Instrumenty
pochodne w Polsce

Weronika Sikora

Małgorzata

Rymkiewicz

Spis treści



Instrument pochodny - definicja



Krótka historia



Rodzaje instrumentów pochodnych



Opcje



Kontrakty terminowe



Kontrakty SWAP



Instrumenty hybrydowe



Instrumenty

pochodne

notowane

na

Warszawskiej Giełdzie Towarowej



Instrumenty pochodne notowane na Giełdzie
Papierów Wartościowych



Podsumowanie

Instrument pochodny - definicja

Instrument pochodny (derywat) - rodzaj

instrumentu finansowego, który uzależniony
jest

od

instrumentu

bazowego.

Cechą

charakterystyczną instrumentów pochodnych
jest to, że dotyczą przyszłej daty i przyszłej
ceny, ponieważ zawierane są wcześniej.
Instrumenetem bazowym mogą być: akcje,
obligacje,

wysokość

stopy

procentowej,

wartość indeksu giełdowego, a także
derywaty pogodowe.

Krótka historia



Polski rynek finansowych instrumentów pochodnych
notowanych na giełdach jest bardzo młody. Pierwsze
pilotażowe transakcje odbyły się w 1992 roku.



Rok 1998 przyniósł przełom, wtedy został stworzony
ośrodek obrotu tymi instrumentami na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie.



Na

polskim

rynku

instrumenty

pochodne

są

przedmiotem obrotu na GPW, CTO, Polskiej Giełdzie
Finansowej oraz giełdach towarowych. Na giełdzie
warszawskiej notowane są na razie dwa rodzaje
instrumentów pochodnych: kontrakty terminowe
i warranty.

Rodzaje instrumentów

pochodnych

INSTRUMENTY

POCHODNE

Opcje

Kontrakty

terminowe

Kontrakty

SWAP

Instrumenty

hybrydowe

- kupna (call)
- sprzedaży (put)

- futures
- forward

- procentowe
- walutowe

Opcje

Opcje są prawem do zakupu lub sprzedaży

określonej

ilości

wyspecyfikowanego

przedmiotu opcji po z góry ustalonej cenie i w
ciągu umówionego okresu lub w wyznaczonym
terminie przyszłym.

W zależności od tego, czy prawo dotyczy

kupna czy sprzedaży, wyróżnia się dwa rodzaje
opcji: 



opcja kupna (typu call), która daje prawo
do zakupu określonego instrumentu;



opcja sprzedaży (put), która daje prawo do
sprzedaży takiegoż instrumentu.

Kontrakty terminowe

Dzielą się na futures (zasady ściśle

precyzowane przez giełdy) i forward (nie
są przedmiotem obrotu giełdowego, a tylko
umową pomiędzy dwiema stronami) .

To

umowa,

w

której

kupujący

zobowiązuje się do zakupienia w przyszłości
określonego

towaru,

zwanego

instrumentem

bazowym.

Sprzedający

zobowiązuje się natomiast do sprzedania
określonego w kontrakcie instrumentu
bazowego.

Kontrakty SWAP

SWAP to umowa pomiędzy dwiema lub

więcej

stronami

obejmująca

wymianę

przepływów gotówkowych. Przepływy te są
zwykle

związane

z instrumentami dłużnymi lub walutami
obcymi. Dlatego też dzielimy je na:

•

procentowe (interest rate swaps)

•

walutowe (currency swaps)

Instrumenty hybrydowe

Są

to

instrumenty

finansowe

łączące

standardowe instrumenty pochodne (kontrakty
futures,

opcje

i swapy) z innymi instrumentami finansowymi,
zwykle dłużnymi, np. obligacjami.
Derywaty można również podzielić na:



standaryzowane - tworzone dla szerokiego
grona inwestorów, o prostej konstrukcji, dające
możliwość łatwej sprzedaży, oferowane na
rynku regulowanym, np. giełdzie.



niestandaryzowane -

tworzone

w

celu

zaspokojenia specyficznych potrzeb inwestorów.

Instrumenty pochodne notowane

na Warszawskiej Giełdzie Towarowej

WGT posiada w swojej ofercie dwa rodzaje
finansowych instrumentów pochodnych: kontrakty
terminowe (na waluty i stopy procentowe) oraz
opcje (na waluty). Dynamika wolumenu obrotów
na rynku jest wysoka, a na uwagę zasługuje bardzo
wyraźny wzrost wartości w 2008 r. :

Rys.1. Wolumen obrotu na
kontraktach terminowych i
opcjach na WGT S.A. w latach
2001-2008. Źródło: Biuletyn
Informacyjny

WGT

S.A.

styczeń 2009.

Instrumenty pochodne notowane

na Giełdzie Papierów Wartościowych

Wartość obrotu w 2008 r. na rynku terminowym w

Warszawie była znacząco wyższa niż na rynku
kasowym
i wyniosła odpowiednio: 630,1 mld zł oraz 341,6 mld
zł.

GPW

oferuje

inwestorom

trzy

rodzaje

instrumentów pochodnych: kontrakty terminowe,
opcje oraz jednostki indeksowe.

Rys.2. Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych
(w

mln

zł).

Na podstawie: Rozwój systemu finansowego w Polsce

Podsumowanie



Rynek instrumentów pochodnych w Polsce rozwija

się dynamicznie, ciągle rozwija się pod względem

obrotów, jak i różnorodności instrumentów.



Na tle europejskich konkurentów Polska zajmuje

wysoką pozycję , wynika to przede wszystkim z

dużych obrotów na najważniejszym instrumencie

pochodnym notowanym na GPW, czyli kontrakcie

terminowym na indeks WIG20.

Dziękujemy za uwagę