ust ubezp społ

Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr137) dotyczy pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu oraz innych osób, np. prowadzących poza rolniczą działalność gospodarczą.
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
 ubezpieczenie emerytalne, polegające na dożywotniej miesięcznej wypłacie pieniędzy dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat),
 ubezpieczenie rentowe, polegające na wypłacie pieniężnej dla osób z tytułu nie zdolności do pracy, ich szkolenia i pielęgnacji oraz dla rodziny zmarłych ubezpieczonych,
 ubezpieczenie

Podobna praca 60%

Ubezpieczenia

chorobowe, polegające na wypłacie zasiłków w razie choroby i wynagrodzeń za urlop macierzyński,
 ubezpieczenie wypadkowe, polegające na wypłacie odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ubezpieczeniami społecznymi z wszystkich przysługujących tytułów podlega się od dnia nawiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego albo nabycia prawa z innych przyczyn do dnia ich ustania, na podstawie zgłoszenia. Zgłoszeń dokonuje tzw. płatnicy składek ubezpieczeniowych, którymi są pracodawcy w stosunku do szeroko pojętych pracowników i ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne (osoba prowadząca działalność gospodarczą).
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
 19,52% podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne,
 13% podstawy wymiaru na ubezpieczenie rentowe,
 2,45% podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe,
 od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru na ubezpieczenie wypadkowe.
W latach 1999 i 2000 wszystkich płatników obowiązuje jednakowa stopa procentowa na ubezpieczenie wypadkowe przyjęte na poziomie 1,62% podstawy wymiaru.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ustala następujące zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne:
 składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansują z własnych środków w równych częściach ubezpieczeni i płatnicy składek,
 składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni,
 składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują z własnych środków płatnicy składek.
Ponieważ osoby prowadzące działalność gospodarczą są równocześnie płatnikami i ubezpieczonymi, finansują oczywiście w całości, z własnych środków składki na ubezpieczenia społeczne.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi głównie przychód ubezpieczonego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla pracowników, w szerokim tego słowie znaczeniu, jest to wynagrodzenie (płaca uposażenie).


Istota i rodzaje ubezpieczen. Ludziom i posiadanym przez nich dobrom zagrazaja rozne wydazenia losowe, ktore moga spowodowac smierc, uszczerbek na zdrowiu lub ubytek albo strate majatku. Wywoluje to uzasadniona sklonnosc do tworzenia wspolnych zasobow przeznaczonych na wyrownanie powstalych szkod materialnych lub na lagodzenie nastepst zdarzen losowych. Najczesciej spotykana forma tworzenia wspolnych zasobow pienieznych jest ubezpieczenie.
Istota ubezpieczenia jest gromadzenie kapitalu powstajacege ze skladek ubezpieczeniowych podmiotow, przeznaczonego na wyrownanie uszczerbku materialnego lub lagodzenie nastepstw spowodowanych okreslonymi zdarzeniami losowymi.
Ubezpieczenie

Podobna praca 100%

Przedsiębiorstwo, banki, ubezpieczenia, transport

zwiazane jest z ryzykiem, gdyz zdarzenie powodujace straty moze, ale nie musi, nastapic i nie mozna z gory okreslic wysokosci powstalej szkody. Stopien ryzyka jest rozny w poszczegolnych rodzajach zdarzen losowych i jest glownym czynnikiem wplywajacym na wysokosc skladki ubezpieczeniowej. Skladka ubezpieczeniowa, ktora ubezpieczajacy placi instytucji ubezpieczeniowej, powinna pokryc wyplate przewidzianch odszkodowan w danym okresie (te czesc nazywa sie skladka netto) oraz koszty dzialalnosci instytucji ubezpieczeniowej, jej zysk i dzialalnosc prewencyjna polegajaca na zapobiwganiu powstawianiu i rozszerzaniu sie niepomyslnych zdarzen losowych powodujacych szkody. Slakdka netto lacznie z czescia pokrywajaca koszty stanowi skladke taryfowa placona zakladowi ubezpieczeniowemu. Generalne zalozenie ubezpieczeniowe, stanowiace ze skladka netto powinna pokryc wyplate odszkodowan nosi nazwe zasady rownowaznosci skladek
i swiadczen lub zasady ekwiwalentosci.
W stosunku ubezpieczenia wystepuja dwie lud trzy osoby (prawne lub fizyczne):
-ubezpieczajacy, ktory zawiera z instytucja ubezpieczeniowa umowe ubezpieczenia i placi ustalona skladke oraz jest uprawniony do otrzymania odszkodowania ubezpieczeniowego, przy czym to uprawnienie moze przekazac na rzecz osoby trzeciej;
-ubezpieczony, czyli osoba, ktorej dobra sa objete ochrona ubezpieczeniowa i ma z tego tatulu prawo do odszkodowania, jezeli wystapi szkoda;
-ubezpieczaciel, ktorym jest instytucja (zaklad, towarzystwo, przedsiebiorstwo) prowadzaca dzialalnosc ubezpieczeniowa, zwana rowniez asekuracyjna, pobierajaca skladki ubezpieczeniowe i wyplacajaca odszkodowanie.
Wszystkie trzy wspomniane osoby wystepuja np. w ubezpieczeniu spolecznym pracownikow, w ktorym pracodawca zawiera umowe z ubezpieczycielem oraz placi skladki
i jest w tym wypadku ubezpieczajacym, pracownik otrzymujacy z tego tatulu swiadczenia
w razie niezdolnosci do pracy, bedacy ubezpieczonym, oraz Zaklad Ubezpieczen Spolecznych jako ubezpieczyciel wyplacajacy te swidczenia. Czesto w stosunku ubezpieczenia moga ucuestniczyc tylko dwie osoby, np.

Pojęcie i klasyfikacja ubezpieczeń

Ludzie, a także siły wytwórcze i środki konsumpcji są narażeni na różne sytuacje występujące w życiu oraz niebezpieczeństwa klęsk żywiołowych żywiołowych wypadków. Właściwie gospodarowanie wymaga, więc stosowania środków i metod mających na celu przeciwdziałanie ujemnym skutkom występującym w życiu oraz nieprzewidzianym zjawiskom zakłócające procesy produkcyjne obrotu i konsumpcji. W tym celu tworzy się specjalne rezerwy w postaci funduszu ubezpieczeniowych, których podstawowym zadaniem jest pomoc w różnych sytuacjach życiowych oraz naprawienie szkód wyrządzonych przez wypadki losowe.

/>
Ubezpieczenia polegają na gromadzeniu funduszu przeznaczonych na wspieranie działań ludzkich w różnych trudnych sytuacjach życiowych oraz wyrównanie strat i zaspokojenie potrzeb wywołanych przez zdarzenia losowe to jest przez klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Fundusze ubezpieczeniowe powstają ze składek ubezpieczeniowych wnoszonych do zakładów ubezpieczeń. Składka ubezpieczeniowa musi być wyliczona w takiej wysokości, aby wpływy od wszystkich ubezpieczonych starczały na pokrycie odszkodowań oraz kosztów działalności zakładów a także na prowadzenie przez zakłady ubezpieczeń działalności prewencyjnej. Rozróżniamy następujące rodzaje ubezpieczeń: społeczne, zdrowotne oraz majątkowe i osobowe.
Prawo o ubezpieczeniach społecznych
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
Ubezpieczenie emerytalne polegające na dożywotniej miesięcznej wypłacie pieniężnej dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny ( dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat)
Ubezpieczenie rentowe polegające na wypłacie pieniężnej dla osób z tytułu niezdolności do pracy ich szkolenia i pielęgnacji oraz rodzin zmarłych osób ubezpieczonych.
Ubezpieczenia chorobowe polegające na wypłacie zasiłków w razie chorób chorób chorób wynagrodzeń za urlopy macierzyńskie
Ubezpieczenia wypadkowe polegające na wypłacie odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Ubezpieczenia te regulują m.in. następujące ustawy:
Ustawa z 13.10.1998r. systemie ubezpieczeń społecznych (dz.U.Nr 137)
Ustawa z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 162)
Ustawa z 20.12 1990 r. o ubezpieczeniach społecznych rolników (Dz.U. nr 7 z 1998 r.)
Ustawa z 28.08.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 139)
Ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych pieniężnych ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60)
Prawo o ubezpieczeniach społecznym ustala zasady:
Polegania ubezpieczeniom społecznym ustalania ich składek i podstawy ich wymiaru oraz opłacania
Zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych prowadzenia ewidencji ubezpieczeniowych

wych ustalania składek
Ustalenia świadczeń z ubezpieczeń społecznych towarzystw emerytalnych emerytalnych ich funduszy
Prawo odmiennie reguluje system ubezpieczeń społecznych dla
Pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu i innych osób oraz ich rodziny
Rolników indywidualnych oraz ich rodzin
Generalnie ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe. Dobrowolne dotyczą np. obywateli polskich wykonujących pracę za granicą, rolników o obszarze użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi głównie przychód ubezpieczonego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym

od osób fizycznych. Dla pracowników pracowników szerokim tego słowa znaczeniu jest to wynagrodzenie.
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników pracowników innych osób wynoszą:
19,52 % podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne
13 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia rentowe
2,45 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe
od 0,40 % do 8,12 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia wypadkowe ( w latach 1999, 2000 1,62 %)
ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ustala następujące zasady finansowania tych składek na ubezpieczenia społeczne pracowników:
składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe finansują z własnych środków w równych częściach ubezpieczeni i pracodawcy
składki na ubezpieczenia chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni
składki na ubezpieczenie finansują z własnych środków pracodawcy
pracodawcy są tzw. Płatnikami składek, którzy są zobowiązani do obliczania składek ich potrącania z wynagrodzenia i przekazywania do ZUS-u. Natomiast ubezpieczone osoby prowadzące działalności gospodarczą i ubezpieczeni rolnicy opłacają składki z własnych środków.
Główne zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych realizuje:
dla ubezpieczonych pracowników pracowników innych osób ZUS-u, który jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną
dla ubezpieczonych rolników KRUS, która jest centralnym organem administracji rządowej
instytucje te gromadzą z wpłaconych składek i dotacji z budżetu fundusze ubezpieczeń społecznych przeznaczone na wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych w formie: emerytur, rent, dodatków i zasiłków wypłacanych systematycznie oraz jednorazowych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci.
Emerytura przysługuje ubezpieczonym po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wysokość jej jest uzależniona od okresów składkowych i ewentualnie nieskładkowych zaliczanych przy ustalaniu prawa do emerytury i przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez ubezpieczonego 20 lat płacenia składek.

Nowy system emerytalny dla pracowników pracowników innych osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r. ustala, że środki na emerytury pochodzą z trzech źródeł stanowiący filaru systemu.
Pierwszy filar to emerytura minimalna wypłacająca jak dotychczas z ZUS, finansowana z zebranego ze składek kapitału emerytalnego
Drugi filar to emerytura z otwartych pracowniczych prywatnych funduszu emerytalnych, które powstają z części składek na ubezpieczenie emerytalne, gromadzonych na indywidualnych kontach ubezpieczeniowych korzystnie i bezpiecznie lokowanych na różnych funduszach inwestycyjnych
Trzeci filar to

emerytura z dobrowolnych składek wynikających z zakładowych i branżowych pracowniczych programów emerytalnych organizowanych przez pracodawców lokowanych w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych lub dobrowolnych ubezpieczeń osobowych.
Środki na emerytury w pierwszym i drugim filarze powstają z obowiązujących składek na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 19,52 % podstawy wymiaru odprowadzanej przez płatników do ZUS na indywidualne konta ubezpieczonych.
Cześć tej składki wynosząca 7,3 % podstawy wymiaru odprowadzana jest przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego prowadzonego przez różne powszechne lub pracownicze towarzystwa emerytalne organizowane w formie spółek akcyjnych.
Renta przysługuje ubezpieczonym z tytułu niezdolności do pracy lub uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego w przypadku jego śmierci. Rozróżnia się renty z tytułu niezdolności do pracy, inwalidzkie, rodzinne.
W razie choroby i macierzyństwa oraz śmierci przysługują ubezpieczonym następujące zasiłki: chorobowy, wyrównawczy, porodowy, macierzyński, opiekuńczy, pogrzebowy. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy. Wysokość zasiłku wynosi 80 %.

Powszechne ubezpieczenia zdrowotne

Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia udzielane w razie choroby lub urazu, ciąży, porodu i połogu powszechnej akcji zapobiegania chorobom oraz konieczności dokonania oceny stanu zdrowia. Świadczenia te na terenie RP są powszechne i obowiązkowe oraz gwarantowane przez państwo. Osoby te są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z dniem zgłoszenia się dowodem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest karta identyfikacyjna ubezpieczenia zdrowotnego.
Warunkiem ubezpieczenia zdrowotnego jest uiszczenie składki. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne oblicza i opłaca płatnik składki ubezpieczenia społeczne a za rolników KRUS.
Dla wszystkich objętych systemem ubezpieczeń społecznych wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 7,5 % podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, potrącone przez płatnika składek ze środków ubezpieczonego.

Zadania z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego realizują Kasy Chorych, które mają osobowość prawną.
Ubezpieczonym przysługują następujące świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego:
Zdrowotne, służące zachowaniu, przywracaniu, poprawie i promocji zdrowia, a także ratowania życia.
Orzekanie o stanie zdrowia
Opieka nad kobieta i płodem w okresie ciąży i porodu oraz opieka nad noworodkiem
z zakresu stomatologii
zaopatrzenie w leki materiały medyczne
lecznictwa uzdrowiskowego uzdrowiskowego opiekuńczo-lecznicze
przewozy środkami transportu sanitarnego

Świadczenia te udzielane

są przez lekarzy i zakłady opieki zdrowotnej, z którymi Kasy Chorych zawarły umowy o udzielenie świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.
Wśród lekarzy główną role w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego wykonuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, tzw. Lekarz rodzinny, który zapewnia stałą opiekę lekarską na ubezpieczonym.

Zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych powołanym do udzielenia świadczeń zdrowotnych zdrowotnych promocji zdrowia. Do zakładów opieki zdrowotnej zalicza się:
szpitale, zakłady lecznice, pielęgnacyjne, rehabilitacyjne, sanatoria, prewentoria
pracownie diagnostyczne
pogotowie ratunkowe
żłobki
Każdy ubezpieczony ma prawo do:
wyboru kasy chorych według miejsca zamieszkania lub pracy
wyboru lekarza rodzinnego, lekarza specjalisty
pokrycia przez kasę chorych wydatków poniesionych w razie nagłej potrzeby na świadczenia z tytułu ubezpieczonego zdrowotnego świaczeniodawców.
Żądania przeprowadzenia przez lekarzy Kasy Chorych kontroli jakości udzielonych świadczeń zdrowotnych.

Ubezpieczenia majątkowe i osobowe
Poza ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi, które są powszechne i w zdecydowanej przewadze obowiązkowe istnieją główne dobrowolne ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Ubezpieczenia te zwane też gospodarczymi polegają na objęciu nimi ryzyka, jakie przedmioty lub podmioty ubezpieczone mogą być narażone.
Ubezpieczenia te reguluje ustawa z 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej, (Dz.U. nr 11 z 1996 r.).
Ubezpieczenia majątkowe obejmują w zasadzie wszelkie dobra majątkowe, np. budynki, urządzenia, materiały, towary, gotówkę, zwierzęta, czyli odnoszą się do poszczególnych elementów mienia osoby ubezpieczonej.
Zakres ubezpieczeń osobowych jest zbliżony do zakresu ubezpieczeń społecznych a ich przedmiotem jest życie, zdrowie i zdolności człowieka do pracy oraz całość i sprawność jego ciała np. artysty, sportowca.
Umowa ubezpieczenia zawierana jest między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeń. Jej treść stanowi zobowiązanie zakładu ubezpieczeń spełnienia określonego świadczenia w razie zaistnienia będącego przedmiotem ubezpieczenia wypadku oraz zobowiązanie ubezpieczającego do uiszczenia określonej składki.
Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie zakładu ubezpieczeń polega na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą na skutek przewidzianego w umowie wypadku. Przy ubezpieczeniu osobowym na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego wypadku z życiu osoby ubezpieczonej.
Umowę ubezpieczenia można także zawrzeć na rzecz osoby trzeciej. Obowiązki z niej wynikające obciążają ubezpieczającego. Ubezpieczającego zasadzie umowa ubezpieczenia zostaje zawarta z chwilą doręczenia przez zakład ubezpieczeń ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń jest obowiązany podać w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków ubezpieczenia stanowiących podstawę zawartej umowy.

W naszym referacie chciałybyśmy przedstawić, wyjaśnić na czym polega i jak się dzieli System Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto napiszemy też o pracy w ZUS i czego ona dotyczy. Przy pisaniu tego referatu pomogło nam to że odbyliśmy miesięczną praktykę zawodową w ZUS.
Na początku zaczniemy od wyjaśnienia pojecia ZUS. ZUS czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest to państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną, zajmująca się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych

Podobna praca 60%

Ubezpieczenia

lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalanych w przepisach powszechnie obowiązujących.
ZUS powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Od chwili powołania jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie.
Obecnie z usług ZUS korzysta około 20 mln klientów. Środki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowią około 50 proc. zasobów pieniężnych państwa. Zakład nie może samodzielnie ustalać wysokości składek lub świadczeń, gdyż zgodnie z Konstytucją pozostaje to w kompetencji parlamentu.
ZUS zarządza również środkami Funduszu Rezerwy Demograficznej, który - dzięki trafnym przewidywaniom zarządzających - osiąga wyniki porównywalne z najlepszymi komercyjnymi funduszami inwestycyjnymi w Polsce (w 2007 r. stopa zwrotu z inwestycji wyniosła 5,5 procent).
Do zakresu działania ZUS, określonego w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), należy m.in.:
1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:
a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,
c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,
f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych
2) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego
3) realizacja umów i porozumień


ych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych
4) wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty
5) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego
6) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych
7) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy
8) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi
9) wydawanie Biuletynu Informacyjnego
10) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
Zakład wykonuje również

>zadania powierzone na podstawie innych ustaw lub inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu Zdrowia lub identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w Otwartych Funduszach Emerytalnych.
Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr137) dotyczy pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu oraz innych osób, np. prowadzących poza rolniczą działalność gospodarczą.
System ubepieczeń społecznych, określony ustawą z 13 października 1998 r., jest systemem powszechnym i jednolitym. Ujednolicone zostały zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ustalania na ich rzecz składek, a także tryb i terminy dokonywania zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczenia i opłacenia składek z tego tytułu.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy:
1) pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu (osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, o pracę nakładczą, agencyjnej i zlecenia, funkcjonariuszy policji, państwowej starży pożarnej itd., żołnierzy zawodowych, posłów i senatorów pobierających uposażenie, a także bezrobotnych i stypendystów sportowych),
2) innych osób (prowadzacych pozarolnicza działalność gospodarczą, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, duchownych, studentów, pobierających zasiłek z pomocy społecznej) z wyłączeniem sędziów, prokuratorów i rolników indywidualnych.
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
1) Ubezpieczenia emerytalne, polegające na dozywotniej miesięcznej wypłacie pieniędzy dla osób, które osiągneły wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat).
2) Ubezpieczenia rentowe, polegające na wypłacie pieniężnej dla osób z tytułu niezdolności do pracy, ich szkolenia i pielegnacji oraz dla rodziny zmarłych ubezpieczonych.
3) Ubezpieczenia chorobowe, polegające na wypłacie zasiłków w razie choroby i wynagrodzeń za urlop macierzyński
4) Ubezpieczenia wypadkowe, polegające na wypłacie odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ubezpieczenia społecznymi z wszystkich przysługujących tytułów podlega się od dnia nawiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego albo nabycia prawa z innych przyczyn do dnia ich ustania, na podstawie zgłoszenia. Zgłoszeń dokonują tzw. płatnicy składek ubezpieczeniowych, którymi są pracodawcy w stosunku do szeroko pojętych pracowników i ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne (osoba prowadząca działalność gospodarczą).


Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
1) 19,52 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne
2) 13 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia rentowe
3) 2,45 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe
4) od 0,40 % do 8,12 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia wypadkowe.

Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr137) dotyczy pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu oraz innych osób, np. prowadzących poza rolniczą działalność gospodarczą.
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
- ubezpieczenie emerytalne, polegające na dożywotniej miesięcznej wypłacie pieniędzy dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat),
- ubezpieczenie rentowe, polegające na wypłacie pieniężnej dla osób z tytułu nie zdolności do pracy, ich szkolenia i pielęgnacji oraz dla rodziny zmarłych ubezpieczonych,
- ubezpieczenie

Podobna praca 60%

Ubezpieczenia

chorobowe, polegające na wypłacie zasiłków w razie choroby i wynagrodzeń za urlop macierzyński,
- ubezpieczenie wypadkowe, polegające na wypłacie odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ubezpieczeniami społecznymi z wszystkich przysługujących tytułów podlega się od dnia nawiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego albo nabycia prawa z innych przyczyn do dnia ich ustania, na podstawie zgłoszenia. Zgłoszeń dokonuje tzw. płatnicy składek ubezpieczeniowych, którymi są pracodawcy w stosunku do szeroko pojętych pracowników i ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne (osoba prowadząca działalność gospodarczą).
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
- 19,52% podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne,
- 13% podstawy wymiaru na ubezpieczenie rentowe,
- 2,45% podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe,
- od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru na ubezpieczenie wypadkowe.
W latach 1999 i 2000 wszystkich płatników obowiązuje jednakowa stopa procentowa na ubezpieczenie wypadkowe przyjęte na poziomie 1,62% podstawy wymiaru.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ustala następujące zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne:
- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansują z własnych środków w równych częściach ubezpieczeni i płatnicy składek,
- składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni,
- składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują z własnych środków płatnicy składek.
Ponieważ osoby prowadzące działalność gospodarczą są równocześnie płatnikami i ubezpieczonymi, finansują oczywiście w całości, z własnych środków składki na ubezpieczenia społeczne.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi głównie przychód ubezpieczonego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla pracowników, w szerokim tego słowie znaczeniu, jest to wynagrodzenie (płaca uposażenie).

Do obliczanie składek na ubezpieczenia społeczne, ich potrącania z przychodów ubezpieczonych, rozliczanie oraz opłacania należnych za każdy miesiąc w ustalonym terminie zobowiązany jest płatnik składek. Jest on również zobowiązany do obliczania i rozliczania należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy w wysokości 2,45%, z którego wypłaca się zasiłki dla bezrobotnych i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości 0,08% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, z którego wypłaca się minimalnie (gwarantowane przez prawo) świadczenia pracownikom, jeżeli pracodawca jest niewypłacalny.

Podobna praca 70%

System ubezpieczeń społecznych

/> Nowy system emerytalny zakłada, że dochody na starość (emerytura) będą pochodziły z trzech źródeł, stanowiących filary systemu:
- pierwszy filar – to emerytura minimalna, wypłacana jak dotychczas przez ZUS, finansowana z kapitału emerytalnego,
- drugi filar – to emerytura z otwartych prywatnych funduszy emerytalnych, które powstają z części składek na ubezpieczenie emerytalne, gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych, korzystnie i bezpiecznie lokowane w różnych funduszach inwestycyjnych,
- trzeci filar – to emerytura z dobrowolnych składek, wynikająca z zakładowych i branżowych pracowniczych programów emerytalnych, organizowanych przez pracodawców, lokowanych w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych lub z dobrowolnych ubezpieczeń osobowych.
Środki na emerytury w pierwszym i drugim filarze powstają z obowiązujących składek na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 19,52% podstawy wymiaru, odprowadzanej przez płatników do ZUS na indywidualne konta ubezpieczonych. Część tej składki wynosząca 7,3% podstawy wymiaru, odprowadzana jest przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego. Te dwa filary są obowiązkowe dla wszystkich objętym ubezpieczeniem emerytalnym urodzonych po 31 grudnia 1968 r. urodzenie po 31 grudnia 1948 r., a przez 1 stycznia 1069r. Mogą na swój wniosek przystąpić do nowego systemu emerytalnego lub pozostać w starym systemie. Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 149r. są objęci starym systemem emerytalnym.
Jeśli ubezpieczony uzna, że emerytura z ZUS-u i funduszu emerytalnego jest za niska, może oszczędzać dodatkowo w towarzystwach i zakładach ubezpieczeniowych (trzeci filar).
Płatnicy składek (Szczególnie pracodawcy) mają istotny wpływ na funkcjonowanie całego systemu. Do ich obowiązków bowiem należą zgłoszenia ubezpieczenia, obliczanie, potrącanie z dochodów ubezpieczonych, rozliczanie i opłacanie należnych składek, a także wypłacanie należnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zasiłki chorobowe, wynagrodzenia za urlopy macierzyńskie, zasiłki rodzinne). Realizując zadania, składają oni w ZUS-ie na jednolitych drukach m.in. deklaracje rozliczeniowe, składane miesięcznie, zawierające rozliczenia obliczonych składek na poszczególne fundusze ubezpieczeniowe i kwoty wypłaconych świadczeń ubezpieczeniowych.


Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) ? świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako pracownicy, przedsiębiorcy, rolnicy i in.) albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Podstawową cechą świadczenia emerytalnego jest brak jego ekwiwalentności w stosunku do wartości składek z tytułu ubezpieczenia społecznego płaconych przez czas aktywności zawodowej.
W Polsce państwowa emerytura przysługuje osobom, które

Podobna praca 60%

Ubezpieczenia

osiągnęły wiek emerytalny i mają udokumentowany wymagany okres zatrudnienia (dotyczy tylko tzw. starej emerytury, a więc osób, które urodziły się przed 1949 r.; w nowym systemie staż pracy jest nieistotny, wymagany jest natomiast odpowiedni poziom indywidualnego konta ubezpieczonego. Innymi słowy ? emerytura zależy od wysokości kapitału zgromadzonego przez całe życie)
W Polsce wiek emerytalny wynosi obecnie 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn.
Polski system emerytalny dzieli się na tzw. 3 filary:
? I filar ? ZUS,
? II filar ? OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny),
? III filar ? np. IKE (Indywidualne Konto Emerytalne).
O ile I i II filar są obowiązkowe, to III filar jest dobrowolny.
I filar
Emerytura z I filaru opiera się na systemie repartycyjnym, który ma charakter umowy pokoleniowej. Oznacza to, że wypłacane emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących. System ten działa sprawnie tylko wtedy, gdy zasilające system składki pracowników wpływają w wysokości wystarczającej na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Za obowiązkowe składki ZUS w wysokości 19,52% (w przypadku posiadania II filaru 12,22%) wynagrodzenia brutto nabywane są uprawnienia emerytalne, które nie są dziedziczone.
Generalnie roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2004 r. było to 68 700 złotych.
II filar
W tzw. II filarze wybieramy fundusz emerytalny inwestujący środki przekazywane co miesiąc przez ZUS ze składki na I filar emerytalny (19,52%) w wysokości 7,3% wynagrodzenia brutto na indywidualny rachunek. Jest to realny kapitał, który pracuje na przyszłą emeryturę. Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z podatku dochodowego i podlegają dziedziczeniu.


III filar
Tzw. III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje pracownicze programy emerytalne (PPE) oraz indywidualne konta emerytalne (IKE).
PPE są formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę.

Składki uczestników programu są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Sam pracowniczy program emerytalny jest tylko umową (zespołem umów) określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu.

PPE nie jest zatem instytucją finansową - środki w ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających według właściwych sobie zasad - zakładu ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego lub są zarządzane przez zarządzającego zagranicznego. Wyjątkiem jest pracowniczy

Podobna praca 65%

System polityczny USA

fundusz emerytalny (PFE), który jest podmiotem tworzonym specjalnie dla gromadzenia środków z w ramach PPE, zwykle tworzony jest wspólnie dla kilku programów. PFE jest zarządzany przez wyłącznie w tym celu tworzone Pracownicze Towarzystwo Emerytalne - analogicznie jak w przypadku OFE i zarządzających nimi PTE. W tym wypadku mamy do czynienia z instytucją finansową powołaną specjalnie do obsługi PPE.
Indywidualne konta emerytalne
Ustawa o IKE umożliwia gromadzenie środków na dodatkową emeryturę. Dochody z tytułu oszczędzania na IKE są zwolnione od podatku od dochodów kapitałowych w wysokości 19%, tzw. podatku Belki, czyli zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych, o którym mowa w art. 30a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), pod warunkiem dokonania wypłaty po osiągnieciu wieku emerytalnego. Wysokość wpłat na IKE ograniczona jest do 1,5-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto rocznie.
Renta
? świadczenie pieniężne usankcjonowane czasową lub stałą niezdolnością do wykonywania pracy zawodowej wypłacane w ramach systemu ubezpieczeń społecznych.
? świadczenie pieniężne uzyskiwane przez członków rodziny w związku ze śmiercią jednego z członków rodziny tzw. renta rodzinna. Świadczenie to może przysługiwać zarówno dzieciom jak i współmałżonkom zmarłego. Renta rodzinna wypłacana jest również z systemu ubezpieczeń społecznych.
? stały dochód uzyskiwany przez rentiera od kapitału państwowego.
Renta rodzinna - renta przysługująca członkom rodziny osoby zmarłej po jej śmierci.
W polskim systemie ubezpieczeń społecznych renta rodzinna przysługuje wówczas, gdy ubezpieczona osoba zmarła miała w chwili śmierci prawo do emerytury lub świadczeń przedemerytalnych. Spełnione muszą być także inne warunki:
1. wdowa (lub wdowiec) otrzymać może rentę rodzinną (nazywaną czasami rentą wdowią) po zmarłym współmałżonku[1], jeśli w chwili jego śmierci miała ukończone 50 lat lub była niezdolna do pracy; uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje także wdowom (i wdowcom) przed 50. rokiem życia i zdolnym do pracy, jeśli wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa[2] uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym małżonku; istnieje także możliwość przyznania okresowej renty wdowiej wówczas, gdy współmałżonek ubezpieczonej osoby zmarłej nie spełnia żadnego z wymienionych tu warunków, ale nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania[3], nie dłużej jednak niż przez dwa lata od śmierci małżonka;
2. dzieci własne ubezpieczonej osoby zmarłej oraz dzieci drugiego małżonka tej osoby, a także dzieci przysposobione mogą uzyskać rentę rodzinną (zwaną czasem rentą sierocą)[4] do ukończenia 16. roku życia (lub 25. roku życia - jeśli się uczą);
3. wnuki oraz rodzeństwo ubezpieczonej osoby zmarłej mogą otrzymać rentę rodzinną[5] na zasadach analogicznych, jak dzieci własne, jeśli co najmniej przez rok przed śmiercią tej osoby zostały przyjęte przez nią na wychowanie, a rodzice nie mogą im zapewnić utrzymania, bądź - jeśli nie żyją - brak uprawnień do renty po tych rodzicach;
4. rodzice ubezpieczonej osoby zmarłej także mogą otrzymać rentę rodzinną, o ile spełniają opisane w punkcie 1. warunki dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania małoletnich.
Wyliczana jest jedna łączna renta rodzinna dla wszystkich uprawnionych członków rodziny ubezpieczonej osoby zmarłej, i w razie konieczności dzielona jest równo pomiędzy wszystkich uprawnionych. Wyliczenia dokonuje się w procentach od kwoty świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Jeśli jest tylko jedna osoba uprawniona, to otrzymać może 85% kwoty tego świadczenia, dwie osoby otrzymać mogą 90%, a trzy oraz więcej - 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Najniższa renta rodzinna od 1 marca 2006 wynosi 597,46 zł, a dodatek dla sieroty zupełnej 287,93 z

Świadczenia emerytalne, czyli tzw. emerytura to dożywotnia płaca miesięczna, która przysługuje pracownikowi lub jego rodzinie po przepracowaniu ustawowej liczby lat i po osiągnięciu określonego wieku. Emerytury należą do grupy świadczeń ubezpieczeniowych. Mają charakter pieniężny i poprzedzone są wieloletnim opłacaniem obowiązkowych składek. Składki pobierane są z wynagrodzenia pracownika w całym okresie jego pracy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
W Polsce w roku 1999 wprowadzony został nowy system emerytalny, który częściowo zmienił warunki otrzymywania świadczeń emerytalnych. Oparty został na trzech filarach przedstawionych w

Podobna praca 60%

Ubezpieczenia

poniższej tabeli:
I Filar - ZUS II Filar - Otwarte Fundusze Emerytalne III Filar - Ubezpieczenia dodatkowe
Obowiązkowa umowa pokoleniowa, zarządzany przez ZUS, indywidualne konta ubezpieczonych. Obowiązkowy, kapitałowy, zarządzany przez PTE S.A., indywidualne konta ubezpieczonych. Dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne instytucje ubezpieczeniowe, w tym pracownicze programy emerytalne, indywidualne konta ubezpieczonych
Źródło: Kazimierz Szczęśniak, rozdział VI, Finanse, redakcja naukowa Jan Zarzecki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2000, s.164


I Filar - jest powszechny, obowiązkowy i repatriacyjny, działający na podobnych zasadach jak wcześniejszy system emerytalny. Emerytura wypłacana jest przez zreformowany ZUS. Finansowana jest z bieżących składek wszystkich pracujących, gromadzonych w FUS. Składka przeznaczona na fundusz emerytalny jest sukcesywnie zapisywana na indywidualnym koncie pracownika i waloryzowana wraz ze wzrostem cen i wynagrodzeń, aby w okresie przejścia na emeryturę posłużyła jako podstawa do wyliczenia wysokości świadczenia emerytalnego. W ten sposób wysokość emerytury pochodzącej z pierwszego filaru będzie zależała bezpośrednio od ilości pieniędzy uzbieranych na indywidualnym koncie.
II Filar – jest systemem kapitałowym, obowiązkowym uzupełnieniem I Filaru. Emerytura pochodzić będzie z otwartych funduszy emerytalnych zarządzanych przez PTE SA., działających pod ścisłą kontrolą państwa. Aktualnie do wybranego funduszu wpływa pobierana przez ZUS składka. Pieniądze te są odkładane na indywidualne konta ubezpieczonych. Zadaniem funduszy jest korzystne i bezpieczne inwestowanie oraz kapitalizowanie wpłaconych składek. W momencie przejścia na emeryturę za pieniądze zgromadzone w funduszu, ubezpieczony będzie mógł wykupić w zakładzie ubezpieczeń emerytalnych drugą część swojej emerytury. Emerytura pochodząca z II-go filaru będzie zależała od kwoty zgromadzonej na rachunku funduszu i od wieku ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę.
III Filar - jest dobrowolnym uzupełnieniem I i II Filaru.

Emerytura pochodzić będzie z dobrowolnych oszczędności w towarzystwach ubezpieczeniowych, zakładowych i branżowych programów emerytalnych organizowanych przez pracodawców, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych lub innych formach oszczędzania. Wysokość trzeciego, dobrowolnego elementu emerytury zależeć będzie od wysokości inwestowanych w indywidualne lub pracownicze programy ubezpieczeniowe składek.

W związku z powyższym niemożliwe stało się objęcie wszystkich osób nowymi zasadami. Dlatego podzielono przyszłych emerytów w zależności od wieku w dniu 1 stycznia 1999r. na trzy grupy wiekowe. Dla każdej z tych grup ściśle określono warunki nabycia

prawa do emerytury:
1. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia
1949 roku
Ubezpieczeni znajdujący się w powyższej grupie wiekowej nabywają prawo do emerytury na zasadach dotychczasowych, czyli po spełnieniu następujących warunków: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący, co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn orz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn. Osoby z tej grupy wiekowej mają prawo do skróconego okresu składkowego do 15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn, przy jednoczesnym zachowaniu wieku emerytalnego odpowiednio 60 i 65 lat.
Ubezpieczeni, będący pracownikami , którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego mogą przejść na emeryturę po ukończeniu 55 lat – dla kobiet, jeżeli mają, co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy lub, przy co najmniej 20-letnim okresie składkowym i nieskładkowym, jeżeli dana osoba została uznana za całkowicie niezdolną do pracy. A także po osiągnięciu 60 lat – dla mężczyzn, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Odrębne przepisy określają zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę dla osób, które są :
- inwalidami wojennymi i wojskowymi oraz kombatantami,
- pracownikami urzędów państwowych,
- pracownikami samorządowymi,
- żołnierzami zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianymi w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu,
- nauczycielami akademickimi.
Na wcześniejszą emeryturę mogą przejść osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo wskutek choroby zawodowej: po osiągnięciu wieku 55 lat – dla kobiet, jeżeli ma, co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz po osiągnięciu wieku 60 lat – dla mężczyzn, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.
Osobom pracującym w szczególnych warunkach (pracowników organów kontroli państwowej, pracowników organów administracji celnej, pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną,

zatrudnionych w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy, nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia, 1982 r. Karta Nauczyciela, żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej, pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt. 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o

ochronie przeciwpożarowej) przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony.
Odrębne przepisy określają zasady przechodzenia na emeryturę, bez względu na wiek, nauczycieli urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r .
Emerytura górnicza przysługuje pracownikowi urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 roku, który spełnia łącznie następujące warunki: ukończył 55 lat życia, ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą oraz okresy zaliczalne do pracy górniczej, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi, z tym, że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była, co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtora krotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:
- w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych,
- w drużynach ratowniczych,
- w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn ratowniczych.
Okresy pracy wyżej wymienione zalicza się w wymiarze półtora krotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią, w kopalniach siarki lub w kopalniach węgla brunatnego.
Ubezpieczonemu, urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., który ma okres składkowy i nieskładkowy 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn a nie spełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury, który ma co najmniej 5 lat: pracy górniczej obniża się wiek emerytalny o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur następujące przeliczniki:
- 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
- 1,8 za każdy rok pracy,
- 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią,
- 1,2 za każdy rok pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych

podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.
Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur łączny okres pracy obliczony z zastosowaniem przeliczników, uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.
Przy ustalaniu wysokości emerytur innych stosuje się następujące przeliczniki:
1. 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
2. 1,8 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią, pod warunkiem wykonywania takiej pracy, co najmniej przez 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 2.
Przy ustalaniu wysokości emerytur łączny okres pracy obliczony z zastosowaniem przeliczników, uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 40 lat.
Emerytura kolejowa przysługuje pracownikowi kolejowemu, który osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat, mężczyzn 60 lat oraz ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny, w tym, co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia na kolei.
Przy ustalaniu prawa do emerytury kolejowej uwzględnia się okresy pracy na kolei i pracy równorzędnej z pracą na kolei oraz okresy zaliczalne do pracy na kolei, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy. Za pracowników kolejowych rozumie się osoby pozostające w stosunku pracy w:
- jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa “Polskie Koleje Państwowe”, z wyłączeniem biur projektów kolejowych,
- innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.
Każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei.

Wysokość emerytury dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku wynosi :
- 24% kwoty bazowej, kwota bazowa wynosi 1278,50 zł – Kb
- po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych – s,
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych – ns,
E = 24% Kb + [(s x 1,3) + (ns x 0,7)] x P
E – emerytura
P – podstawa wymiaru świadczenia, która otrzymywana jest po przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy przez kwotę bazową (tj.

przeciętne wynagrodzenie w kwartale poprzedzającym termin waloryzacji). Otrzymywana kwota stanowi tzw. zwaloryzowaną podstawę wymiaru świadczenia.
Przykład
Ubezpieczony urodzony 3 stycznia 1938 r. udowodnił łącznie 35 lat okresów składkowych oraz 4 lata okresów nieskładkowych. Łączny udowodniony staż ubezpieczeniowy wynosi 39 lat. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 10 kolejnych lat kalendarzowych wynosi 68,64%, a więc podstawa wymiaru do obliczenia emerytury wynosi 1278,50 zł (68,64% x 1862,62 zł, tj. obowiązująca aktualnie kwota bazowa)
Obliczenie wysokości emerytury:
24% x 1862,62 zł = 447,03 zł


(420 mies. x 1,3%) : 12 mies. x 1278,50 zł = 581,72 zł
(48 mies. x 0,7%) : 12 mies. x 1278,50 zł = 35,80 zł
Łączna kwota emerytury wynosi 1064,55 zł miesięcznie (447,03 + 581,72 + 35,80).
Najniższa wysokość emerytury od 1 marca 2003 r. wynosi 552,63 zł.
Emerytur osobom z niższym okresem składkowym i nieskładkowym (15 i 20 lat) nie podwyższa się do kwoty najniższej emerytury.
Emerytury podlegają waloryzacji w celu zachowania, co najmniej ich realnej wartości w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.
Przy ustalaniu wysokości zwaloryzowanych emerytur i rent przyjmuje się, że wzrost nominalny przeciętnej emerytury nie może być niższy niż prognozowany na dany rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych jest wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów. Wskaźnik ten wynosi co najmniej 110% - emerytury waloryzuje się od dnia 1 marca i od dnia 1 września, mniej niż 110% - emerytury waloryzuje się od dnia 1 czerwca.

2. Emerytury dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku a przed dniem 1 stycznia 1969 roku.
Prawo do emerytury z powyższej grupy wiekowej mają osoby, które spełniają łącznie następujące warunki :
1. nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego,
2. warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2006 r.,
3. nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.
Odrębne przepisy określają zasady przechodzenia na emeryturę, bez względu na wiek, nauczycieli urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r.
Prawo do górniczej emerytury , bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r.


Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury na podstawie ust. 1 uwzględnia się również, w wymiarze do 5 lat, okres urlopu górniczego.
Prawo do emerytury górniczej, przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
1. nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego,
2. warunki do uzyskania emerytury określone

w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2006 r.,
3. nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.
Prawo do emerytury kolejowej przysługuje pracownikom kolejowym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
1. nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego,
2. warunki do uzyskania emerytury określone w tym przepisie spełnią do dnia 31 grudnia 2006 r.,
3. nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.
Bez względu na wiek emerytalny na emeryturę mogą przejść także nauczyciele , którzy posiadają 30-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele klas, szkół, placówek i zakładów specjalnych – 25-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym.
Wysokość emerytury dla ubezpieczonych zaliczanych do tej grupy wiekowej będzie wynosiła analogicznie jak dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku:
- 24% kwoty bazowej, kwota bazowa wynosi 1278,50 zł – Kb
- po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych – s,
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych – ns,
E = 24% Kb + [(s x 1,3) + (ns x 0,7)] x P
E – emerytura
P – podstawa wymiaru świadczenia, która otrzymywana jest po przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy przez kwotę bazową (tj. przeciętne wynagrodzenie w kwartale poprzedzającym termin waloryzacji). Otrzymywana kwota stanowi tzw. zwaloryzowaną podstawę wymiaru świadczenia.

3. Emerytury dla pozostałych osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku
Osoby z powyższej grupy, niespełniające warunków do uzyskania prawa do emerytury na dotychczasowych zasadach nabywają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Osoby te będą przechodziły na emeryturę według zasad nowego trzyfilarowego systemu emerytalnego, gdzie następować będzie podział składki między I Filarem - ZUS (12,22%) a II Filarem - jednym z otwartych funduszy inwestycyjnych (7,30%). Prawo do emerytury według nowych zasad nie jest uzależnione od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia.

Wysokość emerytury dla tej grupy wiekowej zależeć będzie od ilości pieniędzy uzbieranych na indywidualnym koncie w I Filarze (ZUSie) i od kwoty zgromadzonej na rachunku otwartego funduszu emerytalnego w II Filarze, a także od wysokości inwestowanych w indywidualne lub pracownicze programy ubezpieczeniowe składek oraz od wieku ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę.
Dla urodzonych w powyższej grupie wiekowej, niespełniających warunków do uzyskania emerytury na dotychczasowych zasadach będzie wyliczany kapitał początkowy, który rocznie będzie waloryzowany. Do sumy kapitału początkowego należy dodać

kwotę składek zgromadzonych na indywidualnym koncie w I Filarze oraz sumę składek zgromadzoną na rachunku w wybranym przez ubezpieczonego Otwartego Funduszu Emerytalnego. Dodatkowo można tą kwotę powiększyć o dobrowolne składki w III Filarze.
Wysokość nowej emerytury będzie wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez tzw. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę. Podstawę obliczenia emerytury utworzy kwota, co miesięcznych składek w wysokości 19,52% podstawy wymiaru, odprowadzanych na indywidualne konta do ZUS w wysokości 12,22% i na indywidualne konta do jednego z otwartych funduszy emerytalnych w wysokości 7,30%. Kwota ta obejmie zgromadzone na koncie składki na ubezpieczenie emerytalne, ich cokwartalną waloryzację oraz waloryzowany kapitał początkowy, (jeśli ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu przed dniem 1 stycznia 1999 r.). Podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z okresu od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r. Przyjmuje się okresy składkowe i nieskładkowe.
Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę zostanie wyrażony w latach i miesiącach.
Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu 24% kwoty bazowej, wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r. oraz współczynnika p - proporcjonalnego do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) ubezpieczonego osiągniętych do dnia 31 grudnia 1998 r. gdzie:
p - współczynnik; nie może być wyższy od 100%, jest zaokrąglany do setnych części procentu,

Część zależną od zarobków oblicza się uwzględniając okresy skłdkowe – po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok, a okresy nieskładkowe – po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok.
W końcowym rachunku kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej w podany sposób emerytury pomnożonej przez wyrażone w miesiącach dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku 62 lat (wynoszące 209).

Dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku i mających ogólny staż składkowy i nieskładkowy (odpowiednio 20 i 25) oraz wymagany, co najmniej 15-letni (lub 10-letni) okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, kapitał początkowy ustala się w sposób odmienny.
Czyli ogólny wzór przyszłej emerytury będzie przedstawiał się następująco:
E = [Kp + EI Filar + EII Filar] : n, gdzie:
E – Emerytura hipotetyczna,
Kp – Waloryzowany kapitał początkowy,
EI Filar – suma składek na ubezpieczenie

emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w ZUS,
EII Filar - suma składek zgromadzonych i zaewidencjonowanych na indywidualnym rachunku ubezpieczonego w OFE,
n – średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonego wyrażone w miesiącach.
Szczególne rozwiązania dotyczące ustalania wysokości emerytur przewidziane zostały dla osób, które będą przechodziły na emeryturę w latach 2009 – 2013 . Osobom tym zostanie ustalona tzw. mieszana emerytura, częściowo według starych zasad i częściowo według nowych obowiązujących zasad. Sposób wyliczania zależeć będzie od daty złożenia wniosku i tak dla osób, które złożą wniosek:
- w 2009 roku – emerytura będzie wynosiła 80% obliczonej według starych zasad i 20% według nowych zasad,
- w 2010 roku – odpowiednio 70% i 30%,
- w 2011 roku – odpowiednio 55% i 45%,
- w 2012 roku – odpowiednio 35% i 63%,
- w 2013 roku – odpowiednio 20% i 80%.
Warunkiem ustalenia tak obliczanej emerytury będzie uprawnienie do emerytury według dotychczasowych zasad.

4. Osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku nabywają prawo do emerytury wyłącznie według nowych zasad niezależnie od faktu przystąpienia lub nieprzystąpienia do jednego z otwartych funduszy emerytalnych. Warunkiem do otrzymania emerytury jest osiągnięcie minimalnego wieku emerytalnego wynoszącego dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65. Prawo do emerytury po nowych zasadach nie jest uzależnione od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia.
Wysokość emerytury dla powyższej grupy wiekowej obliczana będzie w sposób analogiczny jak dla urodzonych między 31 grudnia 1948 a 1 stycznia 1949 roku. Dla zatrudnionych przed 1 stycznia 1999, posiadających okres zatrudnienia dłuższy aniżeli rok będzie analogicznie wyliczany kapitał początkowy. Dodatkowo sumowane zostaną składki zgromadzone w I i II Filarze. Całość zostanie podzielona przez średnie dalsze trwanie życia ubezpieczonego wyrażone w miesiącach. Przedstawiać się to będzie następująco:
E = [Kp + EI Filar + EII Filar] : n, gdzie:
E – Emerytura hipotetyczna,
Kp – Waloryzowany kapitał początkowy,
EI Filar – suma składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w ZUS,
EII Filar - suma składek zgromadzonych i zaewidencjonowanych na indywidualnym rachunku ubezpieczonego w OFE,
n – średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonego wyrażone w miesiącach.

Reasumując, nowy system ubezpieczeń w Polsce ma być bezpieczny, odporny na aktualną koniunkturę polityczną, sprawiedliwy i przejrzysty. Jednak biorąc pod uwagę rzeczywisty stan polskiej gospodarki oraz stan ubezpieczeń społecznych nie ma właściwie szans na prawdziwą emeryturę, która pozwoli na godne dożycie.




Bibliografia
 Bieniasz Dorota, Szałek Anna, System ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotne i system emerytalny po reformie, Wydawnictwo Difin, Skierniewice 1999,
 Hadyniuk Bogusław, Monkiewicz Jan, Fundusze emerytalne II filar, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1999,
 Jędrasik Iwetta, Ubezpieczenia emerytalne, 3 Filary, Wydawnictwo Prawnicze PWN,
 Korczyn Aleksander, Jak wyliczyć samemu kapitał początkowy i przyszłą emeryturę. Nowe zasady ustalania emerytur i rent, Wydawnictwo Sigma, Skierniewice 1999,
 Szczęśniak Kazimierz, rozdział VI, Finanse, redakcja naukowa Zarzecki Jan, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2000,
 Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS

Zakres ubezpieczeń społecznych [edytuj]

Rodzaje ubezpieczeń społecznych ze względu na zakres świadczeń:

Rozróżniamy rentę:

Systemy ubezpieczeń społecznych [edytuj]

Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:

Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w podeszłym wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie fundusze oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.

Podstawą systemu redystrybutywnego jest tzw. umowa międzypokoleniowa, czyli założenie że młodsze pokolenia będą finansować emerytury starszych. Podstawowym założeniem wydolności takiej umowy jest przyrost rzeczywisty liczby ludności przynajmniej na poziomie gwarantującym stałą liczbę populacji. Z tego powodu systemy redystrybutywne są wrażliwe na długotrwałe trendy demograficzne[1].

Ze względu na stałość gwarantowanej wysokości świadczeń emerytalnych przy zmiennych wpływach, systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury gospodarczej. Zwolennicy systemu redystrybutywnego wskazują, że realizuje on cele solidarności społecznej, wyrównywania różnic społecznych oraz zapewnia ciągłość systemu emerytalnego dla grup, które nie zgromadziłyby kapitału emerytalnego w wyniku wahań koniunktury gospodarczej lub innych wydarzeń losowych (np. wojen).

Ubezpieczenia społeczne w Polsce [edytuj]

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym ubezpieczeń społecznych jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

W Polsce realizacją przepisów o ubezpieczeniach społecznych zajmują się:

Przewidywany kryzys czysto redystrybutywnego systemu emerytalnego w Polsce był główną przyczyną reformy systemu ubezpieczeń społecznych w 1999 roku.

Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (I Filar emerytalny) zarządzany przez ZUS, przykładem systemu redystrybutywno-kapitałowego - II Filar emerytalny realizowany przez OFE.

Information icon.svg  Osobny artykuł: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

Pokaż tylko zdjęcia, filmy i mapy

Jak szukać?


REKLAMA

 

Ubezpieczenia społeczne

Dodaj do notesu

Polityka, Dyplomacja

Ubezpieczenia społeczne, jedna z podstawowych dziedzin ubezpieczeń, która ma na celu prewencyjną i ubezpieczeniową ochronę zdrowia, zdolności do wykonywania pracy oraz życia ludności. System ten ma zabezpieczać pracowników oraz ich rodzinę przed czasowym (macierzyństwo, choroba) lub stałym (inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy) brakiem możliwości zarobkowania.

Genezą ubezpieczeń społecznych były cechowe, a później pracownicze instytucje oraz akcje wzajemnej pomocy i solidarności (w Polsce już w XVI w. istniały kasy brackie). Powstanie ubezpieczeń społecznych we współczesnym rozumieniu zostało wymuszone przez proces industrializacji.

Ubezpieczenia społeczne realizowane odgórnie przez państwo powstały w końcu XIX w. w Niemczech, a następnie rozwinęły się w większości państw europejskich. W okresie międzywojennym ubezpieczenia te były realizowane w większości krajów europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych. Stopniowo rozszerzano krąg ludzi objętych ubezpieczeniami oraz listę sytuacji życiowych, w których one obowiązywały, szczególną rolę w propagowaniu systemów ubezpieczeń odegrała Międzynarodowa Organizacja Pracy. W koncepcji państwa opiekuńczego rozbudowany system ubezpieczeń społecznych pełnił bardzo ważną rolę.

W Polsce pierwsze przepisy o obowiązkowym ubezpieczeniu chorobowym wydano tuż po odzyskaniu niepodległości (1919). Ustawy z lat 1924–27 i 1933 rozszerzyły na cały kraj spójny system ubezpieczeń.

Współcześnie w Polsce wszyscy pracownicy (z wyjątkiem prokuratorów) zatrudnieni na terenie Rzeczpospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, do którego zalicza się (zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych) ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni, czyli pracownicy oraz pracodawcy. Obowiązek zgłoszenia pracowników do tych ubezpieczeń spoczywa na pracodawcy. Ubezpieczenia społeczne realizowane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i obejmują wszystkich pracowników oraz ich rodziny. Ponadto istnieje możliwość wykupienia dodatkowych polis ubezpieczenia na życie (z funduszem emerytalno-rentowym) zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej.

Ubezpieczenia społeczne to rozwiązania prawne, mające na celu zapewnienie środków utrzymania ubezpieczonym i ich rodzinom w przypadkach czasowej lub trwałej niezdolności do pracy, niemożności zarobkowania lub też ograniczenia tej zdolności.

oceń artykuł:

 

średnia ocena:

-

Tylko zalogowani użytkownicy mogą oceniać artykuły.

Ubezpieczenia

społeczne obejmują:

Przyznanie świadczeń

z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłków, emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, uzależnione jest od opłacania składek na te ubezpieczenia. Tym też różnią się ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej.

Ubezpieczeniom społecznym nie podlegają:

1. obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego

2. obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w:

Sytuacje niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez wskazane wyżej osoby mogą zmienić umowy międzynarodowe. Stanowią mogą odmienne regulacje.

Zasady podlegania ubezpieczeniom oraz wypłaty

świadczeń z tych ubezpieczeń określają szczegółowo przepisy

ustaw:

1.Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,

2.Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

3.Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

4.Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Szczególne odrębne regulacje w zakresie ubezpieczeń społecznych dotyczą m.in. rolników indywidualnych, funkcjonariuszy służb mundurowych i członków ich rodzin

.

Filar I

Pierwszy filar systemu emerytalnego zarządzany przez państwo, oparty jest na zreformowanym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Przynależność do I filaru jest obowiązkowa. Składki w tym systemie są opłacane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. Niepłacenie składek przez pracodawcę jest wykroczeniem. Należy pamiętać, że I filar funkcjonuje w oparciu o umowę międzypokoleniową. Oznacza to, że ta część przyszłej emerytury pochodzić będzie z bieżących składek osób aktywnych zawodowo - system repartycyjny. Wypłaty emerytur dla uczestników I filaru są w 100% gwarantowane przez Skarb Państwa.

ZUS, w ramach I filaru zreformowanego systemu emerytalnego, pełni zasadniczą rolę, gdyż to on prowadzi indywidualne konta ubezpieczonych i wypłaca emerytury z I filaru. Obok wypłacania świadczeń

(emerytur, rent, zasiłków) oraz zbierania i ewidencjonowania składek, ZUS pośredniczy w przekazywaniu składek do funduszy emerytalnych (II filar) oraz podejmuje decyzje w zakresie Funduszu Rezerw Demograficznych, który będzie m.in. zasilał system w momentach kryzysowych (np., gdy liczba osób płacących składki będzie zbyt niska w stosunku do pobierających świadczenia emerytalno-rentowe). ZUS na ten fundusz przekazuje 1% naszego wynagrodzenia brutto.
ZUS odpowiada także za zar



ządzanie środkami w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na FUS składają się fundusze celowe

fundusz emerytalny,

fundusz rentowy,

fundusz chorobowy,

fundusz wypadkowy.

 

Konta w ZUS

Każdy ubezpieczony ma w ZUS indywidualne konto, na którym są ewidencjonowane składki oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia. Takie konto zostaje założone na podstawie zgłoszenia od pracodawcy, który musi to uczynić w ciągu 7 dni od momentu powstania obowiązku ubezpieczenia. O stanie konta emerytalnego powinniśmy być informowani dwa razy do roku.

 

Podział składki i jej limit

Składkę na ubezpieczenia społeczne wylicza i odprowadza pracodawca. Na konto w ZUS trafia większa część składki na ubezpieczenia emerytalne potrącanej z poborów - 12,22% wynagrodzenia brutto. Wyjątek stanowią osoby urodzone przed 1949 rokiem, od których wynagrodzenia do ZUS trafia 19,52%. Osobom urodzonym w latach 1949-1968 ustawodawca dał możliwość dokonania wyboru - czy cała ich składka ma trafiać do ZUS, czy też jej część będzie odprowadzana do wybranego funduszu emerytalnego, działającego w ramach II filaru.

Do ZUS przekazywane jest 36,59% podstawy wymiaru składki:

18,71% wynagrodzenia brutto - ze środków należącyc h do pracownika,

17,88% wynagrodzenia brutto - ze środków pracodawcy.

 

Składka jest przekazywana na:

ubezpieczenie emerytalne - 19,52% wynagrodzenia brutto (w przypadku uczestnictwa w I i II filarze 12,22% pozostanie w ZUS, a 7,3% zostanie przekazane do OFE),

ubezpieczenie rentowe - 13% wynagrodzenia brutto,

ubezpieczenie chorobowe - 2,45% wynagrodzenia brutto,

ubezpieczenie wypadkowe - 1,62% wynagrodzenia brutto.

 

Pieniądze

gromadzone na indywidualnych kontach w ZUS, w przeciwieństwie do II i III filaru, nie są inwestowane. Podlegają jedynie corocznej waloryzacji o realny wzrost cen i usług

. Jeżeli wskaźnik waloryzacji przekroczy 110%, to emerytury i renty są waloryzowane od 1 marca i od 1 września. W przypadku, gdy wskaźnik jest niższy niż 110% waloryzacja jest przeprowadzana od 1 czerwca.
Kapitał

kumulowany na kontach w ZUS nie podlega dziedziczeniu.

Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest limitowana. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. Po jego przekroczeniu do końca roku kalendarzowego nie płaci się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

 

Filar I


Kapitał początkowy

Dla osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku, które przed wprowadzeniem reformy, czyli do 1 stycznia 1999 roku, przepracowały ponad 6 miesięcy i opłacały składki na ubezpieczenia społeczne, ZUS wyliczył kapitał początkowy. Jego długość obejmuje okresy składkowe i nieskładkowe oraz osiągane wówczas dochody

. Wartość obliczonego kapitału początkowego łącznie ze składkami emerytalnymi będzie podstawą do obliczania przyszłej emerytury.

 

Ubruttowienie płac

Od stycznia 1999 roku, czyli od dnia wejścia w życie

reformy emerytalnej, pensje zostały ubruttowione. Od tej pory pracownicy płacą nie tylko zaliczkę na poczet podatku

dochodowego, ale również część składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na ubezpieczenia zdrowotne.

 

Wysokość emerytury

Wysokość emerytury z I filaru będzie zależała od sumy wszystkich zwaloryzowanych składek (element kapitałowy) oraz wieku przejścia na emeryturę - każdy przepracowany rok powyżej wieku emerytalnego będzie powodował podwyższenie przyszłej emerytury.

Emerytura z I filaru:

Emerytura = zwaloryzowany kapitał* ÷ współczynnik demograficzny**

*zwaloryzowany kapitał - suma rokrocznie waloryzowanych składek o realny wzrost cen i usług plus kapitał początkowy, czyli wartość

składek płaconych przed reformą emerytalną (wyliczona na 31 grudnia 1998 roku),


**współczynnik demograficzny - jest podawany przez Główny Urząd Statystyczny, określa przeciętne dalsze trwanie życia osoby w danym wieku.

 

Podsumowując można stwierdzić, że pomimo reformy I filar nadal działa na zasadzie repartycyjnej, czyli ze składek opłacanych przez osoby pracujące finansowana jest bieżąca wypłata emerytur. Pierwszy filar zreformowanego systemu emerytalnego funkcjonuje jako Międzypokoleniowy Kapitał Uprawnień Emerytalnych - połączenie systemów kapitałowego i repartycyjnego.
ZUS emeryturę z I filaru będzie wypłacał po osiągnięciu wieku emerytalnego - 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Minimalna emerytura z I filaru będzie równa 28% średniej płacy.

Filar II

Podmiotami tworzącymi II filar nowego systemu emerytalnego są Otwarte Fundusze Emerytalne, którymi zarządzają Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Drugi filar jest systemem kapitałowym, zarządzanym przez prywatne instytucje. Na indywidualne konta w OFE trafia 7,3% podstawy wymiaru składki.

W nowym systemie wysokość przyszłej emerytury bezpośrednio zależy od wysokości i ilości składek, które wpłynęły na indywidualne konto w OFE oraz od umiejętności i efektywności ich inwestowania przez fundusz emerytalny.

 

Przystąpienie do II filaru

Przystąpić do OFE może jedynie osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym, która opłaca za siebie lub za którą opłacana jest składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przynależność do OFE jest obowiązkowa dla wszystkich osób czynnych zawodowo. Wyjątek stanowią urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku, których reforma w ogóle nie objęła. Będą oni otrzymywać emeryturę na dotychczasowych zasadach umowy pokoleniowej, czyli ze składek wpłacanych przez pracujących opłacane są na bieżąco świadczenia emerytalne. W pierwszym roku działania reformy jej uczestnikami mogły być osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku. Urodzeni przed 1 stycznia 1969 roku mogli do 31 grudnia 1999 roku podjąć decyzję o przystąpieniu do OFE lub pozostawieniu swoich emerytalnych składek jedynie w ZUS. Natomiast osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku zostały zobligowane do wyboru jednego z OFE.
Począwszy od 2000 roku reforma zobligowała urodzonych po 31 grudnia 1968 roku, którzy rozpoczynają pierwszą pracę lub działalność gospodarczą, do wyboru OFE w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego. Jeżeli te osoby samodzielnie nie dokonają tego wyboru, zostaną przydzielone do funduszu w drodze

losowania, które raz w ro



ku przeprowadza ZUS.

 

Filar II
PTE i OFE


Powszechne Towarzystwa Emerytalne zajmują się zbieraniem i pomnażaniem pieniędzy członków Otwartych Funduszy Emerytalnych. Zasady tworzenia oraz działania funduszy emerytalnych określa ustawa z 28 sierpnia 1997 roku. Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić członkostwa.
Zadaniem OFE jest gromadzenie i inwestowanie obowiązkowej składki emerytalnej na rynku

kapitałowym. Każdy członek II filaru ma w OFE indywidualne konto, na którym są gromadzone jego składki - 7,30% wynagrodzenia brutto przekazywanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. ZUS za przekazywanie tych pieniędzy pobiera opłatę w wysokości nie przekraczającej 0,8% transferowanej kwoty.
Przedmiotem działalności PTE może być jedynie tworzenie i zarządzanie funduszem oraz jego reprezentowanie. PTE, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności musi spełnić m.in. warunek dotyczący wysokości kapitału akcyjnego - minimum 4 mln euro. Kapitały własne muszą być utrzymane na poziomie nie niższym niż połowa minimalnego kapitału akcyjnego.
Towarzystwo odpowiada wobec członków OFE za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków. OFE nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane przez PTE - oznacza to, że majątek OFE nigdy nie zostanie wykorzystany na pokrycie zobowiązań PTE.

Zgodnie z ustawą do końca grudnia 2004 roku jedno PTE będzie mogło zarządzać tylko jednym funduszem.

PTE, zarządzając pieniędzmi członków II filaru, pobiera opłaty:

na pokrycie kosztów

administracyjnych związanych z obsługą członków funduszu - prowizja, której wysokość może być zróżnicowana np. ze względu na s

taż członkowski,

za zarządzanie funduszem - maksymalnie 0,05% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca.

 

Wykaz PTE i OFE

U progu reformy emerytalnej w Polsce działało 21 OFE. W wyniku procesów konsolidacyjnych oraz przejęć pozostało 17 funduszy. Obecnie trwa proces połączenia dwóch towarzystw emerytalnych, w wyniku którego jeden fundusz zostanie zlikwidowany.

 

PTE
 OFE
 
AIG PTE S.A.
 AIG OFE
 
Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A.
 Commercial Union OFE BPH CE WBK S.A.
 
Pekao Pioneer PTE SA
 Pekao OFE
 
PKO/Handlowy PTE SA
 Bankowy OFE
 
Poczta Polska - Cardif (Grupa BNP Paribas) - ARKA-INVESCO PTE S.A.
 OFE Pocztylion
 
PTE Allianz Polska S.A.
 OFE Allianz Polska
 
PTE BIG BG S.A.
 OFE {ego}
 
PTE "DOM" S.A.
 OFE "DOM"
 
PTE Kredyt Banku S.A.
 OFE Kredyt Banku
 
ING Nationale - Nederlanden Polska PTE S.A.
 ING Nationale Nederlanden Polska OFE
 
SAMPO PTE SA
 SAMPO OFE
 
PTE Eego Hestia S.A.
 OFE Ergo Hestia
 
PTE Polsat S.A.
 OFE Polsat
 
PTE PZU S.A.
 OFE PZU Złota Jesień
 
PTE Skarbiec - Emerytura S.A.
 OFE Skarbiec-Emerytura
 
Credit Suisse Life & Pensions PTE S.A.
 Credit Suisse Life & Pensions OFE
 
Zurich PTE SA
 Zurich OFE
 

 

Filar II
Zmiana OFE

Należy pamiętać, że można być członkiem tylko jednego OFE. Jednak decyzja o wyborze OFE nie musi być ostateczna. Ustawa stworzyła możliwość zmiany wybranego funduszu.
Po wybraniu nowego OFE, trzeba podpisać z nim umowę, a następnie zawiadomić na piśmie fundusz, do którego dotychczas były wpłacane składki, że zawarło się umowę z nowym funduszem.
Fundusz z którego z usług

się rezygnuje pobierze opłatę, jeśli staż członkowski był krótszy niż 24 miesiące.

 

Członkostwo w OFE

Chcąc przystąpić do OFE należy wypełnić odpowiedni formularz, dostępny u przedstawicieli funduszy. Umowa z OFE zostaje zawarta z chwilą podpisania jej przez obie strony: osobę przystępującą do OFE i osobę reprezentującą OFE. W deklaracji wpisuje się datę i godzinę złożenia deklaracji. Umowa o członkostwo może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej. W terminie 30 dni od daty zawarcia umowy swojemu członkowi OFE otwiera indywidualny rachunek

, na który trafia 7,3% wynagrodzenia brutto. Od przekazanej przez ZUS składki PTE pobiera prowizję - jest to jednorazowa opłata określana procentowo. Składki na kontach w OFE są podzielone na równe części - jednostki rozrachunkowe.

 

Bezpieczeństwo

składek w II filarze

Twórcy reformy emerytalnej nie zapomnieli o zabezpieczeniu środków na przyszłą emeryturę

zbieranych i pomnażanych w ramach II filaru.
Aktywa funduszu emerytalnego przechowywane są na koncie w banku, zwanym depozytariuszem. Rolą banku depozytariusza jest także występowanie w imieniu członków funduszu z powództwem przeciwko PTE z tytułu szkody powstałej przez niewykonanie lub przez nienależne wykonanie obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji.
Każdy fundusz jest zobowiązany do osiągnięcia minimalnej stopy zwrotu. Jest to stopa zwrotu niższa o połowę od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w danym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wartości

jest niższa. Jeżeli stopa zwrotu któregoś z funduszy byłaby niższa od wymaganej, powstały niedobór pokrywany jest w pierwszej kolejności ze środków pochodzących ze specjalnie w tym celu utworzonego rachunku rezerwowego, na który są przekazywane środki powszechnego towarzystwa,

a w drugiej kolejności z jego środków własnych.
Kolejnym elementem zabezpieczającym emerytury z II filaru jest Fundusz Gwarancyjny. Tworzony jest on z wpłat pochodzących od wszystkich OFE. Jego administratorem jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Fundusz ma być wykorzystywany, gdy któryś z funduszy nie osiągnie wymaganej minimalnej stopy zwrotu, a środki zarządzającego nim PTE są nie wystarczające na pokrycie niedoboru.
W przypadku ewentualnej upadłości PTE zarządzanie funduszem przejmuje bank depozytariusz, który przekazuje zgromadzone środki do innego towarzystwa.
Ostatecznym gwarantem wypłacalności otwartych funduszy emerytalnych jest Skarb Państwa.

 

Filar II

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zostały określone maksymalne limity inwestycyjne:

do 7,5% aktywów - w świadectwa rekompensacyjne dla budżetówki i emerytów,

do 20% aktywów - w depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe,

do 40% aktywów - w akcje spółek notowanych na giełdzie,

do 10% aktywów - w akcje spółek notowanych na CeTO lub spółek nie notowanych na giełdzie, ale dopuszczonych do publicznego obrotu,

do 10% aktywów - w akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,

do 10% aktywów - w certyfikaty inwestycyjne, emitowane przez fundusze inwestycyjne,

do 15% aktywów - w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

do 15% aktywów - w obligacje komunalne dopuszczone do publicznego obrotu,

do 5% aktywów - w obligacje komunalne nie dopuszczone do publicznego obrotu,

do 10% aktywów - w obligacje całkowicie zabezpieczone, emitowane przez inne podmioty i dopuszczone do publicznego obrotu. Jeśli te papiery nie znalazły się w publicznym obrocie, próg wynosi tylko 5%,

do 5% aktywów - w obligacje przedsiębiorstw, których akcje są noto

dy któryś z funduszy nie osiągnie wymaganej minimalnej stopy zwrotu, a środki zarządzającego nim PTE są nie wystarczające na pokrycie niedoboru.
W przypadku ewentualnej upadłości PTE zarządzanie funduszem przejmuje bank depozytariusz, który przekazuje zgromadzone środki do innego towarzystwa.
Ostatecznym gwarantem wypłacalności otwartych funduszy emerytalnych jest Skarb Państwa.

 

Filar II

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zostały określone maksymalne limity inwestycyjne:

do 7,5% aktywów - w świadectwa rekompensacyjne dla budżetówki i emerytów,

do 20% aktywów - w depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe,

do 40% aktywów - w akcje spółek notowanych na giełdzie,

do 10% aktywów - w akcje spółek notowanych na CeTO lub spółek nie notowanych na giełdzie, ale dopuszczonych do publicznego obrotu,

do 10% aktywów - w akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,

do 10% aktywów - w certyfikaty inwestycyjne, emitowane przez fundusze inwestycyjne,

do 15% aktywów - w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

do 15% aktywów - w obligacje komunalne dopuszczone do publicznego obrotu,

do 5% aktywów - w obligacje komunalne nie dopuszczone do publicznego obrotu,

do 10% aktywów - w obligacje całkowicie zabezpieczone, emitowane przez inne podmioty i dopuszczone do publicznego obrotu. Jeśli te papiery nie znalazły się w publicznym obrocie, próg wynosi tylko 5%,

do 5% aktywów - w obligacje przedsiębiorstw, których akcje są notowane na giełdzie,

bez ograniczeń fundusze mogą inwestować w bezpieczne obligacje skarbu państwa.

 

Limit składek

 

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są limitowane. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. W momencie, gdy osiągnie się ten limit, składki nie są pobierane. Dzięki temu te pieniądze zostają wypłacane pracownikowi co miesiąc do końca roku kalendarzowego, powiększając wartość jego pensji.

Podział składek w razie rozwodu

 

W przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa, środki zgromadzone na rachunku członka OFE podlegają podziałowi jako majątek wspólny małżonków. Środki, które w wyniku podziału przypadły byłemu współmałżonkowi, są mu przekazywane w formie wypłaty dopiero wówczas, gdy OFE otrzymało dowód potwierdzający prawo współmałżonka do tych środków.
Wypłata środków odbywa się w różny sposób w zależności od sytuacji byłego współmałżonka. Jeżeli były współmałżonek należy do OFE, wówczas środki są przekazywane na jego rachunek w OFE. Jeżeli nie należy on do OFE i w ciągu 2 miesięcy od przekazania do OFE dowodu potwierdzającego prawo do środków nie wskaże rachunku w OFE, wówczas jest dla niego otwierany rachunek w OFE, którym może on dysponować w różnym zakresie. Jeżeli były współmałżonek jest w wieku emerytalnym lub pobiera już świadczenia emerytalne, wówczas może otrzymać wypłatę pieniężną. Podobnie dzieje się, jeśli były współmałżonek urodził się przed 01 stycznia 1969 roku i zgromadzone środki są niewielkie - do 50% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek w OFE otwarto do końca 2001 roku lub do 150% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek otwarto później.

 

Filar II
Dziedziczenie składek

 

Kapitał zgromadzony przez uczestnika II filaru podlega dziedziczeniu, co oznacza, że po jego śmierci zebrane na indywidualnym koncie w OFE środki są wypłacane najbliższej rodzinie

lub

innym osobom uposażonym. Połowa środków zgromadzonych na rachunku zostaje przekazana na rachunek współmałżonka. Pozostała część oszczędności emerytalnych zmarłego przypada osobie wskazanej przez niego, a w przypadku nie wskazania takiej osoby - członkom najbliższej rodziny w równych częściach, a w razie ich braku, w ostatniej kolejności - spadkobiercom.

 

Emerytury pomostowe
Przywileje branżowe zostały zastąpione tzw. emeryturami pomostowymi. Są one przeznaczone dla osób wykonujących szczególnie szkodliwe prace.

Komisja specjalistów z zakresu medycyny pracy wskazała kilkanaście zajęć, które mogą być wykonywane bez uszczerbku dla zdrowia tylko przez pewien czas. Po jego upływie pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi inną pracę, możliwość przekwalifikowania się lub emeryturę pomostową. Z emerytur pomostowych będą mogły korzystać osoby, które do końca 2006r. nie przejdą na emeryturę według starych zasad.

 

Wypłata emerytur

Świadczenia emerytalne z II filaru, po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego - dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat - będą wypłacane przez specjalnie powołane zakłady ubezpieczeń emerytalnych. Zadaniem zakładów emerytalnych będzie także dalsze inwestowanie kapitału zebranego przez lata aktywności zawodowej. Z wstępnych ustaleń wynika, że zakłady emerytalne zostaną utworzone najwcześniej w 2008 roku, czyli tuż przed osiągnięciem minimalnego wieku emerytalnego przez pierwszych członków OFE.
Ustawa określająca zasady funkcjonowania zakładów emerytalnych i wypłaty emerytur jest w trakcie przygotowania.

Filar III

 

 

Przystąpienie do III filaru zreformowanego systemu emerytalnego jest całkowicie dobrowolne. Trzeci filar ma charakter kapitałowy i jest zarządzany przez prywatne instytucje. Jego celem jest zapewnienie osobom ubezpieczonym uzupełnienia przyszłej emerytury z I i II filaru, która według wstępnych analiz

może wynosić zaledwie 50 - 60% ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia.

 

Im wcześniej tym lepiej

 

Należy jednak pamiętać, że wskaźnik wysokości przyszłej emerytury z I i II filaru będzie tym mniejszy, im wyższe zarobki osiągało się przed przejściem na emeryturę. Dzieje się tak, gdyż ZUS pobiera składki tylko od 30-krotności średniej krajowej pensji. Jeżeli w ciągu roku zarabia się np. 40 średnich pensji, to emerytura i tak zostanie wyliczona ze składki pobieranej od 30-krotności średniej, krajowej pensji. Osiągając ten limit, nie płaci się składek, przez co wzrasta efektywna wartość

poborów. Chcą zapewnić sobie środki finansowe na "jesień życia" powinno się przynajmniej część składki powiększającej pensję przeznaczyć na III filar. Im wcześniej podejmie się decyzję o oszczędzaniu w ramach produktów

i usług III filaru, tym wyższa będzie wartość przyszłej emerytury.

 

Dodatkowe zabezpieczenie

 

Dobrowolnym zabezpieczeniem standardu życia po zakończeniu aktywności zawodowej mogą być środki z Pracowniczego Programu Emerytalnego, czy też Grupowego Ubezpieczenia na Życie, np. z funduszem inwestycyjnym i Pracownicze Programy Oszczędnościowe.

 

Funkcjonowanie PPE

 

W ramach III filaru funkcjonują Pracownicze Programy Emerytalne. Pracodawca, oprócz płacenia obowiązkowej składki emerytalnej, może zdecydować o płaceniu na rzecz pracownika dodatkowej składki.
Pracownicze Programy Emerytalne s



ą formą zorganizowanego, grupowego oszczędzania z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. Tworzenie i uczestnictwo w PPE jest dobrowolne.
Funkcjonowanie Pracowniczych Programów Emerytalnych reguluje ustawa z 22 sierpnia 1997 roku o pracowniczych programach emerytalnych.

Na program składają się:

zakładowa umowa emerytalna - pracodawcy z reprezentacją załogi,

umowa pracodawcy z instytucją finansową - z zakładem ubezpieczeń, towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych lub funduszem inwestycyjnym,

pracownicza umowa emerytalna - pracodawcy z pracownikiem.

 

Filar III


Formy tworzenia PPE

 

Działające tylko w ramach III filaru Pracownicze Programy Emerytalne mogą być prowadzone w jednej spośród czterech dopuszczanych przez ustawę z 22 sierpnia 1997 roku form:

Formy kapitałowe

pracowniczy fundusz emerytalny,

umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego.

Formy ubezpieczeniowe

umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń,

umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie z towarzystwem ubezpieczeń, na podstawie której pracownicy staną się jego członkami.

 

Pracodawca w ramach wybranej formy Pracowniczego Programu Emerytalnego może podpisać umowę tylko z jedną instytucją finansową. W przypadku prowadzonego w formie umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, pracodawca może zawrzeć umowy z różnymi towarzystwami funduszy inwestycyjnych, o ile są one zarządzane przez to samo towarzystwo.
Umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych, podpisywane w ramach PPE mogą być zawierane tylko dla grupowego inwestycyjnego ube

zpieczenia na życie oraz dodatkowo, dobrowolnie z ubezpieczeniem wypadkowym i chorobowym - jeżeli są one uzupełnieniem grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie.

 

Uczestnicy PPE

 

Uczestnikiem Pracowniczego Programu Emerytalnego może zostać osoba zatrudniona u pracodawcy lub u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę

, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli jest z tego tytułu objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, oraz osoba zatrudniona na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osoby prawne, w tym kontraktu menedżerskiego.

Pracodawca może być także uczestnikiem PPE, o ile prowadzi program emerytalny dla swoich pracowników, spełnia warunki zawarte w zakładowej umowie emerytalnej oraz wypełni deklarację uczestnictwa.
Będąc zatrudnionym u kilku pracodawców prowadzących PPE, bez względu na wymiar czasu pracy, można w tym samym czasie uczestniczyć w kilku programach prowadzonych przez poszczególnych pracodawców.

 

Filar III


Tworzenie PPE

 

Pracowniczy Program Emerytalny może utworzyć pracodawca lub łącznie co najmniej dwóch pracodawców, zatrudniających każdy co najmniej 5 pracowników, oraz pracodawca zatrudniający co najmniej 3 pracowników, jeżeli prowadzi działalność

nieprzerwanie od 3 lat.

PPE rozpoczyna działalność z chwilą wpisu przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych do rejestru Pracowniczych Programów Emerytalnych.

 

Składki w PPE

 

Zgodnie z ustawą do Pracowniczych Programów Emerytalnych mogą być wnoszone dwa rodzaje składek:

obowiązkowa składka podstawowa opłacana przez pracodawcę - jej wysokość ustala się procentowo od wynagrodzenia. Składka nie może być wyższa niż 7% wynagrodzenia. Nie ma obowiązku odprowadzania jej do ZUS,

składka dodatkowa dobrowolnie deklarowana przez pracownika pochodząca z jego wynagrodzenia - może być ona ustalana kwotowo lub procentowo. Składka jest potrącana z wynagrodzenia brutto.

 

 

 

SKŁADKA PODSTAWOWA
 SKŁADKA DODATKOWA
 
Finansowana przez pracodawcę
 Finansowana przez uczestnika pracowniczego programu z jego wynagrodzenia
 
Nie może przekraczać 7% wynagrodzenia uczestnika
 Deklarowana w dowolnej wysokości przez pracownika (ale nie wyższa niż jego wynagrodzenie otrzymywane w danym zakładzie pracy) po opodatkowaniu
 
Nie stanowi podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne
 Stanowi część wynagrodzenia i wchodzi do podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne
 
Wysokość składki jest określana jako jednakowy dla wszystkich uczestników procent ich wynagrodzenia
 Wysokość składki może być określona indywidualnie przez każdego uczestnika kwotowo lub procentowo od jego wynagrodzenia
 
Wysokość składki określa zakładowa umowa emerytalna
 Wysokość składki deklaruje uczestnik w deklaracji uczestnictwa do pracowniczego programu (minimalna możliwa do zadeklarowania wysokość składki jest określona w zakładowej umowie emerytalnej)
 

 

Filar III


Dysponowanie środkami z PPE

 

Oszczędności zgromadzone w PPE podlegają:

wypłacie uczestnikowi lub osobom uposażonym (wypłata),

przeniesieniu do innego PPE (wypłata transferowa),

zwróceniu uczestnikowi - jedynie w przypadku, kiedy uczestnik wypowie udział w PPE w związku z likwidacją pracowniczego programu w skutek spadku wartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej w umowie z instytucją finansową inwestującą środki uczestników PPE (o ile nie zachodzą przesłanki do wypłaty transferowej).

Wypłata środków następuje automatycznie po ukończeniu przez uczestnika 70 lat. Wcześniejsza wypłata może nastąpić na wniosek uczestnika o ile:

uczestnik programu ukończył 60 lat,

uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do świadczenia

rentowego z tytułu niezdolności do pracy,

nastąpi likwidacja instytucji finansowej zarządzającej środkami w ramach programu,

nastąpi śmierć uczestnika programu (na rzecz osób uposażonych lub spadkobierców).

Oszczędności zgromadzone w na indywidualnym koncie w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem.

 

Wypłata transferowa

 

Wypłata transferowa następuje w przypadku ustania uczestnictwa w dotychczasowym programie i przystąpienia pracownika do nowego pracowniczego programu, np. w wyniku zmiany pracodawcy, czy też bankructwa instytucji obsługującej PPE.


Bankructwo instytucji obsługującej PPE

W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.

 

Bankructwo instytucji obsługującej PPE

 

W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.

 

Inwestycje indywidualne

 

Podstawą III filaru są PPE, jednak doradcy inwestycyjni zalecają uzupełnianie kapitału kumulowanego na przyszłą emeryturę poprzez dodatkowe dobrowolne oszczędzanie.

Inwestycje samodzielne wymagają dużego zdyscyplinowania, jednak umożliwiają wybór formy oraz strategii oszczędzania. Do najpopularniejs

p>nastąpi śmierć uczestnika programu (na rzecz osób uposażonych lub spadkobierców).

Oszczędności zgromadzone w na indywidualnym koncie w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem.

 

Wypłata transferowa

 

Wypłata transferowa następuje w przypadku ustania uczestnictwa w dotychczasowym programie i przystąpienia pracownika do nowego pracowniczego programu, np. w wyniku zmiany pracodawcy, czy też bankructwa instytucji obsługującej PPE.


Bankructwo instytucji obsługującej PPE

W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.

 

Bankructwo instytucji obsługującej PPE

 

W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.

 

Inwestycje indywidualne

 

Podstawą III filaru są PPE, jednak doradcy inwestycyjni zalecają uzupełnianie kapitału kumulowanego na przyszłą emeryturę poprzez dodatkowe dobrowolne oszczędzanie.

Inwestycje samodzielne wymagają dużego zdyscyplinowania, jednak umożliwiają wybór formy oraz strategii oszczędzania. Do najpopularniejszych indywidualnych inwestycji należą: lokaty bankowe, w tym szczególnie lokaty rentierskie, bony skarbowe, obligacje, jednostki uczestnictwa w TFI, akcje spółek notowanych na GPW oraz ubezpieczenia na życie

Inwestycje wspierane doradztwem, np. poprzez biuro maklerskie, umożliwiają angażowanie pieniędzy na rynkach

kapitałowych. Z tą formą inwestowanie wiąże się jednak większe ryzyko.

Należy pamiętać, że obecnie większość indywidualnych inwestycji jest obciążonych 20% zryczałtowanym podatkiem

dochodowym. Jedynie do końca 2003 roku zwolnione będą z opodatkowania dochody uzyskane na giełdzie papierów wartościowych.

 

Lokata rentierska

Zasada lokaty rentierskiej polega na tym, że odsetki nie są dopisywane do kwoty lokaty (nie są kapitalizowane), powiększając kapitał, ale są naliczane co miesiąc, kwartał lub pół roku i przelewane na wskazany rachunek. Nie zawsze musi to być rachunek osoby zakładającej lokatę. Czasem można wyznaczyć rentiera - osobę (np. dziecko), na której konto będą przelewane naliczone odsetki.

Lokatę rentierską można założyć najczęściej na 12- lub 24-miesiące, w nielicznych bankach czas jej trwania może wynosić nawet 10 lat.

Taka forma lokaty sprawdza się szczególnie przy dużych kwotach.

 

Finanse ubezpieczeń społecznych i emerytalnych

 

 

 

Zakres reformy

 

Zakres reformy według wieku ubezpieczonych

 

Reforma, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku, nie obejmuje wszystkich osób automatycznie i w pełnym zakresie; włączenie do nowego systemu zależy od wieku ubezpieczonego.

Pełen zakres zreformowanych ubezpieczeń obejmie:

a) obowiązkowo -urodzonych po 31 grudnia 1968 roku, co oznacza, że osoby te będą posiadały ochronę

ubezpieczeniową składającą się z dwóch filar&oa







cute;w:

- pierwszego, prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz

- drugiego, prowadzonego przez towarzystwa funduszy emerytalnych;

b) w zależności od dobrowolnego wyboru osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, a przed 1 stycznia 1968 roku:

- jeżeli nie będą chciały skorzystać z drugiego filaru, ochrona ubezpieczeniowa będzie im zapewniona tylko w ramach pierwszego filaru (płacona przez nich składka ubezpieczeniowa w całości zostanie w pierwszym filarze, którym zarządza ZUS),

- jeżeli zdecydują się na wybór drugiego filaru, wtedy zostaną objęte ochroną ubezpieczeniową z dwóch filarów, tak jak w przypadku osób, które wchodzą automatycznie do systemu, decyzja o przystąpieniu jest nieodwracalna;

c) osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 roku nie mają możliwości wyboru, pozostaną pod opieką starego systemu, gdzie całą składkę pozostawią w zreformowanym ZUS-ie.

Wiek ubezpieczonego stał się kryterium p

odziału bądź wyboru możliwości korzystania (uczestniczenia) z ochrony ubezpieczeniowej - emerytalnej z trzech filarów składających się na zreformowany system ubezpieczeń. Określenie filar ma właściwie swój sens w stosunku do ochrony emerytalnej, albowiem pozostała ochrona - z tytułu chorób, rent, wypadków zapewniona będzie ze składki wpłaconej do ZUS.

 

1.2. Zakres reformy według rodzaju i grup ubezpieczeniowych

 

Nowy system ubezpieczeń społecznych obejmuje cztery rodzaje ryzyka objętego ubezpieczeniem społecznym:

- ubezpieczenia emerytalne,

- rentowe,

- chorobowe,

- wypadkowe.

 

Ubezpieczenia rentowe i emerytalne

Obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym (art. 6 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998r.; Dz.U. z 10 listopada 1998r., Nr 137, poz. 887.) podlegają w Polsce następujące osoby fizyczne:

1 ) pracownicy,

2) wykonujące pracę nakładczą,

3) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni zaj­mujących się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych zajmujących się produkcją rolną, wykonujący pracę na rzecz tych spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy lub wytwarzający na jej rzecz produkty

rolne w prowadzonych przez siebie gospodarstwach,

4) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia zawartej na okres powyżej 14 dni oraz osoby z nimi współpracujące,

5) prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, to jest:

a) prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie prze­pisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów

szczególnych,

b) twórcy i artyści,

c) wykonujący wolny zawód w rozumieniu przepisów o podatku

docho­dowym od osób fizycznych,

6) posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,

7) pobierające stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących,

jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

8) wykonujące odpłatnie prace na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9) pobierające zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwenci pobierający stypendium

w czasie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez odpowiedni urząd pracy,

10) duchowni,

11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej,

odbywający zastępcze formy służby wojskowej,

pt;">6) posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,

7) pobierające stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących,

jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

8) wykonujące odpłatnie prace na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9) pobierające zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwenci pobierający stypendium

w czasie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez odpowiedni urząd pracy,

10) duchowni,

11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej,

odbywający zastępcze formy służby wojskowej,

13) żołnierze zawodowi,

14) funkcjonariusze policji,

funkcjonariusze Urzędu Ochrony Państwa,

16) funkcjonariusze Straży Granicznej,

funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej,

18) funkcjonariusze Służby Więziennej,

19) przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński,

20) pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu lub osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikających z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

pobierające zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek z pomocy społecznej.

Osoby wymienione w punktach: 13-18 podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, gdy tylko podjęły one służbę po dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1.01.1999 roku.

Pracownicy (pkt 1), członkowie spółdzielni (pkt 3), osoby wymienione w punktach 12‑18 podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu niezależnie od tego, czy są zatrudnieni u jednego czy u kilku pracodawców, oraz bez względu na wymiar czasu pracy, czyli z tytułu każdej umowy o pracę. Obowiązkowo ubezpieczeniom tym podlegają nawet pracownicy mający ustalone prawo do emerytury lub renty (art. 9 ust. 4 ustawy), czyli emeryci zatrudnieni na umowę o pracę.

Ubezpieczeniom: emerytalnemu oraz rentowym podlegają również pracownicy polscy, zatrudnieni za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej (art. 8 ust. 14 ustawy).

Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym pracownicy będący obywatelami państw obcych, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Oznacza to, że obywatele państw obcych zatrudnieni w Polsce w innych zakładach pracy niż wyżej wymienione, a więc na przykład w przedsiębiorstwach, przedstawicielstwach handlowych, podlegają w Polsce obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeśli umowy lub porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej (art. 5 ust. 2 ustawy).

Pracownicy rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, a także żołnierze i funkcjonariusze wymienieni w punktach: pkt. 12-18, spełniający jednocześnie warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z innych tytułów, podlegają im tylko z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby. Mogą oni być dobrowolnie, na swój wniosek, objęci ubezpieczeniem również z innych tytułów.

Osoby spełniające warunki do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym

i ubezpieczeniami rentowymi z kilku tytułów, czyli:

- wykonujące pracę nakładczą,

- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub ,umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,

- prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, - posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,

- duchowni.

podlegają obowiązkowo tym ubezpieczeniom tylko z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Mogą one jednak ubezpieczyć się dobrowolnie także z pozostałych tytułów, wszystkich lub wybranych, lub zmienić tytuł ubezpieczenia.

Osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierający zasiłek macierzyński podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczenia społecznego.

Duchowni, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułu tejże działalności, zaś nie z tytułu bycia duchownym.

Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi mogą po ustaniu obowiązku tych ubezpieczeń kontynuować je z własnej woli. Gdy okres kontynuowania ubezpieczenia przekracza 10 lat, wówczas nie obowiązuje gwarancja minimalnego świadczenia w przypadku, gdy stan konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał (art. 10 ustawy).

Prawo do dobrowolnych ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych przysługuje następującym osobom:

a) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach specjalnych za granicą, w instytucjach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;

b) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny

spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, nic podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułów omówionych wyżej (art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 7);

c) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą oraz obywatelom polskim wykonujących pracę w firmach zagranicznych w Polsce, jeżeli te firmy nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa; po ustaniu zatrudnienia w tych przedsiębiorstwach mogą kontynuować ubezpieczenie społeczne na warunkach dobrowolności;

d) studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich - bez względu na wiek, jeżeli nie podlegają tym ubezpieczeniom z innego tytułu, a także słuchaczom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25. roku życia.

Dobrowolnie, a więc na swój wniosek, ubezpieczeniom: emerytalnemu oraz rentowym z tytułu dodatkowych zajęć podlegają także osoby:

- pracujące, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych itp. (duchowni oraz żołnierze i funkcjonariusze), spełniające jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów;

- spełniające warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi z kilku tych tytułów. Dotyczy to osób wykonujących pracę nakładczą, pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i osób z nimi współpracujących, osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących, posłów i senatorów pobierających uposażenie, a także duchownych. Osoby te podlegają ubezpieczeniu z tytułu, który powstał najwcześniej, przy tym mogą one zmienić na swój wniosek tytuł, z którego chcą być objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, a także podać tytuły, z których chcą podlegać tym ubezpieczeniom dobrowolnie;

- wykonujące pracę nakładczą, pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące, posłowie i senatorowie pobierający uposażenie, osoby pobierające stypendium sportowe, duchowni, żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej, jeżeli osoby te mają ustalone prawo do emerytury lub renty (art. 9 ust. 5 ustawy).

Ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe

Ubezpieczeniu w razie choroby podlegają obowiązkowo (art. 11 ustawy):

1) osoby pracujące,

2) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz spółdzielni kółek rolniczych,

3) osoby odbywające zastępczą służbę poborowych.

Natomiast dobrowolnie (tylko na swój wniosek) w razie choroby ubezpieczeniu mogą podlegać następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi:

a) wykonujące pracę nakładczą,

b) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,

prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

e) duchowni.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają:

1) osoby pracujące,

2) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

3) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli wykonują pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy, oraz osoby z nimi współpracujące,

4) osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,

6) osoby pobierające stypendium sportowe,

7) osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

8) absolwenci pobierający stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, skierowani do odbywania szkolenia lub stażu przez odpowiedni urząd pracy,

9) duchowni,

osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej.

 

2. Organizacja i zasady finansowania ubezpieczeń społecznych w I filarze

 

Składki - podstawowe źródło finansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS)

Podstawowym i jedynym źródłem finansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) są składki. Dysponentem Funduszu jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ramach FUS wyodrębnia się następujące rodzaje funduszy ubezpieczeniowych:

1 ) emerytalny,

rentowy,

chorobowy,

4) wypadkowy.

Wpłata składki na cztery autonomiczne fundusze celowe pozwoli na bieżąco ocenić i porównać stan środków, które wpłynęły na poszczególne fundusze, z wielkością wypłacanych świadczeń.

System ubezpieczeń ma być samowystarczalny, zatem składki powinny być tak skalkulowane, aby przez długi okres czasu zapewniały równowagę finansową dochodów

i wydatków poszczególnych wyodrębnionych funduszy.

 

Fundusz emerytalny

Składkę na fundusz emerytalny płacą po połowie pracodawca i pracownik. Dotyczy to następujących ubezpieczonych:

- osób pracujących,

- osób wykonujących pracę nakładczą,

- członków spółdzielni rolniczych i kółek rolniczych,

- zleceniobiorców i osób współpracujących,

- posłów i senatorów,

- stypendystów sportowych,

- osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności,

- żołnierzy zawodowych,

- funkcjonariuszy policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, służby więziennej.

Finansowanie składek na fundusz emerytalny oraz rentowy przez pracodawcę i pracownika po połowie nie dotyczy następujących osób:

- prowadzących działalność gospodarczą, które opłacają składkę w całości z własnych środków (dotyczy to również ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego)

- żołnierzy, osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej, którym składkę finansuje w całości właściwy minister,

- pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej, którym składkę finansuje w całości ośrodek pomocy społecznej,

- funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej,

- pełniących służbę kandydacką, którym składkę finansują w całości właściwe komendy,

- przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński, którym składkę finansuje w całości budżet państwa,

- bezrobotnych, którym składkę finansują w całości państwowe urzędy pracy z Funduszu Pracy (FP),

- pobierających świadczenia socjalne, którym składkę finansuje w całości budżet państwa.

Zasada płacenia połowy składki przez pracownika (z powyższymi wyjątkami) wpływa na ściślejsze powiązanie go z systemem ubezpieczeniowym; pracownik wykazuje wtedy większe zainteresowanie swoją przyszłością

. Zasada ta umożliwia również sprawowanie kontroli nad pracodawcą (odnośnie do terminowości opłacania i przekazywania całej składki na FUS), zobowiązanym do potwierdzania dokonywanych wpłat.

Nieodprowadzenie składki jest ciężkim naruszeniem prawa przez pracodawcę, składka jest przecież w części własnością pracownika - potrącana z jego wynagrodzeń. Gdyby powyższa sytuacja zaistniała, system przewiduje ochronę interesów pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (tworzonego przez pracodawców).

 

Fundusz rentowy

Fundusz rentowy, podobnie jak emerytalny, jest tworzony ze składek pracownika i pracodawcy płacących solidarnie po połowie (z podanymi wyżej wyjątkami). Składki gromadzone na funduszu rentowym przeznaczone są na:

- renty inwalidzkie,

- renty rodzinne i dodatki do rent rodzinnych,

- renty szkoleniowe,

- dodatki pielęgnacyjne,

- zasiłki pogrzebowe,

- pokrycie kosztów prewencji rentowej.

Reforma systemu rentowego zaczęła się 1 września 1998 roku. Prawo do renty zależy obecnie od zdolności do pracy, a nie tylko od poniesionego uszczerbku na zdrowiu. Prawo do renty mają osoby, które całkowicie lub częściowo utraciły zdolność zarobkowania, czyli środki utrzymania. Pojęcie grup inwalidzkich przestało istnieć.

W prawie do świadczeń z funduszu rentowego obowiązują następujące jednolite zasady:

- nabywanie prawa do świadczeń,

- wymiar wysokości świadczeń,

- zawieszanie świadczeń w przypadku dalszym zarobkowaniu.

Przepisy obowiązujące przed reformą uległy pewnym modyfikacjom, a mianowicie:

1. Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy będzie całkowicie zawieszona w przypadku jakiegokolwiek dalszego zatrudnienia.

2. Jeżeli wysokość otrzymywanej renty przekroczy wartość

emerytury z dwóch filarów, to przyszła emerytura równa będzie otrzymywanej dotychczas rencie.

3. Waloryzacja świadczeń rentowych będzie taka sama jak waloryzacja świadczeń emerytalnych.

Należy podkreślić, że renty są wypłacane w oparciu o zasadę sprawiedliwości społecznej, polegającej na tym, że wysokość wpłaconej składki na fundusz rentowy przez danego ubezpieczonego nie ma wpływu na wysokość ustalonej renty. Bez względu na to, kto ile wpłacił, otrzyma rentę w oparciu o powyższą zasadę do momentu przejścia na emeryturę.

Przechodząc na emeryturę, ubezpieczony otrzymuje wypłatę tego świadczenia z własnego kapitału gromadzonego przez całe życie w celach emerytalnych. Jeżeli wysokość emerytury jest równa wysokości świadczenia rentowego, emerytura jest finansowana wyłącznie z kapitału uzbieranego przez ubezpieczonego.

 

Fundusz chorobowy

Składkę na fundusz chorobowy opłacają sami ubezpieczeni (z wyjątkiem osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej, za których składkę opłaca właściwy resort).

Wysokość składki jest jednakowa dla tych, którzy muszą ubezpieczyć się obowiązkowo, i tych, którzy ubezpieczają się dobrowolnie.

Z funduszu chorobowego wypłacane są zasiłki:

- chorobowe,

- macierzyńskie,

- na świadczenia rehabilitacyjne,

 

Fundusz wypadkowy

Składki na fundusz wypadkowy finansują w całości z własnych środków płatnicy składek.

Wysokość składki będzie zróżnicowana dla poszczególnych płatników w zależności od poziomu zagrożeń występujących w zakładzie pracy. Takie rozwiązanie ma na celu skłonienie pracodawców do poprawy warunków pracy oraz inwestowania w szeroko pojętą ochronę pracy.

Z funduszu wypadkowego będą wypłacane świadczenia w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

 

Fundusz rezerwowy

W celu zabezpieczenia interesów ubezpieczonych z nadwyżek wszystkich funduszy, dla zapewnienia stabilności finansowej systemu w zakresie wypłat z rentowego, chorobowego i wypadkowego, utworzony został fundusz rezerwy. Nadwyżki te będą inwestowane w papiery wartościowe Skarbu Państwa.

 

Fundusze pozaubezpieczeniowe

 

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powstaje ze składek wpłacanych przez pracodawców. Ma on stanowić formę zabezpieczenia pracowników w przypadku nieprzesyłania należnych składek do ZUS przez niesolidnych pracodawców lub w przypadku ich niewypłacalności. Ubezpieczony nie może być poszkodowany z powodu, że pracodawca nie przekazywał do ZUS należnych składek. W powyższych sytuacjach składki będą refundowane pracownikom właśnie z FGŚP.

Przyjęcie takiego rozwiązania to konsekwencja uznania faktu, że składki należne od pracodawcy traktowane są tak jak wynagrodzenie pracownika w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Jest to również ochrona budżetu państwa. Budżet państwa nie będzie obciążony kosztami nie wpłaconych (nie ściągniętych) składek, gdyż stwarzałoby to swego rodzaju zachętę do ich niepłacenia.

Ponieważ FGŚP finansowany jest ze składek pracodawców - nierzetelność jednych spowoduje konieczność dodatkowego obciążenia innych. Fakt ten może wywierać większy nacisk na kontrolę bieżących wpłat i zaległych zobowiązań w całym środowisku pracodawców.

 

Fundusz Pracy

Składkę na fundusz pracy opłacają również pracodawcy. Fundusz ten przeznaczony jest na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych.

 

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PERON)

Składkę na PFRON przekazują pracodawcy zobowiązani odrębnymi przepisami.

 

 

Wysokość i podział składek na ubezpieczenie społeczne

 

Składka płacona do ZUS wynosi 37% podstawy wymiaru składek i jest dzielona przez ZUS na poszczególne fundusze celowe. Składkę tę płaci: pracownik - 18,71% i pracodawca - 18,29 %.

Fundusze celowe utworzone są ze składki pracownika i pracodawcy z zachowaniem określonego podziału.

Ze składki pracownika wynoszącej 18,71% utworzone są fundusze:

- emerytalny - 9,76%,

- rentowy - 6,50%,

- chorobowy - 2,45%.

Ze składki pracodawcy wynoszącej 18,29% utworzone są fundusze:

- emerytalny - 9,76%,

- rentowy - 6,50%,

- wypadkowy - 2,03%.

 

Stopy składek na ubezpieczenia społeczne prezentuje poniższa tabela.

Rodzaj ubezpieczenia

Pracownik

(%)

Pracodawca

(%)

Suma

(%)

Emerytalne

9,76

9,76

19,52

Rentowe

6,50

6,50

13,00

Chorobowe

2,45

-

2,45

Wypadkowe

-

2,03

2,03

Razem

18,71

18,29

37,00

 

Na fundusz emerytalny przeznaczona jest składka w wysokości 19,52%. Składka ta, wpłacona do ZUS, zostaje podzielona na dwie części:

1) 12,22% - zostanie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i utworzy fundusz emerytalny w I flarze,

2) 7,3% - zostanie przekazane do otwartych funduszy emerytalnych w II filarze prowadzonych przez towarzystwa emerytalne.

 



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ust system ubezp spol
Ustawa z dnia 25 06 1999 r o świadcz pien z ubezp społ w razie choroby i macierz
Ustawa z 30 10 2002 r o ubezp społ z tyt wyp przy pracy i chor zawod
Ust o ubezp spolecznych
poradnik ubezp społ
Polit społ i system ubezp społ , Zagad, zal z wykł
UBEZP SPOL sciagaweczka
ubezp spol- wykladyZielenieckiego, Prawo pracy
Prawo pracy – 13.11.2010r., Administracja WSEI Lublin, Pr.Pracy i ubezp.spol. dr Pardus-wsei
Prawo pracy i bezp.. społ. - 03.10.2010r., Administracja WSEI Lublin, Pr.Pracy i ubezp.spol. dr Pard
Ustawa z dnia 13 10 1998 r o systemie ubezp społ
ust o ubezpieczeniu spol, pliki zamawiane, edukacja
16.10.2010r. – prawo pracy, Administracja WSEI Lublin, Pr.Pracy i ubezp.spol. dr Pardus-wsei
com ubezp spol, Zarządzanie studia licencjackie, Ubezpieczenia

więcej podobnych podstron