Władza sądownicza

Władza sądownicza

, pojęcie

nawiązujące do zasady podziału władzy, trzecia
władza w państwie (oprócz władzy
ustawodawczej i władzy wykonawczej), oznacza
powierzenie wyodrębnionym organizacyjnie
strukturom państwowym (wymiarowi
sprawiedliwości sprawowanemu przez
niezależne i niezawisłe sądy) możliwości
rozstrzygania sporów prawnych, orzekanie w
rozpoznawanych sprawach z zakresu prawa
karnego, prawa cywilnego i prawa
administracyjnego, a w wielu państwach
również kontrola zgodności działań innych
organów państwa z prawem i konstytucją, którą
przeprowadza przez sądownictwo
konstytucyjne (np. Rada Konstytucyjna we
Francji, Trybunał Konstytucyjny w Niemczech).

Do władzy sądowniczej zalicza się:

-sąd najwyższy,
-sądy powszechne,
-sądy szczególne,
-trybunał konstytucyjny,
-trybunał stanu.

Art. 175.
1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej
sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy
administracyjne oraz sądy wojskowe.
2. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być
ustanowiony tylko na czas wojny.

Wymiar sprawiedliwości w Polsce

– wymiar

sprawiedliwości w Polsce sprawują – jak określa art. 175
ust. 1 Konstytucji – sądy: Sąd Najwyższy, sądy
powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.
W mediach często, acz błędnie, do organów wymiaru
sprawiedliwości zaliczana jest także prokuratura,
tymczasem prokurator (nie: prokuratura) jest organem
ścigania, podobnie jak np. policja.

Zasady wymiaru sprawiedliwości

, ogół reguł mających

na celu zapewnienie najbardziej obiektywnego, zgodnego z
interesem obywateli i państwa, wykonywania wymiaru
sprawiedliwości.

W polskim wymiarze sprawiedliwości obowiązują m.in. zasady:
prawo do obrony, niezawisłości sądów, prawdy materialnej,
jawności, domniemania niewinności, kolegialności, jednolitości
systemu organów sądowych oraz instancyjności. Wszystkie te
zasady razem wzięte mają na celu zagwarantować
oskarżonemu lub każdemu, kto dochodzi swoich roszczeń
cywilnych, rzetelny proces sądowy.

Wymiar sprawiedliwości opiera sie na 4

podstawowych zasadach:

-niezawisłości ( podporządkowanie sądów

wyłącznie Konstytucji i ustawom )

-fachowości ( właściwa obsada personalna oraz

sposób organizacji pracy sędziów )

-bezstronności ( zachowanie u sędziego

neutralności i niezależności względem
jakichkolwiek wpływów)

-niezależności ( wyraz autonomii pracy sędziów

w stosunku do innych organów państwowych )

Według Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej z roku 1997 władzę

sądowniczą sprawują sądy i trybunały.

Konstytucja gwarantuje ich odrębność i

niezależność od innych władz.

Art. 173.
Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych
władz.
Art. 174.
Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej
Polskiej.

Trybunały w Polsce

- obecnie w Polsce funkcjonują dwa

trybunały (konstytucyjny i stanu), które są częścią władzy
sądowniczej, pozostając jednocześnie poza strukturą wymiaru
sprawiedliwości. W dziejach państwa polskiego istniały
następujące instytucje określone mianem trybunałów.

Trybunał Konstytucyjny

- Jego podstawowym zadaniem

jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu
z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z
Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi

Trybunał Stanu

- główne zadanie polega na egzekwowaniu

odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników
państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w
związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie
swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion
przestępstw

ORGANY KONTROLI I

OCHRONY PRAWA

Prokuratura

- urząd państwowy powołany do stania na straży

praworządności. Zazwyczaj swój cel prokuratura realizuje poprzez
zaskarżanie do sądów decyzji niezgodnych z prawem, ściganie
przestępstw, pomoc prawną społeczeństwu oraz branie udziału w
procesie legislacyjnym jako czynnik opiniodawczy.

Najwyższa Izba Kontroli

– to instytucja państwowa, podlegająca

bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. W zakresie
NIK-u jest m.in.: kontrolowanie działalności organów państwa
(administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz
państwa, organizacji państwowych. Głównym zadaniem
prowadzonych przez NIK kontroli jest dostarczanie Sejmowi i opinii
publicznej informacji o działaniach państwa, które są oceniane pod
kątem: legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności.
Szczególną, konstytucyjną rolę zajmuje opinia NIK w procedurze
zatwierdzania przez Parlament sprawozdania budżetowego Rządu.

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO)

- jednoosobowy organ władzy

państwowej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w
Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT lub KRRiTV)

to organ

konstytucyjny (art. 213 - 215), który stoi na straży wolności słowa,
prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

KONIEC