z CHÓW I HODOWLA KONI(1)


WYKŁAD 4
ŻYWIENIE KONI

Skrobia jest wchłaniana i wykorzystywana do:

  1. po utlenieniu - do wytworzenia ATP

  2. do magazynowania energii w postaci glikogenu mięśniowego

  3. glikogenu wątrobowego

  4. tłuszczu ciała

  5. resynteza glikogenu po dużym wysiłku u koni trwa 48-72 godzin

Włókno poza dostarczeniem energii jest konieczne w żywieniu koni do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego, ponieważ:

  1. zmusza konia do dokładnego pogryzienia pokarmu

  2. wzmaga perystaltykę jelit

  3. tworzy właściwą strukturę treści pokarmowej w jelicie cienkim

  4. zwiększa objętość przewodu pokarmowego, co podwyższa jelitowe zasoby wody w ilości 1-5ml/g włókna oraz elektrolitów

Udział włókna w dawce pokarmowej powinien wynosić:

  1. minimalny 14-15%

  2. optymalny 16-18%

  3. przy małym obciążeniu pracą 20-22%

  4. przy utrzymaniu stajennym minimalna dawna pasz objętościowych suchych nie powinna być niższa jak 1kg/100kg masy ciała

Możliwości kompozycji energii KJ/g i wydajności energii wykorzystanej w jelicie grubym w zależności od składu LKT wynikającego z udziału włókna w dawce według Vermoral i Rosset (1996)

Włókno %

5

10

15

20

25

30

35

Kwas octowy

60

62

65

68

70

73

76

Kwas propionowy

25

24

21

19

18

16

14

Kwas masłowy

15

14

14

13

12

11

10

Energia (kJ/g)

18,29

18,16

17,91

17,7

17,49

17,24

17,00

Wykorzystanie w %

68,0

67,5

66,6

65,8

65,3

64,5

63,6

Tłuszcz

Zalety stosowania dodatku tłuszczu dla koni to:

  1. wysoka wartość energetyczna

  2. w warunkach tlenowych oszczędzanie glikogenu

  3. mniejsza produkcja ciepła

  4. mniejszy spadek poziomu cukru we krwi po wysiłku

  5. zmniejsza niebezpieczeństwo wystąpienia mięśniochwatu

Dodatek tłuszczu od 3 do 6%, maksymalny do 10%.

Oszacowanie ilości aminokwasów wchłanianych w jelitach z różnych pasz (w g/kg suchej masy) według Tisserand i Martin-Rosset (1996)

Pasze

Jelito cienkie

Jelito grube

Razem

Białko właściwe w g

Rzeczywista strawność w %

AIAA w g

Białko właściwe w g

Rzeczywista strawność w %

AIAA w g

MADC g

Białko og. str. g

Treściwe

171

0,85

145

26

0,90

2

147

148

Młoda trawa

162

0,70

113

49

0,80

4

117

128

Jęczmień

105

0,85

89

16

0,90

1

90

90

Siano z traw

99

0,50

50

49

0,75

4

54

65

Kiszonka z traw

82

0,50

41

41

0,75

3

44

65

MADC (Matières azotés digestibles cheval) - białko przyswajalne przez konie

MADC = białko og. str. x k

k

Rodzaj paszy

1,00

pasze treściwe

0,90

pasze zielone

0,85

siana i susze

0,80

słomy i inne z dużą zawartością ligniny

0,70

Dobre kiszonki z traw

Nadmiar białka może powodować:

  1. dodatkowe obciążenie wątroby i nerek w wyniku dezaminacji

  2. zwiększony poziom mocznika we krwi

  3. zwiększona produkcja ciepła prowadzi do zaburzeń w termoregulacji

  4. przy nadmiarze białka wzrasta pobieranie wody

  5. zwiększenie ilości metabolitów powstających z rozkładu białka (amoniak, siarkowodór, merkaptany, tioalkohole i biogenne aminy) które są niekorzystne dla zdrowia i mogą powodować ochwaty

Zawartość składników mineralnych w pocie wg Harris (2000)

Pierwiastek

Zawartość w g/l

sód

3,1

potas

1,6

chlor

5,5

wapń

0,12

magnez

0,05

fosfor

<10mg/l

Zapotrzebowanie na elektrolity g/dzień w zależności od ilości wydzielanego potu Pagan (2000)

Pierwiastek

Odpoczynek

Wydzielanie potu dziennie

5 litrów

10 litrów

25 litrów

40 litrów

Sód

10

27

43

93

142

Chlor

10

41

71

163

254

Potas

25

34

43

70

97

Magnez

10

12

13

19

24

Koń może wydzielać do 7% potu w stosunku do masy ciała.

Równowaga kationowo-anionowa (RKA)

Pomiędzy jonami Ca2+, K+, Mg2+, Na+, Cl-, HCO3-, SO42-, PO43-.

Wydalanie w moczu Ca i Cl informuje o zmianach RKA.

W przypadku nadmiaru fosforu następuje obniżenie lub ujemna wartość RKA.

Makroelementy

Wapń (Ca) i fosfor (P)

Nadmiar wapnia może powodować:

- pogorszenie przyswajalności P, Mg, Mn i Fe

- anomalie w rozwoju kości kończyn (nadmiar Ca i energii), występowanie ortopedycznych schorzeń wieku rozwojowego

- potęguje go nadmiar K

Zaburzenia w gospodarce wapniowo fosforowej:

- niedobory tych pierwiastków

- niewłaściwym ich stosunkiem w dawce

- stosunek Ca:P nie powinien być niższy niż 1,1:1 oraz wyższy niż 3:1. Prawidłowy stosunek Ca:P powinien wynosić od 1,5 do 1,9:1.

- niedoborem witaminy D

- stresem powodowanym intensywnym treningiem i strarami (wydalanie Ca)

Ca - zapotrzebowanie 4 do 5 gramów/100 kg m.c.

P - zapotrzebowanie 3 gramy/100 kg m.c.

Mikroelementy

Żelazo (Fe)

Nadmiar Fe może powodować zakłócenia w wykorzystaniu P.

Zapotrzebowanie

- konie dorosłe - 40 mg/kg sm dawki

- źrebięta - 80-100 mg/kg sm dawki

Miedź (Cu)

Bierze udział w:

- utrzymaniu elastyczności tkanki łącznej

- wspomaga syntezę hemoglobiny i dojrzewanie erytrocytów

- detoksykację nadtlenków

- przyswajalność Cu jest odwrotnie skorelowana z jej zawartością

- wychodzi w interakcje z Mo, Ca, Cd, S, Fe, P, Co i Mn

Objawami niedoboru Cu są:

- zmniejszenie tempa wzrostu

- zmiana wyglądu okrywy włosowej (depigmentacja)

- zaburzenia kostne (zgrubienia stawów, złamania, wady postaw)

- występowanie ortopedycznych schorzeń wieku rozwojowego

- zwiększona wrażliwość na infekcje oraz anemia

Zapotrzebowanie 10mg/kg sm dawki.

Cynk (Zn)

- najwięcej Zn zawierają skóra i włosy

- wpływa na koncentrację plemników i ich ruchliwość

- chroni jądra przed wpływem kadmu

- antagonistami cynku są: Ca, Mg, Cu, Cd, Ni, P i fityna

Objawami niedoboru Zn u koni są:

- uszkodzenia skóry, naskórka i wypadanie sierści

- zmiany w kopytach, źle gojące się rany

- występowanie ortopedycznych schorzeń wieku rozwojowego

- zahamowanie wzrostu

- u klaczy zaburzenia cyklu płciowego i owulacji

- u ogierów pogorszenie jakości nasienia

Zapotrzebowanie 40-45mg/kg sm dawki.

Mangan (Mn)

- jest niezbędny do prawidłowego formowania kości

- niedobory prowadzą do zgrubienia pęcin i stawów

- skrócenia kończyn oraz kulawizn

- pogorszenie wyników rozrodu

Zapotrzebowanie 40mg/kg sm dawki.

Jod (J)

- niedobór jodu hamuje wytwarzanie tyroksyny co powoduje:

Zapotrzebowanie 0,1mg/kg sm dawki.

Fluor (F)

Jego nadmiar w paszach jest bardzo toksyczny.

Selen (Se)

- wchodzi w skład peryksydazy glutaminowej, enzymu usuwającego toksyczne nadtleny

- stres - wzrasta ilość nadtlenków lipidowych

- chroni komórki przed:

- ma wpływ na:

- nadmiar selenu powoduje:

- niedobory selenu wywołują u źrebiąt pokarmową dystrofię mięśni

Zawartość ok. 5mg/kg s.m. paszy działa toksycznie.

Zapotrzebowanie 0,1 mg kg sm dawki.

Zapotrzebowanie koni na związki mineralne

Pierwiastek

Zapotrzebowanie

Jednostki

Wapń

4 do 5

garmów/100kg mc

Fosfor

2,5 do 3

garmów/100kg mc

Sód

do 0,2

garmów/kg mc

Magnez

13

mg/kg mc

Siarka

0,15%

SM dawki

Żelazo - źrebięta

80-100

mg/kg SM dawki

Żelazo - dorosłe

40

mg/kg SM dawki

Miedź

10

mg/kg SM dawki

Cynk

40-45

mg/kg SM dawki

Mangan

40

mg/kg SM dawki

Jod

0,1

mg/kg SM dawki

Selen

0,1

mg/kg SM dawki

5

mg/kg SM dawki - toksyczna

Prawidłowy stosunek Ca:P powinien wynosić od 1,5:1 do 1,9:1.

Witaminy

Witamina A (retinol)

Niedobory wywołują:

- łuszczenie i rogowacenie nabłonka i wysychanie błon śluzowych

- mniejszą odporność na infekcje

- pękanie rogu kopytowego i zapalenie tworzywa kopytowego

- u ogierów zaburzenia w spermatogenezie

- u klaczy zaburzenia w owulacji

- zwiększoną resorpcję płodów oraz poronień

- u źrebiąt zmniejszenie tempa wzrostu

- zwiększa podatność na biegunki

- tzw. kurza ślepota

- duża zawartość azotanów i siarczanów ogranicza przyswajalność retinolu

Karoteny

Część zapotrzebowania na witaminę A musi być pokryta β karotenem.

Niezbędne w żywieniu:

- koni w intensywnym treningu

- koni użytkowanych rozpłodowo

- źrebiąt

Witamina D (kalciferol)

- niedobór u źrebiąt powoduje objawy krzywicy, a u koni dorosłych osteomalację

Dodatki stosowane w żywieniu:

- źrebiąt

- klaczy źrebnych i karmiących

- koni intensywnie pracujących

Nadmiar może powodować uszkodzenia wątroby.

Witamina E (tokoferol)

- jest naturalnym przeciwutleniaczem

- warunkuje prawidłowe przemiany glikogenu w mięśniach

- przeciwdziała powstawaniu wolnych rodników i nadtlenków

- razem z Se zapobiega:

- jej dodatki są wskazane:

- bogatym jej źródłem jest lucerna i skiełkowane ziarno zbóż

Zapotrzebowanie koni na witaminy (na podstawie literatury)

Witaminy

Źrebięta do 1 roku

Konie rekreacyjne

Konie sportowe wyścigowe i hodowlane

A j.m./100 kg m.c.

10000-12000

6000-8000

12000-13000

D j.m./100 kg m.c.

1000-1200

600-800

1200-1500

E mg/100 kg m.c.

100-120

50-70

200-400

K mg/100 kg m.c.

3-5

1-2

2-4

B1 mg/100 kg m.c.

8-10

5-7

8-12

B2 mg/100 kg m.c.

8-12

5-7

12-15

B6 mg/100 kg m.c.

6-8

4-6

7-10

B12 mg/100 kg m.c.

0,06-0,12

0,06-0,12

0,06-0,12

Niacyna mg/100 kg m.c.

10-20

10-15

20-35

Kwas pantoten. mg/100 kg m.c.

7-11

6-8

9-14

Kwas foliowy mg/100 kg m.c.

6-8

4-6

5-10

Biotyna mg/100 kg m.c.

0,8-1,2

0,3-0,6

0,4-0,8

C mg/100 kg m.c.

200-300

200-300

Cholina mg/100 kg m.c.

120-170

120-170

200-250

Β karoten mg/szt.

400-500

Ujemny wpływ na pobieranie paszy mają:

  1. stan uzębienia, języka i przełyku

  2. silne wyczerpanie

  3. przegrzanie

  4. wysoka temperatura otoczenia

  5. niedobory pokarmowe (Wit. B, E, Na, białko)

  6. niedostatek wody

Pozytywnie wpływają:

  1. przyzwyczajenie do paszy i obsługi

  2. wspólne utrzymywanie koni

Koniom nie należy podawać:

  1. ziarna niewypoconego

  2. zanieczyszczonego kurzem, piaskiem, nasionami chwastów oraz drobnymi plewkami

  3. nie zadawać słabej jakości pośladów

  4. stęchłego i spleśniałego

Pasza (normy 1997)

SM

Energia strawna

Białko ogólne strawne

Ca

P

kg

MJ

g

g

g

Bobik

0,88

13,6

222

1,2

5,3

Groch

0,88

12,8

173

0,8

3,6

Jęczmień

0,88

12,8

87

0,4

3,7

Kukurydza

0,88

13,6

65

0,4

3,4

Len

0,88

14,5

176

2,3

5,3

Owies

0,88

11,5

93

0,7

3,7

Pszenica

0,88

13,4

87

0,7

3,7

Pszenżyto

0,88

13,5

89

0,4

3,7

Soja

0,93

16,4

292

2,6

6,2

Żyto

0,88

14,1

72

0,7

3

Drożdże pastewne

0,9

12,9

362

5

14,3

Kiełki słodowe

0,88

11,4

198

2,2

6,4

Melasa

0,8

11,4

79

1,2

0,3

Otręby pszenne

0,88

9,9

105

1,1

10,2

Płatki owsiane

0,88

13,5

98

0,7

4

Susz z marchwi

0,89

12,3

64

0

3,4

Śruta poekstrakcyjna lniana

0,88

10,7

265

4,2

9

Śruta poekstrakcyjna słonecznikowa

0,88

11,2

291

3,2

8,8

Śruta poekstrakcyjna sojowa

0,88

13,9

353

3,5

5,4

Oleje roślinne

36,2

0

0

0

Pasza (normy 1997)

SM

Energia strawna

Białko ogólne strawne

Ca

P

kg

MJ

g

g

g

Susz z lucerny

0,91

9,1

93

12,6

2,3

Susz z traw

0,91

9,6

95

15,6

2,3

Siano łąkowe dobre

0,86

8,6

73

5,8

2,5

Siano łąkowe stare

0,86

6,5

47

0

0

Sianokiszonka

0,3

2,7

27

2

1,3

Sianokiszonka

0,45

4,1

39

0

0

Kiszonka kukurydza

0,24

2,4

13

0,7

0,5

Pastwisko

0,24

2,7

36

2,3

0,4

Pastwisko stare

0,28

2,8

32

2,4

0,4

Marchew czerwona

0,15

2,4

11

0,6

0,5

Korzyści stosowania mieszanek paszowych w żywieniu koni to:

  1. pokrycie potrzeb poprzez szeroki, wszechstronny zestaw składników o uzupełniających się właściwościach

  2. stabilny skład, stały poziom jakości składników, wysoki standard techniczny konkretnej postaci mieszanki

  3. istnieje małe niebezpieczeństwo wystąpienia schorzeń powodowanych błędami w żywieniu

  4. wygodna forma stosowania

  5. zmniejsza pracochłonność obsługi

  6. wygodne do składowania, wymagają mniejszej powierzchni magazynowej

Składniki pokarmowe

I

II

III

IV

V

VI

VII

ES (MJ)

12,3

13,1

12,9

14,1

13,2

13

13,5

Białko ogólne strawne (%)

7

7,5

8,5

9

11,5

12,5

12

Białko ogólne (%)

9,5

10,5

11

10,5

15

15

14

Olej (%)

3

4

3,5

6

3,5

5

4

Włókno (%)

14

12

11

10

10

8

9

Dodatki mineralne (%)

8

8

8

8

8

6

6

Trwałe użytki zielone

Skład botaniczny - ponad 100 gatunków roślin

- trawy 70-80%

- motylkowe 10-15%

- zioła 10-15%

Chętnie wyjadane

- kostrzewa czerwona

- kostrzewa trzcinowata

- mieszańce życicy wielokwiatowej i trwałej

Mniej chętnie wyjadane

- wyczyniec łąkowy

- tymotka

- kupkówka

- kostrzewa łąkowa

- stokłosy

Średnia smakowitość

- życica trwała

- wiechlina łąkowa

- mietlica pospolita

Trawy małowartościowe

- śmiałek darniowy

- trzęślica

- bliźniaczka

- szczotlicha siwa

- trzcina pospolita

- sity

- turzyce

- sitowie

Zioła

- krwawnik pospolity

- mniszek pospolity

- pięciornik gęsi

- kminek zwyczajny

- marchew zwyczajna

Za chwasty można uznać:

- wrzos

- szczaw kędzierzawy

- szczaw tępolistny

Działanie trujące mają:

- jaskier ostry

- jaskier rozłogowy

- knieć błotna

- rzeżucha łąkowa

- skrzyp błotny

- miłek wiosenny

- zimowit jesienny

- orlica pospolita

- dziurawiec

Nawożenie pastwisk

1. Azot 60-120kg/ha

2. Fosfor 40-60kg/ha

3. Potas 40-60kg/ha

4. Wapno 1000-1500kg/ha co 3-4 lata

5. Nawozy wieloskładnikowe i mikronawozy

6. Nawozy organiczne

Najlepsze dla koni są pastwiska:

  1. położone na suchych, przepuszczalnych i wapiennych glebach

  2. o urozmaiconym składzie botanicznym porostu

  3. dobrze zadarnione - wypad rozpocząć w następnym roku po zasiewie

  4. na otwartym terenie

  5. posiadające ochronę przed wiatrem i słońcem

Poza walorami odżywczymi istotnymi zaletami pastwisk są:

  1. zapewnienie możliwości ruchu dla koni

  2. zwiększenie odporności organizmu

  3. synteza witaminy D

  4. zmniejszenie kosztów żywienia

Rozkład plonu zielonki na pastwisku

w poszczególnych miesiącach według IEGŻ (1998)

Miesiąc

% do plonu rocznego

Dla ilu sztuk dorosłych wystarczy

przy plonie z 1 ha:

100 dt.

200 dt.

300 dt.

400 dt.

Maj

22

0,8

1,6

2,4

3,2

Czerwiec

25

0,9

1,8

2,7

3,6

Lipiec

17

0,6

1,2

1,8

2,4

Sierpień

15

0,5

1,1

1,6

2,2

Wrzesień

13

0,5

0,9

1,4

1,9

Październik

8

0,3

0,6

0,9

1,1

Razem

100

0,6

1,2

1,8

2,4

Zapotrzebowanie powierzchni pastwiska dla 1 konia

Masa ciała kg

Pastwisko (ha)

do 200

0,25

200 - 400

0,2 - 0,4

400 - 600

0,4 - 0,6

Klacze ze źrebięciem

0,5 - 0,7

Konie xx

około 1

Dopuszczalne obciążenie pastwiska wynosi około 3 t/ha tj. 5 koni na jeden hektar

Do prawidłowego użytkowania i pielęgnacji pastwisk konieczne jest:

  1. wypas na dużych kwaterach;

  2. przemienne pastwiskowo kośne użytkowanie pastwisk;

  3. wypas koni razem z bydłem, lub przemienne użytkowanie konie bydło;

  4. wykaszanie niedojadów;

  5. usuwanie odchodów lub ich rozrzucanie;

Pobieranie trawy pastwiskowej przez konie

  1. dziennie do 2 kg s.m. trawy pastwiskowej/100 kg masy ciała;

  2. zawartość suchej masy wynosi ok. 23%;

  3. pobierają świeżej trawy ok. 8 kg/100 kg masy ciała;

  4. koń o masie 500 kg może pobrać ok. 40 kg trawy;

W takiej ilości znajduje się:

  1. ok. 100 MJ ES;

  2. ok. 1360 g białka og str.;

  3. ok. 92 g Ca;

  4. ok. 16 g P;

  5. ok. 5,6 - 6,1% włókna surowego - powinno być 16 - 18%;

Siano łąkowe

  1. zmusza konia do dokładnego pogryzienia i naślinienia pokarmu;

  2. włókno zawarte w sianie utrzymuje właściwą strukturę treści pokarmowej;

  3. ułatwia dostęp enzymów trawiennych;

  4. wzmaga wydzielanie soków trawiennych;

  5. pobudza ruchy perystaltyczne jelit, co przeciwdziała morzyskom;

  6. powoduje prawidłowy rozwój i działanie mikroflory bakteryjnej;

Kiszonki

Kukurydza 2 - 4 kg/100 kg masy ciała

Sianokiszonka z traw 1 - 2 kg/100 kg masy ciała

Żywienie różnych grup koni

Możliwości pobrania paszy

Konie mogą pobrać dziennie suchą masę w ilości 2 - 2,5% ich masy ciała w tym:

(przy wahaniach od 1,8 do 2,4%);

Możliwość pobrania suchej masy różnych pasz u koni rosnących i dorosłych (INRA, 1990)

Pasze

Rosnące

Dorosłe

Trawa łąkowa

1,8

2,1

Siano łąkowe

1,7

2,1

Siano z motylkowych

2,1

2,3

Słoma

1,2

1,5

Kiszonka z kukurydzy 25% SM

0,9

1,2

Kiszonka z kukurydzy 30% SM

1,2

1,6

Kiszonka z traw 25% SM

1,2

1,5

Kiszonka z traw 35% SM

1,4

1,7

Udział pasz treściwych i objętościowych w żywieniu koni według INRA(1990)

Grupy koni

Stan fizjologiczny

Procent pasz

Objętościowych

Treściwych

Klacze

źrebne i karmiące

50 - 95

5 - 50

Ogiery

poza sezonem

85 - 95

5 - 15

w sezonie

60 - 70

30 - 40

Źrebięta ras wierzchowych

1 rok szybkie tempo wzrostu

40 - 65

35 - 60

1 rok średnie tempo wzrostu

65 - 75

25 - 35

2 lata szybkie tempo wzrostu

75 - 80

20 - 25

2 lata średnie tempo wzrostu

80 - 85

15 - 20

3 lata szybkie tempo wzrostu

80 - 85

15 - 20

3 lata średnie tempo wzrostu

85 - 90

10 - 15

Źrebięta użytkowe ras zimnokrwistych

1 -2 lata szybkie tempo wzrostu

40 - 60

40 - 60

1 -2 lata średnie tempo wzrostu

85 - 90

10 - 15

Źrebięta rzeźne

odchów do 10 miesięcy

30 - 50

50 - 70

Liczba odpasów

  1. przy podawaniu tylko objętościowych można stosować dwukrotne odpasy;

  2. pasze treściwe w dawkach do 5-6 kg dziennie zadajemy trzykrotnie;

  3. ilość paszy treściwej na jeden odpas do 2,5-3 kg;

  4. pasze treściwe muszą być dawkowane

  5. zgodnie z naturalnym rytmem częste odpasy - małe dawki

  6. można zwiększyć pobranie energii poprzez:

Większe niż 12 godzin przerwy w karmieniu wpływają niekorzystnie na liczebność i aktywność drobnoustrojów jelitowych.

Okres odpoczynku między odpasem a rozpoczęciem pracy

  1. po odpasie konieczny jest około godzinny odpoczynek;

  2. podawanie pasz treściwych powinno się odbyć około 4 - 6 godzin przed wysiłkiem;

Ocena stosowanego żywienia, poza wydajnością w pracy, polega na:

  1. obserwowaniu stanu zdrowia;

  2. reakcji na podawane pasze;

  3. kondycji (wskazane okresowe ważenie);

  4. połysku i wyglądu sierści;

  5. szybkości wyjadania - dawka paszy treściwej powinna być wyjedzona w czasie około ½ godziny;

  6. konsystencji kału oraz zachowania się koni. Suchy kał (ponad 40% sm.) - duże dawki ziarna zbóż (owies).

Zmianę konsystencji kału powodują:

  1. młode zielonki;

  2. melasa w dawkach ponad 3g/1 kg masy ciała;

  3. surowe ziemniaki;

  4. nadmiar buraków, jabłek i chleba;

  5. duże dawki pasz treściwych na 1 odpas;

  6. pasze zepsute lub zanieczyszczone (m in. Cu i Hg);

  7. w 1 kg kału powinno być mniej niż 150 pełnych ziaren owsa ( w 1 kg owsa jest 25 - 30 tys ziaren);

Zjadanie ziemi na wybiegu, lizanie ścian, obgryzanie drewnianych przedmiotów mogą świadczyć o niedoborach składników mineralnych.

Substancje szkodliwe

  1. azotany i azotyny - na ich zawartość wpływa:

  1. dopuszczalny udział azotanów i azotynów w paszy objętościowej:

  1. skutki nadmiaru azotanów i azotynów:

Rośliny trujące

  1. jaskry

  2. strzec jakubek - utrata apetytu, uszkodzenia wątroby;

  3. dziurawiec zwyczajny - uczulenia na słońce;

  4. konietlica łąkowa - powoduje odkładanie Ca w nerkach i naczyniach krwionośnych;

  5. pleśnie pasożytujące na kostrzewie produkujące ergowalinę (przedłużenie ciąży, ronienia, zgrubienie łożyska, mała produkcja mleka);

  6. orlica pospolita - substancje blokujące wit B1;

  7. miłek wiosenny (gleby bogate w Ca) - objawy zatrucia to: utrata apetytu, silne ślinienie się, wymioty i duszności;

  8. cis pospolity, bukszpan, robienia, złotokap zwyczajny, naparstnica;

  9. nasiona życicy rocznej - ciężkie zaburzenia układu nerwowego;

  10. nasiona rącznika zawierające silną truciznę rycynę (40 g powoduje objawy ostrego zatrucia;

  11. sporysz;

Pasze zanieczyszczone

  1. ziemia - morzysko, stopień nasilenia zależy od ilości i wielkości ziaren ;

  2. nawozy mineralne - Ca tlenkowe (działanie żrące na błony śluzowe), mocznik, (zatrucie amoniakiem), dawka śmiertelna 3,5 g/kg masy ciała nawozowy azotowe;

  3. środki owadobójcze - przestrzegać okresów karencji;

  4. herbicydy - objawy zatrucia podwyższona temperatura, utrata apetytu, wzmożone pragnienie;

  5. metale ciężkie;

  6. ołów - skażenie m/n 30 m od dróg zagrożenie gdy w 1 kg s.m. paszy jest 30 mg Pb;

  7. molibden - zaburzenia w rozwoju kośćca (3 mg/kg s.m. paszy);

  8. miedź i cynk - konie wykazują dużą tolerancję na te pierwiastki (powyżej 100 mg Cu i 500 mg Zn/kg s.m. paszy);

  9. fluor - granica tolerancji wynosi 50 mg f/kg s.m. paszy/dzień;

  10. dodatki paszowe stosowane dla innych gatunków zwierząt;

Schorzenie

Przyczyny żywieniowe

Zatrucia pokarmowe

1. nadmiaru azotynów i azotanów;

2. rośliny trujące (jaskry, skrzypy, starzec jakubek, szalej jadowity, dziurawiec zwyczajny, orlica pospolita, miłek wiosenny, zimowit jesienny, cis pospolity, grochodrzew i inne, nasion życicy rocznej, kąkolu polnego, rącznika oraz występujący w życie sporysz);

3. pasze zanieczyszczone ziemią i piaskiem, nawozami mineralnymi, pestycydami, metalami ciężkimi, larwami i jajami pasożytów, bakteriami oraz zadawanie pasz zepsutych;

4. pasze zawierające mykotoksyny;

Zatkanie przełyku

1. suszone granulowane wysłodki buraczane;

2. źle pogryzione marchew, buraki, jabłka;

3. skarmianie suchych drobno zmielonych pasz treściwych;

4. szybkie jedzenie i małe naślinienie karmy;

Wrzody żołądka

1. podawanie pasz rozdrobnionych;

2. duża zawartość składników energetycznych;

Niewłaściwa fermentacja w żołądku

1. szybkie zjadanie paszy;

2. skarmianie mieszanek paszowych silnie zanieczyszczonych bakteriami

3. zagrzanej zielonki;

4. niewypocone ziarno i siano;

5. pasze zmarznięte lub nadgniłe;

6. pasze sklejające się (np. śruta żytnia i pszenna) i pęczniejące (np. ziarno żyta i pszenicy;

7. wysiłek fizyczny bezpośrednio po odpasie;

8. silna konkurencja o paszę;

Przeciwdziałanie morzyskom

  1. zwiększyć liczbę odpasów;

  2. ograniczyć pasze o twardych łodygach;

  3. dobra jakość higieniczna pasz;

  4. stopniowa zmiana dawek po przyzwyczajeniu konia do nowej paszy;

  5. szczególnie ostrożne przechodzenie z żywienia zimowego na letnie;

  6. zwiększenie strawności skrobi w jelicie cienkim (dobór pasz, obróbka termiczna lub mechaniczna);

  7. podawanie dodatków stymulujących działalność bakterii w jelicie grubym: dodatek laktozy (1g/kg masy ciała), drożdży pastewnych.

Koszty bezpośrednie produkcji pasz

Pastwisko

Siano

Siano desz

Kisz. balot.

Owies

Wydajność

dt/ha

250

60

65

115

35

MJ ES brutto

MJ/ha

55000

43200

42250

47150

40250

Straty w %

25

30

40

10

0

MJ ES netto

MJ/dt

41250

30240

25350

42435

40250

Premia

580

580

580

580

580

Nasiona

zł/ha

0

0

0

0

126

Nawozy

zł/ha

162

162

162

162

311

Podatek

zł/ha

80

80

80

80

80

Maszyny własne

zł/ha

250

1050

1050

525

700

Maszyny obce

zł/ha

0

100

100

650

350

Inne

zł/ha

200

30

30

300

0

Razem koszty

zł/ha

692

1422

1422

1717

1567

Nadwyżka bezp.

zł/ha

-112

-842

-842

-1137

-987

Koszt 1 MJ ES

zł/MJ

0,0027

0,0279

0,0332

0,0268

0,0245

godz./ha

ha

7,0

30,0

30,0

15,0

20,0

Porównanie kosztów wyprodukowania 1MJ energii stawnej wybranych pasz

Pasze

Krotność kosztów w porównaniu do trawy pastwiskowej

Pastwisko

1

Kiszonka z kukurydzy

5,7

Sianokiszonka pryzma

6,4

Owies

9,1

Sianokiszonka baloty

9,9

Siano łąkowe

10,3

Siano zbierane przy deszczowej pogodzie

12,3

Koszty pokrycia potrzeb bytowych konia o masie 600 kg przy użyciu różnych pasz

Pasza

kg

Koszt

trawa pastwiskowa

40

0,21

sianokiszonka z traw

21

2,01

siano łąkowe

12

2,09

siano „deszczowe”

14

2,49

Zapotrzebowanie w sezonie rozpłodowym wg Norm (1997)

Masa ciała

S M

En.Straw.

b.og.str.

Ca

P

Na

karoten

kg

MJ

g

g

g

g

mg

200

5

50

350

10

6

20

40

300

6

68

480

15

9

30

60

400

8

85

600

20

12

40

80

500

10

101

710

25

15

50

100

600

12

115

800

30

18

60

115

700

14

126

880

35

21

70

125

800

16

136

950

40

24

80

135

Poza sezonem 30% wyższe ponad potrzeby bytowe

Ogiery w sezonie rozpłodowym

  1. 12 do 27% wyższe;

  2. istotna wartość biologiczna białka;

  3. stosunek białkowy 7:1;

Klacze kryte i źrebne

Niedobory witamin A i E zmniejszają szanse zaźrebienia

Wskazane dodatki:

  1. Witamina A - 90000 j.m.

  2. Witamina E 90 mg

  3. β-karoten 200 - 400 mg

Klacze wysokoźrebne

Zapotrzebowanie wyższe:

Nadmierne otłuszczenie:

Nie można podawać pasz:

Zestawienie dawek i porównanie kosztów żywienia letniego i zimowego klaczy bez źrebiąt i źrebnych

Stan fizjologiczny

Żywienie letnie

Żywienie zimowe

Krotność kosztów żywienia zimowego do letniego

Klacz gorącokrwista masa ciała 500 kg

Klacz bez źrebaka

pastwisko do woli(a)

Siano łąkowe (c)

ziarno (18% ES)(b)

5,8

Źrebna 9-11 mies.

pastwisko do woli(a)

Siano łąkowe (c)

ziarno (30% ES) (b)

4,2

Klacz zimnokrwista masa ciała 700 kg

Klacz bez źrebaka

pastwisko do woli(a)

Siano łąkowe (c)

ziarno (19% ES)(b)

4,7

Źrebna 9-11 mies.

pastwisko do woli(a)

Siano łąkowe (c)

ziarno (31% ES) (b)

5,3

(a) dla uzupełnienia suchej masy dodatek 1-2 kg siana lub słomy do woli

(b) procent pokrycia paszą treściwą zapotrzebowania na energię

(c) siano w dawkach 1,5 kg/100 kg masy ciała

Klacze karmiące

Produkcja mleka

1 - 3 mies

1 - 3 mies zimn

4 - 6 mies

3% masy ciała

4% masy ciała

2% masy ciała

18 litrów

30 litrów

12 do 4-6 l

137,4

187

ES

1170

1728

białko

na 1 litr potrzeba 3,4 MJ ES i ok. 40 g b.og.str.

Wykorzystanie b og str na produkcję mleka 55%

Dodatek białka i energii na produkcję1 l mleka (M Rosset)

1 miesiąc - 44 g 3,9 MJ ES

2 i 3 miesiąc - 38 g 3,4 MJ ES

4 miesiąc - 36 g 3,3 MJ ES

Klacze karmiące

Niedobory energetyczne to:

  1. Wychudzenie

  2. Zmniejszenie produkcji mleka

  3. U klaczy krytych w 1 rui po porodzie resorpcje płodów

Niedobory białka to:

  1. Zmniejszenie mleczności

  2. Zmniejszenie zawartości białka w mleku

Zestawienie dawek i porównanie kosztów żywienia letniego i zimowego klaczy karmiących

Stan fizjologiczny

Żywienie letnie

Żywienie zimowe

Krotność kosztów żywienia
zimowego/letniego

Klacz gorącokrwista masa ciała 500 kg

Karmiąca 1 miesiąc

pastwisko do woli(a)

ziarno (38% ES) (b)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (63% ES) (b), 11% b.og.str)

2,3

Karmiąca 2 i 3 miesiąc

pastwisko do woli(a)

ziarno (35% ES) (b)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (55% ES) (b), 11% b.og.str)

2,0

Karmiąca 4 miesiąc do odsadzenia

pastwisko do woli(a)

ziarno (24% ES) (b)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (45% ES) (b), 10% b.og.str)

2,6

Klacz zimnokrwista masa ciała 700 kg

Karmiąca 1 miesiąc

pastwisko do woli(a)

ziarno (21% ES) (b)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (52% ES) (b), 12% b.og.str)

3,6

Karmiąca 2 i 3 miesiąc

pastwisko do woli(a)

ziarno (12% ES) (b)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (45% ES) (b), 11% b.og.str)

4,3

Karmiąca 4 miesiąc do odsadzenia

pastwisko do woli(a)

Siano łąkowe (c)

Pasza treściwa (36% ES)(b), 10,5% b.og.str)

7,1

(a) dla uzupełnienia suchej masy dodatek 1-2 kg siana lub słomy do woli

(b) procent pokrycia paszą treściwą zapotrzebowania na energię strawną

(c) siano w dawkach 1,5 kg/100 kg masy ciała

Żywienie źrebiąt

Ekstensywne żywienie

  1. przedłuża okres wychowu;

  2. zwiększa jego koszty;

  3. ogranicza przyrost na grubość części korowej kości długich;

Bardzo intensywne żywienie

Szybki wzrost prowadzi do ortopedycznych schorzeń wieku rozwojowego jak:

  1. zapalenia nasad kości;

  2. deformacje kończyn;

  3. przykurcze ścięgien;

  4. schorzenia kręgosłupa (tzw. Woobler);

  5. osteochondrozę oddzielającą OCD Osteochondrosis Dissecans (zaburzenia kostnienia chrząstek wzrostowych kości długich);

Tempo przyrostów masy ciała źrebiąt gorącokrwistych (masa konia dorosłego 500 kg) i zimnokrwistych (masa konia dorosłego 800 kg) według Martin-Rosset i wsp.(1990)

0x08 graphic
0x01 graphic

Przyrosty dzienne (w kg) źrebiąt gorącokrwistych (masa konia dorosłego 500kg) i zimnokrwistych (masa konia dorosłego 800 kg) według INRA (1990)

Typ koni

Wiek źrebiąt w miesiącach

do 6

7-12

13-18

19-24

25-30

gorącokrwiste

1,1

0,4-0,8

0,15-0,6

0-0,25

0,05-0,15

zimnokrwiste wzrost optymalny

1,4

0,6-0,7

0,4-0,6

0,2-0,3

0-0,1

zimnokrwiste tucz intensywny

1,7

0,8-1,2

0,9-1,1

0,8-1,0

0,6-0,8

Zapotrzebowanie źrebiąt na składniki mineralne na 100 kg masy ciała według NRC (1989).

Wiek źrebiąt

Ca (g)

P (g)

Ca/P

Cu (mg)

Zn (mg)

4 miesiące

19

11

1,8

29

113

6 miesięcy

17

9

1,8

27

110

12 miesięcy

10

6

1,8

23

93

18 miesięcy

7

4

1,8

20

79

Zapotrzebowanie źrebiąt na składniki mineralne na 100 kg masy ciała według KER Duren (2000)

Wiek źrebiąt

Wapń (g)

Fosfor (g)

Ca : P

Miedź (mg)

Cynk (mg)

4 miesiące

22

15

1,5

86

257

6 miesięcy

20

13

1,5

70

210

12 miesięcy

15

10

1,5

46

139

18 miesięcy

12

8

1,5

38

113

U młodych koni główne substancje odżywcze decydujące o prawidłowym wzroście to:

  1. energia;

  2. białko i zawartość lizyny;

  3. wapń;

  4. fosfor;

  5. miedź i cynk;

Schorzenia rozwojowe kończyn i kręgosłupa to:

  1. zmiany zwyrodnieniowe w obrębie nasad kości kończyn - powstają one najczęściej jako następstwo zbyt szybkiego wzrostu masy ciała (zbyt intensywne żywienie), rozwój kośćca nie nadąża za przyrostem masy ciała, utrzymuje się proporcja wzrostu kości na długość, ale nie obwodu, grubości i wytrzymałości;

  2. przy szybkim wzroście występuje brak synchronizacji między mineralizacją nowo powstającej tkanki chrzęstnej chrząstek wzrostowych a rozwojem ciała;

  3. duże przyrosty powodują, że niedojrzała miękka tkanka kostna w strefie nasady jest nadmiernie obciążona, co wywołuje degenerację szczególnie bardziej obciążonych kończyn przednich;

  4. intensywne żywienie, przy dziedzicznych skłonnościach powoduje zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgów szyjnych i wynikające z tego zaburzenia ruchu (ang. wobbles);

  5. nierównomierny skokowy wzrost (powodowany miedzy innymi błędami w żywieniu) oraz szybszy wzrost kości długich niż ścięgien może powodować u źrebiąt przykurcze ścięgien zginaczy;

  6. osteochondroza oddzielająca - zaburzenia normalnego dojrzewania chrząstek wzrostowych kości długich;

Przyczynami ortopedycznych schorzeń wieku rozwojowego u młodych rosnących koni są:

  1. bardzo intensywny wzrost;

  2. nadmiar energii w dawkach;

  3. niedobory egzogennych aminokwasów;

  4. nadmiar Ca w dawkach - stosunek Ca:P 3:1 i więcej (prawidłowy 1,5-1,8:1);

  5. nadmiar fosforu (nawet przy właściwej proporcji Ca:P prowadzi do ujemnego stosunku kationowo anionowego i uruchamiania rezerw wapnia z kości;

  6. niedobory miedzi i cynku;

Źrebięta ssące

  1. zaczyna stać i ssać po 15 min do 2 godz;

  2. 2 dni są wchłaniane immunoglobuliny;

  3. w ciągi 4 - 8 godzin ilość globulin zmniejsza się do 15% ich początkowej zawartości;

  4. duże znaczenie dla źrebaka ma wit A;

  5. najpóźniej do 12 godz. powinna być wydalona smółka;

  6. żółtaczka hemolityczna;

  7. ssą 50 - 60 razy na dobę pobierając 150 - 250 ml mleka na 1 odpas;

  8. zjadanie kału;

  9. od 2 miesiąca życia zaczynają pobierać pasze stałe;

  10. nadmiar soli z lizawki grozi biegunką;

  11. z reguły wystarcza 1 kg paszy treściwej/100 kg masy ciała dziennie;

  12. zalecany przyrost powinien wynosić około 1200 g/dzień;

  13. produkcja mleka w 2 i 3 wystarcza na przyrost masy ciała około 900 g/dzień;

  14. na przyrost 1 kilograma potrzeba około 15 litrów mleka;

  15. udział pasz objętościowych w dawkach nie może być niższy niż 25-30%

Odsadki

  1. ustalać wysokość dawek tak aby uzyskać optymalne tempo wzrostu dla koni gorącokrwistych na poziomie 400-800 g, a dla zimnokrwistych 600-800 g. dziennie;

  2. w żywieniu letnim przy dobrym pastwisku dzienne dawki paszy treściwej powinny wynosić ok. 3 kg, dla uzupełnienia suchej masy dodatek 1-2 kg siana;

  3. w żywieniu zimowym odsadki muszą otrzymywać dobre siano łąkowe w ilości około 1 kg na 100 kg masy ciała, paszę treściwą w ilości 1,5 kg/100 kg masy ciała oraz dodatek marchwi w ilości 1-2 kg;

  4. mało białka w dawkach przy dużej ilości energii powoduje zatuczanie;

  5. konieczne są dodatki mineralne i witaminowe, niedobory Ca, P, Cu, Zn, Mn, oraz wit. D powodują upośledzenia rozwoju kośćca, niedobory wit. A - zmniejszenie odporności, wskazane dodatki witamin z grupy B;

  6. unikać nagłych zahamowań i przyspieszonego tempa wzrostu;

Przykładowe dawki pokarmowe dla wybranych systemów opasu źrebiąt

Wyszczególnienie

Opas intensywny do 6 - 7 miesięcy

Masa końcowa

do 400 kg

Przyrosty dzienne

do 1,7 kg

Żywienie

mleko klaczy, pastwisko

pasza treściwa 110-120 g b og. str./kg

do 3 mies 1kg/100 kg mc

4-6 mies 45 - 50% (1)

Wyszczególnienie

Opas ekstensywny do 6 mies.

Opas intensywny od 7 do 12 mies.

Masa końcowa

do 320 kg

do 500 kg

Przyrost dzienny

do 1,4 kg

do 0.8 do 1,2 kg

Żywienie

mleko klaczy, pastwisko

ziarno do 3 mies. 1kg/100 kg m.c.

w 4-6 mies. 20-25% (1)

siano łąkowe

pasza treściwa (50 - 55%) (1)

120-130 g. b. og. str. w kg

Wyszczególnienie

Opas ekstensywny od 7 do 12 mies.

Opas intensywny od 13 do 18 mies.

Masa końcowa

do 440 kg

do 570 kg

Przyrost dzienny

0,6 - 0,7 kg

0,9 - 1,1 kg

Żywienie

siano łąkowe

ziarno 40-45% (1)

dobre pastwisko

gorsze pastwisko + owies 1-2 kg

Zapotrzebowanie pokarmowe

SM kg

Energia

MJ

b.og.str
g

Ca
g

P

g

g

Karoten mg

Zapotrzebowanie bytowe

Masa ciała 100 kg

3

19

133

4

3

Masa ciała 200 kg

5

31

217

8

6

Masa ciała 300 kg

6

43

301

12

8

Masa ciała 400 kg

8

50

350

15

9

Masa ciała 500 kg

10

63

378

19

12

Masa ciała 600 kg

12

75

450

23

14

Masa ciała 700 kg

14

88

528

27

17

Masa ciała 800 kg

16

100

600

31

19

lekka

do 120%

średnia

120 - 150%

ciężka

ponad 150%


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Chów i Hodowla Koni (1), ● Chów i hodowla i Technologie w produkcji
Chów i Hodowla Koni, weterynaria uwm II rok, chów i hodowla
Chów i Hodowla Koni, ● Chów i hodowla i Technologie w produkcji
Chow i Hodowla Koni id 110251 Nieznany
Wyniki egzaminu z działu Chów i hodowla koni, dla studentów II roku WMW 13
Hodowla koni egzamin, Zootechnika, Chów i hodowla koni
konie wyklady, Zootechnika, Chów i hodowla koni
z CHÓW I HODOWLA KONI(3)
z CHÓW I HODOWLA KONI(4)
z CHÓW I HODOWLA KONI(2)
pytania drob, Zootechnika UP Lublin, Chów i hodowla kur
Owce-wyklady, Zootechnika UP Lublin, Chów i hodowla owiec i kóz
Chów i hodowla sciaga
CHÓW I HODOWLA KÓZ
CHÓW i HODOWLA TRZODY CHLEWNEJ, WYDAJNOŚĆ RZEŹNA
hodowla koni, Nauki przyrodnicze i ścisłe, Biologia, Weterynaria
konie egzamin, Zootechnika UP Lublin, Hodowla Koni
CHÓW I HODOWLA BYDŁA

więcej podobnych podstron