WYKŁAD 1 04.10.2012r

Religia a polityka

Łukasz Kutyłko

p A 115

[e-mail]

Judaizm

Każda religia czerpie coś z innej.

Religia sumeryjska(pierwsza cywilizacja, pismo kinowe)

-dziwny język

-mitologia Adama i Ewy, Eden- równina

-historia o Noe (zaczerpnięte z Gilgamesza)

-wieża Babel (jedno z miast sumeryjskich, wieża piramida Ziguraty)

Wątki egipskie

-sam judaizm ma wątki egipskie

-Nefretete i Echnaton(syn Tutnchamon) kult jednego boga

-idea szatana bóg Set (marginalnie zaznaczona tylko przy kuszeniu Ewy)

-świat nie jest doskonały

-to co złe to wola boża

Wątek asyryjski- Sargon Wielki

-Jezus

-Mojżesz

-imperium akadyjskie

Abraham

Izak Izmael

(Sara ok 80 lat) (Hagar ok 15 lat)

Ezaw Jakub/Jakow

(Izrael)

Józef (sprzedany przez braci)

Mojżesz

Pierwszy patriarcha Abraham (wyjście z miasta Ur (urajskiego) aby stać się żydem). Pierwszy syn Izmael z niewolnicą Hagar. Anioł Gabriel pomagał Hagar i Izmaelowi aby nie umarli z głodu ponieważ musieli opuścić Abrahama. Sara żona Abrahama, która urodziła Izaka, który miał być złożony na ołtarzu Boga. Ezaw protoplasta chrześcijaństwa; rzymianin. Jakub refleksyjny, protoplasta żydów. Józef umiłowany syn Jakuba trafił do Egiptu. Spodobał się żonie swego pana i trafił do więzienia, potem interpretował sny faraona 7 lat grubych, 7 lat chudych. Żydzi przychodzą do Egiptu z czasem zyskują pozycję a potem zostają niewolnikami. Mojżesz wyłowiony z rzeki, ucieka z Egiptu (spotkanie z Bogiem krzew gorejący) potem wraca i wyprowadza lud. Na górze Synaj dostaje Tore, 10 przykazań i zawiera przymierze z Bogiem.

Tora (5 ksiąg Mojżeszowy)

-święta napisana na skórze po hebrajsku

-starożytny hebrajski

-brak samogłosek

-od prawej do lewej

-brak znaków interpunkcyjnych

-każda litera to ton (litera ma numer A-1)

-zaczyna się od beta nie alfa

-alfa stworzenie świata, beta Tora

-sofer (najbardziej pobożny)pisze Torę

*TANACHA- Tora+ księgi prorocze

*TALMUD- nauka

2 tradycje

*ustne- Talmud interpretacja Tory

*pisany

Talmud = Miszna + Gremara

(II w komentarze (prawa rabinowe

Tory) dyskusja rabiniczna)

rabini:

*Szamej- poświęcamy czas tylko Torze

*Hilel- rano pracujemy, wieczorem uczymy się Tory

3 stronnictwa

• saduceusze- tylko Tora- rabinowie pod panowaniem greckim, zhierarchizowany, religia elit

• faryzeusze- protoplaści judaizmu

• esseńczycy- z niech powstało chrześcijaństwo

Tora+ Talmud = wyjaśnia jak żyć

*hagady- zrozumienie historii w Torze

*halacha- prawo żydowskie (prawnicze) prawo koszerności m.in czystość , żywność - wieprzowina

Podziały w Judaizmie

• mozaizm – wszystkie religie od Mojżesza

  • samarytanizm- ofiara całopalna

  • karaityzm- od Sadycyuszy, tylko Tora swobodna interpretacja, w Polsce karaimi

• falaszowie- czarni żydzi z Etiopii, nie uznają Talmudu(nie znali), potomkowie Salomona i Saby

Ryt (2 rodzaje)

• askenazyjski- żydzi polscy, język idisz

• safardyjski- początek Hiszpani, VII, VIII, IX w, język ladino

Podział religijny

1. ortodoksyjny, ultraordytoksyjny

• nitnagdin interpretacja Talmudu

• hasydyzm (Polska, Ukraina)pobożny XVII w śpiew i taniec w synagogach, pice alkoholu bawić się

• matka musi być żydówka, język hebrajski

2. reformowany w elitach niemieckich XIX w

• modlą się w Templach

• inna interpretacja halachy

• rodzic był żydem

3. konserwatywny (blisko reformalnego)

4. rekonstrukcjonistyczny

• rewolucja studencka lata 60-te

• inna wizja żydowska, Żydem jest ten kto się za niego uważa

3