INSTYTUCJE TOTALNE

Instytucja totalna– organizacja społeczna, która stwarza dla osób z nią związanych rodzaj odrębnego świata, rządzącego się własnymi prawami i odseparowanym od reszty społeczeństwa mniej lub bardziej szczelnymi barierami.

Każda instytucja dąży do ograniczenia swych członków. W zachodnim społeczeństwie możemy wyodrębnić pewną klasę instytucji, które stwarzają większe ograniczenia niż inne. Ich ograniczający lub totalny charakter symbolizują często fizyczne bariery uniemożliwiające kontakt ze światem zewnętrznym: zamknięte drzwi, wysokie mury, zasieki z drutu kolczastego, strome brzegi lub woda, otwarta przestrzeń.

Podział instytucji totalnych:

a) 1 grupa- należą do niej instytucje powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi. Są to np. Domy starców, przytułki dla ociemniałych, żebraków sierot.

b) 2 grupa- stanowią ja zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego troszczenia się o siebie a zarazem osobami niebezpiecznym dla społeczeństwa np. Sanatoria przeciwgruźlicze, szpitale psychiatryczne i leprozoria.

c) 3 grupa- ich zadanie jest ochrona społeczeństwa przed szkodzeniem mu w sposób świadomy. Są to np. Więzienia, zakłady poprawcze, obozy dla jeńców wojennych i obozy koncentracyjne.

d) 4 grupa- należą do niej instytucje, które są powołane do realizacji określonych zadań technicznych i mają charakter czysto instrumentalny np. Koszary wojskowe, okręty, internaty, obozy pracy, osady kolonistów, duże majątki z punktu widzenia mieszkających w ich pomieszczeniach służby.

e) 5 grupa- należą do niej instytucje przeznaczone dla osób, które dobrowolnie wycofały się z czynnego życia, oraz miejsca kontemplacji religijnej np. Opactwa, klasztory, zakony.

CECHY ORGANIZACJI TOTALNYCH

-Podstawową cechy współczesnych społeczeństw jest rozdział miejsca spania, zabawy i pracy. Zasadniczą cechą instytucji totalnych jest przełamanie barier, które oddzielają te trzy dziedziny życia.

-Po pierwsze całe życie ich mieszkańców toczy się w jednym miejscu i podlega jednej władz.

Po drugie jej członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie dużej liczby innych członków. Wszyscy są traktowaniu jednakowo, muszą pracować i wykonywać te same czynności.

Po trzecie cały dzień jest zaplanowany, tak, że jedna czynność przechodzi w druga. Plan ten narzucany jest z góry, a jego przestrzegania pilnuje zespół nadzorców.

Po czwarte poszczególne czynności są przymusowe i stanowią część planu ogólnego, którego celem jest realizacja oficjalnych zadań danej instytucji.

-zaspokajanie potrzeb ludzkich poprzez biurokratyczną organizację zespołów ludzi

-podział na duża grupę jednostek żyjących wewnątrz nich i mających ograniczone kontakty ze światem zewnętrznym nazywanych „podwładnymi” i grupę ich nadzorców, nazywanych zwykle „personelem” pracujących przez 8 godzin w ciągu doby i zintegrowanych ze światem zewnętrznym. Personel uważa, że podwładni są zatwardziali, zdradzieccy i spiskują, natomiast podwładni przypisują personelowi pogardliwość, wywyższanie się, despotyzm i nikczemność. Personel czuje się wyższy i prawy, natomiast podwładni uważają się za niższych, słabszych, nędznych i winnych.

Ograniczenia kontaktów wzmacniają przypuszczalnie antagonistyczne stereotypy. Z czego powstają dwa różne światy społeczne i kulturalne.

-Podział na personel i podwładnych. Instytucje totalne przejmują odpowiedzialność za podwładnych i muszą im zapewnić to wszystko, co uważa się za istotnie niezbędne

-zaspokajanie elementarnych potrzeb

-IT przeciwstawiają rodzinne życie w zuniformizowanej gromadzie

-IT są hybrydami społecznymi, łączącymi elementy społeczności mieszkańców z elementami organizacji formalnej. Są one również zakładami przymusowego przekształcania osobowości.

W INSTYTUCJACH TOTALNYCH:

1. Występuje podział na:

a. dużą grupę jednostek żyjących wewnątrz nich i mających ograniczone kontakty ze światem zewnętrznym „podwładni”.

b. „personel” - nadzorujący, zintegrowany ze światem zewnętrznym.

2. Każda z tych grup ocenia członków drugiej grupy na podstawie ciasnych i wrogich stereotypów.

3. Przemieszczenia (ruchliwość) między tymi warstwami są bardzo ograniczone, dystans społeczny jest bardzo duży.

4. Są to dwa różne światy obok siebie, społeczne i kulturalne.

CECHY INSTYTUCJI TOTALNYCH:

1. Podział na personel i podwładnych.

2. Powiązanie z pracą.

3. Dzień jest zaplanowany - i zaplanowany jest sposób zaspokajania ich potrzeb podstawowych.

4. Zachęty do pracy nie mają znaczenia strukturalnego jak to jest na zewnątrz - występują inne determinanty postawy wobec pracy.

5. Instytucje totalne wymagają od podwładnych i nadzorców dostosowania się.

6. Instytucje totalne są niezgodne z zasadą społeczną (na zewnątrz) wiążącą płacę z pracą i są sprzeczne z elementem społecznym jak rodzina.

Instytucje totalne są dla socjologa:

Hybrydami społecznymi, łączącymi elementy społeczności mieszkańców z elementami organizacji formalnej.

Są zakładami przymusowymi przekształcania osobowości.

ŚWIAT PODWŁADNYCH

PROCES DEGRADACJI

1.Charakterystyczną cechą podwładnych jest to, że wchodzą do instytucji już jako osoby w pełni ukształtowane przez środowisko macierzyste, a przed przyjęciem do instytucji byli włączeni w krąg codziennych czynności i mieli pewien sposób życia.

2. Instytucje totalne nie zastępują ukształtowanej kultury podwładnych własną oryginalna kultura. Nie dokonuje się w nich ani akulturacja, ani asymilacja, lecz coś ograniczonego. Instytucje te podtrzymują napięcie między środowiskiem macierzystym podwładnego a a światem instytucji, które wykorzystują jako narzędzie kierowania ludźmi.

3. Nowicjusz, gdy przychodzi do instytucji ma już ukształtowaną osobowość i powiązania ze środowiskiem, które pozwalały jemu istnieć. Jednak więzi te są przerywane podczas początkowych fazach pobytu w instytucji i wówczas jego osobowość poddawana jest procesowi degradacji.

Degradacja- proces poniżania, znieważania osobowości.

- Wynikiem degradacji są zamiany w przekonaniach i postawie moralnej., prowadzące do do liczenia się z interesem własnym postawą osób w nowej sytuacji.

4. Procesy deprywacji osobowości

Są to procesy powszechne w instytucjach totalnych. Polegają na systematycznym znieważaniu osobowości. Dzięki temu następuje usunięcie elementów warunkujących identyczność podwładnego. Przykład- przechowywanie rzeczy osobistych w magazynie i zwrócenie ich dopiero, gdy opuszcza się instytucję. Namiastka tego, co zostało odebrane są przedmioty otrzymane z instytucji; są one takie same dla dużej grupy podwładnych i regularnie odbierane przez instytucję. Efektem tego jest standaryzacja i depersonalizacja. Ograniczona zostaje także separacja od współtowarzyszy. Z góry zostają narzucane czynności do wykonania, dlatego zawieszone zostają plany rodzinne, zawodowe i edukacyjne. Taka realizacja zajęć pozbawia możliwości swobodnej decyzji. Korzystanie z kanałów komunikacji ze światem zewnętrznym zostaje ograniczone lub uniemożliwione. Wymuszane jest również okazywanie szacunku personelowi.

Istnieją różne uzasadnienia takich ataków na osobowość, m.in.:

• Szpitale psychiatryczne- konieczność ochrony pacjenta przed nim samym i przed innymi pacjentami

• Więzienia- troska o bezpieczeństwo i sprawiedliwy wymiar kary

• Instytucje religijne- uzasadniają teoriami, w myśl których dusza odczuwać ma potrzebę oczyszczenia się przez pokutę i umartwianie ciała.

5. Cechy władzy w instytucjach totalnych:

I. Władza ma charakter grupowy- każdy członek personelu ma prawo karania każdego podwładnego. Każdy dorosły w naszym społeczeństwie podlega zwykle bezpośrednio jednemu zwierzchnikowi w miejscu pracy lub władzy współmałżonka w domu. Jedyną władzą grupową , z która się styka jest policja.

II. Władza stosuje sankcje za wykroczenia przeciw bardzo licznej grupie zachowań występujących stale i stale podlegających karze. Notorycznie stosuje się sankcje za niewłaściwy ubiór, zachowanie, współżycie społeczne, obyczaje, itp.

III. Za wykroczenia w jednej dziedzinie stosuje się sankcje także w innych dziedzinach. Dlatego np. ktoś, kto nie okazuje pożądanego entuzjazmu dla sportu, może być do tego nakłoniony przez tego, kto wyznacza mu miejsce do spania lub rodzaj pracy…

Łącząc te trzy cechy władzy w instytucji totalnej dostrzegamy, że wytwarza ona wokół podwładnego sieć przymusu, osądu i presji, spod których niełatwo jest mu się wymknąć.

• W instytucji totalnej istnieją liczne specyficzne i rygorystycznie przestrzegane przepisy, wskutek czego podwładni żyją w ciągłym lęku przed ich łamaniem i stale obawiają się konsekwencji.

• Należy tez podkreślić, że degradacja, jaka ma być udziałem podwładnego, może go spotkać w przejaskrawionej formie już podczas pierwszych dni pobytu w instytucji w postaci wprowadzenia, zwanego powitaniem, w trakcie którego personel lub starsi podwładni „wyjaśniają” nowicjuszowi jego miejsce i funkcje. Wówczas obdarza się go epitetami w rodzaju „ reks”, „wycior”, przez co starsi koledzy dają do zrozumienia , że jest wśród nich nawet kimś gorszym.

SYSTEM PRZYWILEJÓW

TECHNIKI ADAPTACYJNE

ŚWIAT PERSONELU

NORMY MIĘDZYLUDZKIE

-Istotą pracy personelu jest praca (specyficzna, nadludzka) ich przedmiotem wytwarzania są ludzie.

-Ludzie nabierają charakteru przedmiotów nieożywionych.

-W zakładzie psychiatrycznym towarzyszy pacjentowi dokumentacja informacyjna (podobieństwo obróbki ludzi do obróbki rzeczy).

-Pacjenci są poszczególnie niebezpieczni, bunty, pobicia, zarażenie groźnymi chorobami.

-Czynnik determinujący działanie personelu to ludzie.

-Trzeba zaspokajać potrzeby fizyczne podobnie jak w rzeczach nieożywionych np. chłodnie.

-Ludzie są celem samym w sobie, trzeba przestrzegać zasad międzyludzkich jest to obowiązek instytucji.

-Personel ma obowiązek udaremniania samobójstw i opieki lekarskiej.

-Personel musi respektować pozycję ze świata społecznego swych podwładnych (muszą respektować prawa podwładnych jako osób) (ubezpieczenie podatku osób upośledzonych).

-Przestrzeganie przez personel norm i praw egzekwują: kontrola i rodziny podwładnych i podwładni.

-Rodziny podwładnych są utrapieniem.

-Podwładni: cel sam w sobie, ich różnorodność = powoduje, że personel jest udręczony.

-Różnorodność celów - trudny wybór, respektowanie jednych norm - łamanie innych.

-Problem odmiennych norm traktowania u pacjentów.

-Respekt norm przez personel jest sam w sobie problemem, istnieje zespół problemów specyficznych: to stały konflikt między nakazami szacunku dla człowieka a skutecznością działania instytucji.

-Gdy podwładni mają prawo wychodzenia poza instytucję totalną, instytucja ponosi odpowiedzialność za ich wykroczenia.

-Różnica między ludźmi a produktami: poprzez stosowanie gróźb, nagród i perswazji można wydawać im polecenia, które wykonują sami.

-Dzięki rozumieniu i wykonywaniu poleceń może podwładny przeszkadzać bardziej niż produkty martwe. Wywołuje to stały lęk u personelu.

-Cechą materiału ludzkiego jest, iż wbrew staraniom personelu w zachowaniu dystansu staje się przedmiotem sympatii lub uczucia. Zjawisko "cyklu zaangażowania" przekracza (personel) dystans do podwładnego, odczuwa ból widząc cierpienie podwładnego, czuje się czasem "spalony", wycofuje się.

-Dla uniemożliwienia autodestrukcyjne zach. personel użyć musi przemocy fizycznej, musi zyskać opinię surowego i jest mu wtedy trudno panować nad swoimi uczuciami.

KLIMAT MORALNY

RÓŻNICE MIĘDZY INSTYTUCJAMI TOTALNYMI