OBOWIĄZUJĄCE REGULACJE PRAWNE- CHARAKTER NORMATYWNY

13.10.1998- o systemie ubezpieczeń społecznych Dz. U. Nr 137, poz 887

* znaczenie tej ustawy

• ma centralną rolę w systemie ubezpieczeń społecznych

• to jest rodzaj „kodeksu” tego systemu- bo ma przepisy wspólne dla 4 gałęzi ubezpieczeń społecznych:

a)emerytalnego

b) rentowego

c) chorobowego

d) wypadkowego

W momencie, gdy ta ustawa weszła w życie 01.01.1999nastapiła rewolucja w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, z jednolitego systemu nastąpił podział na 4 odrębne ubezpieczenia.

Wyrazem tego podziału jest:

• zróżnicowanie zakresu podmiotowego czterech gałęzi ubezpieczeń

• zróżnicowanie źródeł finansowania- podział składki z jednolitej na 4 odrębne składki

• podział funduszu ubezpieczeniowego na 4 odrębne fundusze

Ustawa nie obejmuje całości systemu, bo poza nią są 2 regulacje

I-ubezpieczenie zdrowotne- ustawa o świadczeniu zdrowotnym finansowanym ze środków publicznych

II- ubezpieczenie rolnicze- ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników

* Ubezpieczenia dzielimy na 4 gałęzie

-emerytalne

- rentowe

- chorobowe

- wypadkowe

Ze względu na rodzaj ubezpieczenia dzielimy na:

• obowiązkowe

• dobrowolne

• OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE

- zakres podmiotowy

art. 6&1

Art. 6.

„. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem

art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej

są:

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

zwanymi dalej „członkami spółdzielni”;

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy

zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”,

oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem

ust. 4;

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi

współpracującymi;

6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu

Europejskiego wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej „posłami

i senatorami”;

7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej „stypendystami

sportowymi”;

7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;

8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,

w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium

w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego

w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,

zwanymi dalej „bezrobotnymi”;

9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu

lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane

przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub

przygotowanie zawodowe, zwanymi dalej „osobami pobierającymi stypendium”;

10) duchownymi;

11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy

pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza

zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową;

12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;

18a) funkcjonariuszami Służby Celnej;

19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi

zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;

20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu

oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania

zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami

pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze

świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,

wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych

pracy;

21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.”

Ten przepis możemy podzielić na 6 grup

I- osoby wykonujące pracę zależną

- pracownicy

-chałupnicy

- członkowie spółdzielni rolniczych

- zleceniobiorcy

- osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,

w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

II osoby prowadzące pozarolniczą działalność

-osoby prowadzące działalność gospodarczą

-twórcy i artyści

-osoby wykonujące wolne zawody

-jednoosobowi wspólnicy spółek zo.o oraz jawnych, komandytowych i partnerskich

III osoby pobierające określone kategorie świadczeń- poza wykonywaniem pracy i pozarolniczej działalności

-bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych

-zawodowi posłowie i senatorowie - świadczenia w postaci uposażenia

-stypendyści sportowi

-osoby pobierające zasiłek macierzyński, świadczenia socjalne związane z restrukturyzacją określonych gałęzi przemysłu- górnictwo, świadczenia szkoleniowe

IV osoby pełniące służbę publiczną

-funkcjonariusze służby celnej

-żołnierze w służbie czynnej czy zawodowi

-osoby odbywające zastępczą służbę wojskową

W obecnej chwili wszyscy Ci podlegają zaopatrzeniu społecznemu z nie ubezpieczeniu

V duchowni

VI osoby przebywające na urlopie wychowawczym.

• DOBROWOLNE UBEZPIECZENIE EMERYTALNE I RENTOWE

- zakres podmiotowy

1. osoby nie podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu- otwarty system ubezpieczeń społecznych- np. ubezpieczenie zdrowotne

2. kategorie osób , którzy mogą ubezpieczyć się na zasadzie dobrowolności- tu jest ograniczony dostęp- ograniczony dostęp do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego- enumeratywne wyliczenie osób które mogą się ubezpieczyć na zasadzie dobrowolności

* Mamy 2 rodzaje ubezpieczeń dobrowolnych emerytalnych i rentowych:

1. klasyczne

2. kontynuowane

Ada) art.7

Art. 7.

Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:

1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach

dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach

przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych

za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,

2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym

warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - czyli nie podejmowanie lub przetrwanie zatrudnienia

3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych

oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie

posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa- np. marynarze pod obcą banderą

4) studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom

do ukończenia 25 roku życia,- czyli studenci i doktoranci

6) odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny

wnioskodawcom-obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej

w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania

zawodu regulowanego lub działalności regulowanej

Adb) art.10

Art. 10.

Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby,

o których mowa w art. 7 pkt 3,( obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych

oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie

posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa)mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je

dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie

obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego

konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

Warunki:

-złożenie wniosku o dobrowolne lub obowiązkowe ubezpieczenie, kontynuowane bezpośrednio po ustaniu- w ciągu 30 dni od przerwania po tym terminie traci prawo do takiego ubezpieczenia kontynuowanego. Długość okresu tego ubezpieczenia nie jest ograniczona, ale długotrwałe kontynuowanie może być niekorzystne dla ubezp.

Jest ograniczenie, co do osób, które mających powyżej 10 lat to kontynuowanie, gdyż nie ma gwarancji wypłaty świadczenia emerytalnego w wysokości co najmniej min. emeryturze gwarantowanej przez państwo, jeśli stan konta ubezpieczonego tego nie umożliwia.

* Ubezpieczeni, którzy są w sytuacji zbiegu różnych tytułów zabezpieczenia art. 9

Art. 9.

1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie

warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i

rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku

pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie

usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące

zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z

którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują

pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa

w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego,

zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania

ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na

przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem

ust. 1a.

1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni,

służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego,

zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze

świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie

w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18

ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i

rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki

do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej

niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

dodany pkt 6a w ust.

15 w art. 8 wchodzi w

życie z dn. 1.10.2006

2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym

i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10,

jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.

Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych

tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 - prowadząca jednocześnie pozarolniczą

działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu

wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o

świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa

wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej

tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących

pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta

ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w

art. 6 ust. 1 pkt 4.

3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo

ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego

przez siebie rodzaju działalności.

4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, mające ustalone prawo do

emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym.

4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury

lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,

jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna

umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą,

z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach

takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku

pracy.

<4c. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6

pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu

ustalenia prawa do emerytury.>

[5. Osoby, o których mowa w art. 6, nie wymienione w ust. 4, mające ustalone

prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym.]

<5. Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4 i 4c mające ustalone

prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu

emerytalnemu i rentowym.>

6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do

emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń

społecznych.

dodany ust. 4c i nowe

brzmienie ust. 5 w

art. 9 wchodzą w

życie z dn. 1.01.2007

6a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 11 i 12, obowiązkowo podlegają

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących

obowiązek ubezpieczeń społecznych.

7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym

i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej

podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

8. Osoby pozostające w stosunku służby, z wyłączeniem osób, o których mowa w

art. 8 ust. 15 pkt 6, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2,

4-6 i 10, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.

Mamy 2 rozwiązania:

1. sumowanie różnych tytułów podlegania ubezpieczenia- z różnych sytuacji życiowych- np. ubezpieczenie zdrowotne

2. różnicuje się moc prawną różnych tytułów podlegających ubezpieczeniu

1. zasada hierarchizacji- jeden tytuł ma moc uchylania innych tytułów podlegających ubezpieczeniu

2. zasada pierwszeństwa-ma zastosowanie dla:

-stosunku pracy

-stosunku cywilnoprawnego - zawarcie umowy o prace

-stosunku członkostwa w spółdzielni

-stosunku służby

-pobieraniu świadczeń socjalnych w związku z restrukturyzacją określonych gałęzi przemysłu

3. zasada pierwszeństwa w czasie- zbieg następujących tytułów podlegających ubezpieczeniu:

-wykonywanie pracy nakładczej

-świadczenie pracy w ramach umów cywilnoprawnych

-pozarolnicza działalność

-posłów i senatorów

Wystąpienie kilku z nich uprawnia daną osobę tylko do jednego tytułu , tego, który powstal najwcześniej

4. zasada wyboru- zbieg różnych rodzajów działalności:

-pozarolniczej działalności prowadzonej przez ubezpieczonego- on ma wybór która jest podstawą do ubezpieczenia

-zbieg statusu emeryta i rencisty z prowadzeniem działalności objętej obowiązkowemu ubezpieczeniu -czyli :

# stosunek pracy

# członkostwo w spółdzielni

# służba celna

# oraz praca ramach umowy cywilnoprawnej o ile nie jest równocześnie w stosunku pracy

^

jak tego nie ma- jednego z tych 4 - to zbieg statusu emeryty i rencisty ma możliwość wyboru na zasadzie dobrowolności by się ubezpieczyć

UBEZPIECZENIA CHOROBOWE

Art.11

Art. 11.

1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art.

6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.

2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte

obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w

art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

- zakres podmiotowy

1. obligatoryjnie:

-pracownicy

-członkowie spółdzielni

-wykonujący zastępczą służbę wojskowa

2. fakultatywnie- otwarte dla osób, które mogą się ubezpieczać na zasadzie dobrowolności:

-chałupnicy

-zleceniobiorcy

-osoby prowadzące pozarolniczą działalność

-osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy,

w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

-duchowni

UBEZPIECZENIE WYPADKOWE

Nie ma dobrowolnego ubezpieczenia, jest jedynie obligatoryjne. Obejmuje te kategorie osób, co podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnego lub rentowego.

^ wyłączenia podmiotowe

• bezrobotni

• chałupnicy

• żołnierze niezawodowi-podlegają jedynie zaopatrzeniu społecznemu

• osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub macierzyńskich

• osoby dobrowolnie ubezpieczone

• osoby pobierające świadczenia socjalne związane z restrukturyzacją określonych gałęzi przemysłu

W przypadku osób wykonujących umowy cywilnoprawne zależy to od miejsca wykonywania pracy- podlegają wyłącznie, gdy praca była wykonywana w siedzibie zleceniodawcy

* Mechanizmy objęcia ubezpieczeniem

1) automatyzm prawny nawiązania stosunku pracy ubezpieczeniem- osoby co podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zostają objęte ochroną ubezpieczenia od samego podjęcia działalności, rodzącej obowiązek takiego ubezpieczenia, a nie będą chronione z chwilą zaprzestania takiej działalności, bez względu na zgłoszenie do ubezpieczenia i płacenia składek

Zasada nie ma zastosowania do osób dobrowolnie ubezpieczonych.

Ubezpieczenie dobrowolne jest na wniosek- art14.

Art. 14.

1 Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym

następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie

wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem

ust. 1a.

1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego

we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i

rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1,

ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie

wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie

składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących

pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych

oraz osób wymienionych w art. 7 i 10; w uzasadnionych przypadkach Zakład,

na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki

po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2 a,

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został pobrany

zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu,

za który zasiłek ten przysługuje.

3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za

czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą

zakaźną oraz zasiłków.

Osoba chcąca się dobrowolnie ubezpieczyć zostaje nim objęta w terminie wskazanym we wniosku o objęcie ubezpieczenia, w przestanie być w terminie wskazanym we wniosku o wyłączenie ubezpieczenia. Nie mogą być szybciej niż data złożenia wniosku o objęcie bądź wyłączenie.

2) Fakt realizowania składek wpływa na jej ubezpieczenie, jak nie zapłaci terminie to tez traci ubezpieczenie od pierwszego dnia miesiąca od kiedy nie została opłacona składka.

3) utrata więzi ubezpieczeniowej- utrata tytułu do podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu -obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych

oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie

posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa

* Obowiązek składkowy

Stopa % składek jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych

^

wyj.

Ubezpieczenie wypadkowe- stopa % składek jest zróżnicowana w zależności od dziedziny działalności prowadzonej przez pracodawcę oraz stopnia ryzyka wystąpienia wypadku przy pracy czy choroby zawodowej u tego pracodawcy.

Jest wyznaczone min. i max. wysokości składek na ubezpieczenie.

Art.22

Art. 22.

„1. Stopy procentowe składek wynoszą:

1) 19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, z zastrzeżeniem

2) 13,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe,

3) 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,

4) od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.

2. Zasady różnicowania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe

określają przepisy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i

3. Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki ubezpieczonego,

wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki, odprowadzana jest przez Zakład

do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, z

3a. Część składki, o której mowa w ust. 3, nie jest odprowadzana przez Zakład do

otwartego funduszu emerytalnego w przypadku zawiadomienia przez właściwy

organ emerytalny o ustaleniu prawa ubezpieczonego do emerytury obliczonej na

podstawie art. 15 lub prawa do jej zwiększenia na podstawie art. 14:

1) ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych

oraz ich rodzin

2) ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy

Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu,

Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego,

Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura

Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz

ich rodzin

3b. Część składki, o której mowa w ust. 3, na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonego

niebędącego płatnikiem tej składki, należna za okres do końca miesiąca kalendarzowego

poprzedzającego miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę,

nie jest odprowadzana przez Zakład do otwartego funduszu emerytalnego,

jeżeli zostanie opłacona po miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc

złożenia wniosku.

4. W okresie do dnia 31 grudnia 2008 r. część składki na ubezpieczenie emerytalne,

w wysokości określonej w art. 112 ust. 2 i 3, jest odprowadzana przez Zakład do

FRD.”

Ubezpieczenie emerytalne- osoby, które urodziły się po 31.12.1948- uzyskały możliwość podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu, finansowanemu ze źródeł

1. funduszu ubezpieczeń społecznych- FUS

2. otwarty fundusz emerytalny -OFE

po 31.12.1968-obowiązek podlegania także 2 filarom ubezpieczenia społecznego :

-FUS- I FILAR,

-OFE- II FILAR

Z 15,52 % z tego 7,3% podstawy wymiaru składki w części finansowanej z ubezpieczonego trafia do OFE

Z tego 19,52%, 0,25% podstawy wymiaru przekazywana jest do funduszu rezerwy demograficznej administrowanej przez ZUS.

ZASADY FINANSOWANIA SKŁADEK:

• na ubezpieczenia emerytalne i rentowe- finansowane w równych częściach przez ubezpieczonych i płatników składek

• chorobowe- w całości finansowane przez samych ubezpieczonych

• wypadkowe- w całości finansowane przez płatników składek

^

wyj.

I nałożenie ciężaru finansowego składek w całości przez samych ubezpieczonych

1. osoby prowadzące pozarolniczą działalność

2. osoby, które podlegają ubezpieczeniu na zasadzie dobrowolności

• II finansowanie składek w całości ze środków płatników składek

• żołnierze niezawodowi

• osoby współpracujące- członkowie najbliższej rodziny, osoby prowadzące pozarolniczą działalność lub świadczące pracę w ramach umów cywilnoprawnych, co współpracują przy wykonywaniu tej działalności.

• III osoby, których składki są w całości finansowane ze środków budżetowych- wyj. osoby wspólpracujące

• żołnierze niezawodowi- czynna służba wojskowa

• osoby współpracujące - finansowane są przez płatników składek w całości

• osoby, które zrezygnowały z zatrudnienia, w celu opieki nad chorym, uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego

• osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne

• osoby przebywające na urlopach wychowawczych , urlopach macierzyńskich lub na warunkach zasiłku macierzyńskiego

• bezrobotni- finansuje ich FUNDUSZ PRACY

3 wyjątek z tytułu inaczej rozłożonego ciężaru finansowania składek dot.:

• duchownych- składki na ubezpieczenia społeczne emerytalne i rentowe lub wypadkowe są finansowane w wysokości 20% przez samych ubezpieczonych, w 80% przez specjalny Fundusz Kościelny-finansuje składki w 100% za członków zakonu kontemplacyjnego, klauzurowych i misjonarzy.

PODSTAWY WYMIARU SKŁADKI

Zasada podstawowa wysokość składki na ubezpieczenie społeczne stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

• Wyjątki

• dot. Osób, których podstawa wymiaru składki jest określana metodą ryczałtową( zaliczamy tu 2 grupy osób)

1. osoby prowadzące pozarolniczą działalność

2. osoby, które podlegają ubezpieczeniu na zasadzie dobrowolności

Metoda ryczałtowa- nie ma możliwości przyjęcia za podstawę składki ubezpieczeniowej faktycznie uzyskane i ustalone dochody, tu w grę wchodzi jedynie „zadeklarowana” kwota. Ustawodawca wyznacza minimalną kwotę:

Ada) 60% przeciętnego wynagrodzenia . Osoby rozpoczynające prowadzenie tej działalności mają ulgę- art.18a

W okresie 2 lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności ta minimalna kwota nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

Ad b) Art.19 minimalna kwota wynosi minimalne wynagrodzenie; od tej samej podstawy ustala się wysokość składki przez osoby wykonujące umowy cywilnoprawne

2. dotyczy osób, którzy mają stałą podstawę wymiaru składki

1. stała podstawa wymiaru składu == minimalne wynagrodzenie --- 899,10zł

• żołnierze niezawodowi

• duchowni

1. kwota kryterium dochodowego z ustawy o świadczeniach rodzinnych- rezygnacja z zatrudnienia w celu opieki nad chorym --- 504zł

2. stała podstawa wymiaru składki== wysokość świadczenia pielęgnacyjnego

• osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego

• osoby na urlopie wychowawczym

Ograniczenie max. Wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Po przekroczeniu w skali roku kwoty 30 sto krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia prognozowanego na dany rok kalendarzowy w ustawie budżetowej. Odpowiada to 2,5x miesięcznego wynagrodzenia. Powstaje obowiązek opłacenia składek emerytalno- rentowych do końca roku kalendarzowego.

W przypadku gdy płatnik ma dochody z kilku żródeł musi wszystkich zawiadomić o przekroczeniu tej kwoty, a gdy jest nadpłata, wówczas podlega ona zwrotowi.

Relacja między ZUS a płatnikiem składek określające uprawnienia związane w zakresie płacenia składek przypomina stosunek typu administracyjno- prawnego.

ZUS występuje w charakterze zbliżonym do organu podatkowego:

1. zasady dochodzenia składek reguluje ordynacja podatkowa. ZUS ma charakter dochodzenia odsetek ustawowych od kwot nieopłaconych składek

2. ZUS ma prawo stosowania dodatkowej karnej opłaty w wysokości max 100% kwoty nieopłaconych składek.

Okres przedawnienia roszczenia wynosi 10 lat.

3. ZUS jest uprawniony do występowania z wnioskiem o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości. Zakład ma prawo stosować hipotekę przymusową

4. Wyłączenie należności składkowych z postępowania układowego.

5. Prawo ZUS do umorzenia należności składkowych lub ich rozłożenie na raty

^

wyj.

jedynie w przypadku ich całkowitej nieściągalności. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność lub dobrowolnie ubezpieczonych może nastąpić mimo braku tej przesłanki jeśli jest to odpowiednio uzasadnione.

TERMINY OPŁACANIA SKŁADEK

Mamy 3 w zależności od kategorii płatników składek

• do 5 tego dnia następnego miesiąca opłacane przez osoby będące jednostką budżetową, zakładem budżetowym lub gospodarstwem pomocniczym

• do10 tego dnia następnego miesiąca opłacają osoby opłacające ubezpieczenia będąc jednocześnie płatnikami składek- czyli dobrowolnie ubezpieczeni i Ci prowadzący działalność pozarolniczą.

• pozostałe kategorie do 15-stego dnia następnego miesiąca

Gdzie trafiają składki na ubezpieczenia społeczne?

• do FUS wyj. ta część składek, która trafia do OFE i ta do FRD- Fundusz Rezerwy Demograficznej

1. emerytalny

2. rentowy ..........> Fundusz podstawowy

3. chorobowy

4. wypadkowy

FUNDUSZE REZERWOWE

Przeznaczone na pokrycie niedoborów pozostających w funduszach podstawowych:

1. Fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia wypadkowe

2. Fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia chorobowe i rentowe

Źródło finansowania:

I

- nadwyżki powstające w funduszach podstawowych na koniec każdego roku kalendarzowego, pomniejszone o kwoty przeznaczone na sfinansowanie świadczeń w I-szym miesiącu następnego roku kalendarzowego.

Źródła finansowania są czysto hipotetyczne, Obecnie wynik dodatni osiąga jedynie Fundusz Ubezpieczenia Chorobowego.

FUS

• państwowy fundusz celowy, przeznaczony na finansowanie świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych.

• nie ma osobowości prawnej więc nie ma potrzeby powoływania organów tego funduszu- ZUS spełnia jego rolę

• ZUS spełnia rolę dysponenta

FRD

• ma osobowość prawną

• ZUS spełnia rolę organu

W ramach FUS nie wymierza funduszu rezerwowego dla ubezpieczenia emerytalnego, FUS pełni rolę jedynie rezerwową. Środki funduszu są przeznaczone na niedobory funduszu emerytalnego, wynikające z przymusu demograficznego.

Odpis z jednolitej składki na FRD to 0,25% podstawy wymiaru składki z części składek na ubezpieczenia emerytalne

II inne źródła finansowania

• nadwyżki w funduszach podstawowych emerytalnych na koniec roku

• FRD będzie zwiększony o środki z prywatyzacji mienia państwowego

• Zyski z lokat tego funduszu

Na co są przeznaczone środki FRD?

• na przyszłe niedobory funduszu emerytalnego

Polityka ZUS powinna być oparta na prognozowaniu dot. Sytuacji demograficznej- planować z wyprzedzeniem- wyznaczają to kryteria:

1. płodność

2. umieralność

3. wzrost gospodarczy

4. bezrobocie

5. inflacja

6. migracja

7. wysokość przeciętnego wynagrodzenia

Co 3 lata jest sporządzana tzw. „prognoza krocząca” funduszu emerytalnego. Obecnie jest na etapie akumulowania i będzie w 2009r.

ZUS- jego zakres postępowania przy ustalaniu świadczeń

• do jego głównych zadań należy tzw. prowadzenie kont ubezpieczonych płatników składek oraz centralnych rejestrów ubezpieczonych płatników składek, członków OFE, osób otrzymujących emerytury z zakładów emerytalnych oraz inne rejestry prowadzone przez ZUS

• do niego trafia jednolita składka na ubezpieczenia emerytalne i do jego zadań należy podział jej i odprowadzenie w części do FUS i FRD oraz OFE

Ubezpieczenie emerytalne w części administrowanej przez ZUS jest repartycyjne - rola ZUS polega na zaewidencjonowaniu składek opłaconych z tytułu ubezpieczenia danej osoby na koncie ubezpieczonego, a równocześnie środki pochodzące ze składek są wydatkowane na świadczenia osób, pobierających świadczenia emerytalne.

REPARTYCYJNE- rola ZUS polega jedynie na zaewidencjonowaniu, a nie prowadzi się kont- nie ma pieniędzy- to umowa międzypokoleniowa - pieniądze są na bieżąco wydatkowane- zawierana między osobami aktywnymi zawodowo a pobierającymi świadczenia emerytalne

Inaczej przedstawia się system ubezpieczenia kapitałowego

• składki opłacane z tytułu ubezpieczenia danej osoby są nie tylko ewidencjonowane ale także gromadzone na koncie danego ubezpieczonego i pomnażane przez działalność inwestycyjną prowadzoną przez instytucje ubezpieczeniowe.

• Z tych wyodrębnionych środków zgromadzonych na koncie ubezpieczonego zostanie sfinansowane świadczenie emerytalne.

W Polsce te kapitałowe są finansowane przez OFE- OFE przelicza otrzymana składkę na jednostki uczestnictwa a potem na realne świadczenie- wypłata emerytury.

** Ustawa z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z FUS.

Weszła w życie 01.01.99r. i podzieliła ubezpieczonych na 2 kategorie wedle daty urodzenia:

~~data graniczna 01.01.1949r.

Osoby które urodziły się przed tym dniem pozostały objęte dotychczasowym jednolitym ubezpieczeniem emerytalnym, realizowanym przez ZUS

Dla osób urodzonych po 31.12.1948r. stworzono „dwufilarowy” system ubezpieczenia emerytalnego z możliwością ubezpieczenia o 3 filar o charakterze dobrowolnym- zróżnicowana sytuacja tych osób

~~ data graniczna 01.01.1969r.

Osoby urodzone przed 1969 miały możliwość wyboru jednego(FUS) lub dwóch żródeł finansowania (FUS, OFE) przyszłej renty.

Osoby urodzone po 31.12.1968r. zostały przymusowo objęte systemem dwufilarowym.

*PRZESŁANKI NABYCIA PRAWA DO EMERYTURY art.27-45- zasady ustalania wysokości emerytury

urodzeni przed 01.01.1949

1. emerytura w wieku powszechnym- prawo do emerytury pod warunkiem:

1. wiek emerytalny

2. staż

Emerytura oparta o ryzyko emerytalne mechanizmu wysługi lat oraz domniemanej niezdolności do pracy.

^

Dożycie wieku emerytalnego

Powszechny wiek emerytalny

Ada) 60 lat K

65lat M

ad b) 20 lat K

25lat M

2. dla osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy

1. osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy

2. osoba pobierająca rentę z tytułu niezdolności do pracy a osiągnęła wiek emerytalny

3) osoby w wieku powszechnym przy obniżonym stażu- art28

Jest spełniona przesłanka wieku, natomiast staż wynosi:

• 15 lat -K

• 20 lat - M

Te osoby nie są objęci gwarancją otrzymania najwyższego świadczenia emerytalnego - art.54

4) emerytury wcześniejsze - art.29

jest obwarowane trzema przesłankami:

1. wiek emerytalny

• 55 lat- K

• 60 lat- M

2. staż

• 30 lat - K- tu jest alternatywa- prawo do emerytury przy normalnym stażu czyli 20 lat bądż całkowita niezdolność do pracy i 30 lat stażu

• 25 lat -M - + konieczność bycia całkowicie niezdolnym do pracy.

3. w przepisach szczególnych

wiek zarówno dla K i M 55 lat przy normalnym stażu

• inwalidzi wojenni , wojskowi oraz kombatanci

• pracownicy urzędów państwowych

• pracownicy samorządowi

• żołnierze przymusowo zatrudnieni w kopalniach lub inne osoby w służbie wojskowej w kopalniach

• nauczyciele akademiccy

5) osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy, spowodowanej wypadkiem przy pracy art.31

1. wiek emerytalny

• 55 lat- K

• 60 lat - M

2. staż

• 20 lat - K

• 25 lat- M

6. osoby otrzymujące emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym- wiek zasadniczy , nabywają prawo z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego ( dot. 2 grup : żołnierze przymusowo zatrudnieni w kopalniach lub inne osoby w służbie wojskowej w kopalniach, nauczyciele akademiccy)

1. osoby zatrudnione w szczególnych warunkach

2. osoby zatrudnione w szczególnym charakterze

ad a) pracownicy przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje tych prac określa rozporządzenie RM z dnia 07.-2.1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze

Do tego rozporządzenia jest załącznik który podaje rodzaje prac . Na ich podstawie ministrowie są zobowiązani do przygotowania wykazu prac. Według TK jest to niezgodnie z art. 32 KONSTYTUCJI - w zakresie dotyczącym pracowników nieuspołecznionych.

ad b) warunki nabycia prawa do emerytury określa rozporządzenie z 1983r, natomiast art. 32 nie ma def. ale w & 3 wymienia kategorie osób należące do tej grupy :

3. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych

w szczególnym charakterze uważa się:

1) pracowników organów kontroli państwowej;

2) pracowników organów administracji celnej;

3) pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną;

4) dziennikarzy zatrudnionych w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu,

telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych

albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy;

5) nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących

pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26

stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela

<6) żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa,

Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby

Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego

Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony

Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej;>

7) pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej

warunki:

• wiek emerytalny jest o 5 lat obniżony- 55lK 60l M

• zachowane są ogólne warunki stażowe- 20lK 60lM

• osiągnięcie stażu szczególnego - 15 lat

Nauczyciele zachowują prawo do emerytury bez względu na wiek- art. 88 Karty Nauczyciela, jednak są warunki stażowe:

• 30 lat ubezpieczenia ogólnego w tym co najmniej 20 lat w pracy nauczyciela w szkolnictwie specjalnym

• staż ogólny 25 lat, 20 lat staż szczególny w szkolnictwie specjalnym

Artyści i twórcy

• wiek emerytalny- 55lK 60lM

• staż- 20lK 25lM- staż co najmniej 15 lat prowadzenia działalności twórczej lub artystycznej

Emerytura kolejowa art. 40

Art. 40.

Kolejowa emerytura przysługuje pracownikowi kolejowemu urodzonemu przed

dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat, mężczyzn 60 lat;

2) ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety

i 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei,

łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia

na kolei,

Prawo do emerytury górniczej przysługuje wszystkim bez względu na datę urodzenia.

Osoby urodzone przed 01.01.1949 obecnie przechodzą na emeryturę art. 53

Art. 53.

1. Emerytura wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4,

oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

2. Przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z

uwzględnieniem pełnych miesięcy.

3. Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o

którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej,

którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę

podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia

uprawnień do emerytury.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do

świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury,

podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

5. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli podstawę wymiaru emerytury

stanowi podstawa wymiaru emerytury przyjętej do obliczenia świadczenia

przedemerytalnego.

Emerytura składa się z 3 części :

1. stały- 24% kwoty bazowej- on występuje w takim samym zakresie we wszystkich świadczeniach emerytalno- rentowych, solidaryzm społeczny-niezależnie od indywidualnych warunków

2. okresy składkowe 1,3%* podstawa wymiaru świadczenia za każdy rok składkowy

3. lata nieskładkowe 0,7%* podstawa wymiaru świadczenia * lata nieskładkowe np. studenci

Ad b i c)składniki zmienne- one zależą od indywidualnej sytuacji danej osoby ubiegającej się. Zależy od:

-co do okresu składkowego- od liczby lat składkowych, wysokości wymiaru podstawy składki

Różnie się traktuje okresy składkowe i nieskładkowe w zależności od przyczyn społecznych. Przesłanki bierzemy pod uwagę przy obliczaniu emerytury bądź jej wysokości. Liczba lat nieskładkowych nie może być większa niż 1,3 lat składkowych

Art. 6,7 - co jest okresem składkowym, a co jest okresem nieskładkowym

Art.15 Podstawy wymiaru świadczenia

Możemy podzielić na 3 etapy:

I &1 dla celów ustalenia ubezpieczony musi wskazać 10 kolejnych lat kalendarzowych z ostatnich 20 lat podlegania ubezpieczeniu, wybranych przez ubezpieczonego

^

wyj.

&6 ubezpieczony może złożyć wniosek o uwzględnienie 20 lat kalendarzowych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Wówczas nie wymaga się lat kolejnych a jedynie te najkorzystniejsze.

II ustalenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

Należy zsumować wysokość wynagrodzeń miesięcznych uzyskanych przez ubezpieczonego, w poszczególnych latach kalendarzowych wybranych przez niego, dla potrzeb ustalenia emerytury- druk RP7

Tę sumę roczną należy odnieść do rocznej sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników.

Wówczas otrzymujemy pewien % wskaźnik- jak się ma faktyczna wysokość do przeciętnego wynagrodzenia. Jak rośnie to wskaźnik będzie ponad 100%.

III po obliczeniu sumujemy roczne wskaźniki, a potem dzielimy uzyskaną kwotę przez liczbę lat kalendarzowych uwzględnionych przy obliczaniu emerytury( 10 lub 20)

^

otrzymujemy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

To jest mechanizm REWALORYZACJI w celu

• indywidualizacji podstawy wymiaru składki

• wiąże się z mechanizmami nominalnymi- inflacją

Na tym etapie mamy jedynie wskaźnik, ale potrzebujemy kwoty nominalnej wynagrodzenia.

Wskaźnik * (pomnożony )przez aktualną wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia- KWOTA BAZOWA

Podstawa wymiaru świadczenia = wartość wskaźnika % * kwota bazowa

Art. 19 DEFINICJA KWOTY BAZOWEJ

Art. 19.

Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone

od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach

o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym

Aktualna wysokość wynosi 1977,20 gr

Ustawodawca ogranicza wysokość wskaźnika podstawy nie może przekroczyć 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w tych latach.

Osoby urodzone po 31.12.1948r.- nowy system

*Przesłanki nabycia prawa do emerytury

• wiek emerytalny 60lK 65lM

• ryzyko dożycia wieku emerytalnego

• prawo do emerytury nie zależy od liczby lat opłacania składek, ale ona ma wpływ na emeryturę

• staż ubezpieczeniowy ma wpływ na objęcie ubezpieczonych wysokością emerytury- gwarancja otrzymania co najmniej minimalnego wynagrodzenia 20lK 25lM

W nowym systemie wszyscy objęci są powszechnym wiekiem emerytalnym 60K 65lM- nie ma wcześniejszych emerytur - wyj. osoby pracujące w szczególnych warunkach bądż szczególnym charakterze.

Dla ubezpieczonych urodzonych po 1938 r. zostaje ustanowiona specjalna kategoria- EMERYTUR POMOSTOWYCH

^

jest to szczególny rodzaj świadczenia, będą miały charakter okresowy- to jest ubezpieczenie od dnia osiągnięcia wcześniejszego wieku emerytalnego do dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego( 60lK 65lM) i wówczas przejdą na powszechna emeryturę.

*Ustalenie wysokości emerytury w nowym systemie dla osób urodzonych po 1948r.

• nie ma rewaloryzacji

• podstawa wymiaru świadczenia w nowym systemie stanowi kwota składek zaewidencjonowanych, na indywidualnym koncie ubezpieczonego oraz kwota kapitału początkowego z uwzględnieniem okresowej waloryzacji tej kwoty.

ZUS ewidencjonuje na indywidualnym koncie ubezpieczonego od 01.01.1999r.

Dla osoby urodzonej po 31.12.1948r., płacącej składki przed 01.01.1999nie było obowiązku ewidencjonowania, dlatego ustawodawca wprowadził „ ustalenie kapitału początkowego” - ten mechanizm jest zawarty w dwóch przepisach art. 173 i 174 ustawy

To jest hipoteczna kwota składek opłacanych z tytułu ubezpieczenia danej osoby przed 01.01.1999

Jak był ustalany?

Na dzień 01.01.1999 przy ustalaniu ustawodawca nakazuje posiłkować się mechanizmem rewaloryzacji- nakazuje uwzględniać przy ustalaniu kapitału początkowego co najmniej 10 kolejnych lat kalendarzowych z ostatnich 20 lat podlegania podleganiu ubezpieczeniu lub 20 lat dowolnie wybranych przez ubezpieczonego z okresu podlegania ubezpieczeniu sprzed 01.01.1999

Jest ten sam mechanizm ustalania wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia- mnożymy go przez kwotę bazową.

Stały jest uwzględniony częściowo przy ustalaniu kapitału- proporcjonalnie do okresu ubezpieczenia sprzed 1999

^

otrzymujemy kwotę hipoteczną emerytury do której ubezpieczony nabyłby prawo gdy spełnił przesłanki do nabycia emerytury w dniu 01.01.1999

^

ona nie odzwierciedla wysokości składek

Należy pomnożyć kwotę hipoteczną przez przeciętną długość życia, osób w wieku 62 lat, ustaloną w miesiącach.

Kwota emerytury * przeciętną długość okresu pobierania świadczenia w miesiącach

* Waloryzacja

• okresowa- co roku od 01 czerwca każdego roku kalendarzowego

• cenowa- z uwzględnieniem wskaźnika realnego wzrostu płac

Mechanizmy waloryzacji w nowym systemie:

1. cenowej Każda z nich ma zarówno

2. płacowej wady jak i zalety

ad1) odpowiedni wzrost podstawy wymiaru świadczenia ale też samych świadczeń o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.

To jest dobre rozwiązanie dla emerytów i rencistów przy wysokiej inflacji- zabezpiecza przed utratą wartości przy procesach inflacyjnych

Gdy płace rosną szybciej niż ceny- rozwój gospodarczy- to waloryzacja nie daje możliwości ubezpieczonym partycypacji w efektach tego rozwoju gospodarczego.

Podstawowy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych a dodatkowy element płacowy gdyby płace rosły szybciej niż ceny

• Zasady ustalania świadczeń emerytalno- rentowych

Art. 26

• obliczamy sumę składek zaewidencjonowanych na koncie i składek

• dzielimy to przez przeciętną długość życia osób w wieku przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego ^

corocznie przez Prezesa GUS w formie obwieszczeni ustalana łącznie dla kobiet i mężczyzn.

Mechanizm przejściowy

• w I-szych latach obowiązywania nowego mechanizmu ustalania emerytury wchodzi po 01.01.2009r

• dla osób urodzonych po 31.12.1948 będą stosowane obowiązujące mechanizmy ustalania emerytury.

• ubezpieczeni, którzy nie wybrali dwufilarowego mechanizmu finansowania- OFE emeryturę w I-szych latach będą częściowo proporcjonalnie obliczane według obu mechanizmów

W 2009r.,- 80% emerytury będzie obliczane według starego mechanizmu a 20% według nowego

W 2010r.- 70% stary+ 30% nowy

W 2011r.,- 55% stary+ 45% nowy

W 2012r.,- 35% stary+ 65% nowy

W 2013r.- 20% stary + 80% nowy

Ci, którzy wybrali OFE także nie korzystają z tego, gdyż część składki trafia do OFE

Podział ubezpieczenia według daty urodzenia nie jest konsekwentnie stosowany :

^

wyjątki

1)osoby urodzone w latach '49-68, którzy osiągną warunki nabycia prawa do emerytury do końca grudnia 2007r, a które wybrały OFE - Ci co mają prawo do wcześniejszej emerytury-w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, bądź też osoby należące do twórców i artystów lub nabywają prawo do emerytury z uwagi na niezdolność do pracy lub tez nauczyciele- bez względu na wiek, jak również kolejarze.

2) emerytury górnicze - od 01.01.2007 wyłam od zasady iż w grupie osób urodzonych po 31.12.1948r pojęcie wcześniejszej emerytury nie będzie występować. Będą one przyznawane w powszechnym wieku emerytalnym-60K, 65M , a dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze będą otrzymywały tzw. emerytury pomostowe.

Od 01.01.2007 wszyscy bez względu na datę urodzenia, którzy spełnią warunki określone w art.50A oraz 50B nabędą prawo do emerytury górniczej, której wysokość będzie ustalana na takich samych zasadach jak emerytura w starym systemie- taki sam mechanizm obliczania

Mamy dwa rodzaje emerytur górniczych:

1. wcześniejsza emerytura górnicza

2. emerytura górnicza bez względu na wiek

ADA) Przesłanki nabycia emerytury górniczej:

I-sza kombinacja

• wiek emerytalny -55lat dla K i M

• okres pracy górniczej-20K, 25M

• co najmniej 10 lat w stażu musi być osiągnięte w kwalifikowanej pracy górniczej

II kombinacja

-wiek emerytalny -50 M i K

• staż pracy 20K 25M

• okres kwalifikowanej pracy górniczej- 15 lat

ADB) przesłanki stażowe

-osiągnięcie okresów pracy górniczej kwalifikowanej- co najmniej 25 lat

• *ŚWIADCZENIA RENTOWE Z USTAWY O EMERYTRACH I RENTACH Z FUS

I renta z tytułu niezdolności do pracy- art. 57

Art. 57.

1. Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił

łącznie następujące warunki( przesłanki):

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w trakcie okresów składkowych , w trakcie wybranych okresów nieskładkowych

albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres

składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat

dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Art.12&1- związany jest z ryzykiem socjalnym- definicja niezdolności do pracy

Art. 12.

1. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo

utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności

organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

2. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania

jakiejkolwiek pracy.

3. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła

zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Mamy tu 3 elementy:

• medyczny - zdarzenia losowe- naruszenie sprawności organizmu

• ekonomiczny- utrata zdolności do pracy

• zawodowy-brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu-

To właśnie te 3 elementy decydują o tym, czy jest niezdolność do pracy.

* Stopnie niezdolności do pracy

• całkowita niezdolność do pracy- utrata zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy- II grupa inwalidzka

• częściowa - utrata w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadających kwalifikacji- III grupa inwalidzka

• niezdolność do samodzielnej egzystencji- konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych- I grupa inwalidzka

Te grupy inwalidzkie w '96 r., zamieniono i wprowadzono te nowe pojęcia.

* Trwałość niezdolności do pracy- art. 13& 2-4

Art. 13.

2. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem

ust. 3.

3. Niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy

medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego

okresu.

3a. Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co

najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje

mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1,

w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność

do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

4. Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie

stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

• zasada od 2005r, okresowa niezdolność do pracy

• zasada- niezdolność d pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat

• wyj. od zasady- niezdolność d pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu

• niezdolność do pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego- jeśli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres ostatnich co najmniej 5 lat, poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego orzeka się o niezdolności do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku

• trwała niezdolność do pracy

^ art. 59& 1

• renta stała- gdy niezdolność do pracy jest trwała

• renta okresowa- gdy niezdolność do pracy jest okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego

Istnieje możliwość orzeczenia trwałej niezdolności do pracy

* Kryteria oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy- oceniają to lekarze orzecznicy ZUS

art.13&1

Art. 13.

1. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania

co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia

niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy

oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i

charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i

predyspozycje psychofizyczne.

Orzecznictwo lekarskie w sprawach rentowych art. 14&1

Lekarz orzecznik ZUS w formie orzeczenia dokonuje oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz konkretne ustalenia.

Art. 14.

1. Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia:

1) daty powstania niezdolności do pracy,

2) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,

3) związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi

okolicznościami,

4) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji,

5) celowości przekwalifikowania zawodowego

- dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej „lekarzem

orzecznikiem”.

*Postępowanie odwoławcze- art. 14&2a-2f

2a. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw

do komisji lekarskiej Zakładu, zwanej dalej „komisją lekarską”, w ciągu 14 dni

od dnia doręczenia tego orzeczenia.

2b. Sprzeciw wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej

ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.

2c. Komisja lekarska nie rozpatruje sprzeciwu wniesionego po terminie. W uzasadnionych

przypadkach Zakład, na wniosek osoby zainteresowanej, może przywrócić

termin na wniesienie sprzeciwu,.

2d. Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza

orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do

rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia

jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną.

2e. Komisja lekarska, rozpatrując sprzeciw lub zarzut wadliwości, dokonuje oceny

niezdolności do pracy i jej stopnia oraz ustalenia okoliczności, o których mowa

w ust. 1.

2f. Komisja lekarska dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia.

Zarówno sprzeciw jak i zarzut wadliwości orzeczenia to środki odwoławcze do Komisji lekarskiej ZUS

Komisja lekarska rozpatruje sprzeciw lub zarzut w formie orzeczenia oceny niezdolności do pracy , jej stopnia oraz ustalenia innych okoliczności.

* Prawomocność orzeczenia

Orzeczenie lekarskie: od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, lub co do którego orzeczenie stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy czy też niezdolności samodzielnej egzystencji.

* Wymagany okres składkowy i nieskładkowy

zależy od wieku ubezpieczonego , w którym nastąpiła niezdolność do pracy

art. 58& 1-3

Art. 58.

1. Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął

okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

2. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego

dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania

niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów

pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

3. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym

mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony,

gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem

18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej,

ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności

do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy,

okresy składkowe i nieskładkowe- czyli została zachowana ciągłość ubezpieczenia.

* Data powstania niezdolności do pracy

Warunek powstania niezdolności do pracy w okresie ubezpieczenia lub 18 miesięcy od ustania tego ubezpieczenia, nie ma zastosowania do ubezpieczenia, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20lK, 25lM, oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

* Nabycie przez rencistę prawa do emerytury art. 24a i 27a

Art. 24a.

1. Emeryturę, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu

niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury

oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym.

2. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego

do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy

była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

3. Emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

4. Na wniosek osoby, której emeryturę przyznano z urzędu w latach 2009-2013,

emeryturę oblicza się ponownie .

5. Na wniosek osoby, która spełniła warunki do emerytury określone w art. 46 i 50,

jednakże nie wystąpiła z wnioskiem o jej przyznanie, ponownie oblicza się wysokość

emerytury .

6. Emerytura obliczona na zasadach określonych w ust. 2-5 nie może być niższa od

pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

Art. 27a.

Emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do

pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała

ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przepis art. 24a ust. 2 stosuje się odpowiednio

* RENTA SZKOLENIOWA- art. 60&1

Art. 60.

1. Osobie spełniającej warunki określone w art. 57, w stosunku do której orzeczono

celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy

w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez okres 6 miesięcy,

Przesłanki:

-niezdolność do pracy

-osiągnięcie wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych

-powstanie niezdolności do pracy w okresie ubezpieczenia lub w okresie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia

-orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

* Okres pobierania renty szkoleniowej:

• co do zasady 6 miesięcy . Może być przedłużony na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego max 30 miesięcy- więc łącznie może być 36 miesięcy. Takie przedłużenie następuje na podstawie wniosku starosty.

• Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, gdy przed upływem tego okresu starosta zawiadomi o braku przekwalifikowania do innego zawodu lub gdy osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

* Ustalenie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy- art. 62- tak jak obliczanie emerytur w starym systemie

Art. 62.

1. Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

4) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych

25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia

zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.- kwota uzależniona jest od okresów hipotecznych.

Te cztery elementy decydują o całkowitej niezdolności do pracy.

2. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie

niezdolnej do pracy.

* Ustalenie wysokości renty szkoleniowej: art. 64

Art. 64.

1. Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty-czyli mechanizm rewaloryzacji- wynagrodzenie dla ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia.

2. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo

niezdolnej do pracy.

3. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności,

objętej obowiązkowemu ubezpieczeniu, bez względu na wysokość tego przychodu.

* RENTA RODZINNA- art. 65& 1,2

Art. 65.

1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w

chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności

do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych

świadczeń.

2. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna

do pracy.

Przesłanki:

• śmierć żywiciela rodziny- uznanie za zmarłego

• posiadanie w chwili śmierci prawa do emerytury, lub renty lub spełnienie warunków do nabycia takiego prawa

• posiadanie statusu uprawnionego członka rodziny

Tu jest fikcja prawna całkowitej niezdolności do pracy osoby zmarłej przy ocenie prawa do renty.

Uprawnieni członkowie rodziny- art. 67&1

Art. 67.

1. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający

warunki określone w art. 68-71:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności

wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej przez dzieci: art. 68&1,2

Art. 68.

1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do

renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej

jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do

samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o

którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole

wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

* Dodatkowe warunki dotyczące wnuków, rodzeństwa i innych dzieci art. 69

Art. 69.

Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, o których

mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki

określone w art. 68, a ponadto:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed

śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem

wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b) ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem

ustanowionym przez sąd.

*Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę lub wdowca- tzw. renta wdowia- art..70&1-5

Art. 70.

1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione

do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli

kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem

całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie

niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej

. 2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat

lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu

5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w

ust. 1 pkt 2.

3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała

z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz

spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża

prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do wdowca.

Pojęcie wspólności małżeńskiej:

-nie chodzi o majątkowy ustrój wspólności ustawowej- art. 31 KRO

-wspólność małżeńską należy odnosić do więzi ekonomicznych

istnienie wspólności małżeńskiej nie wyklucza ani oddzielnie zamieszkiwanie małżonków ani brak wspólnego pożycia małżeńskiego

• Okresowa renta wdowia

4. Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i

niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:

1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;

2) w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu

uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak

niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

*Warunki nabycia prawa do renty przez rodziców: art.71

Art. 71.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał

się do ich utrzymania;

2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca co do wieku, całkowitej niezdolności do pracy lub wychowywane dzieci mają uprawnienia do renty rodzinnej

*ZASADY USTALANIA WYSOKOŚCI RENTY RODZINNEJ

art.73 & 1-5

Art. 73. Jedna renta rodzinna dla wszystkich uprawnionych a ich liczba wpływa na wysokość

1. Renta rodzinna wynosi:

1) dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby

zmarłemu;

2) dla dwóch osób uprawnionych - 90% świadczenia, które przysługiwałoby

zmarłemu;

3) dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95% świadczenia, które przysługiwałoby

zmarłemu.

2. Za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury,

lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

3. Jeżeli emerytura zmarłego została obliczona wraz ze zwiększeniami, rentę rodzinną oblicza się jako procent świadczenia

zmarłego w wysokości pomniejszonej o te zwiększenia, odpowiednio do liczby

uprawnionych do renty. Tak obliczoną rentę rodzinną uzupełnia się do wysokości

uwzględniającej 50% zwiększenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

5. Renty rodzinne wypłaca się z Funduszu, z tym że koszty tych rent podlegają odpowiedniej

refundacji

* ZASADY PODZIAŁU RENTY MIĘDZY KILKU UPRAWNIONYCH:

art.74& 1-4

Art. 74.

1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna

2. Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.

3. W razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału

renty rodzinnej po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego

podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych organ rentowy

dokonuje podziału świadczenia od miesiąca ujawnienia tych okoliczności.

*DODATEK PIELĘGNACYJNY DO EMERYTUR I RENT

art. 75&1-4

Art. 75.

1. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty,

jeżeli osoba ta:

- została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej

egzystencji

- ukończyła 75 lat życia

2. Dodatek pielęgnacyjny wynosi 153,19 zł miesięcznie.

3. Kwotę dodatku, podwyższa się przy zastosowaniu

wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana

jest waloryzacja.

4. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w zakładzie opiekuńczo-

leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny

nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy

niż 2 tygodnie w miesiącu.

* DODATEK DO RENTY RODZINNEJ DLA SIEROTY ZUPEŁNEJ

art.76&1-3

Art. 76.

1. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek

dla sierot zupełnych.

2. Dodatek, , wynosi 271,12 zł miesięcznie.

3. Kwotę dodatku podwyższa się przy zastosowaniu

wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana

jest waloryzacja.

*ZASIŁEK POGRZEBOWY- z ubezpieczenia zmarłego

art.77&1-3

Art. 77.

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) ubezpieczonego;

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub

renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

2. Członkami rodziny, są dzieci, małżonek i rodzice , z tym że od wnuków i rodzeństwa nie wymaga się spełnienia warunku przyjęcia

na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.

3. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po

ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego,

świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Uprawnieni do zasiłku pogrzebowego

Art.78& 1-3

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.

2. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej,

gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego,

jeżeli pokryły koszty pogrzebu.

3. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby

lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

• Wysokość zasiłku pogrzebowego

Art. 80&1,2

Art. 80.

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 200% przeciętnego wynagrodzenia

obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione- 4854,54zł.

2. Kwotę, o której mowa w ust. 1, ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego

miesiąca kalendarzowego kwartału, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego

wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Wysokość zasiłku dla innej osoby niż członek rodziny

Art.79

Art. 79.

1. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w art.

77 ust. 1 pkt 4, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę

prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje w

wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona

w art. 80.

2. Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub

społecznej, lecz osoby, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt 4, poniosły również

część jego kosztów, przysługuje im zasiłek w wysokości określonej w art. 80.

Termin zawity na zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy

Art. 81

Art. 81.- nie może być przywrócony

Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie

w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

* ŚWIADCZENIA PRZYZNAWANE W SZCZEGÓLNYM TRYBIE

-wyj. od zasady formalizmu i schematyzmu świadczenia

- kompetencje w zakresie przyznawania świadczenia w szczególnym trybie posiadają PRM i Prezes ZUS

1) Kompetencje PRM - zasada uznaniowości

art. 82& 1-2

Art. 82.

1. Prezes Rady Ministrów w szczególnie uzasadnionych przypadkach może przyznać

emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w

ustawie.

2. Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej w terminie

do dnia 31 stycznia każdego roku kalendarzowego informację o przyznanych

w roku poprzedzającym emeryturach i rentach na podstawie ust. 1.

2) Kompetencje PZUS- są ograniczone

art.83&1-2

Art. 83.

1. Ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek

szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do

uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą

niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem

społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu

może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej

odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.

Kwoty najniższych świadczeń emerytur i rent

Art.85&1-3

Art. 85.

1. Kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wynoszą:

1) 597,46 zł miesięcznie - dla osób całkowicie niezdolnych do pracy;

2) 459,57 zł miesięcznie - dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

2. Kwota najniższej emerytury oraz renty rodzinnej wynosi 597,46zł miesięcznie.

3. Kwoty najniższych świadczeń, podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji

Waloryzacja świadczeń emerytur i rent

- posiada charakter:

1. systematyczny- obowiązek przeprowadzenia w razie spełnienia ustawowych przesłanek

2. z urzędu- nie na wniosek

3. okresowy

4. cenowa z elementami waloryzacji płacowej

Okresowy charakter waloryzacji

• termin - 01.03 roku kalendarzowego następującego po roku, w którym wskażnik cen konsumpcyjnych- inflacja- w stosunku do roku, w którym ostatnio była przeprowadzona waloryzacja osiągnął co najmniej 105%

• w ciągu 2 lat kalendarzowych- ta wartość cen nie przekroczyła 105% to przeprowadza się ją 01.03 następnego roku kalendarzowego- waloryzacja 1x na 2 lata

• Cenowo- płacowy charakter waloryzacji

- bierzemy wskaźnik waloryzacji( cen i usług konsumpcyjnych) z uwzględnieniem realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia

- mamy do wyboru 1 z dwóch wskaźników:

1. dla gospodarstw domowych dla emerytów i rencistów

2. dla ogólnego wskaźnika wzrostu cen

- wybieramy ten korzystniejszy dla ubezpieczonego

* Sposób ustalania udziału wskaźnika płac

• wzrost wskaźnika waloryzacji ponad wskaźnik cen jest przedmiotem negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno- gospodarczych

• Do 31.10 Roku poprzedzającego waloryzację, RM składa poprawny wzrost wskaźnika waloryzacji

• Komisja ma 14 dni by dokonać uzgodnienia wzrostu tego wskaźnika

• Wzrost ogłasza w MP

• Brak uzgodnienia określa RM w drodze rozporządzenia w ciągu 7 dni od dnia zakończenia negocjacji

* Zawieszenia lub zmniejszenia prawa do świadczenia

art.103-106

• następuje w razie osiągnięcia przychodu z tytułu działalności objętej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu służby

• zasada ta nie dot. Do emerytów 60K, 65M

art. 2a. Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu

uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego

rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je

bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji

organu rentowego.

Przesłanki zawieszenia:

- art. 104&7,8

7. Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej,

do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania

przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego

Urzędu Statystycznego.

8. W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego

wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez

Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty,

świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak

niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998

* ŚWIADCZENIA ZASIŁKOWE

-Uregulowanie każdego składa się z czterech elementów

1)przesłanki nabycia prawa do świadczenia

2) wysokość świadczenia

3) okres pobierania świadczenia

4)negatywne przesłanki - utrata prawa do świadczenia

I ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO- 25 06 1999- o świadczeniach pieniężnych i ubezpieczeniu społecznym w razie choroby i macierzyństwa- tzw. ustawa zasiłkowa- tekst jednolity z 2005 nr 31 poz. 267 bez zmian

* Mamy 5 rodzajów świadczeń:

1. zasiłek chorobowy

2. zasiłek wyrównawczy

3. zasiłek macierzyński

4. zasiłek opiekuńczy

ADA)

przesłanki

1. okres wyczekiwania

2. niezdolność do pracy z powodu choroby

3. powstanie tej niezdolności w okresie ubezpieczenia

4. niewyczerpanie okresu zasiłkowego

Ad1) po upływie określonego okresu trwania ubezpieczenia- 30 dni gdy podlegamy ubezpieczeniu obowiązkowemu lub 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego gdy podlegamy ubezpieczeniu dobrowolnemu - by uniknąć nadużyć

Wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia pod warunkiem, iż przerwa nie była dłuższa niż 30 dni.

Urlop wychowawczy i macierzyński bezpłatny oraz służba wojskowa nie są traktowane jako okresy przerwy w ubezpieczeniu.

Czasami warunek okresu wyczekiwania nie jest stosowany:

-absolwenci szkół i szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem w terminie 90 dni od ukończenia nauki

- niezdolność do pracy przez wypadek w drodze do pracy lub z pracy

- ubezpieczeni obowiązkowo, którzy osiągnęli 10 letni okres urlopu chorobowego

- posłów i senatorów, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w terminie 90 dni od ukończenia kadencji

Ad2) nie ma legalnej def. - musi być spowodowana chorobą. Krótkotrwała niezdolność- każdy lekarz co ma prawo do wykonywania zawodu- tzw. zwolnienie lekarskie

Niemożność wykonywania pracy z różnych przyczyn:

• decyzja właściwego organu, na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach

• leczeniem odwykowym- w celu leczenia od alkoholu lub środków odurzających czy psychotropowych

• poddanie się badaniom lekarski, dla dawców komórek, tkanek i narządów

Ad3) wyj. osoby niezdolne do pracy po ustaniu ubezpieczenia

Muszą być spełnione 2 warunki:

• niezdolność do pracy musi trwać co najmniej 30 dni i być nieprzerwana

• długość między ustaniem ubezpieczenia a powstaniem niezdolności do pracy nie może być dłuższa niż 14 dni co do zasady

^ wyj.

3 miesiące gdy tzw. okres wylęgania choroby jest dłuższy niż 14 dni lub mamy do czynienia z chorobą, której objawy są po okresie dłuższym niż 14 dni

Ad4) okres zasiłkowy co do zasady wynosi 182 dni wyj gruźlica -270 dni

-- do okresów zasiłkowych nie wlicza się liczbę dni w roku kalendarzowym, a wlicza się wszystkie poprzednie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy

• wlicza się również okresy poprzedniej niezdolności do pracy- nieprzerwanej- jeśli są spełnione 2 warunki:

1. poprzednio była spowodowana tą samą chorobą

2. długość przerwy między ustaniem poprzedniej a powstaniem następnej nie była dłuższa niż 60 dni.

-- wysokość zasiłku chorobowego

80% podstawy jego wymiaru

wyj.

1. 70% gdy w okresie pobierania zasiłku przebywamy w szpitalu

2. 100% gdy:

• niezdolność przypada w okresie ciąży

• jeśli dana osoba poddała się badaniom dla dawców narządów, komórek i tkanek lub zabiegom ich pobrania

• w skutek wypadku do pracy czy z pracy

Zasiłek przysługuje za wszystkie dni niezdolności do pracy- także wolne

-- przesłanki negatywne:

1. prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy- kp. Art. 92 za pierwsze33 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym ma prawo do wynagrodzenia chorobowego.

2. prawo do innych świadczeń z zabezpieczenia społecznego- emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy; zasiłek dla bezrobotnych; zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne;

3. prowadzenie działalności zarobkowej lub wykorzystanie zwolnienia niezgodnie z jego celem

4. umyślne przestępstwo czy wykroczenie popełnione przez ubezpieczonego

5. nadużycie alkoholu jako niezdolności do pracy- za pierwszych 5 dni niezdolności do pracy

6. sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego

Gdy podlegamy ubezpieczeniu społecznemu rolników lub obowiązkowemu czy dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu- tracimy prawo do po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

* ŚWIADCZENIA REHABILITACYJNE

• wcześniej prawo do przedłużania okresu zasiłku o 3 miesiące

-- przesłanki:

1. wyczerpanie prawa o zasiłku chorobowego

2. utrzymywanie niezdolności do pracy

3. istnienie rokowań odzyskania zdolności do pracy w wyniku leczenia lub rehabilitacji

^

orzeka lekarz orzecznik ZUS- przysługuje odwołanie na zasadach jak w prawie rentowym:

1. sprzeciw do Komisji Lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni

2. zarzut wadliwości- Prezes ZUS może złożyć w ciągu 14 dni

-- okres pobierania świadczenia= niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy max 12 miesięcy

-- wysokość świadczenia- zależy w jakim okresie pobieramy

1. pierwsze 3 miesiące- 90% podst. wymiaru- lepsze od zasiłku chorobowego- 75% podstawy wymiaru świadczenia

2. 100% świadczenie rehabilitacyjne w okresie ciąży

Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego jak i innych świadczeń= przeciętne wynagrodzenie ubezpieczenia za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, gdzie powstała niezdolność do pracy

Wskaźnik waloryzacji zależy, w którym kwartale danego roku przypada pierwszy dzień pobierania przez nas świadczenia rehabilitacyjnego- tzw. wskaźnik płacowy

W pierwszy dzień w I kwartale roku kalendarzowego to waloryzacja dokonywana jest o wskaźnik wzrostu płac z okresu pomiędzy:

• III kwartał kwoty wynagrodzenia w stosunku do I kwartału poprzedniego roku

w II kwartale roku kalendarzowego to waloryzacja dokonywana jest o wskaźnik wzrostu płac z okresu pomiędzy:

- IV kwartał kwoty wynagrodzenia w stosunku do II kwartału poprzedniego roku

w III kwartale roku kalendarzowego to waloryzacja dokonywana jest o wskaźnik wzrostu płac z okresu pomiędzy:

- I kwartał kwoty wynagrodzenia w stosunku do III kwartału poprzedniego roku

w IV kwartale roku kalendarzowego to waloryzacja dokonywana jest o wskaźnik wzrostu płac z okresu pomiędzy:

• II kwartał kwoty wynagrodzenia w stosunku do IV kwartału poprzedniego roku

ADB) Zasiłek wyrównawczy

--Przysługuje ubezpieczonemu który:

• jest pracownikiem

• doznał zmniejszenia sprawności do pracy

• poddał się rehabilitacji zawodowej:

1. w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej

2. u pracodawcy na specjalnie przygotowanym stanowisku pracy

-pobieranie w okresie rehabilitacji zawodowej niższego wynagrodzenia- od tego co stanowi podstawę wynagrodzenia przeciętnego z ostatnich 12 miesięcy

Tu mamy dwutorowe orzecznictwo:

• wojewódzkie ośrodki medycyny pracy

• lekarze orzecznicy ZUS

--Okres pobierania zasiłku= stanowi okres poddawania się rehabilitacji zawodowej max 12 miesięcy

-- Wysokość to jest różnica między nagrodzeniem pobieranym w okresie 12 miesięcy poprzedzających, a wynagrodzeniem otrzymywanym w okresie rehabilitacji zawodowej.

* Ustanie prawa do zasiłku:

• zakończenie rehabilitacji zawodowej

• z upływem 24 miesięcy odbywania rehabilitacji

• uznanie niecelowości dalszej rehabilitacji

^

Tu jest orzecznictwo, orzekają o tym lekarze orzecznicy ZUS, postępowanie odwoławcze jest takie samo jak w ustawie emerytalnej. To jest świadczenie, które w praktyce nie występuje z uwagi na:

- anachroniczność przepisów, bo one mają być w ośrodkach zakładowych a nie ma kto ich tworzyć

-konkurencyjność sfery zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.

ADC) Zasiłek macierzyński

-- przysługuje osobie, która w okresie ubezpieczenia lub urlopu wychowawczego:

-urodziła dziecko

-przyjęła dziecko na wychowanie w wieku do 1 roku i wystąpiła do sądu o jego przysposobienie

• przyjęła dziecko na wychowanie w ramach rodziny zastępczej do 1 roku- nie dot. rodziny zastępczej pełniącej rolę pogotowia rodzinnego.

^

wyjątkowo przysługuje ubezpieczonemu

1. porzucenie dziecka przez matkę

2. śmierć ubezpieczonej

3. przerwanie urlopu macierzyńskiego przez matkę po min. 14 tygodniach po porodzie- wówczas resztę wykorzystuje ojciec dziecka

-- okres pobierania zasiłku

według KP jest on równy okresowi urlopu macierzyńskiego

Od 01.01.2007 mamy nowy okres - przedłużenie o 2 tygodnie:

• 18 tygodni przy urodzeniu 1 dziecka

• 20 tygodni przy urodzeniu 2 i kolejnego dziecka

• 28 tygodni przy urodzeniu więcej niż 1 dziecka przy jednym porodzie

Czasami okres ten ulega skróceniu:

• 8 tygodni na regeneracje sił po porodzie reszta spełnia funkcję wychowawczą- gdy ta funkcja odpada( np. śmierć dziecka) wówczas jest tylko 8 tygodni po porodzie.

* Prawo do zasiłku po ustaniu ubezpieczenia- gdy urodzi dziecko

• rozwiązanie stosunku pracy z powodu upadłości i likwidacji w okresie ciąży- wówczas gdy pracownicy nie będzie zapewnione inne zatrudnienie do czasu rozwiązania ciąży, ma prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego- jeszcze w czasie ciąży, to jest świadczenie tzw. na wypadek bezrobocia.

Art. 177&3 KP- umowy na czas określony, gdy termin rozwiązania przypadłby na 6 miesięcy przed porodem to przedłuża się do dnia porodu- jej przysługuje zasiłek po rozwiązaniu stosunku pracy.

• rozwiązanie stosunku pracy z pracownicą uznane za niezgodne z prawem przez sąd

-- wysokość zasiłku- 100% podstawy wymiaru świadczenia - zasiłek macierzyński i chorobowy przysługuje również za dni wolne od pracy

-- zasiłek nie przysługuje:

• gdy ma pracownica prawo do wynagrodzenia

• gdy poród nastąpił w okresie urlopu bezpłatnego

• w okresie tymczasowego aresztu, odbywania kary pozbawienia wolności

ADD) Zasiłek opiekuńczy

--Przysługuje ubezpieczonemu, który został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w celu sprawowania osobistej opieki nad członkiem rodziny:

1. dzieci( zdrowie do lat 8) w razie:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły do której dziecko uczęszcza

• poród lub choroba małżonka stale opiekującego się dzieckiem

• pobyt małżonka stale opiekującego się dzieckiem w szpitalu

2. chore dzieci ( do lat 14)

3. choroba innego członka rodziny- są oni enumeratywnie wyliczeni w art. 32

• małżonek

• rodzice

• teściów

• dziadków

• wnuki oraz rodzeństwo

• dzieci powyżej 14 lat

Warunkiem jest pozostawanie w jednym wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym

Dzieci są tu szeroko rozumiane: dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowania

-- okres zasiłkowy- zależy nad którym członkiem rodziny

• a, b,- 60 dni w roku kalendarzowym

• c- 14 dni w roku kalendarzowym

Zasada: okres opieki sprawowanej nad dziećmi i innym członkiem rodziny wynosić może max 60 dni w ciągu roku kalendarzowym

-- wysokość zasiłku- 80 % podstawy wymiaru zasiłku

-- zasiłek nie przysługuje

- poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę: nie dot. opieki nad dzieckiem do lat 2

- pracownica ma prawo do wynagrodzenia

• urlop bezpłatny , wychowawczy, tymczasowe aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności z natury rzeczy

• wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z celem

• sfałszowanie zwolnienia

*UBEZPIECZENIE WYPADKOWE

30.10.2002 o ubezpieczeniu społecznym w wypadku przy pracy i chorób zawodowych

DZ.U nr 199 poz. 1673

* Mamy 4 warunki uznania wypadku za wypadek przy pracy:

• nagłość zdarzenia- spełnione gdy do zdarzenia doszło w ciągu 1 dnia pracy

• przyczyna zewnętrzna- poza organizmem pracownika

• uraz lub śmierć

• związek z pracą

1. funkcjonalny charakter- w związku z wykonywaniem funkcji

2. czasowy charakter- podczas wykonywania obowiązków pracownika

^

1. gdy wypadek nastąpi podczas lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności lub poleceń przełożonych

2. wykonywanie czynności na rzecz pracodawcy chociażby bez poleceń

3. w trakcie drogi między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązków pracowniczych- o ile był on w dyspozycji pracodawcy

Istnienie przyczyny wewnętrznej nie wyklucza uznania wypadku za wypadek przy pracy- negatywny wpływ środowiska pracy

Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy to zdarzenie które nastąpiło w trakcie

• podróży służbowej, chyba ze nie miało związku z celem podróży

• w trakcie szkolenia powszechnej samoobrony

• miało miejsce w trakcie wykonywania zadań zleconych przez działające zakładowe organizacje związkowe u pracodawcy.

• Choroba zawodowa- def. Choroba spowodowana oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowiskach pracy, lub sposobem wykonywania pracy, jeśli jest ona określona w wykazie chorób zawodowych- przyczyna zewnętrzna + przesłanka formalna

Wykaz chorób jest w załączniku do rozporządzenia RM z 30.07.2002 w sprawie wykazu chorób zawodowych - DZ.U nr 132 poz.1115- jest 26 chorób które odnoszą się do konkretnych grup zawodowych np. pylica- górnicy'

Są także choroby pozazawodowe- nie są w wykazie i stosuje się do nich przepisy innych gałęzi ubezpieczeń społecznych.

* Świadczenia:

• zasiłek chorobowy-

• świadczenie rehabilitacyjne

Należy się ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

• zasiłek wyrównawczy- ma innych charakter, spełnia rolę kompensacyjną, a nie rehabilitacji zawodowej

^

a) ubezpieczony uległ wypadkowi przy pracy lub doznał choroby zawodowej

b)jego wynagrodzenie uległo zmniejszeniu w skutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

Nie ma znaczenia czy poddał się rehabilitacji. To jest naprawienie uszczerbku finansowego

• jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

• jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego

• renta z tytułu niezdolności do pracy przez wypadek przy pracy lub chorobę zawodową

• renta rodzinna dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego

• renta szkoleniowa dla ubezpieczonego co do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego

• dodatki do rent: dla sieroty zupełnej

pielęgnacyjny

świadczenia rzeczowe

*Ustawa ta nie reguluje zupełnie świadczeń ale odsyła do przepisów z ubezpieczenia chorobowego czy rentowego.

*RÓŻNICE W ZASIŁKACH W PORÓWNANIU DO ZASIŁKÓW Z USTAWY EMERYTALNEJ

1)zasiłek chorobowy

-prawo do zasiłku chorobowego niezależnie od przesłanki okresu wyczekiwania

-prawo do zasiłku od 1szego dnia niezdolności do pracy

- wysokość zasiłku to 100% podstawy wymiaru świadczenia

2) świadczenie rehabilitacyjne'

- wysokość zasiłku to 100% podstawy wymiaru świadczenia przez cały okres pobierania tego świadczenia

3) jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

• zastaje to poddane ocenie, ocenia to lekarz

• poddaj się po rehabilitacji i procesie leczenia

• ocenia się % , „wyceniony” jest każdy % uszczerbku na zdrowiu

• od 01.04 2006 do marca 2007 ocena jednego % uszczerbku wynosi 19% przeciętnego wynagrodzenia

Obecnie jest to kwota 452 zł

Ta kwota jest powiększana o 3,5 krotności przeciętnego wynagrodzenia jeśli w stosunku do ubezpieczonego orzeczono całkowitą niezdolność do pracy i niemożność do samodzielnej egzystencji czyli 8331zł

Czasem bezpośrednio po leczeniu czy rehabilitacji robi się wycenę % uszczerbku a następnie stopień ulega zwiększeniu, wówczas wypłacić może odszkodowanie uzupełniające, gdy stopień długotrwałego lub stałego uszczerbku zwiększa się o co najmniej 10% to ponownie ocenia się stan zdrowia ubezpieczonego.

4) jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego

Pojęcie rodzina tak jak w ustawie rentowej:

• małżonek

• dzieci małżonka, dzieci własne i przysposobione

• rodzice

Zasady ustalania wysokości- uzależnione do której kategorii należy członek rodziny i liczba osób uprawnionych.

a) uprawniony jest jeden członek rodziny

• małżonek lub dziecko- wynosi 18stokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia- 42 845zł

• inny członek- 9krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

b) większa liczba osób uprawnionych

• uprawnieni są: małżonek i 1 lub więcej dzieci to jest 18stokrotność przeciętnego wynagrodzenia + 3,5 krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na drugie i każde następne dziecko.

• dwoje lub więcej dzieci- pierwsze dziecko 18krotność i jest powiększana o 3,5 krotność na drugie i kolejne dziecko.

Ulega podziałowi w równych częściach na wszystkie osoby uprawnione.

3. wyłącznie inni członkowie rodziny to odszkodowanie równa się 9krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i wzrasta o 3,5 krotność na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Ulega podziałowi w równych częściach na wszystkie osoby uprawnione.

4. uprawnieni są małżonek i dziecko oraz inni członkowie rodziny. Jednorazowe odszkodowanie równa się 18stokrotność przeciętnego wynagrodzenia dla małżonka lub dziecko, oraz 3,5 krotność na innych członków .

Tu nie ma podziału w równych częściach.

Lekarze orzecznicy ZUS i Komisje lekarskie orzekają o odszkodowaniu.

5) renta :rodzinna, szkoleniowa,

• prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie zależy od długości osiągniętych lat składkowych i nieskładkowych oraz od daty powstania niezdolności do pracy

• ubezpieczenie wypadkowe- nie ma ograniczenia max wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia- w rentowych było 250%

• określenie min. Wysokości rent z ubezpieczenia wypadkowego, rentę z tytułu całkowitej niezdolności nie może być poniżej 80% podstawy jej wymiaru- liczy się od wynagrodzenia z okresu poprzedzającego uszczerbek

z tytułu częściowej niezdolności nie może być niższa niż 60 % podstawy jej wymiaru

renta szkoleniowa 100%

Minimalna wysokość renty wypadkowej wynosi 120% min. Renty z ubezpieczenia rentowego.

Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renta rodzinna-716zł95gr.

Minimalna kwota z częściowej niezdolności do pracy wynosi 537,71gr

* Zbieg prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem z prawem do emerytury.

Na podstawie ustawy wypadkowej- łączenie pobierania emerytury z rentą z tytułu wypadku przy pracy:

1. emerytura w pełnej wysokości powiększona o ½ renty wypadkowej lub

2. pełną rentę wypadkową podwyższona o ½ emerytury.

* Zasady zróżnicowania wysokości składek na ubezpieczenie wypadkowe

( są w całości zawarte w ustawie wypadkowej)

Składkę w całości finansuje płatnik- 0,4-0,12%

• według kryterium ilości zatrudnienia pracowników

a) pracodawcy zatrudniający 9 i mniej pracowników

3. pracodawcy zatrudniający 10 i więcej pracowników

Ada) zryczałtowana składka, jednolita dla wszystkich

Wysokość wynosi 50% max stopy % składki ustalonej dla danych grup działalności

Adb) stopa% składki dla konkretnego pracodawcy= iloczynowi stopy% składki dla grupy działalności oraz wskaźnika korygującego, ustalonego dla konkretnego płatnika.

Ustala się:

-stopa% dla konkretnych grup działalności

-stopa% dla konkretnego pracodawcy

Ustalenie dla konkretnych grup działalności zależy od ryzyka, bierze się pod uwagę:

1. liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem

2. liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracach śmiertelnych i ciężkich

3. liczbę stwierdzonych chorób zawodowych

4. liczbę zatrudnionych w warunkach zagrożenia

• RYZYKO ustala się na podstawie danych statystycznych z ostatnich 3 lat kalendarzowych , na okres nie większy niż 3 lata składkowe.

WSKAŻNIK KORYGUJĄCY- bierzemy pod uwagę 3 elementy przy jego ustalaniu dla konkretnego płatnika składek

a) liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem

b) liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracach ciężkich i śmiertelnych

c) liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia - wpływ jest 2x większy niż

w a i b

^

ustalamy kategorię ryzyka a następnie wskaźnik korygujący.

Ustalenie ograniczenia wysokości wskaźnika w okresie przejściowym od 01.04.2006 do 31.03.2009- Wskaźnik nie może być niższy niż 0,8 i wyższy od 1,2%

Od 01.04 2009- 0,5-1,5%

Przesłanki negatywne z prawa do nabycia świadczenia wypadkowego

• wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnienie naruszenia przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub z powodu rażącego niedbalstwa.

• przyczynienie się ubezpieczonego w stanie nietrzeźwości lub środków psychotropowych do wypadku przy pracy

* ZAOPATRZENIA SPOŁECZNE

• 28.11.2003 o świadczenia rodzinnych Dz. U 2006 nr 139 poz.992

• osoby zamieszkujące na terytorium kraju

• dot. funkcjonariuszy publicznych

* ŚWIADCZENIA RODZINNE finansowane z budżetu państwa

- zasiłek rodzinny spełnia centralną funkcję, warunkuje nabycie prawa do dodatków do zasiłku rodzinnego, umożliwiają zróżnicowanie świadczeń rodzinnych- warunki:

1. obywatelstwo polskie- dot. tez obywateli państw członkowskich UE i europejskiego obszaru gospodarczego, dot. to tez cudzoziemców, którzy mają tytuł prawny do przebywania legalnego na terytorium RP.

2. zamieszkanie na terytorium RP- gdy osoby zamieszkiwali na terytorium RP przez okres 1 roku przed złożeniem wniosku i zamieszkują w Polsce przez okres pobierania zasiłku

3. kryterium dochodowe - wysokość max dochodu na osobę w rodzinie lub dochodu osoby uczącej się- obecnie 504 zł.

^ wyj

do rodzin gdzie jest osoba niepełnosprawna- 583zł

Zasiłek jest świadczeniem , co przysługuje w związku ze zwiększeniem kosztów utrzymania rodziny posiadającej dzieci.

Prawo do tego świadczenia przysługuje:

-rodzicom

-jednemu z rodziców

-opiekunom prawnym

-opiekunom faktycznym

-osobie uczącej się

*Wysokość zasiłku rodzinnego( warunek):

• do ukończenia przez dziecko 18 lat

• trzeba mieć dziecko

• kształcenie do 21 lat

^ wyj.

Do 24 lat, dot. osób co uczą się w szkole lub szkole wyższej i mają status osoby niepełnosprawnej

Wysokość jest zróżnicowana i zależy od wieku:

• 0-5 lat - 44 zł

• 5-18- 56 zł

• 18 i więcej- 65 zł

* Przesłanki negatywne:

1. gdy dziecko lub osoba ucząca się jest w związku małżeńskim

2. gdy dziecko jest umieszczone w instytucji co ma całodobową opiekę lub w rodzinie zastępczej

3. gdy osoba uprawniona do zasiłku rodzinnego ma dziecko na które przysługuje zasiłek rodzinny

4. osobie samotnie wychowującej dziecko, na które nie jest zasądzone świadczenie alimentacyjne

^ wyj.

• rodzice lub 1 z nich nie żyje

• ojciec jest nieznany

• powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego zostało oddalone

• jeśli sąd zobowiązał 1 z rodziców do całkowitego ponoszenia kosztów utrzymania dziecka

*DODATKI DO ZASIŁKU RODZINNEGO- spełniają funkcję alimentacyjną, gdy rośnie liczba środków na utrzymanie.

Wysokość dodatków jest wyższa niż zasiłek rodzinny:

1)z tytułu urodzenia dziecka ”becikowe”- matce lub ojcu lub opiekunowi prawnemu dziecka

- opiekunowi faktycznemu dziecka, do dnia ukończenia 1 roku pod warunkiem ze nie był przyznany rodzicom

Wysokość dodatku wynosi 1000zł.

Przy 1 porodzie i urodzeniu więcej niż 1 dziecka- przysługuje na każde dziecko

2) z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego- przysługuje osobie korzystającej z urlopu wychowawczego pod warunkiem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem - do 3 lat urlop wychowawczy , a okres pobierania zasiłku co do zasady wynosi 2 lata

^ wyj.

-Urodzenie więcej niż 1 dziecka przy jednym porodzie- to dodatek = 36 miesięcy kalendarzowych

• opieka nad dzieckiem specjalnej troski- do ukończenia 4 lat i po ukończeniu 4 a do 18 lat i jest orzeczona niepełnosprawność i stała opieka- to dodatek = 72 miesiące

Wysokość dodatku to 400 zł.

Przesłanki negatywne:

• okres zatrudnienia u pracodawcy poprzedzający okres korzystania z urlopu wychowawczego jest krótszy niż 6 miesięcy

• w okresie urlopu wychowawczego osoba zainteresowana podjęła zatrudnienie lub innej pracy w okresie urlopu wychowawczego

• utrzymywanie przez dziecko w placówce- całodobową opiekę przez 5 dni w tygodniu

• korzystanie w okresie urlopu wychowawczego z zasiłku macierzyńskiego

3) z tytułu samotnego wychowywania dziecka przez matkę, ojca, opiekuna faktycznego lub prawnego, jeśli nie zostało zasądzone ze strony innej osoby świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka

• 2 z rodziców nie żyje

• ojciec dziecka jest nieznany

• osobie uczącej się, gdy oboje rodziców nie żyje

Wysokość wynosi 170 zł na dziecko, max 340 zł na wszystkie dzieci

Dzieci niepełnosprawne- więcej o 80 zł na dziecko, max o 160 zł na wszystkie dzieci.

Też co do rodzin w trudnej sytuacji ekonomicznej, gdzie dochodu na osobę nie przekracza 50% kryterium dochodowego

Kwota dodatku rośnie o 50zł na każde dziecko ale max o 100 zł na wszystkie dzieci

4) z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej -def. takie, w której znajduje się 3 lub więcej dzieci .

Wysokość wynosi 50 zł na 3 i każde następne dziecko

5) z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego -na dzieci co spełniają warunki:

• ukończenie 16 lat i legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności

• Powyżej 16 lat, do max 24 lat plus orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności

Wysokość zależy od wieku:

• 50zł na dziecko do 5 lat

• 70zł na dziecko od 5 do 24 lat

6) z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego- na dzieci, które uczęszczają do szkoły na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego.

Przysługuje 1x w roku

Wysokość wynosi 90 zł na dziecko

7) z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania

a)z tytułu zamieszkania w miejscowości , w której jest siedziba szkoły ponad gimnazjalnej lub artystycznej

b)dzieci niepełnosprawne- siedziba szkoły podstawowej i gimnazjalnej

c)dodatek związany z dojazdem do szkoły ponad gimnazjalnej lub artystycznej- max 10 miesięcy w roku kalendarzowym- od września do czerwca

• Wysokość= 80zł z tytułu a i b, natomiast 40 zł z tytułu c

* ZAPOMOGA Z TYTUŁU RODZENIA DZIECKA

• PRAWO PRZYSŁUGUJE KAŻDEJ OSOBIE CO SPEŁNIŁA PRZESŁANKI NIEZALEZNIE OD PRAWA DO ZASIŁKU RODZINNEGO- BECIKOWE SENSU STRICTO!

• Podstawowym warunkiem jest urodzenie żywego dziecka- ojcu lub matce lub opiekunowi prawnemu niezależnie od dochodów- warunek złożenia wniosku w ciągu 3 miesięcy od momentu urodzenia dziecka

• Tj. 1000 zł na jedno dziecko

* ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE- charakter zasiłku pielęgnacyjnego lub świadczenia pielęgnacyjnego

^

służy częściowemu pokryciu wydatków związanych z koniecznością zapewnienia osobom niepełnosprawnym opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji
Przysługuje osobom, które nie mają prawa do świadczenia społecznego, ale maja prawo do samodzielnej egzystencji.

1. niepełnosprawne dzieci

2. osoby niepełnosprawne powyżej 16 lat, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

^ wyj.

Osoby też o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności pod warunkeim, ze powstała przed 21 lat

3. osoby, które ukończyły 75 lat

Wysokość= 144zł

*Przesłanki negatywne”:

• pozostawanie pod opieka instytucji zapewniających całodobową opiekę, finansowane przynajmniej częściowo z NFZ lub budżetu państwa

• posiadanie prawa do dodatku pielęgnacyjnego

* ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE:

• rezygnacja z zatrudnienia lub niepodjęcie zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymujące się orzeczenie o niepełnosprawności oraz wskazanie konieczności stałej lub długotrwałej opieki ze strony innej osoby.

• Obowiązek podlegania ubezpieczeniu 420 zł miesięcznie

* przesłanki negatywne:

• osoby uprawnione do emerytury lub renty, renty socjalnej, zasiłku stałego zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego

• pozostawanie przez osoby wymagające opieki w związku małżeńskim lub umieszczenie jej w rodzinie zastępczej lub innej placówce z całodobową opieką

• posiadanie prawa do wcześniejszej emerytury na dziecko

• posiadanie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego lub do świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie

• marnotrawienie świadczenia.

ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE

- USTALENIE WYSOKOŚCI

Zasady weryfikacji świadczeń rodzinnych( weryfikacja = waloryzacja - zmiana wysokości świadczeń rodzinnych stosownie do wyników badań, progów wsparcia dochodowego rodzin- Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.)

Nie ma automatycznej waloryzacji, przepisy określają częstotliwość weryfikacji- co 3 lata.

Zasady są ustalane w ramach 3stronnej Komisji ds. Społeczno - gospodarczych.

W tym roku była taka weryfikacja- do 15.06 roku w którym jest dokonywana, proponuje zasady weryfikacji składa RM Komisji 3 stronnej- ma miesiąc aby dokonać ustalenia zasad, do 15.06, jak tego nie zrobi w ciągu kolejnego miesiąca to określa RM w drodze rozporządzenia. Termin weryfikacji do 01.09 tego roku, gdzie taka weryfikacja musi być przeprowadzona.

* Organizacja wypłacania świadczeń rodzinnych

- samorząd wojewódzki- administrowaniem zajmuje się Urząd Marszałkowski.

- są to zadania zlecone z zakresu administracji rządowej

- środki na finansowanie pochodzą z budżetu państwa

^ wyj.

Tzw. Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane w oparciu o art.22a ustawy- to jest 3 świadczenie z tytułu ur. Dziecka- ze środków własnych gminy

* Okres na jaki ustala się świadczenia rodzinne

- prawo do świadczenia w oparciu o kryterium dochodowe jest na okres od 01.09 danego roku kalendarzowego do 31.08 następnego roku.

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU BEZROBOCIA

Dz. U. 2006 nr 144 poz.1043 ustawa z 20.04.2004 o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy

1) Świadczenia dla bezrobotnych

a) zasiłek dla bezrobotnych-art.71

- posiadanie statusu bezrobotnego- definicja znajduje się w art.2 pkt. 2- ważne są 3 elementy- osoby poszukujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej; zdolność i gotowość podjęcia pracy przez taką osobę; nieosiągalnie przychodów z innych żródeł

-zarejestrowanie się we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy- 7 dni od zarejestrowania powstaje prawo do zasiłku

- brak propozycji znalezienia odpowiedniej pracy , szkolenia, stażu przygotowawczego, zawodowego, prac interwencyjnych lub robót publicznych

-przepracowanie w okresie 18 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie co najmniej 365 dni, pod warunkiem, że osiągane wynagrodzenie nie było niższe od minimalnego wynagrodzenia.

* Wysokość zasiłku dla bezrobotnych

zależy od długości okresu uprawniającego do zasiłku

- 532zł90gr od 01.06.06- od 5- 20 lat

- osoby, gdzie okres jest niższy niż 5 lat- 80% podstawowej kwoty

- osoby, gdzie okres jest wyższy niż 20 lat- 120% podstawowej kwoty

Ta kwota podlega waloryzacji, dokonywana jest corocznie z dniem 01.06 roku kalendarzowego

Wskaźnik waloryzacji = wartość cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowego

Jeśli wskaźnik się nie zmienił bądź uległ zmniejszeniu to nie ma waloryzacji.

* Okres zasiłkowy- co do zasady jest uzależniony od stopy bezrobocia na terenie powiatu na którym zamieszkuje bezrobotny.

Jeśli stopa jest mniejsza od 125% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju to okres jest równy 6 miesięcy

Jeśli stopa jest wyższa od 125% to okres pobierania zasiłku jest równy 12 miesięcy

Okres 12 miesięcy dotyczy również osób którzy ukończyli 50 lat, bez względu na stopę bezrobocia i mają 20 letni okres uprawniający do zasiłku.

18 miesięczny okres zasiłkowy dotyczy bezrobotnych zamieszkujących na terenie powiatu gdzie stopa bezrobocia dwukrotnie przekracza przeciętną stopę % w kraju i posiadają co najmniej 20 letni okres uprawniający do zasiłku

W przypadku gdy małżonek bezrobotnego również jest bezrobotny i ma na utrzymaniu dziecko do lat 15 bez względu na stopę bezrobocia przysługuje mu 18 miesięczny okres.

* Przesłanki negatywne:

- nieuzasadniona odmowa przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy, stażu, szkolenia…

- rozwiązanie stosunku pracy w okresie 6 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie w drodze porozumienia stron lub za wypowiedzeniem do

^ wyj.

Porozumienie w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy

Zwolnienie z przyczyn dotyczący zakładu pracy

Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem lub na podstawie porozumienia w związku ze zmianą miejsca zamieszkania bezrobotnego.

- spowodowanie tzw. Dyscyplinarnego zwolnienia przez pracodawcę - z winy pracownika bez wypowiedzenia.

- otrzymywanie świadczeń górniczych

-otrzymywanie odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia

To prawo do zasiłku jest odsunięte w czasie odzyskania prawa gdy:

1. w przypadku odmowy- po upływie 90 dni

2. w przypadku rozwiązania - 90 dni

3. dyscyplinarne- 180 dni

4. świadczenie pieniężne-po upływie okresu za który przyznano takie świadczenie

2) Inne świadczenia dla bezrobotnych

a) dodatek aktywizacyjny- art. 48

przesłanki:

- posiadanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych

- podjęcie zatrudnienia w niepełnym wymiarze stażu pracy i za wynagrodzeniem niższym od minimalnego, na podstawie skierowania przez Powiatowy Urząd Pracy

- podjęcie zatrudnienia z własnej inicjatywy

Przysługuje w wysokości 50% różnicy między minimalnym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem otrzymywanym z tytułu takiego zatrudniania- max 50% kwoty wysokości zasiłku dla bezrobotnych.

b) stypendium w okresie odbywania szkolenia

przesłanki:

-nie ukończenie 25 lat
-zostali skierowani przez starostę do odbywania szkolenia

Wynosi 40% kwoty zasiłku i jest niezależne od kwoty zasiłku dla bezrobotnych

c) stypendium z tytułu odbywania stażu lub odbywania przygotowania zawodowego

dotyczy wyłącznie bezrobotnych do ukończenia 25 lat

- w przypadku przygotowania zawodowego

+ osoby długotrwale bezrobotni

+ bezrobotny w wieku powyżej 50 lat

+ bezrobotny nie posiadający kwalifikacji

+wychowywanie samotnie dziecka do 7 roku życia

+ bezrobotni niepełnosprawni

Stypendia = kwocie zasiłku dla bezrobotnych ale nie przysługuje wraz z zasiłkiem dla bezrobotnych

Wysokość = podstawowej kwocie zasiłku dla bezrobotnych

d) stypendia z tytułu podjęcia dalszej nauki

może być wypłacana do 25 lat nie posiadąjącym kwalifikacji który podjęli dalszą naukę w szkole ponadginazjalnej, ponadpodstawowej lub wyższej

Wysokość 50% zasiłku, przez okres 12 miesięcy od podjęcia nauki

Finansowanie i administrowanie świadczeń:

- zasiłków i innych świadczeń dla bezrobotnych z funduszy pracy- opłacany przez pracodawców i to z dopłat budżetowych; środkami tymi administrują Powiatowe Urzędy Pracy.

*ŚWIADCZENIE ZAOPATRZENIOWE- PRZEDEMERYTALNE

Ustawa za dnia 30.04.2004 o świadczeniach przedemerytalnych Dz. U. nr 120 poz.1252 z 2004r.

- służą ochronie przed ryzykiem bezrobocia w okresie przedemerytalnym

Co do zasiłków- przysługują w przypadku utraty pracy, posiadanie określonego okresu zatrudniania w okresie poprzedzającym rozwiązanie stosunku pracy co najmniej 6 miesięcy przed, przysługują w zryczałtowanej wysokości- jednakowa dla wszystkich nabycia prawa przedemerytalnego, sposób administrowania świadczenia- ZUS - organy rentowe, mechanizm waloryzacji świadczeń przedemerytalnych, stosowanie mechanizmu zawieszenia prawa do świadczenia przedemerytalnego

Jest kombinacja 4 elementów:

-sposób ustania stosunku pracy

- 6 miesięcy

- wiek przedemerytalny

-staż ubezpieczeniowy

I KOMBINACJA

- rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy- 6 miesięczny okres zatrudnienia, wiek 56K 61M; staż ubezpieczeniowy 20K 25M

II KOMBINACJA

-rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy- nie dotyczy pracowników(mówi o tym ustawa o zwolnieniach grupowych) i też inne przypadki rozwiązania z przyczyn dotyczących zakładów.

( w trybie kalendarzowym jeśli pracodawca zatrudnia poniżej 20 pracowników)

- związanie z tytułu upadłości i likwidacji pracodawców

- wygaśnięcie stosunku pracy z powodu śmierci pracodawcy

-staż 6 miesięcy, okres zatrudnienia nie mniejszy niż 6 miesięcy , wiek 55K 60M, przedłużony staż ubezpieczeniowe 30K 35M

III KOMBINACJA

Dot. Osób prowadzących działalność pozarolniczą, prowadzi działalność przez okres co najmniej 24 miesięcy, oraz zakończenia jej z powodu upadłości 56K 61M, staż 20K 25M

IV KOMBINACJA

-utrata prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat i wiek 55K 60M, staż 20K 25M

V KOMBINACJA

-świadczenie przedemerytalne bez względu na wiek

a) rozwiązanie stosunku z przyczyn dot. zakładu pracy

b) 6miesięcy okres zatrudnienia poprzedzające rozwiązanie

c) 35K 40M

VI KOMBINACJA

-bez względu na wiek, ale przyczyna likwidacji czy niewypłacalności pracodawców

-staż 34K 39M

-wysokość= 670 złoty miesięcznie

^ wyj.

Świadczenie przedemerytalne wypłacane renciście, wysokość świadczenia nie może być zwiększony od renty z niezdolności do pracy.

Przesłanki negatywne

- na wniosek osoby uprawnionej

- powstaje z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty

- ustaje z chwilą osiągnięcia wieku 60K 65K bez względu czy nabyła prawo do świadczenia emerytalnego

-nabycie w posiadanie zależne( własności) nieruchomości rolnej o powszechni powyżej 2h

- śmierć osoby uprawnionej

Obniżenie lub zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego

-przyczyny ustawy emerytalnej- ale z modyfikacjami

^ kryteriów przychodowych

50% świadczenia emerytalnego- od przeciętnego wynagrodzenia

70% przeciętnego wynagrodzenia jako zawieszenie = zawieszenie

Finansowanie i administrowanie -> ZUS

^

Z budżetu państwa

*RENTA SOCJALNA

- ustawa z dnia 27.06.2003 o rencie socjalnej

- było kiedyś świadczeniem, które uregulowane było w ustawie o pomocy społecznej- nie było wątpliwości co do charakteru prawnego tego świadczenia.

był charakter roszczeniowy- konstrukcja prawa podmiotowego- obiektywne przesłanki na drodze sądowej, stosowano do niej kryterium dochodowe

- wyłączona z ustawy i unormowana w odrębnej ustawie, zrezygnowano z kryterium dochodowego -należy już traktować jako świadczenie zaopatrzeniowe.

OBECNIE

Przesłanki nabycia prawa:

I - obywatelstwo polskie

- przebywania na terytorium RP i zamieszkiwanie

^ wyj. dot. obywateli innych państw

- cudzoziemców co przybywają legalnie na terytorium RP

- obywatelstwo państw członkowskich UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego

II dot. ryzyka socjalnego, przed którym świadczenie chroni uprawnionego

- ryzyko niezdolności do pracy całkowitej z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie nie podlegania ubezpieczeniu rentowemu

Przysługuje od momentu pełnoletniości

Mamy 3 okresy niezdolności:

- przed osiągnięciem pełnoletniości

- w pózniejszym wieku pod warunkiem, ze powstała w okresie nauki w szkole lub szkole wyższej do ukończenia 25 lat

- w okresie studiów doktoranckich lub aspirantura naukowa

RYZYKO NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Orzeka o całkowitej niezdolności do pracy- jak orzeka w sprawach rentowych- stwierdza lekarz orzecznik ZUS w I instancji, stosuje się przepisy weryfikowane przez Komisję Lekarską ZUS, orzeka orzecznika lub Komisji- organ rentowy ZUS daje lub odmawia przydziału takiej rentowy.

Wysokość renty socjalnej- są takiej samej wysokości dla wszystkich osób uprawnionych.

Świadczenia mają charakter zryczałtowany

Wysokość= 84% kwoty najmniejszej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z FUS

^

Podstawa jest waloryzowana okresowo jak świadczenie z FUS-u

Przesłanki negatywne:

I

- osoby uprawnione do świadczenia emerytalno- rentowego czy ubezpieczenia społecznego czy zaopatrzenie społecznie.

- osoby uprawnione do zasiłku przedemerytalnego i świadczeń przedemerytalnych

II

-osoby tymczasowo aresztowane lub pozbawione wolności

Przysługują osobom uprawnionym do renty rodzinnej- uprawniony może pobierać oba świadczenia.

Jak wysokość obu świadczeń przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, wysokość renty socjalnej ulega zmniejszeniu do kwoty dającej w sumie 200% kwoty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

*ZAWIESZALNOŚĆ PRAWA DO RENTY SOCJALNEJ

^

-osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu z tytułu działalności podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.

- osiągnięcie innych przychodów objętych podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

^ osiągnięcie przychodów z innych żrodeł wzrasta o 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Finansowanie następuje środków z budżetu państwa., natomiast wypłata świadczenia- przez ZUS

DRUGIE OGRANICZENIE PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH ZAOPATRZENIA SPOŁECZNEGO

* FUNKCJONARIUSZE PUBLICZNI

Dz. U 2004r nr 8 poz.66

1. żołnierze zawodowi- 10.12.1993- o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin

18.02.1994( dotyczy mundurowych funkcjonariuszy) o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy: policji, ABW, AW Dz. U. 2004r. nr8 poz. 67

2. sędziowie i prokuratorzy.

AD a) Mamy tu dwa rodzaje świadczeń:

-pieniężne- emerytura wojskowa, wojskowa renta inwalidzka, wojskowa renta rodzinna, dodatki do emerytury lub renty, zasiłek pogrzebowy

- rzeczowe- świadczenia socjalne, prawo do umieszczenia w domu emeryta wojskowego

OGÓLNE ZASADY

- podstawa obliczania świadczenia- uposażenie należne żołnierzowi w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej

*EMERYTURA WOJSKOWA- przysługuje żołnierzowi zawodowemu ,który spełnia warunki:

- zwolniony ze służby

- posiada co najmniej 15 letni okres służby wojskowej w wojsku polskim - też w innych formacjach mundurowych- te okresy również się wlicza

Wysokość świadczenia emerytalnego- osoba co spełnia warunek 15 lat służby, ma emeryturę w wysokości 40% podstawy jej wymiaru 15 lat służby powiększona o:

1. 2,6% podstawy za każdy kolejny rok służby

2. 2,6 % podstawy o okresy składkowe poprzedzające rozpoczęcie służby w wymiarze max 3 lat

^

3. potem kolejne lata składkowe podnoszą jego emeryturę o 1,3% podstawy

4. lata nieskładkowe powiększone o 0,7% podstawy wymiaru świadczenia

Szczególnie jest traktowana osoba, która pełniła służbę w szczególnych warunkach- wysokość emerytury wzrasta o 2% za każdy rok służby:

- w czasie służby na samolotach nadokrętowych

-okręty podwodne

- nurków i płetwonurków

- przy zwalczaniu terroryzmu

wysokość wzrasta o 1% :

- służba na pozostałych samolotach i śmigłowcach

- wodne jednostki pływające

- skoki spadochronowe i saperzy

- służba wywiadowcza za granicą

- służba w oddziałach specjalnych

Działania wojenne lub na froncie- za każdy miesiąc takiej służby, następuje wzrost emerytury o 0,5%

Wzrost emerytury z tytułu inwalidztwa w związku ze służbą- wzrost o 15%

Max wysokość emerytury wojskowej= 75% podstawy jej wymiaru.

Gwarancja wypłaty najniższej emerytury lub renty= najniższa emerytura lub renta z FUS

*RENTA INWALIDZKA

- w zaopatrzeniach emerytalno/ rentowych służb mundurowych ta nazwa nie jest przypadkowa

( w ubezpieczeniu społecznym to jest niezdolność do pracy)

Przesłanki:

- zwolnienie z zawodowej służby wojskowej

- inwalidztwo w skutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu

- dot. daty powstania - w okresie służby:

a) w okresie 18 miesięcy od zakończenia służby, jeśli jest następstwem urazów lub chorób powstałych w czasie służby

b) 3lata od zakończenia służby wojskowej, jeśli inwalidztwo jest następstwem wypadku w związku ze służbą, lub choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej

INWALIDZTWO- stałe lub długotrwałe naruszenie sprawności organizmu- o ch. Biotycznym- konsekwencją tego jest cecha o ch. ekonomicznym- inwalidztwo a nie niezdolność do pracy

Mamy 3 grupy inwalidzkie( dot. osób całkowicie niezdolnej do służby)- stopnie uzależnione są od stopnia niezdolności:

1. osoby całkowicie niezdolne do pracy

2. osoby częściowo niezdolne do pracy

3. osoby zdolne do pracy

Orzecznictwo- wojskowe komisje lekarskie- orzekają nie tylko o inwalidztwie ale o związku inwalidztwa ze służbą- o niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, o zdolności do służby wojskowej

Postępowanie jest dwuinstancyjne- odwołanie do wojskowej komisji lekarskiej wyższego szczebla.

Inwalidztwo jest orzekane na czas nieokreślony, podlegają postępowaniu weryfikacyjnemu- osoba ma obowiązek poddaniu się badaniom kontrolnym- takie postępowanie przeprowadza się po 3 latach od wydania orzeczenia o inwalidztwie a po raz kolejny po upływie kolejnych 5 lat

Wysokość rent inwalidzkich- zależy od podstawy wynagrodzenia- uposażenie na ostatnim stanowisku :

80% podstawy dla okresów zaliczanych do I grupy inwalidzkiej

70% -------------------------------------------do II ----------------------

40% ------------------------------------------- do III----------------------

Jeśli inwalidztwo jest w związku ze służbą to podnosi się o kwotę10% podstawy

*RENTA RODZINNA ( przysługuje):

a) członkom rodziny żołnierza zmarłego lub zaginionego w czasie pełnienia służby

b) żołnierza zmarłego w ciągu 18 miesięcy lub 3 lat od zwolnienia ze służby, jeśli śmierć powstała w związku ze służbą

c) członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty wojskowego

Taka renta jak w systemie ubezpieczeń społecznych.

Finansowanie i administrowanie - ustalenie prawa- wojskowy organ emerytalny

^

świadczenie z budżetu państwa

Waloryzacja świadczenia jest dokonywana przy waloryzacji uposażeń wojskowych

Ad.b) sędziowie i prokuratorzy
ustawa dnia 27.07.2001- prawo o ustroju sądów powszechnych Dz. U nr 98 poz. 1070

Art.69-74, 91, 94 a i b, 100

System jest inny- emerytura mundurowa,- tam przysługuje bez względu na wiek( staż 15 lat i zwolnienie) tutaj wiek jest.

Nie ma pojęcia emerytury/ renty- z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego przechodzi on „w stan spoczynku”- „ sędzia w stanie spoczynku”

Ma nadal tytuł sędziego

Wynagrodzenie= w stanie spoczynku

Przesłanki:

- wiek 65K, M

- przejście w stan spoczynku- nie zależy od stażu Krajowa Rada Sądownictwa- na wniosek sędziego wyraża zgodę na dalszy stan do 70 lat- wówczas jest mowa o przejściu w stan spoczynku z urzędu

„wcześniejsze przejście w stan spoczynku”- zależy od wieku, od okresu służby- sędzia lub prokurator- wiek jest zróżnicowany- 55K 60M 25K 30M

^

Z powodu wieku, przyczyną może być utrata sił lub choroba- sędzia przenosi się w stan spoczynku( na wniosek sędziego lub właściwego kolegium sądowego)

WARUNEK: uznanie sędziego za niezdolnego do pełnienia obowiązków

Orzecznictwo- lekarze orzecznicy ZUS- odwołanie w ramach ZUS do Komisji Lekarskiej ZUS.

Przeniesienie- tez z upływem 1 roku przepisy w pełnieniu obowiązków sędziego.

^

Po nim sędzia ma prawo do powrotu na poprzednie stanowisko

Wysokość świadczenia- jest jednolita bez względu na przepis przejścia w stan spoczynku 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatkowo na ostatnio zajmowanym stanowisku

^ wyj.

W skutek reorganizacji i sadownictwa- zm. okręgów sądowych- do ukończenia 65 lat przez niego, przysługuje mu uposażenie.

Waloryzacja świadczenia- stosownie do zmiany wynagrodzenia zasadniczych sędzió czynnych zawodowo.

* RENTA RODZINNA-= uposażenie rodzinne, przysługuje członkom rodziny sędziego lub sędziego w stanie spoczynku w razie śmierci.

- zasady analogiczne do wynagrodzenia społecznego- różnica istnieje w podstawie wysokości.

^ stanowi uposażenie otrzymywane na ostatnio zajmowanym stanowisku gdy dot. to sędziego czynnego zawodowo lub w stanie spoczynku gdy uposażenie w stanie spoczynku( 80, 90 i 95 % uposażenia podstawy)

Prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci- wypadek przy pracy lub choroby zawodowej

POMOC SPOŁECZNA

Ustawa a 12.03.2004 o pomocy społecznej Dz. U. Nr 64 poz. 593

Def.- instytut polityki społecznej państwa mający na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia sytuacji życiowych trudnych których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne zasoby i możliwości

Podmiotem tej pomocy jest nie tylko osoba fizyczna ale też rodzina.

ZASADY:

1. wielość podmiotów realizujących zadania z pomocy społecznej- art2&2

- jest realizowana przez: jednostki samorządu terytorialnego, organy adm. Rządowej, inne instytucje( organizacje społeczne, Kościoły i związki wyznaniowe i organizacje pozarządowe, osoby fizyczne i prawne)

Art16-23

Wszystkie szczeble samorządu realizują zadania, ale gminy najwięcej- tzw. Zadania własne finansowane ze środków z budżetu gminy i zadania zlecone przez administrację rządową np. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych i okresowych, przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne.

Powiat - organizuje opiekę w rodzinach zastępczych, pomoc uchodźcom-jako zadania zlecone.

Województwo między samorządem wojewódzkim a wojewodą- jako zadania własne- rozpoznawanie przyczyn ubóstwa i opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej, do zadań wojewody należy prowadzenie rejestru

Minister Pracy i Polityki socjalnej- koordynuje politykę społeczną na obszarze kraju.

2. Zasada zaspokajania niezbędnych potrzeb osób i rodzin art.3&2 określa granicę godności ludzkiej, te świadczenia mają umożliwić egzystencję na poziomie ludzkiej godności

3. Zasada dostosowania formy i rozmiaru świadczeń do sytuacji danej osoby

Art.3&3

Rodzaje świadczeń z pomocy społecznej

- o charakterze pieniężnym

- o charakterze rzeczowym

Priorytet mają świadczenia rzeczowe

Do świadczeń pieniężnych zaliczamy:

- zasiłek stały

- zasiłek okresowy

- zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy

- zasiłek i pożyczki na ekonomiczne usamodzielnienie się

- pomoc dla rodzin zastępczych

-pomoc na usamodzielnienie się i kontynuowanie nauki

-świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego

Do świadczeń o charakterze rzeczowym zaliczamy:

- prace socjalne

- bilet kredytowany

- składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

- pomoc rzeczowa na ekonomiczne usamodzielnienie się

- sprawienie pogrzebu

- poradnictwo specjalistyczne

- interwencja kryzysowa

- schronienie i posiłek

- niezbędne ubranie

- usługi opiekuńcze

- mieszkanie chronione

- pobyt i usługi w domu pomocy społecznej

- opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo wychowawczej

- pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych

- szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna

4. współdziałania osób korzystających z pomocy społecznej w realizacji zadań

art.4 a rozwinięcie w art.11- skutki prawne braku współdziałania z pomocy społeczne można zastosować:

- ograniczenie świadczenia

- odmówić przyznania świadczenia

- zdecydować o zastąpieniu świadczenia pieniężnego rzeczowym

- wstrzymać wypłatę świadczenia

5. pomoc w granicach możliwości finansowych pomocy społecznej art3&4- w razie braku finansów przez organ może on odmówić udzielenia świadczenia, jego zakres także można ograniczyć.

6. Terytorialności- zakres podmiotowy

1. przesłanki nabycia prawa:

I kryterium obywatelstwa

II kryterium zamieszkiwania

III kryterium pobytu- nie podlegają zasadom eksportu świadczenia w ramach UE

*Obywatelstwo- obywatele RP, podmioty uprawnione do korzystania z pomocy i obywatele państw członkowskich UE oraz wolnego obszaru gospodarczego.

- cudzoziemcy którzy mają w Polsce miejsce zamieszkania i pobytu na podstawie legalnego bytu prawnego.

2. ryzyko socjalne- system pomocy nie jest objęty Konwencją 102

- ubóstwo

-sierodztwo

- niezdolność

- bezrobocie

- niepełnosprawność

- długotrwałą lub ciężka choroba

- przemoc w rodzinie

- potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność

- bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i domowych

- brak umiejętności przystosowania się do życia przez młodzież

- trudności w integracji uchodźców

- trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

- alkoholizm lub narkomania

- zdarzenia losowe i sytuacja kryzysowa

- klęska żywiołowa lub ekologiczna

To jest katalog przykładowy art.7, mogą być też inne okoliczności

3. kryterium dochodowe

- dla osób samodzielnie gospodarujących- 461 zł

- dla osoby w rodzinie- 316 zł

- dla rodziny- suma kryterium dochodowego na osobę w rodzinie* liczba członków rodziny- jak nie przekroczy 316 zł to wówczas może otrzymać

Te świadczenia podlegają weryfikacji- jak świadczenia rodzinne- co 3 lata, tyle, że tutaj podstawą są wyniki badania kryterium wsparcia socjalnego- badania przeprowadza Instytut Pracy i Polityki Socjalnej

RM przekazuje w terminie do 15 maja roku kalendarzowego, propozycję ustalenia nowych kryteriów dochodowych- przekazuje je Komisji 3stronnej do spraw gospodarczych- ma 1 miesiąc na to by uzgodnić nowe kryterium dochodowe- jak tego nie robi to RM ustala nowe kryterium dochodowe w drodze rozporządzenia- obowiązuje od 01.10 danego roku kalendarzowego.

ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE:

1. zasiłek stały z pomocy społecznej( przesłanki):

- pełnoletniość uprawnionej osoby

- całkowita niezdolność do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności

-spełnienie kryterium dochodowego- osobom pełnoletnim lub rodzinie

Wysokość oblicza się odejmując kryterium dochodowe od kwoty kryterium dochodowego- różnica- nie może być niższe niż 30 zł miesięcznie

Przesłanki negatywne:

- jak otrzymuje rentę socjalną

- świadczenie pielęgnacyjne

- dodatki z tytułu samodzielnego wychowywania dziecka

b) zasiłek okresowy- warunek: długotrwała choroba, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczenia z innych systemów zabezpieczeń społecznych

warunek dochodowy:

Wysokość oblicza się odejmując kryterium dochodowe a dochód osoby lub rodziny

Max. 418 zł, min. 50% różnicy między kryterium dochodowe a dochodem(osoby lub rodziny)

Kwotowo- nie może być niższe niż 20 zł miesięcznie.

Okres na który przyznaje się zasiłek stosowanie do okoliczności- organ pomocy społecznej- zależy od przyczyn przyznania zasiłku.

c) zasiłek celowy- w celu zaspokojenia niezbędnej pomocy życiowej:

- pokrycie kosztów zakupu żywności

- leków i leczenia

-opłat, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku dziennego

- remontów mieszkań i kosztów pogrzebu

Osoby co nie mają prawa do świadczeń zdrowotnych z NFZ- zasiłek na pokrycie kosztów otrzymania leczenia

Mamy 2 kategorie osób uprawnionych do świadczenia:

- ubezpieczone

- osoby, które nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu, a jedynie nie są w stanie z własnych środków pokryć koszty pomocy leczniczej- prawo do świadczeń zdrowotnych w drodze DA stwierdza organ pomocy społecznej- decyzja ta jest ważna przez 30 dni- ze środków budżetu państwa

Może być przyznawany osobom, co poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej czy ekonomicznej.

Ustawa ma określać zasady przyznawania zasiłku celowego- nie ma kryterium dochodowego

4. składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe- osoba rezygnująca z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny

Podstawa obliczenia wysokości- stanowi kwota kryterium dochodowego.

Finansuje organ pomocy społecznej odliczając od kryterium dochodowego.

Warunkiem jest -

• nieprzekraczalnie kwoty 150% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie

• osoby podlegające , które nie są uprawnione do renty czy emerytury, brak emerytury lub renty osoby nad którą sprawowana jest opieka .

Przesłanki negatywne:

- jeśli osoba ukończyła 50 lat i ma krótki okres składkowy i nieskładkowy poniżej 10 lat

- osobie co osiągnęła wymagany okres składkowy i nieskłądkowy do nabycia prawa do emerytury i renty- 20K, 25M

e) pomoc pieniężna lub rzeczowa w celu ekonomicznego usamodzielnienia się:

- forma pieniężna- jednorazowy zasiłek celowy lub nieo% pożyczki- umorzenie w całości lub części pożyczki

- forma rzeczowa- udostępnienie maszyn i narzędzi pracy- dot. osób n niepełnosprawnych

^

inne formy świadczeń rzeczowych :

- prace socjalne- poprawa funkcjonowania osób lub rodzin w ich środowisku społecznym, poradnictwo psychologiczne i rodzinne

- interwencja kryzysowa- zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin, będących w stanie kryzysowym- specjalistyczna pomoc psychologiczna, poradnictwo socjalne lub prawne, schronienie na okres do 3 miesięcy - dot. matek z dziećmi

- indywidualny program wychodzenia z bezdomności- udział w realizacji daje bezdomnym prawo do składki na ubezpieczenia zdrowotne finansowane przez ośrodek pomocy społecznej

*RENTA SOCJALNA

- ustawa z dnia 27.06.2003 o rencie socjalnej

- było kiedyś świadczeniem, które uregulowane było w ustawie o pomocy społecznej- nie było wątpliwości co do charakteru prawnego tego świadczenia.

był charakter roszczeniowy- konstrukcja prawa podmiotowego- obiektywne przesłanki na drodze sądowej, stosowano do niej kryterium dochodowe

- wyłączona z ustawy i unormowana w odrębnej ustawie, zrezygnowano z kryterium dochodowego -należy już traktować jako świadczenie zaopatrzeniowe.

OBECNIE

Przesłanki nabycia prawa:

I - obywatelstwo polskie

- przebywania na terytorium RP i zamieszkiwanie

^ wyj. dot. obywateli innych państw

- cudzoziemców co przybywają legalnie na terytorium RP

- obywatelstwo państw członkowskich UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego

II dot. ryzyka socjalnego, przed którym świadczenie chroni uprawnionego

- ryzyko niezdolności do pracy całkowitej z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie nie podlegania ubezpieczeniu rentowemu

Przysługuje od momentu pełnoletniości

Mamy 3 okresy niezdolności:

- przed osiągnięciem pełnoletniości

- w pózniejszym wieku pod warunkiem, ze powstała w okresie nauki w szkole lub szkole wyższej do ukończenia 25 lat

- w okresie studiów doktoranckich lub aspirantura naukowa

RYZYKO NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Orzeka o całkowitej niezdolności do pracy- jak orzeka w sprawach rentowych- stwierdza lekarz orzecznik ZUS w I instancji, stosuje się przepisy weryfikowane przez Komisję Lekarską ZUS, orzeka orzecznika lub Komisji- organ rentowy ZUS daje lub odmawia przydziału takiej rentowy.

Wysokość renty socjalnej- są takiej samej wysokości dla wszystkich osób uprawnionych.

Świadczenia mają charakter zryczałtowany

Wysokość= 84% kwoty najmniejszej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z FUS

^

Podstawa jest waloryzowana okresowo jak świadczenie z FUS-u

Przesłanki negatywne:

I

- osoby uprawnione do świadczenia emerytalno- rentowego czy ubezpieczenia społecznego czy zaopatrzenie społecznie.

- osoby uprawnione do zasiłku przedemerytalnego i świadczeń przedemerytalnych

II

-osoby tymczasowo aresztowane lub pozbawione wolności

Przysługują osobom uprawnionym do renty rodzinnej- uprawniony może pobierać oba świadczenia.

Jak wysokość obu świadczeń przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, wysokość renty socjalnej ulega zmniejszeniu do kwoty dającej w sumie 200% kwoty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

*ZAWIESZALNOŚĆ PRAWA DO RENTY SOCJALNEJ

^

-osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu z tytułu działalności podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.

- osiągnięcie innych przychodów objętych podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

^ osiągnięcie przychodów z innych żrodeł wzrasta o 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Finansowanie następuje środków z budżetu państwa., natomiast wypłata świadczenia- przez ZUS

DRUGIE OGRANICZENIE PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH ZAOPATRZENIA SPOŁECZNEGO

* FUNKCJONARIUSZE PUBLICZNI

Dz. U 2004r nr 8 poz.66

3. żołnierze zawodowi- 10.12.1993- o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin

18.02.1994( dotyczy mundurowych funkcjonariuszy) o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy: policji, ABW, AW Dz. U. 2004r. nr8 poz. 67

4. sędziowie i prokuratorzy.

AD a) Mamy tu dwa rodzaje świadczeń:

-pieniężne- emerytura wojskowa, wojskowa renta inwalidzka, wojskowa renta rodzinna, dodatki do emerytury lub renty, zasiłek pogrzebowy

- rzeczowe- świadczenia socjalne, prawo do umieszczenia w domu emeryta wojskowego

OGÓLNE ZASADY

- podstawa obliczania świadczenia- uposażenie należne żołnierzowi w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej

*EMERYTURA WOJSKOWA- przysługuje żołnierzowi zawodowemu ,który spełnia warunki:

- zwolniony ze służby

- posiada co najmniej 15 letni okres służby wojskowej w wojsku polskim - też w innych formacjach mundurowych- te okresy również się wlicza

Wysokość świadczenia emerytalnego- osoba co spełnia warunek 15 lat służby, ma emeryturę w wysokości 40% podstawy jej wymiaru 15 lat służby powiększona o:

5. 2,6% podstawy za każdy kolejny rok służby

6. 2,6 % podstawy o okresy składkowe poprzedzające rozpoczęcie służby w wymiarze max 3 lat

^

7. potem kolejne lata składkowe podnoszą jego emeryturę o 1,3% podstawy

8. lata nieskładkowe powiększone o 0,7% podstawy wymiaru świadczenia

Szczególnie jest traktowana osoba, która pełniła służbę w szczególnych warunkach- wysokość emerytury wzrasta o 2% za każdy rok służby:

- w czasie służby na samolotach nadokrętowych

-okręty podwodne

- nurków i płetwonurków

- przy zwalczaniu terroryzmu

wysokość wzrasta o 1% :

- służba na pozostałych samolotach i śmigłowcach

- wodne jednostki pływające

- skoki spadochronowe i saperzy

- służba wywiadowcza za granicą

- służba w oddziałach specjalnych

Działania wojenne lub na froncie- za każdy miesiąc takiej służby, następuje wzrost emerytury o 0,5%

Wzrost emerytury z tytułu inwalidztwa w związku ze służbą- wzrost o 15%

Max wysokość emerytury wojskowej= 75% podstawy jej wymiaru.

Gwarancja wypłaty najniższej emerytury lub renty= najniższa emerytura lub renta z FUS

*RENTA INWALIDZKA

- w zaopatrzeniach emerytalno/ rentowych służb mundurowych ta nazwa nie jest przypadkowa

( w ubezpieczeniu społecznym to jest niezdolność do pracy)

Przesłanki:

- zwolnienie z zawodowej służby wojskowej

- inwalidztwo w skutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu

- dot. daty powstania - w okresie służby:

a) w okresie 18 miesięcy od zakończenia służby, jeśli jest następstwem urazów lub chorób powstałych w czasie służby

b) 3lata od zakończenia służby wojskowej, jeśli inwalidztwo jest następstwem wypadku w związku ze służbą, lub choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej

INWALIDZTWO- stałe lub długotrwałe naruszenie sprawności organizmu- o ch. Biotycznym- konsekwencją tego jest cecha o ch. ekonomicznym- inwalidztwo a nie niezdolność do pracy

Mamy 3 grupy inwalidzkie( dot. osób całkowicie niezdolnej do służby)- stopnie uzależnione są od stopnia niezdolności:

4. osoby całkowicie niezdolne do pracy

5. osoby częściowo niezdolne do pracy

6. osoby zdolne do pracy

Orzecznictwo- wojskowe komisje lekarskie- orzekają nie tylko o inwalidztwie ale o związku inwalidztwa ze służbą- o niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, o zdolności do służby wojskowej

Postępowanie jest dwuinstancyjne- odwołanie do wojskowej komisji lekarskiej wyższego szczebla.

Inwalidztwo jest orzekane na czas nieokreślony, podlegają postępowaniu weryfikacyjnemu- osoba ma obowiązek poddaniu się badaniom kontrolnym- takie postępowanie przeprowadza się po 3 latach od wydania orzeczenia o inwalidztwie a po raz kolejny po upływie kolejnych 5 lat

Wysokość rent inwalidzkich- zależy od podstawy wynagrodzenia- uposażenie na ostatnim stanowisku :

80% podstawy dla okresów zaliczanych do I grupy inwalidzkiej

70% -------------------------------------------do II ----------------------

40% ------------------------------------------- do III----------------------

Jeśli inwalidztwo jest w związku ze służbą to podnosi się o kwotę10% podstawy

*RENTA RODZINNA ( przysługuje):

a) członkom rodziny żołnierza zmarłego lub zaginionego w czasie pełnienia służby

b) żołnierza zmarłego w ciągu 18 miesięcy lub 3 lat od zwolnienia ze służby, jeśli śmierć powstała w związku ze służbą

c) członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty wojskowego

Taka renta jak w systemie ubezpieczeń społecznych.

Finansowanie i administrowanie - ustalenie prawa- wojskowy organ emerytalny

^

świadczenie z budżetu państwa

Waloryzacja świadczenia jest dokonywana przy waloryzacji uposażeń wojskowych

Ad.b) sędziowie i prokuratorzy
ustawa dnia 27.07.2001- prawo o ustroju sądów powszechnych Dz. U nr 98 poz. 1070

Art.69-74, 91, 94 a i b, 100

System jest inny- emerytura mundurowa,- tam przysługuje bez względu na wiek( staż 15 lat i zwolnienie) tutaj wiek jest.

Nie ma pojęcia emerytury/ renty- z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego przechodzi on „w stan spoczynku”- „ sędzia w stanie spoczynku”

Ma nadal tytuł sędziego

Wynagrodzenie= w stanie spoczynku

Przesłanki:

- wiek 65K, M

- przejście w stan spoczynku- nie zależy od stażu Krajowa Rada Sądownictwa- na wniosek sędziego wyraża zgodę na dalszy stan do 70 lat- wówczas jest mowa o przejściu w stan spoczynku z urzędu

„wcześniejsze przejście w stan spoczynku”- zależy od wieku, od okresu służby- sędzia lub prokurator- wiek jest zróżnicowany- 55K 60M 25K 30M

^

Z powodu wieku, przyczyną może być utrata sił lub choroba- sędzia przenosi się w stan spoczynku( na wniosek sędziego lub właściwego kolegium sądowego)

WARUNEK: uznanie sędziego za niezdolnego do pełnienia obowiązków

Orzecznictwo- lekarze orzecznicy ZUS- odwołanie w ramach ZUS do Komisji Lekarskiej ZUS.

Przeniesienie- tez z upływem 1 roku przepisy w pełnieniu obowiązków sędziego.

^

Po nim sędzia ma prawo do powrotu na poprzednie stanowisko

Wysokość świadczenia- jest jednolita bez względu na przepis przejścia w stan spoczynku 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatkowo na ostatnio zajmowanym stanowisku

^ wyj.

W skutek reorganizacji i sadownictwa- zm. okręgów sądowych- do ukończenia 65 lat przez niego, przysługuje mu uposażenie.

Waloryzacja świadczenia- stosownie do zmiany wynagrodzenia zasadniczych sędzió czynnych zawodowo.

* RENTA RODZINNA-= uposażenie rodzinne, przysługuje członkom rodziny sędziego lub sędziego w stanie spoczynku w razie śmierci.

- zasady analogiczne do wynagrodzenia społecznego- różnica istnieje w podstawie wysokości.

^ stanowi uposażenie otrzymywane na ostatnio zajmowanym stanowisku gdy dot. to sędziego czynnego zawodowo lub w stanie spoczynku gdy uposażenie w stanie spoczynku( 80, 90 i 95 % uposażenia podstawy)

Prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci- wypadek przy pracy lub choroby zawodowej

1

---