PATOFIZJOLOGIA UKŁADU
ODDECHOWEGO

dr n. med. Bożena
Stempniak

IRV

TV

FRC

IC

ERV

RV

VC

IRV - zapasowa objętość wdechowa – inspiratory reserve
volume

TV - objętość oddechowa – tidal volume

FRC - czynnościowa pojemność powietrza zalegającego – functional residual
capacity

IC - pojemność wdechowa – inspiratory
capacity

ERV - zapasowa objętość wydechowa – exspiratory reserve volume

RV - objętość zalegająca – residual
volume

VC - pojemność życiowa płuc – vital capacity

TLC - całkowita pojemność płuc – total lung capacity

TLC

VC = [27,63 - (0,112 x wiek w latach)] x
wzrost w cm
VC = [27,78 - (0,101 x wiek w latach)] x
wzrost w cm

PRZYCZYNY

choroby opłucnej

choroby płuc

choroby mięśni oddechowych

i zaopatrujących je nerwów

zastój płucny w przebiegu

niewydolności lewokomorowej serca

nieprawidłowości

budowy klatki piersiowej

RESTRYKCYJNE UPOŚLEDZENIE WENTYLACJI PŁUC

tylno-boczne
skrzywienie kręgosłupa

zesztywniające
zapalenie stawów kręgosłupa

stany pourazowe

zwłóknienie

śródmiąższowe

nowotwory

odma

płyn

zrosty

SKUTKI

 maksymalna wentylacja dowolna

MVV - maximal voluntary ventilation

 objętość zalegająca

 pojemność życiowa

 natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa

FEV

1

- forced expiratory volume in one second

OBRZĘK HEMODYNAMICZNY (SERCOWY)

 objętości kapilar

 ciśnienia onkotycznego



ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach



ciśnienia śródmiąższowego płuc

PRZYCZYNY OBRZĘKU PŁUC

niewydolność
lewokomorowa

zwężenie zastawki
mitralnej

wrodzone
wady serca

rozprężenie zapadniętego
płuca

przewodnienie
ustroju

przewlekła
niewydolność
nerek

zespół
nerczycowy

niewydolność
wątroby

OBRZĘK PRZECIEKOWY (ARDS)

 transportu limfatycznego



przepuszczalności nabłonka płucnego

 przepuszczalności

śródbłonka naczyń płuc

wdychane toksyny
tlen
chlor
dym

tonięcie

wentylacja mechaniczna

transplantacja

płuc

zapalenie płuc

duża wysokość

wstrząs

krążące toksyny

zabiegi kardiochirurgiczne (by pass)

CENTRALNA

OBWODOWA

RZEKOMA

wady serca

choroby płuc

przetoki tętniczo-żylne

niewydolność prawokomorowa

miejscowe działanie zimna

methemoglobina

sulfohemoglobina

SINICA

(dyspno

ë)

 WYSIŁKU MIĘŚNI ODDECHOWYCH

HIPERKAPNIA



PaCO

2

OGRANICZENIE WENTYLACJI PŁUC

 PaO

2

KRWI TĘTNICZEJ

KWASICA METABOLICZNA

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA



POBUDLIWOŚCI OŚRODKA ODDECHOWEGO

DUSZNOŚĆ

choroba górska

niedokrwistość

czynniki emocjonalne

zatrucie CO

 oporu dróg oddechowych

dychawica oskrzelowa

osłabienie mięśni oddechowych

choroby
układu nerwowego
i mięsni

adynamia mięśni
w niedoczynności
kory nadnerczy

PRZYCZYNY

pogrubienie ściany oskrzela

OBTURACJA OSKRZELOPOCHODNA

skurcz mięśni gładkich

 objętość wydzieliny oskrzelowej

OBTURACJA PŁUCOPOCHODNA

rozedma (pierwotny niedobór α

1

-antytrypsyny)

POChP

OBTURACYJNE UPOŚLEDZENIE WENTYLACJI PŁUC

astma

przewlekła obturacyjna
choroba płuc (POChP)
z przewagą zapalenia oskrzeli

inne choroby dróg oddechowych
np. mukowiscydoza

SKUTKI

 FEV

1

 FRC

 RV

rozdęcie płuc

CZĘŚCI CENTRALNEJ ZRAZIKA

CZĘŚCI OBWODOWEJ ZRAZIKA
(okołoprzegrodowa)

CAŁEGO ZRAZIKA

np. u palaczy

np. wrodzony niedobór α

1

-antytrypsyny

TYPY ROZEDMY

PRZEWLEKŁE STANY ZAPALNE DRÓG ODDECHOWYCH

nadmiar proteaz
(elastaza neutrofilowa)

niedobór antyproteaz
(α

1

-antytrypsyna)

dym tytoniowy

aktywacja neutrofilów
i makrofagów

 syntezy aktywnych form tlenu

rozkład elastyny
i kolagenu ścian pęcherzyków

pęcherze rozedmowe

ograniczenie powierzchni
wymiany gazowej

 sprężystości tkanki płucnej

 podatności tkanki płucnej

ZNISZCZENIE ŚCIAN PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH

PATOGENEZA ROZEDMY PŁUC

POSTKAPILARNE

 ciśnienia w łożysku żylnym płuc

KAPILARNO-PREKAPILARNE

choroby miąższu
i naczyń płucnych

przebudowa łożyska
naczyniowego płuc

 przepływu krwi przez krążenie płucne

przeciek ,,lewo-prawo’’

niewydolność lewokomorowa

zapalenie śródpiersia

stenoza mitralna
 ciśnienia późnorozkurczowego
w komorze lewej
zaciskające zapalenie osierdzia

PATOGENEZA NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO

PRZEWLEKŁA

CHOROBA

PŁUC

HIPERKAPNIA

redukcja płucnego

łożyska naczyniowego

HIPOKSJA

HIPOKSEMIA

zwiększona

erytropoeza

czerwienica wtórna

 objętości

krwi krążącej

hiperwolemia

nadciśnienie płucne

przerost i rozstrzeń

prawej komory

niedomykalność

zastawki trójdzielnej

NIEWYDOLNOŚĆ

PRAWEJ KOMORY

 lepkości krwi

 oporów naczyniowych

w płucach

 krzepliwości krwi

tworzenie

zakrzepów

i zatorów

PATOGENEZA SERCA PŁUCNEGO

PaO

2

< 50 mmHg

OBNIŻENIE CIŚNIENIA PARCJALNEGO
WDYCHANEGO TLENU

ZABURZENIA DYFUZJI GAZÓW

ZABURZENIA STOSUNKU WENTYLACJA/PRZEPŁYW (V/Q)DOMIESZKA KRWI ŻYLNEJ

astma
zapalenie płuc
przewlekła obturacyjna
choroba płuc

 PAO

2

-

PaO

2

zatory: płucne, tłuszczowe, powietrzne
wstrząs

sinicze wady wrodzone serca

hipobaria

wdychanie mieszanek zawierających
mało tlenu (prawidłowo 21%)



PAO

2

 PaO

2

PAO

2

-

PaO

2

 PAO

2

-

PaO

2

choroby
śródmiąższowe płuc

pogrubienie
bariery
dyfuzyjnej

rozedma

skrócenie czasu przejścia
krwinek czerwonych
przez naczynia włosowate

NIEWYDOLNOŚĆ HIPOKSEMICZNA

DAREMNA PERFUZJA

V/Q  0,8

DAREMNA WENTYLACJA

V/Q  0,8

PIERWOTNA CHOROBA
UKŁADU ODDECHOWEGO

hamowanie napędu ośrodka oddechowego

 utlenowania krwi tętniczej

spadek czułości
chemoreceptorów
szyjnych na 

PaO

2

adaptacja centralnego
ośrodka oddechowego
do wolno narastającej

PaCO

2

UPOŚLEDZENIE WENTYLACJI
PRZY PRAWIDŁOWYCH
DROGACH ODDECHOWYCH

hipowentylacja pęcherzykowa

 V/Q

 PAO

2

- PaO

2

PaCO

2

> 50 mmHg

NIEWYDOLNOŚĆ HIPOWENTYLACYJNA

Sen,
sedativa

PaCO

2

Oddychanie
typu
Kussmaula
PaCO

2

Tor prawidłowy
PaCO2 35-45
mmHg

Oddychanie
okresowe typu
Cheyne-Stokesa

PaCO

2

Oddychanie
okresowe w
przebiegu zespołu
Pickwika

PaCO

2

Oddychanie typu
Biota
PaCO

2

Oddychanie
agonalne

PaCO

2