AGLOMERACJA
MIEJSKA

Wykład 1

Definicja miasta



W polskim prawodawstwie miasto to
jednostka osadnicza o przewadze zwartej
zabudowy i funkcjach nierolniczych
posiadającą prawa miejskie, bądź status
miasta nadany w trybie określonym
przepisami



Miasto to zjawisko przestrzenne, trwające w
czasie i rozwijające się ewolucyjnie, składające
się z form architektonicznych, krajobrazowych,
symboli, wartości i struktur społecznych (G.
Węcławowicz)

Inne kryteria miasta



Rosja – liczba mieszkańców powyżej 12,5
tys., w tym 85% poza rolnictwem



Szwecja – 200 mieszkańców, zwarta
zabudowa



Stany Zjednoczone – powyżej 2,5 tys.
Mieszkańców



Japonia – powyżej 50 tys. Mieszkańców



Kuba – osada o co najmniej 2 ulicach z
ponumerowanymi posesjami

Cechy charakterystyczne miasta



Zwartość skupiska ludzi



Zwarta zabudowa



Różnorodność mieszkańców



Cechy demograficzne



Styl życia



Nagromadzenie podmiotów gospodarczych



Różnorodne funkcje zawodowe
mieszkańców



Siedziba instytucji i organizacji

Miasto i jego obszary

Scenariusze rozwoju miast



„dolepianie” dalszej części miasta do już
istniejącej (Bielsko Biała, Budapeszt)



powstanie nowego miasta obok dawnego
i zrastanie się z miastem już istniejącym
(Warszawa i Wilanów)



wzrost demograficzny (miasto Meksyk,
Bombaj)



zamiana osiedli wiejskich w miejskie
poprzez zmianę charakteru osiedla
(Tykocin, Knyszyn)

Struktura przestrzenna
miasta

Struktura

Struktura organizacji prawnej

Funkcje miast

Zależą od przeważającej funkcji i infrastruktury:



Przemysłowa – większość ludzi znajduje zatrudnienie w
przemyśle (np. Katowice)



Transportowa – w zależności od obsługiwanej gałęzi
transportu np. morski (porty – Gdańsk, Hamburg),
lotniczy (lotniska - Frankfurt, Hong Kong)



Usługowa – przeważają sklepy, markety, hurtownie,
przychodnie (np. Marki czy Janki pod Warszawą)



Rekreacyjno-uzdrowiskowa (Zakopane, Ciechocinek)



Akademicka (Oxford)



Religijna (Częstochowa, Mekka)



Stołeczna (Warszawa)

Struktura wewnętrzna
miasta

Znaczenie śródmieścia
(centrum miasta, City)



Dla logistyki miejskiej najważniejszy jest obszar
centralny, stanowiący podstawę struktury
przestrzenno-funkcjonalnej i będący bazą do
rozważań o logistyce miejskiej



Centralne części miasta charakteryzują się
największą na danym terenie aktywnością
(usługową, administracyjną, gospodarczą,
kulturalną, do niedawna handlową) oraz
największą liczbą użytkowników w ciągu
dnia. Na obszarze centrum występuje duże
zagęszczenie infrastruktury transportowej i
środków transportu.

Stadia rozwoju miasta

Urbanizacja

Dezurbanizacja

Modele wewnętrznej budowy miasta

Model koncentryczny

Model sektorowy

Model wieloośrodkowy

Charakterystyka układów sieci ulicznej

Dośrodkowy –

najstarszy typ układu;
arterie komunikacyjne
rozchodzą się
promieniście z
centrum miasta;
układ transportowy
promieniowy
umożliwia dobrą
obsługę całego
obszaru miasta przez
centrum (Warszawa)

Charakterystyka układów cd.

Promienisto-pierścieniowy –

rozwinięcie układu
dośrodkowego, gdzie
promienie służą do transportu
pomiędzy centrum a
obsługiwanym obszarem, a
pierścienie stanowią
obwodnice zapewniające
równomierność obsługi i
odciążenie centrum; (Moskwa,
częściowo Paryż); centrum
miasta może być wyłączone z
ruchu lub nie obsługiwane
przez pewien rodzaj
transportu (układ kolejowy
Wiednia – heksagonalny)

Charakterystyka układów cd.

Wachlarzowy – pochodna

układu promienisto-
pierścieniowego,
występuje w przypadku
zablokowania
swobodnego rozwoju
miasta np. przez
czynniki geograficzne
(brzeg jeziora czy
morza, łańcuch górski).
Przykład: Sankt
Petersburg

Charakterystyka układów cd.

Szachownicowy

(prostokątny) – wiąże się
z podziałem gruntów na
cele kolonizacyjne bądź
osiedleńcze,
charakterystyczny dla
miast Stanów
zjednoczonych czy
Australii. Układ
korzystny: łatwość
wytyczenia ulic i placów,
prostota i funkcjonalność
zabudowy, przejrzystość

Charakterystyka układów cd.

Inne rodzaje układów, sporadycznie

spotykane w praktyce: eliptyczny
(bicentryczny - z dwoma centrami
miejskimi), trójkątny, heksagonalny

Podane układy rzadko występują w

praktyce w czystej postaci, przeważnie
mamy do czynienia z układami
hybrydowymi