POJĘCIE DEMOKRACJI W SENSIE POLITYCZNYM I PRAWNYM . PLURALIZM SPOŁECZNY I GODPODARCZY.
Pluralizm społeczny – w życiu społecznym jest to taka sytuacja w funkcjonowaniu państwa lub innej organizacji, gdy różne grupy mają prawo wyrażać swoje interesy, w tym zwłaszcza mieć udział w sprawowaniu władzy. Pluralizm zakłada poszanowanie zróżnicowań społecznych i kulturowych i uznanie równości poglądów. Pluralizm kulturowy dotyczy świadomego wysiłku grup mniejszościowych celem podtrzymania własnej etniczności. Mniejszość jednocześnie pracuje na uzyskanie politycznego i ekonomicznego wpływu w społeczeństwie dominującym. Pluralizm jest kategorią trwałego występowania kilku kategorii kulturowych w społeczeństwie, z połączeniem z akceptacją ze strony grupy większościowej oraz równością grup mniejszościowych.
Demokracja -ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli)[2]. Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna. Gwarantem istnienia demokracji parlamentarnej jest konstytucja
Demokratyczne systemy polityczne-Państwo demokratyczne to państwo rządzone przez prawo (obowiązujące prawo wiąże wszystkie podmioty, zarówno rządzących jak również rządzeni - ta zasada nosi nazwę legalizmu), w którym istnieje nieskrępowana możliwość uczestnictwa obywateli w kreowaniu władzy publicznej oraz istnieją realne formy kontroli tej władzy. Sądy konstytucyjne i administracyjne, rzecznik praw obywatelskich i dziecka rozstrzygają spory pomiędzy obywatelem a państwem. Państwo demokratyczne funkcjonuje na czterech głównych zasadach. Pierwsza z nich, to zasada suwerenności narodu. Lud w danym państwie ma władzę najwyższą lub inaczej nazywana pierwotną, naród sprawuje władzę bezpośrednio (podejmuje decyzje podczas uczestnictwa w referendum, plebiscytach. Ludowa inicjatywa ustawodawcza-naród może zgłosić projekt ustawy w danej dziedzinie, veto ludowe-parlament ustala ustawę i oczekuje jakiś określony czas, jeżeli w ciągu tych dni nie ma inicjatywy głosowania ludowego nad ustawą to ustawa przechodzi, jeśli w ciągu tego czasu grupa 50000 obywateli zgłosi sprzeciw to następuje referendum nad ustawą, przykład Szwajcarii. W Polsce gdy uchwala się ustawę w sprawie zmiany konstytucji to może być ustanowione referendum w sprawie zmiany tej ustawy, ale na wniosek prezydenta, Sejmu lub Senatu) lub pośrednio (wybiera przedstawicieli Sejmu którzy sprawują za niego władzę). Drugą jest zasada konstytucjonalizmu jest to inaczej zasada prymatu konstytucji w systemie źródeł prawa, konstytucja jest zawsze uznawana za najwyższy akt normatywny w państwie, wszystkie ustawy i inne akty prawne muszą być zgodne z konstytucją. Trzecią jest pluralizm polityczny, który nie będzie się poszerzał jeśli nie będzie włączana w to telewizja, radio i inne środki masowego przekazu. Składa się z wielopartyjności, wolnych mediów i wolności tworzenia różnorodnych partii politycznych i ruchów społecznych. Ostatnią jest zasada podziału władzy. Według Monteskiusza władza w państwie dzieli się na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Teoretykami tej zasady byli również John Locke i Constant. Do głównych zasad demokracji dodać należy, że wola większości musi być przy poszanowaniu praw mniejszości, należy zapewnić pięcioprzymiotnikowe wybory i zabezpieczyć katalog praw i wolności człowieka i obywatela. Dzielą się one na: polityczne i osobiste, ekonomiczne i kulturalne oraz na prawa kolektywne.
Demokratyczne państwo prawne: prawo reguluje i obowiązuje wszystkich ludzi i organy władzy (normy abstrakcyjne) + wola społeczeństwa. Tylko władza ustawodawcza kształtuje system prawny.
Organy Administracji nie mogą wykonywać innych czynności niż czynności prawne (polityczne). Wskazuje się na działalność reglamentacyjną (dzielenie dóbr) oraz świadczącą (regulowanie sposobu korzystania z tych dóbr). Administracja zajmuję się też konkretyzacją prawa(administracja decyzyjna). Jest skierowana na ochronę interesu publicznego lub konkretnej osoby. Pełni również funkcje właścicielskie – wykonuje uprawnienia skarbu państwa (s.p. jest osobą prawną – prawa prywatnego).
Zasada legalności działania administracji:
- administracja może działać tylko na podstawie przepisów prawa art. 7 Konstytucji RP.
- administracja może działać tylko w granicach prawa (w przepisach muszą się znaleźć środki pozwalające na osiągnięcie jej celu lub zadania).
Administracja mieści się w zasadzie legalizmu.
Dodatkowa cecha państwa prawnego: pojęcie publicznych praw podmiotowych:
Każda jednostka ma prawo oczekiwać i wiedzieć, jakie środki mogą zostać przedsięwzięte w określonej sytuacji.
Źródła prawa administracyjnego:
- nadrzędne źródło prawa: Ratyfikowane umowy międzynarodowe Konstytucja (muszą być wzajemnie zgodne).
- akty powszechnie obowiązujące: Ustawy, Rozporządzenia + Uchwały i Zarządzenia jako szczególne źródło prawa administracyjnego, interia administracji (prawo wewnętrzne), nie może być źródłem podejmowania czynności na zewnątrz. Np. Rządowe wiążą tylko adm. Rządową, nie wiążą samorządowej.
- akty prawa miejscowego: powszechnie obowiązujące na określonym terytorium art. 94 Konstytucji RP. Wydawane są przez organy:
gminne: Rada Gminy (organ stanowiący i kontrolny); wójt; - Rada Miejska; Prezydent(Burmistrz);
powiatowe: rada powiatu; zarząd powiatu(przewodniczący – starosta);
wojewódzkie: sejmik województwa, zarząd województwa
rządowe: np. wojewoda
- orzecznictwo NSA jako quasi-źródło prawa administracyjnego.
normy branżowe – wtedy gry dopuszczają to przepisy;
Podział źródeł prawa: a) prawo wewnętrzne; b: prawo zewnętrzne - pow. obowiązujące
Stanowienie prawa jest to prawotwórstwo w sensie ścisłym (tych aktów, które dopuszcza konstytucja).
Stosowanie prawa – wydawanie aktów administracyjnych opartych o akty stanowienia prawa.
Decentralizacja – przeniesienia zadań na organy administracji, wobec których nie występuje podporządkowanie hierarchiczne względem siebie (osobowe -nominacje i rzeczowe –finanse)
Posiadają samodzielność wykonywaniu powierzonych im zadań. Kryterium wykonywania zadań dokonywane jest przez kontrolę legalności (organ nadzoru). Przekazanie kompetencji następuje w drodze ustaw, ma charakter względnie trwały.
Centralizacja – Skupienie zadań w organie najwyższym, który ma prawo je wykonywać lub powierzyć.
Dekoncentracja – przenoszenie wykonywania zadań w ramach jednego podmiotu na podmioty niższe(bliższe obywatelowi) np. gmina sołectwo (sołtys, zebranie wiejskie) – jednostka pomocnicza gminy. Wewnętrzna w ramach jednego urzędu np. wojewoda pracownicy.
konstytucja zawsze w znaczeniu formalnym
mechanizmy ochrony konstytucji
towarzyszy mu przyjęcie idei podziału władzy
demokratyczny system stanowienia prawa
istnienie prawnej regulacji stosunków między państwem a obywatelami (określane przez podstawowe prawa i wolności jednostki)
zasada równości wszystkich wobec prawa
hierarchiczny system źródeł prawa (konstytucja, ustawy, rozporządzania)
istnienie rozbudowanego systemu gwarancji przestrzegania prawa przez organy władzy publicznej (chodzi o to aby te gwarancje przestrzegane były w procesie stanowienia i stosowania prawa, niezawisłość sędziowska, a także musi istnieć odpowiedzialność organów władzy publicznej za szkody wyrządzone obywatelom)
respektowanie norm prawa międzynarodowego
zakaz działania prawa wstecz
zasada zaufania obywateli do państwa - nakaz traktowania przez organy państwowe obywateli lojalnie i zgodnie z zachowaniem reguł uczciwości
zasada pewności prawnej - jawność, stabilność i jasność prawa.
zasada ochrony praw słusznie nabytych - uzyskane raz prawo nie może być odebrane lub w niekorzystny sposób zmodyfikowane
zasada proporcjonalności - nakazuje by środki zastosowane do osiągnięcia założonego przez prawodawcę celu były do tego celu proporcjonalne. Zasada ta też zakazuje nadmiernej ingerencji ustawodawcy w prawa i wolności jednostki
zagwarantowanie prawa obywatela do sądu.
<BRAKUJE PLURALIZMU GOPODARCZEGO>!!!