WITKOWSKA MARTA

PIELĘGNIARSTWO

ROK III

GRUPA 4C

Palenie tytoniu jest jednym z głównych i najbardziej

rozpowszechnionych znanych czynników ryzyka wielu chorób,

który można wyeliminować. Leczenie takich chorób, jak choroba

niedokrwienna serca i inne wywołane miażdżycą, przewlekła

obturacyjna choroba płuc, nie będzie skuteczne bez zaprzestania

palenia tytoniu. Szkodliwe jest zarówno palenie papierosów, jak i

cygar lub fajki, a także żucie tytoniu.

Zagrożenia zdrowotne nie są mniejsze przy paleniu papierosów o

małej zawartości nikotyny i substancji smolistych. Szkodliwe jest

zarówno palenie czynne, jak i bierne.

Palenie tytoniu często prowadzi do uzależnienia, a substancją

uzależniającą jest nikotyna. Istnieją skuteczne metody leczenia

uzależnienia od tytoniu i należy je proponować każdej osobie

uzależnionej.

W każdym przypadku należy ocenić motywację i określić gotowość pacjenta do zaprzestania palenia oraz stopień uzależnienia od nikotyny. Oceny stopnia uzaleznienia mozemy dokonac dzieki gotowym kwestionariusza np.

Test Tolerancji Fagerstroma :

1. Jak szybko po przebudzeniu zapala Pan/Pani swego pierwszego papierosa?
2. Czy sprawia Panu/Pani trudność powstrzymanie się od palenia tytoniu w miejscach publicznych, w których obowiązuje zakaz palenia (np. kościół, biblioteka, kino)?
3. Z którego papierosa byłoby Pani/Panu najtrudniej zrezygnować?
4. Ile papierosów wypala Pan/Pani dziennie?

5. Czy częściej pali Pan/Pani papierosy w ciągu
pierwszych godzin po przebudzeniu, czy w
pozostałej części dnia?

6. Czy pali Pan/Pani podczas choroby, która zmusza
Pana/Panią do pozostawania w łóżku przez większą
część dnia?

7. Jaka jest zawartość nikotyny w papierosach, które
Pan/Pani zwykle pali?

8. Czy zaciąga się Pan/Pani dymem tytoniowym?

W Polsce 70-80 % osób palących pragnie rzucić

palenie.

Leczenie uzależnienia do nikotyny powinno być

kompleksowe i obejmować psychoterapię, leczenie

behawioralne (nauka nowych zachowań) i

ewentualnie farmakologiczne - jeśli powyższe

metody okażą się niewystarczające.

Najważniejszym czynnikiem, bez którego nie uda się

rzucić palenia, jest

motywacja

motywacja. Najczęściej

wzmacniają ją względy zdrowotne, finansowe i

estetyczne oraz troska

o dobro rodziny

TRUDNOŚCI W

ZAPRZESTANIU PALENIA

ZWIZANE SĄ Z :



niedostateczna motywacja ,



wystąpienie nikotynowego

zespołu abstynencyjnego ,



obawa przed

niepowodzeniem próby
zaprzestania palenia,



obawa przed przytyciem ,



brak wsparcia środowiska,



obniżenie nastroju,



czerpanie przyjemności

z palenia,

Praktycznie wszystkie osoby już uzależnione od nikotyny uważają rzucanie palenia za trudne. Jednak korzyści wynikające z takiego kroku są wyjątkowo duże – osoby, którym uda się rzucić palenie przed 50
rokiem życia mogą zmniejszyc ryzyko zgonu w ciagu najbliższych 15 lat aż o 50%. Oto kilka korzyści wynikających z rzucenia palenia:

• Akcja serca spowalnia - zaledwie 20 minut po wypaleniu papierosa akcja serca (tętno) zaczyna spadać.

• Funkcja płuc - w ciągu trzech miesięcy od rzucenia palenia, poszczególne funkcje płuc zaczynają się znacznie poprawiać.

• Ryzyko ataku serca - W ciągu 12 miesięcy od rzucenia palenia ryzyko wystąpienia zawału serca spada o 50%.

• Udar - W ciągu 5 do 15 lat po rzuceniu palenia ryzyko wystąpienia udaru u byłego palacza jest takie samo jak u osób, które nigdy nie paliły.

Wybór metody leczenia uzależnienia od tytoniu zależy od
takich czynników jak: indywidualne cechy i preferencje
pacjenta, czas, jaki można poświęcić pacjentowi,
kwalifikacje lekarza lub pielęgniarki oraz koszty leczenia.

W procesie leczenia mamy możliwość wykorzystania :



metody behawioralnej,



psychoterapi,



farmakoterapii,

Podejście behawioralne opiera się na teorii, że procesy uczenia
odpowiadają za utrzymywanie się i rzucanie palenia.

Głównym celem takiego leczenia jest zmiana zachowań
poprzedzających palenie, również przekonań, wyobrażeń,
schematów myślowych; wzmocnienie niepalenia oraz
nauczenie umiejętności pozwalających unikać palenia w
sytuacjach wysokiego ryzyka.

Behawioralne techniki
radzenia sobie to między
innymi :



wycofywanie się z

określonych sytuacji,



zastępowanie palenia innymi

zachowaniami (gimnastyką,
spacerem),



zastosowanie pewnych

umiejętności do właściwego
reagowania na "wyzwalacze"
(na przykład umiejętność
odmawiania, asertywność,
umiejętność gospodarowania
czasem).

Oprócz terapii behawioralnej w rzucaniu palenia pomocne są poradniki (zresztą w
większości o orientacji behawioralnej), grupy edukacyjne i grupy wsparcia, hipnoza,
zdrowienie oparte na programie Dwunastu kroków i inne. Głównym celem
poradników jest zwiększenie motywacji i przekazanie umiejętności potrzebnych do
rzucenia palenia. Drukowane materiały są najbardziej rozpowszechnione, ale ostatnio
rozwijają się też wersje komputerowe i wideo.

Jest kwestią sporną, czy poradniki bez dodatkowych kontaktów lub wsparcia przyczyniają
się do rzucania palenia. Wydaje się natomiast, że poradnictwo psychologiczne typu
telefon zaufania jest pomocne, jeśli korzysta się też z innych form pomocy.

Celem grup edukacyjnych i grup wsparcia jest uczenie pacjenta
o szkodach wynikających z palenia i o korzyściach z jego zaprzestania oraz dostarczenie niepalącym
wzmocnień ze strony grupy. Skuteczność edukacji i wsparcia grupowego bez zastosowania technik
behawioralnych jest dyskusyjna. Doświadczenia kliniczne zaś pokazują, że dla niektórych pacjentów
wsparcie grupowe ma wielkie znaczenie.
zaprzeczenia.

Hipnoza w przypadku chęci rzucenia palenia zwykle ma na celu zaszczepienie
nieświadomej sugestii, która popsuje komfort palenia. Trzy najwcześniejsze
przeglądy badań nad metodami skutecznymi w procesie rzucenia palenia
stwierdzały, że hipnoza jest skuteczna, nowsze jednak tego nie potwierdzają.

• Doradztwo telefoniczne - Na całym świecie działają lokalne lub krajowe usługi doradztwa telefonicznego dla pacjentów,
którzy próbują rzucić palenie. (W Polsce jest to np.: numer 0 801 108 108)

• Konsultacje ze specjalistą - który pomoże wybrać najlepszą metodę na rzucenie palenia.

• Internet - Istnieje kilka witryn internetowych, grup dyskusyjnych, które oferują wsparcie i są zachętą dla ludzi, którzy próbują
rzucić palenie.

Celem programu Dwunastu Kroków dla uzależnionych od nikotyny

- zmodyfikowanego programu Anonimowych Alkoholików - jest

uznanie przez palacza swojej bezsilności wobec palenia i

przepracowanie Dwunastu Kroków, które pomagają przełamać

PROGRAM 12 – KROKÓW W

UZALEŻNIENIU OD

NIKOTYNY

1.

KROK PIERWSZY - przyznaliśmy,
że jesteśmy bezsilni wobec
nikotyny, że przestaliśmy
kierować własnym życiem.

2.

KROK DRUGI - uwierzyliśmy, że
Siła Większa od nas samych może
przywrócić nam zdrowie

3.

KROK TRZECI - postanowiliśmy
powierzyć naszą wolę i nasze
życie opiece Boga, jakkolwiek Go
pojmujemy.

4.

KROK CZWARTY - zrobiliśmy
gruntowny i odważny
obrachunek moralny.

5.

KROK PIĄTY - wyznaliśmy Bogu,
sobie i drugiemu człowiekowi
istotę naszych błędów.

6.

KROK SZÓSTY - staliśmy się
całkowicie gotowi, aby Bóg
uwolnił nas od wszystkich wad
charakteru.

7.

KROK SIÓDMY - zwróciliśmy się
do Niego w pokorze, aby usunął
nasze braki.

8.

KROK ÓSMY - zrobiliśmy listę osób,
które skrzywdziliśmy i staliśmy się
gotowi zadośćuczynić im
wszystkim.

9.

KROK DZIEWIĄTY -
zadośćuczyniliśmy osobiście
wszystkim, wobec których było to
możliwe, z wyjątkiem tych
przypadków, gdy zraniłoby to ich
lub innych.

10.

KROK DZIESIĄTY - prowadziliśmy
nadal obrachunek moralny, z
miejsca przyznając się do
popełnianych błędów.

11.

KROK JEDENASTY - dążyliśmy
poprzez modlitwę i medytację
do coraz doskonalszej więzi z
Bogiem, jakkolwiek Go
pojmujemy.

12.

KROK DWUNASTY -
przebudzeni duchowo w
rezultacie tych kroków,
staraliśmy się nieść posłanie
innym
i stosować te zasady we
wszystkich naszych
poczynaniach

Wybór leku zależy od doświadczenia lekarza w stosowaniu danego
preparatu, obecności przeciwwskazań oraz preferencji i indywidualnych
cech pacjenta. Zlecając leczenie farmakologiczne osobie, która pali
stosunkowo niewiele, należy rozważyć zastosowanie mniejszej dawki
preparatu nikotynowego.

Należy poinformować pacjenta, że zaprzestanie palenia tytoniu często
się wiąże z przyrostem masy ciała, ale jednocześnie:

-

podkreślić, że ryzyko zdrowotne związane z przytyciem jest niewielkie w

porównaniu ryzykiem, jakie niesie dalsze palenie tytoniu;

-

zalecić odpowiednie ćwiczenia fizyczne i zdrowe odżywianie w celu

ograniczenia przyrostu masy ciała,

-

- polecić skoncentrowanie się głównie na zaprzestaniu palenia, a nie na

wadze, do czasu aż pacjent będzie pewny, że nie powróci do palenia.

W Polsce dostępna pod postacią gumy do żucia i plastra

przyklejanego na skórę zawierających nikotynę. Celem NTZ jest

złagodzenie głodu nikotyny i zapobieganie wystąpieniu objawów

odstawienia, przy stosowaniu małych nie wywołujących uzależnienia

dawek nikotyny. NTZ zwiększa szansę rzucenia palenia około

dwukrotnie, skuteczność zwiększyć można stosując dwa produkty

jednocześnie.

Leki antydepresyjne: BUPROPION (nazwa handlowa Zyban). Działa

na ośrodkowy układ nerwowy podnosząc poziom dopaminy i

noradrenaliny w mózgu: działa na system nagradzania w mózgu

podobnie jak nikotyna i w ten sposób pomaga osłabić objawy

abstynencji. Lek ten został zatwierdzony przez WHO do leczenia

uzależnienia od nikotyny. Dopuszczono do jego stosowania w USA,

Kanadzie i Meksyku a także w Polsce.

Inne metody farmakologiczne o mniejszym znaczeniu i skuteczności

to np. preparaty oparte na produktach naturalnych mające pomóc

przełamać potrzebę zapalenia papierosa, odświeżyć jamę ustną,

zmniejszyć apetyt itp.

Pacjenci, którzy czują, że nie są gotowi by natychmiast całkowicie zrezygnować z
palenia, mogą korzystać ze stopniowego ograniczania codziennego spożycia
papierosów.

W takich przypadkach można stosować wybrany preparat NTZ w połączeniu z
ograniczaniem. Docelowo powinno się zmniejszych ilośc wypalanych papierosów
o 50% na dobę w ciągu sześciu tygodni, a odstawić całkowicie w ciągu sześciu
miesięcy

.

 Tabletki nikotynowe - rozpuszczające się w
ustach i zapewniające niewielkie dawki
nikotyny, które przedostają się do krwioobiegu
poprzez błonę śluzową jamy ustnej. Są to,
podobnie jak w przypadku gum, dawki - 2 mg i
4 mg. Umieszcza się je pod językiem lub
miedzy dziąsłem, a policzkiem i pozostawia aż
do rozpuszczenia.

 Plastry nikotynowe – Nikotyna przenika do
krwi przez skórę, plaster zazwyczaj nakleja się
na cały dzień, a terapia trwa od 8 do 12 tygodni
(może być dłuższa).
Pacjenci, którym nie udało się całkowicie rzucić
palenia po dwóch tygodniach stosowania
plastrów – powinni skontaktować się ze swoim
lekarzem, który może zaproponować im inny
środek.

 Gumy nikotynowe – Nikotyna przenika do
krwiobiegu przez błony śluzowe jamy ustnej.
Palacze silnie uzależnieni stosują gumy z 4 mg
nikotyny, podczas gdy u innych wystarczy
zastosowac 2mg dawkę. Należy pamiętać, że
gumę nikotynową żuje się w nieco inny sposób
niż zazwyczaj.

 Inhalator nikotynowy – wkłady zawierające
nikotynę są umieszczone w inhalatorach,
użytkownik zaciągając się nim wdycha opary
nikotyny, która jest wchłaniana do krwiobiegu
przez błony śluzowe jamy ustnej i gardła.
Początkowo może wystąpić kaszel i
podrażnienie gardła. Pacjenci, którzy są
uzależnieni przede wszystkim od czynności
trzymania czegoś w ustach i palcach mogą być
zadowoleni z efektów, ale w wielu krajach
nikotynowy inhalator jest dostępny tylko na
receptę

 Nikotynowy spray do nosa – to rozwiązanie, które

dawkuje nikotynę bezpośrednio do każdego
nozdrza. Nikotyna wchodzi do krwiobiegu przez
błony śluzowe nosa. Niektórzy preferują tę
metodę, ponieważ nikotyna dociera do mózgu
szybciej niż w przypadku gum, plastrów i pastylek
(ale nadal wolniej niż w przypadku.