Segregacja

przestrzenna ludności

• Segregacją

nazywa się nierówności przestrzenne,

stanowi jeden z elementów wykluczenia społecznego,
podlegają jej grupy społeczne, mniejszości narodowe,
rasowe lub religijne

• Getto

– przejaw segregacji społeczno – przestrzennej

związanej z zamieszkiwaniem jednostki przestrzennej przez
ludność z grupy o odmienności religijnej, kulturalnej,
etnicznej, zawodowej, o innym statusie majątkowym i
zawodowym,

• Slumsy

– tereny miejskie zamieszkiwane przez biedną

ludność (najczęściej imigrantów lub przybyszy z terenów
wiejskich)

• Segregacja przejawia się dyskryminacją w różnych

dziedzinach, np. na rynkach mieszkaniowych wobec
migrantów i mniejszości, w funkcjonowaniu kredytów
mieszkaniowych, na rynku pracy, pojawia się izolacja,
wrogość i przemoc.

Metody pomiaru segregacji

społeczno - przestrzennej

• Zastosowano dwa klasyczne wskaźniki do pomiaru

zróżnicowań mieszkaniowych grup społecznych

• Wskaźnik braku podobieństwa – służy do pomiaru

różnicy w rozmieszczeniu pary zmiennych,
pokazuje stopień wymieszania przestrzennego
dwóch grup społecznych, nie zawiera informacji o
rozkładzie przestrzennym tych grup. Pokazuje, jaki
procent przedstawicieli danej grupy powinno
zmienić miejsce zamieszkania, aby uzyskać rozkład
przestrzenny taki jak grupa porównywana do niej.

• Wskaźnik braku podobieństwa

oblicza się wg wzoru:

ID=1/2

Σ

|x

i

- y

i

|

x

i

-

liczba ludności w grupie w jednostce

przestrzennej

Y

i

-

liczba ludności ogółem w jednostce

przestrzennej

Wskaźnik powinien mieć wartość 0 przy
całkowitym wymieszaniu przestrzennym dwóch
grup, a wartość 100 przy całkowitej segregacji,
czyli koncentracji wszystkich przedstawicieli
jednej z grup w jednej jednostce przestrzennej.

• Wskaźnik segregacji wyraża

oddzielenie przestrzenne od
wszystkich innych grup

• Wyraża się go wg wzoru

IS=

•  

•

Aby zobrazować udział badanej grupy ludności

w populacji danego miasta i odchylenia tego
udziału od spodziewanych wartości oraz
uzyskać obraz koncentracji grupy, używa się
zmodyfikowanego wskaźnika lokalizacji.

LQ=

•

k

x

i

– liczba ludności w grupie k w jednostce

przestrzennej i

•

k

x – liczba ludności w grupie k w całym mieście

• y

i

– liczba ludności ogółem w jednostce przestrzennej i

• y’

i

– różnica (y

i

–

k

x

i

)

• y’ – ludność ogółem w całym mieście minus ludność

danej grupy w całym mieście

•  

• Pomiar zróżnicowań społecznych można

dokonać także za pomocą wskaźnika
interakcji

a

P

b

=Σ

•

a

P

b

– prawdopodobieństwo, że członek grupy a

wchodzi w interakcję z członkiem z grupy b w
jednostce przestrzennej i

• b

i

– liczba członków grupy b w jednostce

przestrzennej i

• t

i

– ludność ogółem w jednostce przestrzennej i

•  

• Chcąc obliczyć w pełni interakcje

dwóch grup, trzeba obliczyć cztery
wskaźniki :

a

P

a

,

b

P

b

,

a

P

b

,

b

P

a

• Wadą tego wskaźnika jest ograniczenie

do prawdopodobieństwa spotkania
członków dwóch grup w miejscu
zamieszkania. W rzeczywistości
większość indywidualnych kontaktów
zachodzi poza miejscem zamieszkania.

Segregacja jest zjawiskiem wielowymiarowym, składa się

z pięciu elementów

:

1. Nierówność –

rozumiana jako wzajemne porównanie rozmieszczenia dwóch

grup ludności w jednostkach przestrzennych miasta, jest mierzona wskaźnikami ID
i IS, wskaźnikiem krzywej Lorentza, współczynnikiem Gini wskaźnikiem entropii itd.

2. Otwartość –

opisuje stopień wspólnego użytkowania sąsiedztwa przez grupę

mniejszościową i grupę gospodarzy, jako miara potencjalnej otwartości na nowo
przybywających. Statystyczną formułą pomiarową może być: wskaźnik interakcji,
wskaźnik interakcji mierzący prawdopodobieństwo, że członek danej grupy
mniejszościowej mieszka w tej samej jednostce przestrzennej, co przedstawiciel
większości; wskaźnik mierzący prawdopodobieństwo, że przedstawiciele danej
grupy społecznej mieszkają w tej samej jednostce przestrzennej.

3. Koncentracja

– stopień, w jakim grupa mniejszościowa fizycznie zajmuje

przestrzeń w mieście. Mierzy się proporcje zajmowanej przestrzeni przez daną
grupę mniejszościową w stosunku do proporcji przestrzeni zajmowanej przez inną
grupę ludności.

4. Centralizacja –

stopień skoncentrowania się w centralnej części miasta

5. Skupienie –

wzajemne rozmieszczenie przestrzenne poszczególnych grup

etnicznych, mierzone jest wskaźnikiem bliskości przestrzennej , pokazującym, jak
poszcz. jednostki przestrzenne, zamieszkałe przez daną grupę mniejszości, są
skupione w przestrzeni.

Segregacja w miastach

Polski

• Badania wykazały, że ludność w największych miastach Polski segreguje

się przez podział ze względu na wiek, płeć, poziom wykształcenia oraz
status społeczny ( robotnicy – nie robotnicy)

• Wykazano, że grupy wiekowe, np. grupę ludzi starszych charakteryzuje

wysoki wskaźnik segregacji, co oznacza, że ludność ta koncentruje się w
jednej jednostce przestrzennej i najczęściej w centralnych częściach
miasta.

• Bardzo wyraźny podział zaznacza się także w kwestii wykształcenia,

osoby z wykształceniem wyższym koncentrują się najczęściej w
centralnych częściach miast, ludność z wykształceniem zasadniczym
zawodowym i podstawowym - na peryferiach miasta, na obszarach słabo
zaludnionych. Np. w Łodzi ludność o wykształceniu wyższym i największą
segregację przestrzenną ludności o tym wykszt. Mierzoną wskaźnikiem
lokalizacji wykazywało Osiedle Akademickie oraz obszar osiedla Pienista.
Ludność z wykształceniem zawodowym i podstawowym skupia się na
peryferiach Łodzi o substandardowych warunkach mieszkaniowych.