06/11/21

1

Psychologia

osobowości

Wybrane zagadnienia
psychologii sportu

06/11/21

2

Osobowość

sportowców



Każdy sportowiec jest jednostką
niepowtarzalną posiada tylko dla
niego charakterystyczny układ
cech osobowości i zdolności
wyrastających z bazy potencjału
fizycznego i psychicznego



Dla grup sportowców danej
dziedziny dają się określić cechy
wspólne

06/11/21

3

Aspekty analiz

osobowości w

sporcie



Profil osobowości i
temperamentu



Inteligencja



Percepcja



Motywacja osiągnięć



Współzawodniczenie



Lokalizacja kontroli



Zachowanie celowe

06/11/21

4

Osobowość i

temperament



Cechy temperamentu – silnie
selekcjonują predyspozycje do
danej dziedziny sportu i mają
ograniczony zakres zmienności



Cechy osobowości – kształtują
się wraz z rozwojem poprzez
wpływ środowiska i motywację
wewnętrzną

06/11/21

5

Inteligencja



Determinuje efektywność
działań wymagających udziału
procesów poznawczych
percepcji, myślenia,
rozwiązywania problemów



Inteligencja płynna



Inteligencja skrystalizowana

06/11/21

6

Zdolności

intelektualne



Rola czynnika intelektualnego

nie jest jednoznaczna



Zdolności umysłowe i myślenie

twórcze pozytywnie wpływają

na skuteczność działania w

każdej dyscyplinie sportu



Czynnik intelektualny istotnie

wspomaga sport uprawiany na

poziomie wysokiego wyczynu

06/11/21

7

Percepcja



Odbiór bodźców zewnętrznych
organizowany i modyfikowany
przez procesy mózgowe
wyższego rzędu / procesy
organizacji percepcyjnej/



Uwaga – wrota świadomości



Koncentracja uwagi – istotny
czynnik sukcesu w sporcie

06/11/21

8

Model uwagi w

psychologii sportu

R. Nideffera



Szeroka – zewnętrzna



Wąska – zewnętrzna



Szeroka – wewnętrzna



Wąska – wewnętrzna

06/11/21

9

Szeroka -

zewnętrzna



Świadomość peryferyczna



Zdolność odczytywania i
reagowania na otoczenie



Uważne patrzenie i wybieranie
zawodnika z drużyny



Wymagane umiejętności w
grach zespołowych

06/11/21

10

Szeroka -

wewnętrzna



Analizowanie, rozwiązywanie
problemów, myślenie twórcze,
planowanie



Stratedzy i myśliciele w
sporcie



Dobre planowanie zawodów,
rozwijanie alternatywnego
planu działania

06/11/21

11

Wąska

zewnętrzna



Skupianie się na określonym celu



Zdolność blokowania czynników
rozpraszających uwagę i
umiejętność koncentracji na
czynnikach specyficznych



Motywacja wymagana dla
wykonania zadania przez dłuższe
okresy czasu



Typowe dla zawodników skupianie
uwagi na celach sportowych

06/11/21

12

Wąska -

wewnętrzna



Umiejętność skupienia się na
jednej myśli lub idei i
pozostawania przy niej



Zwiększona świadomość
odczucia ciała / kinestetyczna /



Częste przejawy poświęcenia i
umiejętność podporządkowania
się instrukcji, podporządkowanie
się planowi gry

06/11/21

13

Motywacja



Oznacza ogół czynników
pobudzających do działania
wpływających na jego
intensywność i kierunek



Uzasadnia działanie, wyjaśnia
jego pobudki i racje

06/11/21

14

Motywy

działalności

sportowców



Własna sprawność,
umiejętności i kompetencje



Osiąganie mistrzostwa i
doskonalenie się



Zyskanie społecznego uznania
i prestiżu



Znaczne korzyści materialne

06/11/21

15

Współzawodnicz

enie

Tendencja motywacyjna

oznaczająca akceptację i
identyfikowanie się z głównymi
wzorcami zachowań
rywalizacyjnych wytworzonych
na skutek dotychczasowych
sukcesów i porażek w
działaniu

06/11/21

16

Współzawodnicz

enie

Wyraża się poprzez:



Potrzebę uczestnictwa w
sytuacjach rywalizacyjnych



Nastawienie na cel: zwycięstwo



Doświadczanie własnych
umiejętności i gotowość do
konfrontacji z innymi



Podjęcie ciężkiej pracy
treningowej

06/11/21

17

Lokalizacja

kontroli /Locus

Of Control LOC/

Zgeneralizowana ocena istotności

stopnia wpływu własnej

aktywności na zdarzenia dziejące

się w życiu.

Ma istotne znaczenie w

sytuacjach nowych, trudnych.

Zależy od: rodzaju wychowania,

innych czynników

środowiskowych, inteligencji, płci.

06/11/21

18

Lokalizacja

kontroli



Wewnętrzna – poczucie
zależności

biegu zdarzeń od własnej

aktywności, zdolności, pracy,
umiejętności



Zewnętrzna – dominuje
przeświadczenie wpływu
czynników zewnętrznych: losu,
przypadku, działań innych ludzi

06/11/21

19

LOC a cechy

osobowości



LOC wewn. – samodzielny,
skuteczny, aktywny, niezależny,
wysoka samoakceptacja lecz też
poczucie winy i odpowiedzialności



LOC zewn. – podporządkowujący
się, bierny, niepewny siebie, ma
niższą samoocenę często
nieadekwatną, neurotyczny

06/11/21

20

Zachowanie

celowe



Akty zachowania o
ukierunkowanym przebiegu
zmierzające do osiągnięcia
określonego stanu końcowego



Cel – stan rzeczy zamierzony,
prowadzi do wyostrzonego
koncentrowania się na nim



Wynik – stan rzeczy osiągnięty

06/11/21

21

Wyznaczanie

celów



Najpowszechniej stosowana

technika pracy w psychologii

sportu



Jasno i realistycznie ustawione

cele są bardzo ważnym

regulatorem działania



Skutecznie zarządza się

czasem i zasobami +

wzmocnienie koncentracji i

budowania pewności siebie

06/11/21

22

Cele wyznaczane

w

sporcie:



Dostarczają motywacji



Wyznaczają kierunek



Wpływają wydatnie na
osiąganie lepszych wyników

06/11/21

23

Wymiary celu



Ważność celu – ocena skali

wartości



Oczekiwanie – subiektywne

prawdopodobieństwo

osiągnięcia celu



Konflikt celów – stopień

zaangażowania się w realizację

wybranego celu w porównaniu

z innymi celami

współzawodniczącymi

06/11/21

24

Wymiary

działania

celowego



Wysiłek - ilość poświęconej
energii



Wytrwałość – utrzymanie
poziomu działania,
pokonywanie trudności



Zadowolenie – poczucie
satysfakcji i kompetencji
związane z danym działaniem

06/11/21

25

Ważne relacje

interpersonalne w

działaniu celowym

w sporcie



Wspólność celu z trenerem –

akceptacja celu, wspólna

praca i dążenie do celu



Więź emocjonalna z trenerem
– pozytywny związek
emocjonalny zadowolenie ze
wspólnej pracy

06/11/21

26

Zasady

tworzenia celów

w

sporcie



Ustalić cele specyficzne



Cele długoterminowe to seria

celów krótkoterminowych



Cel ma stanowić wyzwanie

możliwe do osiągnięcia



Ustalone i zapisane wspólnie z

trenerem



Musi istnieć przepływ informacji

zwrotnych dotyczący osiągnięć