Właściwe żywienie jest

warunkiem prawidłowego

rozwoju fizycznego i

psychicznego, dostarcza

wszystkich niezbędnych

składników do budowy

tkanek i narządów,

rekompensuje zużywaną

energię, zwiększa odporność,

zapobiega próchnicy zębów.

Żywienie wpływa na rozwój

biologiczny, budowę, skład i

rozmiary ciała, stan zdrowia,

przyspieszenie lub

opóźnienie chorób

degeneracyjnych i długość

sprawnego życia.

WYJDŹ

•

Rozwój organizmu i jego wzrost

odbywają się zawsze dzięki

składnikom odżywczym,

zawartym w przyjmowanych

pokarmach. Pożywienie powinno

nie tylko zawierać odpowiedni

skład ilościowy dostosowany do

wieku dziecka, ale również

dostarczać ustrojowi

niezbędnych składników

budulcowych i energetycznych;

Białek, węglowodanów,

tłuszczów, witamin, soli

mineralnych, które potrzebne są

organizmowi do budowy nowych

oraz odbudowy starych komórek

i tkanek.

WYJDŹ

Pożywienie jest niezbędne

do regulowania ważnych

procesów życiowych,

które zachodzą

nieustannie w każdym

ustroju. Dlatego

prawidłowe żywienie

należy wysunąć na

pierwsze miejsce.

Racjonalne odżywianie

wywiera wpływ na

aktywność psychiczną

dziecka, samopoczucie,

na stosunek do zabawy,

nauki i otaczającego

świata.

WYJDŹ

•

Prawidłowe żywienie to nie tylko

odpowiednia ilość pożywienia, częstość

przyjmowania pokarmu, ale przede

wszystkim wartościowość spożywanych

produktów. Dieta powinna być

urozmaicona, składa się z różnorodnych

produktów w odpowiednich ilościach i

proporcjach. Energia dostarczana z

pożywieniem musi wystarczyć na

pokrycie zapotrzebowania organizmu. U

przeciętnego dziecka w wieku 6-12 lat

na podstawową przemianę energii,

konieczną do utrzymania funkcji

życiowych, zostaje wykorzystane około

50% dostarczonej energii, na procesy

wzrastania około 12%, na aktywność

fizyczną zaś około 25%.

WYJDŹ

•

Dieta dziecka powinna zawierać

pokarmy, które zaspokoją jego

potrzeby żywieniowe niezbędne

dla wzrastania i rozwoju, a

produkty spożywcze i napoje o

dużej wartości energetycznej, a

małej odżywczej, powinny

stanowić jedynie sporadyczny

dodatek do prawidłowo

zbilansowanej diety (tab. 1.). Po

2. roku życia dieta powinna

zawierać przede wszystkim:

- owoce i warzywa

- pełne (niełuskane) ziarna zbóż

- produkty mleczne o małej

zawartości tłuszczu

- warzywa strączkowe

- ryby i chude mięso.

WYJDŹ

Szacunkowe dobowe zapotrzebowanie kaloryczne dzieci

oraz młodzieży i zalecane porcje podstawowych produktów

spożywczych

Wiek

(lata)

Niezbędne

kalorie (kcal/24

Tłuszcz (%

całkowitej podaży

kcal)

Mleko/produkt

y mleczne

Chude mięso/rośliny

strączkowe (g/24 h)

Owoce

Warzywa

Produkty

zbożowe (g/24

900

30-40%

2 fil.

1 fil.

3/4 fil.

2-3

1000

30-35%

2 fil.

1 fil.

4-8

1400 (chłopcy)

1200

(dziewczęta)

25-35%

2 fil.

113 (chłopcy)

85 (dziewczęta)

1,5 fil.

(chłopcy)

1 fil.

(dziewczęt

142 (chłopcy)

113

(dziewczęta)

9-13

1800 (chłopcy)

1600

(dziewczęta)

25-35%

3 fil.

142

1,5 fil.

2,5 fil.

(chłopcy)

2 fil.

(dziewczęt

170 (chłopcy)

142

(dziewczęta)

14-18

2200 (chłopcy)

1800

(dziewczęta)

25-35%

3 fil.

170 (chłopcy)

142 (dziewczęta)

2 fil.

(chłopcy)

1,5 fil.

(dziewczęt

3 fil.

(chłopcy)

2,5 fil.

(dziewczęt

198 (chłopcy)

170

(dziewczęta)

fil. - filiżanka

zmodyfikowane na podstawie oryginału - przyp. red.

Zapotrzebowanie kaloryczne dla dziecka prowadzącego siedzący tryb życia. Przy zwiększonej aktywności fizycznej podaż

kalorii należy zwiększyć: o 0-200 kcal/24 h przy umiarkowanej intensywności wysiłku i o 200-400 kcal/24 h przy dużej
intensywności wysiłku.

W przeliczeniu na mleko odtłuszczone (z wyjątkiem dzieci do 2. rż.). Jeżeli podaje się mleko zawierające 1% tłuszczu albo

2% tłuszczu lub pełne, każda filiżanka dodatkowo dostarcza odpowiednio: 19, 39 lub 63 kcal energii pozbawionej wartości
odżywczej oraz 2,6, 5,1 lub 9 g tłuszczu (z czego odpowiednio 1,3, 2,6 i 4,6 g to tłuszcze nasycone).

Objętość porcji to 1/4 filiżanki w 1. roku życia, 1/3 filiżanki w wieku 2-3 lat i 1/2 filiżanki >=4. roku życia. Należy urozmaicać

spożywane warzywa.

Połowa spożywanych produktów zbożowych powinna być wyprodukowana z pełnego ziarna.

Dla mleka zawierającego 2% tłuszczu. Jeżeli zastępuje się je pełnym mlekiem, dodatkowo podaje się 48 kcal energii

pozbawionej wartości odżywczej. AAP nie zaleca podawania mleka o zmniejszonej zawartości tłuszczu przed ukończeniem 2.
rż.

WYJDŹ

Dzieci powinny spożywać taką ilość kalorii,

która zaspokoi ich potrzeby związane z

aktywnością fizyczną oraz wzrastaniem.

•

Pokarmy będące źródłem energii można podzielić na

niezbędne, które należy spożywać, aby zabezpieczyć

odpowiednią ilość innych substancji odżywczych

oraz dowolne - konieczne dla zaspokojenia potrzeb

energetycznych wynikających z aktywności i

wzrastania. Ta druga pula bardzo się zmienia

zależnie od aktywności fizycznej dziecka. Dziecku

prowadzącemu siedzący tryb życia wystarcza

spożycie około 100-150 kilokalorii (kcal) w postaci

pokarmów wykorzystywanych wyłącznie jako źródło

energii, czyli mniej niż zawiera przeciętna porcja

przekąski (np. baton, chipsy) lub napój o małej

wartości odżywczej. Przy większej aktywności

fizycznej ilość ta zwiększa się do 200-500 kcal (w

zależności od wieku, płci i poziomu aktywności).

WYJDŹ

Każde dziecko powinno poświęcać 60 minut dziennie

na zabawę lub aktywność fizyczną o umiarkowanej

lub dużej intensywności.

•

Zbyt mała aktywność fizyczna jest

jednym z podstawowych czynników

ryzyka rozwoju otyłości. Uwzględnienie

zwiększenia aktywności fizycznej w

programach redukcji masy ciała

znamiennie zmniejsza liczbę powikłań

wynikających z otyłości. Obserwuje się,

że wraz z wiekiem zmniejsza się odsetek

dzieci uczestniczących w zajęciach

wychowania fizycznego w szkole.

Wydłuża się natomiast czas spędzony

przed monitorem komputera lub

telewizorem, co bezpośrednio wpływa na

zwiększenie ilość pokarmu spożytego w

ciągu dnia. Nadmierna ilość spożytych

kalorii wynika zarówno ze zmniejszenia

aktywności fizycznej i jedzenia w trakcie

oglądania telewizji, jak i ze zwiększonej

ekspozycji na reklamy produktów

spożywczych.

WYJDŹ

Masło i większość innych tłuszczów pochodzenia

zwierzęcego spożywanych bezpośrednio lub

stosowanych do przygotowywania posiłków należy

zastąpić olejami roślinnymi

• Udział cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych nasyconych i

trans pochodzących z pokarmów w rozwoju chorób układu

sercowo-naczyniowego, a także korzystny efekt ograniczenia

spożywania tych tłuszczów w profilaktyce miażdżycy, został

jednoznacznie udowodniony. Wyniki długofalowych badań

obserwacyjnych wykazały, że otyłość, hipercholesterolemia i

nadciśnienie ujawniające się w okresie dzieciństwa, zwykle

utrzymują się w życiu dorosłym. Badania z randomizacją

przeprowadzone u dzieci dowiodły, że dieta o małej zawartości

cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych jest bezpieczna

i skutecznie zmniejsza stężenie niekorzystnych frakcji

tłuszczowych w surowicy. Nie zaobserwowano negatywnego

wpływu takiej diety na wzrastanie, rozwój neurologiczny czy

funkcje metaboliczne, natomiast zapotrzebowanie na inne

składniki odżywcze było w pełni pokryte. Dieta taka znamiennie

wpływała na zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL, a dzieci, u

których stosowano interwencję żywieniową znamiennie częściej

wybierały zdrowy styl żywienia.

WYJDŹ

Wiek (lata)

Błonnik (g/24 h)

Sód (mg/24 h)

Potas (mg/24 h)

1-3

<1500

3000

4-8

<1900

3800

9-13

31 (chłopcy)

26 (dziewczęta)

<2200

4500

14-18

38 (chłopcy)

29 (dziewczęta)

<2300

4700

zmodyfikowano na podstawie oryginału - przyp. red.

preferowane spożycie błonnika - min. 14 g/1000 kcal

WYJDŹ

•

Istotnym problemem w tym okresie jest

brak nadzoru rodziców lub opiekunów nad

dietą dziecka oraz powszechny dostęp do

produktów spożywczych poza domem.

Okres dojrzewania wiąże się zarówno ze

zwiększonym zapotrzebowaniem na

składniki odżywcze, jak i ze zwiększonym

apetytem. Niestety często towarzyszy

temu zmniejszenie aktywności fizycznej.

Młodzież ma coraz większy wpływ na

wybór rodzaju pokarmu, ich decyzje

często są nieprawidłowe na skutek

oddziaływania reklam czy rówieśników.

Spożywanie produktów typu fast-food

dodatkowo zmniejsza spożycie warzyw,

owoców, produktów mlecznych, pełnego

ziarna, chudego mięsa i ryb, przyczynia

się natomiast do konsumpcji nadmiaru

tłuszczu (szczególnie nasyconego i trans)

oraz cukru.

WYJDŹ

•

Dieta odgrywa dużą rolę w leczeniu

nadciśnienia tętniczego (p. także

Med. Prakt. Pediatr. 1/2005, s. 13-27 -

przyp. red.); dotyczy to zwłaszcza

zmniejszenia masy ciała u dzieci z

nadwagą. Niedawno wykazano, że

dieta o dużej zawartości owoców,

warzyw, odtłuszczonych produktów

mlecznych oraz produktów z pełnego

ziarna może skutecznie obniżyć

ciśnienie tętnicze. Mimo braku

bezpośrednich badań uważa się, że

dieta taka jest bezpieczna u

starszych dzieci i młodzieży, pod

warunkiem zaspokojenia

podstawowego zapotrzebowana na

składniki odżywcze i energetyczne.

WYJDŹ

•

W leczeniu hipercholesterolemii (zwiększone

stężenie cholesterolu LDL; tab. 3.) zaleca się

zmniejszenie spożycia nasyconych tłuszczów do

<7% całkowitej wartości kalorycznej, a

cholesterolu do <200 mg/dobę oraz zwiększenie

spożycia rozpuszczalnego błonnika (pektyn). Od

niedawna dostępne są margaryny zawierające

sterole i stanole roślinne (również w Polsce -

przyp. red.). W badaniu z randomizacją

przeprowadzonym u dzieci wykazano, że dzienne

spożycie 20 g margaryny zawierającej sterol

roślinny zmniejszało stężenie cholesterolu LDL o

8%. Pojawiają się jednak obawy dotyczące

możliwości zmniejszenia wchłaniania witamin

rozpuszczalnych w tłuszczach i beta-karotenu,

dlatego nie sformułowano formalnych zaleceń

dotyczących stosowania takich produktów u

dzieci. Uważa się jednak, że sama dieta nie

wystarczy, aby osiągnąć pożądane stężenie

cholesterolu LDL u osób z genetycznie

uwarunkowaną dyslipidemią i stężeniem

cholesterolu LDL >=190 mg/dl (>4,9 mmol/l).

WYJDŹ

Cholesterol

całkowity (mmol/l

[mg/dl])

Cholesterol LDL

(mmol/l [mg/dl])

Cholesterol HDL

(mmol/l [mg/dl])

Triglicerydy

(mmol/l

[mg/dl])

wartość

graniczna

>=4,42 (>=170)

>=2,6 (>=100)

wartość

nieprawidłowa

>=5,2 (>=200)

>=3,38 (>=130)

<1,04 (<40)

>=5,2

(>=200)

WYJDŹ

Wprowadzać różnorodne potrawy

już od najmłodszych lat.

Nie zaburzać smaku potraw np.

przez nadmierne słodzenie.

Działać własnym przykładem –

pokazać dziecku, że nam smakują

różne potrawy, mówić o tym

głośno, nie wymieniać potraw,

których nie lubimy, nie okazywać

swojej niechęci do nich.

Pozwolić dziecku dokonywać

wyboru w jedzeniu różnych

potraw lub składników (nie pytać,

czy dziecko zje dana potrawę,

lecz postawić alternatywę; „ zjesz

marchewkę czy buraczki”).

Włączać dziecko do

przygotowywania różnych potraw

(krojenie miękkich warzyw,

pomoc w przygotowaniu surówki,

soku, ciasta...).

Pozwolić dziecku na

samodzielne nałożenie

potrawy (podkreślać fakt

„ile nałożysz, tyle zjedz”).

Mówić dziecku o

wartościach różnych

produktów i ich wpływie na

zdrowie.

Bawić się z dzieckiem w

kuchni – np. próbowanie i

odgadywanie zapachu,

smaku różnych produktów,

rozkładanie na talerzyki

(przyjęcie dla lalek, dla

mamy, taty), wykonywanie

różnych rzeczy z produktów

(np. łódki z jajek, ludziki z

warzyw....).

Ograniczać liczbę słodyczy i

przekąsek pomiędzy

posiłkami

WYJDŹ

•

Dzieci, które nie spożywają pełnowartościowego posiłku,

szybko się męczą, mają obniżoną sprawność i

koordynację ruchową, są apatyczne lub nadpobudliwe,

mają problemy z koncentracją uwagi, zapamiętywaniem,

osiągają gorsze wyniki w nauce. Niedobory niektórych

witamin kompleksu B i żelaza wpływają na nieprawidłowe

działanie układu nerwowego. Ma to kolosalny wpływ na

funkcjonowanie dziecka w domu i szkole. Dzieci mogą

mieć problemy z nawiązywaniem prawidłowych relacji z

rówieśnikami, często miewają krańcowe stany

emocjonalne. Głęboka i długotrwała niedokrwistość z

niedoboru żelaza u dzieci w wieku przedszkolnym może

powodować trwałe zmiany nie tylko niektórych procesów

nerwowych, ale również psychicznych i emocjonalnych.

WYJDŹ

• Najczęstsze błędy w żywieniu dzieci polegają na:

- zbyt krótkim karmieniu niemowląt wyłącznie piersią - tylko

niewielki odsetek niemowląt jest karmionych w ten sposób do 6.

miesiąca życia jak zaleca WHO i American Academy of Pediatrics

(AAP);

- zbyt wczesnym wprowadzaniu produktów zbożowych, mięsa i

słodzonych napojów do diety niemowlęcia;

- zbyt małym i zmniejszającym się wraz z wiekiem spożyciem

żółtych, pomarańczowych i czerwonych warzyw oraz owoców

(głównym warzywem stają się ziemniaki w postaci frytek);

- zbyt wczesnym wprowadzaniu słodyczy do diety dziecka - w

wieku 19-24 miesięcy około 60% dzieci spożywa ciastka, 20% inne

słodycze, a 44% słodzone napoje;

- nieregularnym spożywaniu śniadań, zwiększeniu ilości kalorii

pochodzących z przekąsek, zwiększeniu spożycia produktów o

małej wartości odżywczej, nadmiernym zwiększaniu porcji

posiłków, zwiększeniu spożycia napojów słodzonych, zmniejszeniu

spożycia produktów mlecznych, owoców i warzyw (z wyjątkiem

ziemniaków) przez starsze dzieci;

- nadmiernym spożyciu cukru, szczególnie przez dzieci w wieku

przedszkolnym;

- spożywaniu zbyt małej ilości pierwiastków śladowych, wapnia i

potasu, a zbyt dużej ilości sodu w stosunku do zalecanych ilości.

WYJDŹ

Dorośli i dzieci powinni codziennie wykonywać

ćwiczenia fizycznie, bawiąc się lub uprawiając gry

sportowe przez kilkadziesiąt minut.

Dorośli i dzieci powinni ograniczyć spożywanie

słodzonych napojów.

Dorośli i dzieci powinni ograniczyć solenie potraw.

Dorośli i dzieci powinni codziennie jeść warzywa i

owoce.

Dorośli i dzieci powinni dwa razy w tygodniu jeść

ryby i owoce morza.

Posiłki należy przygotowywać na tłuszczach

roślinnych (najlepiej na oliwie z oliwek lub oleju

rzepakowym) i miękkich margarynach z ograniczeniem

tłuszczu zwierzęcego, w tym masła.

Do posiłków należy spożywać wyłącznie ciemne

pieczywo razowe i produkty zbożowe nieprzetworzone.

Nabiał powinien być ubogo tłuszczowy.

Chude mięso czerwone można spożywać nie częściej

niż raz w tygodniu.

10.

Mięso drobiowe należy zawsze spożywać bez skóry.

WYJDŹ

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18

zywienie dzieci w wieku przedszkolnym

Document Outline