Etyka filozoficzna

Etyka filozoficzna

Literatura podstawowa

Literatura podstawowa

•

A. MacIntyre , 

A. MacIntyre , 

Krótka historia etyki

Krótka historia etyki

,

,

wyd. 3, Wydaw. Naukowe PWN,

wyd. 3, Wydaw. Naukowe PWN,

Warszawa, 2002.

Warszawa, 2002.

•

T. Ślipko, 

T. Ślipko, 

Zarys etyki ogólnej

Zarys etyki ogólnej

, wyd.

, wyd.

4, WAM, Kraków, 2004.

4, WAM, Kraków, 2004.

Literatura pomocnicza

Literatura pomocnicza

•

J. Hołówka, 

J. Hołówka, 

Etyka w działaniu

Etyka w działaniu

,

,

Prószyński i S-ka, Warszawa, 2002.

Prószyński i S-ka, Warszawa, 2002.

•

F. Ricken, 

F. Ricken, 

Etyka ogólna

Etyka ogólna

, "Antyk",

, "Antyk",

Kęty, 2001.

Kęty, 2001.

•

T. Styczeń i J. Merecki, 

T. Styczeń i J. Merecki, 

ABC etyki

ABC etyki

,

,

Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin,

Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin,

2005.

2005.

Czym etyka nie jest?

Czym etyka nie jest?

•

Zbiorem zakazów

Zbiorem zakazów

•

Wyidealizowanym systemem

Wyidealizowanym systemem

normatywnym

normatywnym

•

Nauką zależną od religii

Nauką zależną od religii

•

Zbiorem relatywnych

Zbiorem relatywnych

(subiektywnych) przekonań

(subiektywnych) przekonań

dotyczących zasad życia moralnego

dotyczących zasad życia moralnego

Kiedy jest już etyka?

Kiedy jest już etyka?

•

Refleksja nad tym, co dobre, a co złe,

Refleksja nad tym, co dobre, a co złe,

co wolno, a czego nie jest nieodzowna

co wolno, a czego nie jest nieodzowna

dla życia codziennego

dla życia codziennego

•

Z takiej refleksji rodzą się zasady

Z takiej refleksji rodzą się zasady

moralnego postępowania

moralnego postępowania

•

Etyka jako nauka jest wtedy, gdy umysł

Etyka jako nauka jest wtedy, gdy umysł

ludzki zaczyna analitycznie badać

ludzki zaczyna analitycznie badać

przyjęte zasady życia moralnego, to

przyjęte zasady życia moralnego, to

znaczy szukać ich uzasadnienia

znaczy szukać ich uzasadnienia

Początki etyki

Początki etyki

•

Relatywizm moralny Protagorasa

Relatywizm moralny Protagorasa

•

Zasada

Zasada

homo mensura

homo mensura

•

Protagorejskie rozumienie cnoty jako

Protagorejskie rozumienie cnoty jako

techne

techne

•

Brak obiektywnych kryteriów postępowania

Brak obiektywnych kryteriów postępowania

•

Człowiek w stanie

Człowiek w stanie

phisis

phisis

istotą premoralną

istotą premoralną

•

Człowiek w stanie

Człowiek w stanie

nomos

nomos

istotą moralną

istotą moralną

Wątki etyczne w „Obronie

Wątki etyczne w „Obronie

Sokratesa”

Sokratesa”

•

Raz odkrytej prawdy zdradzić już nie wolno

Raz odkrytej prawdy zdradzić już nie wolno

i nie można

i nie można

•

Największa troska człowieka to troska o

Największa troska człowieka to troska o

duszę, człowiek jest sam dla siebie celem

duszę, człowiek jest sam dla siebie celem

•

Zły czyn uderza najpierw w samego

Zły czyn uderza najpierw w samego

sprawcę

sprawcę

•

Do człowieka dobrego nie ma nigdy

Do człowieka dobrego nie ma nigdy

dostępu zło

dostępu zło

•

Sokrates umierając daje dowód wiary w

Sokrates umierając daje dowód wiary w

obiektywny porządek moralny mający

obiektywny porządek moralny mający

większą wartość aniżeli ludzkie życie

większą wartość aniżeli ludzkie życie

Początki etyki

Początki etyki

•

Etyka Sokratesa – intelektualizm etyczny

Etyka Sokratesa – intelektualizm etyczny

•

Reductio ad absurdum

Reductio ad absurdum

•

Odwoływanie się do wiedzy etycznej rozmówcy

Odwoływanie się do wiedzy etycznej rozmówcy

•

Wyprowadzanie z tej wiedzy konsekwencji

Wyprowadzanie z tej wiedzy konsekwencji

•

Metoda majeutyczna w etyce Sokratesa

Metoda majeutyczna w etyce Sokratesa

•

Naprowadzanie rozmówcy na właściwą wiedzę

Naprowadzanie rozmówcy na właściwą wiedzę

etyczną

etyczną

•

Ma ona zaprowadzić rozmówcę do odkrycia istoty

Ma ona zaprowadzić rozmówcę do odkrycia istoty

dobra moralnego

dobra moralnego

•

Definiowanie pojęć etycznych

Definiowanie pojęć etycznych

•

Wiedza etyczna cnotą – intelektualizm

Wiedza etyczna cnotą – intelektualizm

etyczny

etyczny

Początki etyki

Początki etyki

•

Eudajmonizm agatyczny Platona

Eudajmonizm agatyczny Platona

•

Dualizm ontologiczny

Dualizm ontologiczny

•

Człowiek odbiciem dualizmu kosmicznego

Człowiek odbiciem dualizmu kosmicznego

•

Funkcje duszy: autokineza, poznawanie

Funkcje duszy: autokineza, poznawanie

idei

idei

•

Ciało przeszkodą dla duszy w poznawaniu

Ciało przeszkodą dla duszy w poznawaniu

niezmiennych, wiecznych idei, w tym

niezmiennych, wiecznych idei, w tym

najwyższej - idei Dobra

najwyższej - idei Dobra

•

Istota działania etycznego człowieka

Istota działania etycznego człowieka

Początki etyki - eudajmonizm

Początki etyki - eudajmonizm

perfekcjonistyczny

perfekcjonistyczny

•

Eudajmonizm perfekcjonistyczny

Eudajmonizm perfekcjonistyczny

Arystotelesa

Arystotelesa

•

Co jest Najwyższym Dobrem?

Co jest Najwyższym Dobrem?

•

Do odkrycia Najwyższego Dobra prowadzi

Do odkrycia Najwyższego Dobra prowadzi

analiza działania

analiza działania

•

Q

Q

uidquid agis agit propter bonum

uidquid agis agit propter bonum

•

Naturę Najwyższego Dobra ustala się na

Naturę Najwyższego Dobra ustala się na

drodze badania tego, jaki wspólny cel stawiają

drodze badania tego, jaki wspólny cel stawiają

w działaniu wszyscy ludzie

w działaniu wszyscy ludzie

•

Eudajmonia Najwyższym Dobrem – celem

Eudajmonia Najwyższym Dobrem – celem

działania wszystkich ludzi

działania wszystkich ludzi

•

Eudajmonia jako doskonałość jednostki

Eudajmonia jako doskonałość jednostki

Początki etyki - eudajmonizm

Początki etyki - eudajmonizm

perfekcjonistyczny

perfekcjonistyczny

•

Droga do eudajmonii wiedzie poprzez

Droga do eudajmonii wiedzie poprzez

rozwinięcie potencjalności właściwych

rozwinięcie potencjalności właściwych

człowiekowi

człowiekowi

•

Potencjalności rozwija się poprzez

Potencjalności rozwija się poprzez

praktykowanie cnoty

praktykowanie cnoty

•

Pojęcie cnoty – doktryna złotego środka

Pojęcie cnoty – doktryna złotego środka

(

(

in medio virtus

in medio virtus

)

)

Początki etyki - eudajmonizm

Początki etyki - eudajmonizm

perfekcjonistyczny

perfekcjonistyczny

•

Podział cnót:

Podział cnót:

•

Cnoty dianoetyczne

Cnoty dianoetyczne

•

rozsądek (φρόνησις

rozsądek (φρόνησις

phronesis

phronesis

)

)

•

mądrość (σοφία

mądrość (σοφία

sophia

sophia

)

)

•

Cnoty etyczne:

Cnoty etyczne:

•

Męstwo

Męstwo

•

Umiarkowanie

Umiarkowanie

•

Sprawiedliwosć

Sprawiedliwosć

•

roztropność

roztropność

•

Tyle jest cnót ile odmiennych od siebie działań

Tyle jest cnót ile odmiennych od siebie działań

Rozwój etyki

Rozwój etyki

chrześcijańskiej

chrześcijańskiej

•

Wykład etyki chrześcijańskiej w języku

Wykład etyki chrześcijańskiej w języku

greckiej filozofii

greckiej filozofii

•

Objawienie inspiracją w etyce

Objawienie inspiracją w etyce

chrześcijańskiej

chrześcijańskiej

•

W kierunku uniezależnienia etyki

W kierunku uniezależnienia etyki

chrześcijańskiej od Objawienia i

chrześcijańskiej od Objawienia i

teologii

teologii

Początki etyki prawa

Początki etyki prawa

naturalnego

naturalnego

•

„

„

Czyń dobro” – naczelny nakaz prawa

Czyń dobro” – naczelny nakaz prawa

naturalnego

naturalnego

•

Naturalne inklinacje jako drogi realizowania dobra

Naturalne inklinacje jako drogi realizowania dobra

•

Inklinacja do zachowania życia

Inklinacja do zachowania życia

•

Inklinacja do przekazywania życia

Inklinacja do przekazywania życia

•

Inklinacja do rozwoju życia osobowego

Inklinacja do rozwoju życia osobowego

Naturalizm nowożytnej

Naturalizm nowożytnej

etyki

etyki

•

Thomas Hobbes (1588-1679), Jean

Thomas Hobbes (1588-1679), Jean

Jacques Rousseau (1712-1778)

Jacques Rousseau (1712-1778)

•

Naturalizm w etyce jest stanowiskiem w

Naturalizm w etyce jest stanowiskiem w

kwestii natury dobra moralnego

kwestii natury dobra moralnego

•

Dobro jest cechą empiryczną

Dobro jest cechą empiryczną

•

Naturalizm zamyka człowieka w świecie

Naturalizm zamyka człowieka w świecie

cielesnej natury

cielesnej natury

•

Naturalizm przekreśla spontaniczną

Naturalizm przekreśla spontaniczną

transcendencję człowieka

transcendencję człowieka

Autonomizm w etyce

Autonomizm w etyce

Kanta

Kanta

•

Moralność leży poza obszarem natury

Moralność leży poza obszarem natury

•

Konstytucja świata jest pozamoralna

Konstytucja świata jest pozamoralna

•

Wszystkie dobra oprócz dobrej woli są

Wszystkie dobra oprócz dobrej woli są

względne

względne

•

Wola jest dobra wtedy, gdy jest dobra

Wola jest dobra wtedy, gdy jest dobra

bezwarunkowo

bezwarunkowo

•

Wola jest dobra jeśli to, co czyni, czyni z

Wola jest dobra jeśli to, co czyni, czyni z

motywu obowiązku

motywu obowiązku

•

Obowiązek to posłuszeństwo wobec

Obowiązek to posłuszeństwo wobec

prawa powszechnego

prawa powszechnego

Autonomizm w etyce Kanta

Autonomizm w etyce Kanta

c.d.

c.d.

•

Ja sam ustanawiam to prawo dla siebie

Ja sam ustanawiam to prawo dla siebie

•

Ja sam jestem dla siebie autorytetem

Ja sam jestem dla siebie autorytetem

•

Imperatyw kategoryczny to bezwzględny nakaz

Imperatyw kategoryczny to bezwzględny nakaz

postępowania według prawa powszechnego

postępowania według prawa powszechnego

•

Treścią imperatywu kategorycznego jest nakaz

Treścią imperatywu kategorycznego jest nakaz

Postępuj tylko według takiej maksymy,

Postępuj tylko według takiej maksymy,

która mogłaby się stać powszechnie

która mogłaby się stać powszechnie

obowiązującym prawem

obowiązującym prawem

Autonomizm w etyce Kanta

Autonomizm w etyce Kanta

c.d.

c.d.

•

Uniwersalizacja maksym jest sposobem

Uniwersalizacja maksym jest sposobem

tworzenia przeze mnie dla mnie

tworzenia przeze mnie dla mnie

powszechnego prawa moralnego

powszechnego prawa moralnego

•

Istota racjonalna jest bezwzględnie

Istota racjonalna jest bezwzględnie

posłuszna sobie samej

posłuszna sobie samej

•

Posłuszeństwo wobec zewnętrznego

Posłuszeństwo wobec zewnętrznego

autorytetu jest heteronomią nie do

autorytetu jest heteronomią nie do

przyjęcia

przyjęcia

Autonomizm w etyce Kanta

Autonomizm w etyce Kanta

jest formalizmem etycznym

jest formalizmem etycznym