( zaburzenia prawej strony serca).

5. Ocena stanu krążenia żylnego kończyn dolnych

5. Ocena stanu krążenia żylnego kończyn dolnych

Zwracamy uwagę na zmiany wzoru naczyń, obecność

Zwracamy uwagę na zmiany wzoru naczyń, obecność

żylaków, owrzodzeń.

żylaków, owrzodzeń.

Badanie krążenia

Badanie krążenia

włośniczkowego (nawrót

włośniczkowego (nawrót

kapilarny)

kapilarny)

•

Czas powrotu tętna

Czas powrotu tętna

włośniczkowatego ocenia się,

włośniczkowatego ocenia się,

ciskając przez 5 sekund płytkę

ciskając przez 5 sekund płytkę

paznokciową

paznokciową

•

Obserwujemy powrót jej zabarwienia

Obserwujemy powrót jej zabarwienia

•

W warunkach prawidłowych powrót

W warunkach prawidłowych powrót

zabarwienia wynosi mniej lub równo

zabarwienia wynosi mniej lub równo

2 sekundy

2 sekundy

Dokumentacja wyników

Dokumentacja wyników

badań układu krążenia

badań układu krążenia

Dokumentacja wyników

Dokumentacja wyników

badań układu krążenia

badań układu krążenia

Dokumentacja wyników

Dokumentacja wyników

badań układu krążenia

badań układu krążenia

Dokumentacja wyników

Dokumentacja wyników

badań układu krążenia

badań układu krążenia

Dokumentacja wyników

Dokumentacja wyników

badań układu krążenia

badań układu krążenia

Bibliografia

Bibliografia

•

1. Redakcja naukowa Dr hab. n. med. Danuta Dyk Badania

1. Redakcja naukowa Dr hab. n. med. Danuta Dyk Badania

fizykalne w pielęgniarstwie. Wydawnictwo Lekarski PZWL,

fizykalne w pielęgniarstwie. Wydawnictwo Lekarski PZWL,

Warszawa 2010.

Warszawa 2010.

•

2. Bickley L. S.: Bates” Guide to Ph Examination and

2. Bickley L. S.: Bates” Guide to Ph Examination and

History Taking. Lip pmcott Williams 8c Wi]kins,

History Taking. Lip pmcott Williams 8c Wi]kins,

Philadelphia 1999.

Philadelphia 1999.

•

3. Epstein O., Perkin D., dc Bono D., Cookson J.: Badanie

3. Epstein O., Perkin D., dc Bono D., Cookson J.: Badanie

kliniczne (wyd. polskie pod red. M. Sikorskiego, A.

kliniczne (wyd. polskie pod red. M. Sikorskiego, A.

Sikorskiej). Wydawnictwo Czelej, Lublin 2001.

Sikorskiej). Wydawnictwo Czelej, Lublin 2001.

•

4. Krajewska-Kułak E., Szczepański M.: Badanie fzykalne w

4. Krajewska-Kułak E., Szczepański M.: Badanie fzykalne w

praktyce pielęgnia rek i położnych. Wydawnictwo Czelej,

praktyce pielęgnia rek i położnych. Wydawnictwo Czelej,

Lublin 2008.

Lublin 2008.

•

5. Obuchowicz A.: Badanie podmiotowe i przedmiotowe w

5. Obuchowicz A.: Badanie podmiotowe i przedmiotowe w

pediatrii. Wydawnic two Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

pediatrii. Wydawnic two Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

•

6. Woźniak W.: Anatomia człowieka. Urban Sc Partner,

6. Woźniak W.: Anatomia człowieka. Urban Sc Partner,

Wrocław 2003.

Wrocław 2003.